장음표시 사용
141쪽
tiones consequentes hoc genum: Nam quid putamws illos dicturos,si hoc iudicaueritia s nonne hac omnes utentur. oratione deinde sub scere ferinonem. con matio hi, cum aliqua, quae non adhi persona contingitur qua, ia it,aut cum res inuta,aut insemui sit eloquens, cir j mmata, Cy ri oratio attribuitur ad dignitatem accommori
data, aut aci is quaedam, hoc pacto: Quod si nunc haec
urb, inuidi ima uocem ennini, non hoc pacto loqua tur s Ego tua plurimis trophaeri ornata, triumphis dicata corripima, claribunis locuple ara uictor s, nunc uestris seditionibus o cives uetor: quam dolii malitiosa Cartharigo, viribus probam Nuniatiua,discipluus erudita, Corini. thus labe ac re non potuit, eam patieis ni nunc ab hommunculta detorrimis proteri atque conculcaris I tem, Quod si nunc L. ille Brutus reuiuificat,σ hic ante pedes uestrosulit, non hac utetur oratione s Ego reges eieci,uos o rannos introducitιS: ego libertate,quae non erat,peperi, uos partam seruare non uultli: ego capitia mei periculo patriam liberali uos liberi 1lae periculo esse non curatu. Haec cormatio,liat in plures res inutas uis inanimatas
transstratur,proscit plurimum in ampliscationii partita. bus Cy cominuscratione. S igniscatio hi, quae plus i nsuspitione relinquit, quum plitum di in oratione: ea se
per exuperationem,ambiguam, consoluentiam abscisiorinci similitudinem. Por exuperationem, cum plus dictum
est quam patitur veritas, augendae sustitio lita causu,sic:
Hic de tanto patrimonio tam cito te iam, qua sibi perit ignem, non rcliquit. Per ambiguum,cum uabum potest in duas plures ue fiententias accipi, sed accipitur in eant partem,quam uult ta,qui dixit: ut de eo si dicis, qui inutitas haereditates adicri Frostice tu, qui plurimum cernis.
142쪽
LIBER IIII. 1ασδmbigua quemadmodu vitanda fiunt,quae obscuram re dunt orationem ta haec consequenda,quae conjiciunt huis iusimodi signiflcationem Ea reperientur Aciles nouerionius Cr animaduerterimus uerborum ancipites aut in udratiplices pote)Lates. Per confiequentiam signiscatio sticum res quae sequuntur aliquam rem,dicuntur,ex quibus tota res relinquitur in fusticione, usi salsament: rq filio dicas : Quiesce tu, cuius pater cubito te emungere soleis bat. Per absciflonem, si cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,Gr ex eo quod iam diximus,satin relinquitur Iustition. JGQui diu ,rma Cr aetate nuper alie De Daemui,nolo plura dicere. Per similitu unem, cum aliqua re Anuli allat nihil amplius dicimus,sed ex ea signi camus quid sentiamus hoc modo: Nolι Saturnine nitiuum populi sequentia jam esse nulli iacent Gracchi. Haec exorta natio plurimum βstiuitatisti habet interdum Cr dignita tatis. Sinit enim quiddam tacito oratore ipsim auditorem susticari. Breuitas,est res ipsis tantummodo uerbrs neri icessarijs expedita, hoc modo: Lemnum praeteriens cepit, inde Tarsi praesidium reliquit, post urbem in Bithdinia sustulit,inde pususin Heli pontuAtim potitur Abdido. Item, Modo conta,quondam Tribunus, deinde primus erat ciuitam. Tum proficiscitur in Asit, deinde exul, Crhostιs est dictus, pit Imperatoripodremo consul sectus
est. Habet paucis comprehensa breuitas multarim rectrum expeditionem. Quare adhibenda sepe est, cum aut res non egent Iongae orationis,aut tempus non sinit commorari. Demonstratio est,cum ita res uerbιs exprimim. tur, ut geri negotium, Cr res ante oculas esse uideatur.
Id feri poterit, si quae ante ex post, Cr in ipsa μει
erunt,comprehendemss, aut a rebus consequentibus, aut a circun
143쪽
ris AD HERENNI VIIa circunstititibus non recedemus, hoc modo: Quod inimi atque Gracchus prostrai fluctuarepopulum,nerentem ne ipse autoritate Senatus commotus a sententia deis sisteret,iubet aduocari concionem. Ine interea scelere Crmulta cogitationibus redundans, euolat ex templo Ioui ex sudans,oculis ardentibus, erecto capillo,contorta toraga,cum pluribus altu ire celerius coepit. Illi praeconcieribat audientium, hic subsicilium quoddam calce premens dextra pedem destingit, Cr alios hoc idem iubet mere. cum Gracchus deos inciperet precari, cursim isti in eis tum sciunt, ex alijs alijsq; partibus conuolant, atque epopulo unus,Fuge inquit TIberi, sege. Non uidess παhice inquanti Deinde uaga inultitudo fiubito timore peris territa, ugere coepit. At iste spumans ex bre scelus,anbeislans ex infimo pectore crudelitate,contorquet brachiam, cr dubitanti Graccho quid esset, neque tamen Iocum in quo consi iterat relinquenti, percutit tempus. Ille nulla uoce delibutis insitam uirtutem,concidit tacitus: ine uiri
fortifimi nostrido sanguine astersius, quasi scinus praera clarifim istchbe circumstectans, hilaris sceleratam
gratulantibus manum porrigens,in templum Iouis conis tulit sese. Haec exornatio in amplificanda Cr comm eranda re plurimum prodest, Cr in huiusmodi narrationibus: statuit enim totam rem,CI prope ponit ante oculos. Ora innes rationes honestandae elocutionis studiose collegiis inus,in quibus Herenni si te diligeter exercueris grarenitatem, Cr dignitatem, Cr siuauitatem bubore in dicendo poteris, ut oratorie plane Ioquaris: ne nuda atque inora nata inuentio uulgari sermone teratur. Nunc identidem nosmetipsi nobis instemus, res enim communis agitur, ut stequenter er Uidue consequam artis rationem
144쪽
studio, r exercitatione: quod Aij cum moliati tribus de causis maxime faciunt, aut si cum quibus libenter exemerantur, non habent: aut si bi distidunt, aut si nesciunt quam uitam equi debeant: quae a nobis absunt omnes dis
sicultates. Nam Cr sinetia libenter exercemur propter actmicitiam, cuius initium cognatio fecit, caetera philosori phiae ratio constrinauit. Et nobis no di fidimus, propteris eas quod et procesim: . CT alia meliora fiunt, quae iniusto intentius petimus in uita, ut etiam si non pervencrimus in dicendo,' quo uolumus, parua pars uitae perfectifima desideretur. Et viam qua sequamur, habemus,propterea quod in his libris nihil praeteritu est rhetoricae praeceptiorum.Demonratu est enim quo modo res in omnibus generibus causarum inueniri oporteat. Dictum est quo pacto eas distonere conueniat. Traditum est, qua ratione esset pronunciandum.Praeceptum est,qua via meminisse post eismus, Demonstratum est, quibus modis perstri elocutio compararetur. Quae si sequamur, acute Cr cito repericismus,dinincte et ordinate di1ponemus,grauiter Cr lieni sis pronuntiabimus,firme Cr perpetuo meminerimus,oratiate er suauiter eloquet r. Ergo in arte rhetolanea nihil est amplius. Haec omnia adipitascemur, si rationes praeceptioinu diligentia consequeaninae Cr exercia vitione.
145쪽
A E P E cr multis hoc meta cogitaui,boni ne an mali piis attulerit hominibus Cr ciuitatibus compia dicendi,ac summam eloquetiae studium. Nam et cum nostrae rei detrimenta considero,Cr maximum rum ciuitatum veteres animo collitago calamitates,no minimam uideo per disiecti fimos homines inuect m esse partem incommodorum. cum aute res ab nonra memoria, propter verumtem, remotas ex litem rarum motu cita repetere instituo, multas urbes conitutas,plurima bella restinctas fimas societates, sanctis simus amicitias intelligo cum animi ratione, tum Acilius
eloquentia coparatas. Ac me qui in diu cogitante, ratio
ipsa in hanc potifimu sentetiam ducit, ut ex inime sapientium sine eloquetia paru prodesse ciuitatibus, eloquentia uero sine sapientia nimium obesse plerunque, prodesse qui. Onare siquis Oin is rectifimis atq; honestifimis
studiis rationis Cr officis fumit omne opera in exerciditatione diced is inutilis sibi,perniciosius patriae ciuis aliaturi qui uero ita fiest armat elaquetis,ut no oppugnare coimoda patriaefid pro bis pugnare post is mihi uir et fuiser publica rationibus utilisimus, atq; anmci fimus ciuis fore uidetur. Ac sit uolsinus huius re quae uocatur cloqiιeris,sive artis,sive studi ue exercitationis cuiusdam, siue Iacultatis
146쪽
DE INVENT. LIB. I. 0'scultans a natura prosct e coriis rare principiam, rem perimus id ex honest imis causis natum, atque optimis rationibus prosectum. Nam luit quoddam tempus, cum in arm homines pastin bestiarum more uagabantur, Cr βα- bi uictu j ino uitam propagabant, nec ratione anisti quicquamsed pleraque uiribus corporis adminiar ibania, Nondum diuitiae religio i,non humanios icij ratio reis lebaturinemo legitimuε uiderat nuptias non certos quo quum instexerat liberosmon ius aequabile quid utililatis haberet,acceperat. Ita propter rorem atque inscitiam, caeca ac temeraria dominatrix animi cupiditas, ad se exisplendum uiribus corporis abutebatur perniciosi 'imis suistellitibus. Quo tempore quidam magnus uidelicet uir crsapiens,cognouit quae materia esset, Cr quanta ad molis mas res opportunitas aninuo inesset hominum, siquis eam posset elicere, Cr praecipiendo meliorem reddere: qui diis spersos homines in agri ,er in tectis Blataribus abditos, ratione quadam compulit in unum lacum, CT congregatavit, Cr eos in unamquanque rem inducens utilem atq; ho min, primo propter in solentiam reclamantes, deinde propter rationem atque orationem studiosius audientes, ex istis er immanibus, mites reddidit Cr mansuetos. Acmin: quidom uidetur hoc nec tacita, nec inops dicendi suis
pientia persicere potuisse,ut homines a coctuetudine subito
conuerteret,er ad diuersu vitae rationes traduceret. Age vero, bibus constitutis,ut sidem colere,Cr iunitium re, tinere discerent, Cr alijs parere sua uoluntate consuesce, rent,ac non modo labores excipiendos communis commodi eis used etiam uitam amittendum existimarent,quι tandem feri potui nisi homines ea quae ratione inuenissent,rioquentia persuadere potu lynt Prosicto nemo nisi graαI ui re
147쪽
3o DE INVENTIONE ni de suaui commotus oratione,cim uiribus plurimum posset,ad ius uoluit Felsine ui des ridere: ut luter quos popelexcellere,cum ijs se pateretur aequari, Cr sua uoluntate a iucundisima confiuetudine recederet, quae praesertim iam naturae uim obtineret propter uetusὶatem. Re primo quiadem sic Cr nata Cr progressa longius eloquentia uidetur: Critem pollea maximis in rebus puris ex belli cum fumis mos hominum utilitatibus ese uersita.Postquam uero corrumoditas quaedam praua uirtuti imitatrix, sine ratione inis scit dicendi copiam consecuta em tum ingenio stera in litia,peruertere urbeis, Cr uitus hominum labe ictare asis fueuit. Atque huius quos exordium mali, quoniam prinucipium boni diximus,explicemus. Verisimillimam mihi uidetur quodam tempore, neque in publicis rebus in anteser insipientes homines solitos esse uersari,nec uero ad priuatas eausus magnos, ac disiertos homines accedere : sed cum astu nimis uiris maximae res administrarentum, bitror alios Atye non incallidos homines,qui ad paruas contromuersias priuatorion accederent. Quibus in controuersi scum sepe a mendacio contra uerum homines stare consuescerent, licendi afiduitas aluit audaciam,ut necessario si periores illi propter iniurias ciuium resistere audacibus, er opitulari uis quisque necessarijs cogeretur. Itas cum indicendo sepe par,nonnunquam etiam superior usus σαset is, qui omisso studio sapientiae, nihil sibi praeter elotaquentiam comparasset lebat ut Cr multitudinis,cr suo iudicio dignus qui rempu.gereret, uideretur. Hinc nimirum non iniuria,cum ad gubernacula reip. temerarii atque auudaces homines accescrant, maxima ac inferrima naust
gia febant. Quibus rebus tantum odii atque inuidiae fuisscepit eloquenti ut homines ingenios Nimi, quasi ex alia
148쪽
qua turbida tempestate in portum P ex editiose,σ tuis multuosa uita se in studium aliquod traderent quictu .
Quare mihi uidentur ponea caetera studia recta atq; horinem per otium concelabrata ab optimis enitu be: hoc uero a pleribs eorum defertim obsoleuisse eo tempore, quo multo uehementius erat retinendum, er studiosius udauis gendis. N am quo indignius rem honinfinitam crreis etfimam uiolabat stultorum Cr improborum temeritas et audacia summo cum reip. detrimento,eo studio las Cr illis resistendLm fuit,Cr reip. consulendum. Quod nonrum illum non jugit Catonem,neque Laelium,nes horum ut uerire dicam discipulam Aphricanom,nes Gracchos Aphrieani nepotes quibus in hominibus erat summa uirtus, Crsu mina uirtute amplificata authoritas, Cr quae bis rebus
ornamento,Cr reip. praesidio esset,eloquentia. Quare meo
quidem animo nihilo minus eloquentis studendum est,etsi ea quidam er priuatim ex publice peruerse abututur, si
eo quidem uehementius, ne mali magno cum detrimento bonorum,CT comuni omnium pernicie plurimum positit, cum praesertim hoc unum sis,quod ad omnes res cr priuatas er publicus maxime pertineat: hoc tuta, hoc honesta, hoc auctris,hoc eodem uita iucudusat. Num hine ad rep. plurima commoda ueniunt, si moderatrix omnium rer
praesto est sapietia: hinc ad ipsos qui ei adepti sunt ausi
honor,dignitas coctuit: hinc amicis quos eortu certifimuae tutifimu praestidire coparatur. Ae mihi quidem uidetur homines, inlidiis rebus humiliores er infirmiores sint, haere maxime bestijs praestare,quod loqui possunt. Qv re praeclara inibi quiddi uidetur adeptus is, qui qua re homines bestiis praestent,ea in reboibus ipsis antecedat. Hoc si forte no natura modo,nes exercitatione conjicitur, uera
149쪽
ι DE INVENT.ron etiam artificio quodam comparatur,non alienum est uidere quae dicunt ij,qui qui dum eius rei praecepta nobis reliquerili. Scd antequam de praeceptis oratorijs dicamus,
uidetur dicendum de genere ipsius artis, de oscio, desiisne,de materia, D partibus. N am hia rebus cognitu , Actaelius, er expeditius uniuscuiusque animus ipsam rationem, c uiam artio consis derare poterit. Civi Lis quedam ratio est,quae multis Cr magnis ex rebus coistit. L ita quaedam magna Cr ampla pars est artisiciosa eloquentia,quam Rhetoricam uocat. Nam nemque cum ijs sientimus,qui ciuilem s cientiam eloquentia nos utant indigere,er ab iis,qui eam putant omnem Rhetotam ui Cr artisicio contineri,magnopere dissentimus. Qv re hanc oratoriam facultatem in eo genere ponemus, ut
eam ciuilis scientiae partem esse dicamus. Olficium auistem eius acultatis videtur es ridicere apposite ad per u sionem: Finis, persuadere dictione. Inter osticium autem
ersne hoc inter l,quod in osticio quid feri,infine quid
os cla conueniat, noderaturi ut medici osciuis dicitamus este,curare apposite ad sanandum nem,curatione sanare. I rem oratoris quid olycium,er quid finem esse dicarimus,intelligemus,cum id quod Iacere debet, licium esse - dicemus illud cuius causa acere debet, fine appellabimus.
Materiam artis eam dicimus,in qua omnis ars er ea ficultas,quae coscitur ex arte,uersatur, ut fi medicinae materia dicamus morbos ac uulnera, quod in hιi ois medicinanes auri.ite quibus in rebus uersatur ars,Cr facultas oratoria, eas res materiam artis rhetoricae nominamus. Hus
autem res, alij plures , alij pauciores existimauerunt. Nam Gorgias Leontinus antiquisimus stre rhetor, ouirinibus de rebus oratorem optime posbe dicere exinimais
150쪽
LIBER 1. 13uit. Hic in finiram Cr immensim huic artificio materiant
subhoere uidetur. Arhloteles autem,qui huic arti plurima adiumenta atque ornamenta subministrauit, tribus in generibim rerum uersari rhetoras officium putauit,semostr liuo,deliberativo,iudiciali. Demonstreatiuum est, quod tribuitur in alicuius certae personae Iaudem, aut uituperarationem. Deliberativum est, quod positum iu disceptiotione,σ consiliatiatione ciuil habet labefiententiae dictiois nem. I udiciale est, quod positum in iudicio habet in se accusationem Cr destritionem,aut petitionem Cr recusaritionem. Et quemadmodum no ira quidem scri opinio, oratoris ars, Cryculcis in huc materia tripertita uersari exiis pisanda est. Nam Hermagoras quidem, nec quid dicat attendore,nec quid polliceatur,intelligere videtur, quioinratoris materiam in causam, T in quaestionem diuidat. causam ese dicit rem,quae habeat in se controuersiam in dicendo positam cum personarum certarum interpositiora nerquam nos quoque oratori dicimus esse attributam. nuntei tres partes,quas ante diximus,supponimus,ludicialem, deliberativam,demoliarativam. Quaestionem autem eam appellat, quae habeat in se controuersiam in dicendo poαAmm ne certarum personarum interpositione, ad hunc modum: ut, Quid sit bonum praeter hone)titem. Verine
ulliensius. Quae sit mundi fritia. Quae sit solis magnis
tudo. Quas quiniones procul ab oratoris officio reα motas, jacile omnes intelligere exi limamus. Nam quiabus in rebus summa ingenia philosophorum plurimo cum labore consumpta intelligimus, eas sicut aliqua paruas
res oratori attribuere, magna amentia uidetur. Quod
si magnam in bcis Hermagoras habuisset facultatem,studio Cr disciplina compararam,uideretur fetus sua scieno i 3 tia,