M. Tulli Ciceronis Opera. Ex Petri Victorij castigationibus. His accesserunt castigationum eiusdem Victorij explicationes ac Ioachimi Camerarij Pabenbergensis annotationes Operum tomus primus. In quo Rhetoricorum ad C. Herennium lib. 4. incerto autor

191쪽

ή - DE INVENTIONErcs co firmari potest,isdem potest ex locis infirmari. Niis hil enim cos derandum est in his omnibus inuetionibus, nisi id quod personu, aut negotijs attributu est. Quare

inuentionem Cr argumentationum expolitionem ex illis quae ante praecepta sunt, hanc quos in partem orationis trans rei oportebit. Veruntamen ut quaedam praeceptio detur huius quos partis,exponemgs modos reprehesi αnis, quos qui obseruabun Acilius ea quae cotrudicentur, diluere aut infirmare poterunt. Omnis argumentatio r

prehenditur,ct aut ex ijs quae sumpta sunt, no conceditur aliquod unu plura ue:aut his cocefis,complexio cosci ex his negatur: t si genus ipsini detinentationisvitio umostenditur: t si cotra firma argumentatione, alia xque Gaut frmior ponitur.Ex ijs quae sumuntur, aliquid non coceditur,cum aut id quod credibile dicunt,negatur esse eiusmodi:aut quod coparabile putant,disimile ostendituri aut iudicatu aliam in parte traducitur: aut omniano iudicium improbaturi aut quod siqnu esse aduersuri dixerat,id eiusmodi negatur esse:aut si e plexio,aut una, aut ex utras parte repreheditur: uuis enumeratio Asiostenditur:aut si fimplex coclusio Alli aliquid continere

demonstratur. Na omne quod sumitur ad argumentansu,

sue pro probabit siue pro nec urio, necesse est sum tur ex his locis,ut ante ostendimus . Quod pro credibilisaraptu erit,id infirmabitur,si aut persticue falsum erit, hoc modo: Nemo est qui no pecuniam quam sapientiamuralit. aut ex contrario quos credibile aliquid habebit, hoc modo: Quis est,qui no oscii cupidior sit, quam pecunias Aut erit omnino incredibile,ut siquis,quem costet esse duarum,dicat alicuius mediocris oscij causi, se inro

ximam pecuniam neglexilist. Aut si quod in quibusdam

192쪽

LIBER I. rra rebus aut bomnibws accidit, id omnibus dicatur Wὴ meaenire, cpadio: Qui pauperes sunt, ijs antiquior oscio pecunia est. Qui locus debertus est, in eo caede ictum esse oportet. In loco celebri homo occidi qui potuit Aut si id quod raro sit, feri omnino negatur: ut curius pro Futi uio: Nemo potest lino albectu, neq; praeteriens in amore incidere. QAod autem pro signos et u id ex isdem Discis quibus confirmatur,infirmabitur. Nam in signo,priamum verum esse ostendi oportet. Deinde eius esse rei stignum proprium,qua de re agitur, ut cruorem caedis. Deuin yctu esse,quod non oportuerit:aut no sectum,quod oportuerit. Postremo scisse eum,de qua quaeritur, eius rei legem Cr consuetudinem. Nam eae res sunt signo attriribui qum diligentius aperiemus, cum si aratim de ipsa

coniceturuli constitutione dicemus. Ergo horam unumα

quodq; in reprehensione, aut non esse signo, aut parum magno esse, aut a se potius, quam ab aduersarijs stare, aut omnino fho dici, aut in aliam quos sust icionent

duci posse demonstrabitur . com autem pro comparabili aliquid inducetur, quoniam id per similitudinem maxime tractatur u reprehendendo conueniet, simili id negare esse quod conseretur ei quicum constretur. I d feri poteariis demo irabitur diuersum esse genere,natura, ui,maragnia udine, tempore,loco,persona,opinione: de siquo innumero illud quod per simιlitudinem asteretur,m quo in

loco hoc genus, cuius causa adseretur, haberi conueniat, ostendetur. Deinde quid res cum re diffrat,demonstruabitur, ex quo docebimus aliud de eo quod eompnubiatur,er de eo quicum comparabitur, existimari oportere. Huius acultatu maxime indigemus,cuam ea ipsa argumeα

o,quae per inductionem tractatur, erit reprehedenda.

193쪽

N DE INVENTIONE si iudicatum aliquod instretur,quonia id ex his locis maxime'matur,laude eorum qui iudicarunt, finalitudinerim rei qua de agitur, ad eam rem, qua de iudicatum est commemorando non modo no esse reprehensum iudiciv. sed ab omnibuε approbatum:er demonstrando docilinter maius fuisse id iudicatu quod a cratur, quam id quod in tet. E x contrari s locis, si res aut vera, aut uerilistulis permittet,infirmari oportebit:atque erit obseruadum diisi eter,ne nihil ad id quod agatur, pertineat id quod i dicatum sit:Cr videndum est,ne ea res prostratu in quasi infum,ut de ipso qui iudicarit,iudicium feri uide

tvrioportet autem animaduertere, ne cum sitor mi c

or iudicar olitarium aliquocaut rarum iudicatum ab seratur. N am his rebus authoritas iudicati maxime potes' infirmari Atq; ea quidem argumenta, quae quasi probrabilia sumuntur,ad hunc modum tentari oportebit Quae uero sicuti necessaria inducentur, ea si forte imitab titur modo necessariam argumentationem, nes erunt erum dissic reprehendentur. Primum complexio, iuς utra conecteris, debet tolleres vera est,nunquam reprehendetur: se salsa, obus modis, auiconuersioneiaut alterius paratis in matione conuersione,hoc modo: Num si ueretur,quid eum accuses,qui est probasssis inuerecundum animi ingenium pol idet, id eum accuses,qui id parui auditu aestimet sitis siue uereri dixerissue non vereri, epncludendinhoc puta,ut neges esse accusandum, Quod couersione siereprehendetur: lino uero accusandus est. Num p ueretur, accubes:non rnis parui quditu aestimabit. sin inverecunis dum animi ingenium po ide tame accusesmo enim prois

tas est . Curias autem paus infirmatione, hoc modo i repube

194쪽

LIBER I. reprehendeturi. Ver i si veretur,accusatione tua cometaetas,ub errato recedet. Enumeratio uitiosa intelligitur, si aut praeteritu quidda dicemus, quod uelimus cocedere, aut in imum aliquid annumeratu, quod aut contra dici

post aut causa non sit quare non honeste posimus contactare Praeteritum quidda in eiusmodi enu merationibus: Quoniam habes ictum equum, aut emeris oportet, aut haereditate posideas,aut munere acceperis,aut domu tibi

natus sit aut si horum nihil est,furripueris necesseestsed

neque emisti,nes haereditate uenit, domi natus est, neq; donarus est:necesse est ergo su pueris. Hoc comori de reprehenditur,si dici posit ex bonibus equus esse cataptus,cuius praedae sectio no uenierit: quo illato, infirmaritur enumeratio, quoniam id fit inductu,quod praeterita

sit in ena meratione. Altero aure modo reprehendetur,si

aut contra aliquid dicetvriboc est,si exempli cause,ut in eode versemur, poterit ostendi haereditate uenisseaut si extremu illud no erit turpe cocedem. ut siquis,cum dixeis rint aduersari ,Aut insidiis jicere uoluincaut amico morem gesint,aut cupiditate elatus es,Grico seniore se aleatur. Simplex autem conclusio reprehenditur,si id quod sequitur,non uideatur necessario cum eo quod a te fi cohaerere. N am hoc quidem istiritu ducit,uiuit: si dies es luce eiu modi est, ut in priore necessario p perius cohaerere videatur. Hoc duredi mater est,ritigiis

aliquado peccaui nunquam corrigetur: sic coueniet rea prehed ut demonstretur non necessario cum priore poα perius cohaerere. Hoc genus er caetera necessaria, Cr ommnino omnis argu mentio,er eius reprehensio maiorem quandi uim counc et latius pate quam hic exponitur:

sed etas artificii cognitio huis modi est', ut non ad huius

II artis

195쪽

x e DE INVENΥIONE tii parte cliqua adiungi posit,sed ipsa separatim linagi temporis,cir magnae uis ardua cognitionis indigeat. Quare illa nobis alio tempore, atq; ad aliud institutu ἰscultas erit, explicabuntur. Nunc hia praeceptionibus rhetoru ad usum oratoriam colentos nos esse oportebit. cum igitur ex ijs quae sumuntur,aliquid non coceditur, sic infirmabitur. Quum aute his cocesta, plexio ex his non cocituribaec erunt cons deranda,itam aliud confia oriatur,aliud dicatur,hoc modo: Si quwm aliquis dicat se profictum esse ad exercitu, contra eum quis uelit huc argumentatione uti:Si uenisses ad exercitu, a Tribunis militaribus usus essen non es aute usus ab his, no es igiatur prosectus ad exercitu. Hic cum concesseris proposiotionem Cr assi ptione,complex io est infirmanda. Aliud enim qgam cognatur,itatu est. Ac nunc quide,quo sciolius res cognosceretur,persticuo cr grandi uitio praedio tum posuimus exemplum sed saepe obscurius positu κ tissim pro uero probatur, cumi aut paru memineris quod concesseris,aut ambiguum aliquod pro certo conce eris. Ambum si concesseris,ex ea parte,quam ipse intellexe ris,eam parte si aduersarius ad aliam parte per comploxione uelit accomodare,demon; brare oportebit no ex eo

quod ipsie concesseris, sed ex eo quod ille *mpserit,conmsci complexione ad hunc modium: Si pecuniae indigetis, pecuniam non habetis si pecunia non habetis, pauperes estis. Indigetis autem pecunia: mereaturae enim nisi ita esset, opera non daretis pauperes igitur estis. Hoc sic reri prehenditur, Cum diccbus,si indigens pecuniae, pectinia non habetis hoc intelligeba, si propter inopiam in ego flate estis,pecuniam non habetis, en idcirco concedeba. .

cum aurem hocsemesis, Indigetis antem pecuniae taud accipio

196쪽

LIBER I. accipiebam, Vultis autem pecuniae plus habere: Ex concesionibus non conficitur hoc, Pauperes igitur estis comeretur te, si tibi primo quos hoc concesi fissem, Qui pecuniam maiore uel let habere,eum pecuniam non habere. Saepe autem oblitu putant quid conccperis, Er idcirco id quod non coficitur, quasi coficiatum In eois clusione in 'tur,hoc modo: si ad illum haereditas ueni hacuerisitivis est ab illa esse necatum. Deinde hoc apta probant pluristis uerbis,post a b unt, Ad iam autem haereditas ueniebat:deinde insinu ille igitur occidit. Id ex ijs quae sumpserant non conscitur. Quare ob eruare diligenter oporte er quid sumatur,σquid ex his conis sciatur. Ipsum aute genus argumentionis uitiosin his de causis ostendetur,si aut in ipso uitia erit, aut si no ad id quod instituitur, accommodabitur. Ais in ipso uitum erit,si omnino tot falsum erit,si communes uulgare,

si leues remotum,si muti definitio, si controuerson, si perstic ,si non cocessums turpes of s , si core rium,si inco titis,si adgersum. Fason est,in quo perstiscue mendacium est, hoc modo: Non potest esse sapiens, qui pecuniam negligit: Socrates autem pecuniam nongebat, non igitur sapiens erat . commune est, quod nihilo magis ab aduersurijs,quam a nobis facis, hoe moado : Idcirco ludices, quia ueram causam habebam, breui peroraui. Uulgure est, quod in aliam quoque rem

non probabilem, si nunc concessi sit, transrripssis

si, hoc modo: Si uerum causam non haberet, uobis se Iudices , non como sisset. Leue est, quod aut post tempus dicitur, hoc modo: Si in mentem uenisset, non commisi set: aut persticae rem turpem leui tegere vult

197쪽

curm te expetebant omnes, forentii imo In regno reliqui, nunc desertum ab omnibus summo periclo sola ut rellituam, paro. Remotu ni est,quod ultra quam satis est,petitur,hoc mοα do: Quod si non P. Scipio corneliam filiam Tiberio Graccho collocasse atque ex ea duos Gracchos procreasset,lantae seditiones natae non essent. Quare hoc incomis modum Scipioni ascribendum uidetur. Huiusmodi silla quoque conque1lio: V tinam ne in nemore Pelio securibus caesa cecidisset abiegna ad terra trabes. Longius enim repetita est,quam res postulabat. Mala definitio est,c- aut communia describit, hoe modo:seditiosus est is, qui malus atque inutilis est ciuis Nam hoc non magis seditiosi,quam ambitiosi,quam caritumniatoris,quam alicuius improbi hominis uim descriabiti Aut Alsum quiddam dicit, hoc pacto: sapientia,specuniae acquirendae intelligetia.Aut aliquid non graue, nec magnu cotinens,sic: stultiti est immesae gloriae curipiditas est haec quide stultiti sed ex pote quadam, non ex omni genere definita. Cotrouersiam est, in quo ad duaebium destionibundum, dubia causa ali tur , hoc modo: .

Eho tu, dij quibus est pototis molim superum atque inis

p cem inter sese concilian constrant concordiam. Perspicuu s,de quo no est controuersia:ut siqui det Orestem accuset, planu faciat ab eo matrem esse occisam. Non cocessum est,cum id quod augetur,in controuersia est,ut siquis,cm VI siem accube in hoc maxime comoaereturi I ndigna esse ab homine ignausinio uirum frifiamum Aiace necatu. Turpe est, quod aut eo loco in quo dicitur,

198쪽

LIBER 1. rsa dicitur,dut eo homine qui dicat,aut eo tepore quo dicitatur,aut ijs qui audiunt, aut ea re, de qga agitu indignupropter inhone, tim rem uidetur. Othnsum est, quod eois rion qui audiunt, oluntate Ledit:ut quis apud Equites

Romanos cupidos iudicandi caepionis legem iudiciaria laudet. contrarium est,quod cotra ea dicitur, quae ij qui audiunt cerat,ut quii apud Alexandra Macedonem contra alique urbis expugnatore diceret nihil esse cruis desius,quam urbes diruere,cu ipse Alexatir Thebas ditaruisset. lnco tins est, quod ab eode de eadem re,diuerse dicitur ut siquis cum dixerit,qui uirtute habeat, ea nutilius rei ad bene uiuenta indigere,neget ponea sine bona ualetudine posse bene uiuere. Aut se amico adesse propter beneuolentia erare enim aliquid comodi ad se peruenis tui u. Aduersum est,quod ipsi cause aliqua ex parte οβ cit,ut siquis hostiu uim,σ copias,CT foclicitate augeat, cum ad pugna milites horretur. Si non ad id quod inpia

ruitur,accommodabitur aliqua pars argumentionis,hoarum aliquo in uitio reperietur. Si plura pollicitus, pauotiora demonstrabit aut si cum totu debebit ostendere,de parte aliqua loquatur,hoc modo: Nulierii genus auarus nam Eriph te auro uiri uitam uendidit.Aut si non id quod accusabitur destndet: ut siquis, cum ambitu accuα

subitur,manu se fortem esse destndet, ut Amphion apud

Euripidem. Item apud Pacuuiu,qui uituperari inu ca, sapientiam laudat. Aut si res ex hominis uitio uituperarabitur,ulsiquis doctrinam ex alicuius docti uitiis reprobendat. Aut sitquH,cum alique uolet laudare, de plicii

te eiusnon de uirtute dicat. Aut siquis rem,cu re ita conmparabit,ut alterum se non putet laudare,nisi ulterum uiatuperarit: t si alteram ira laudet, ut alterius non jaciat

199쪽

DE INVENTIONE mentionem ut 1 uis, cum aliqui deliberent, bossim graratur,an non, pacem laudet omnino, non illud bellium inutile esse demonstret. Aut si, cum de certa re qua rur, de communi instituetur oratio. Aut si ratio alicuius rei reddetur af hoc modo:pecunia bonum est, propterea

quod ea maxime uitam beatam efficiat. Aut si infrina:

ut Plautus, Amicum calligare ob meritam noxiam, Immane estβcinusueram in aetate utile / E t conducibile nam ego amici hodie meam Non castigabo pro commerita noxia

Aut ea seir,hoc modo: Maxima malum est duaritia,mutatos enim magnis incommodis asticit pecuniae cupiditati Aut parum idoneutoc modo: Maxima bonu est amiciati pluriniae enim delectationes sunt in amicitia. Q uaristus modus erat reprehensionis,per que cotra firmam arm et tione, eque a aut firmior ponebatur. Hoc gemnus in deliberationibus maxime uersatur, cum aliquid,

quod contra dicatur, equum esse cocedimus: sed id quoanos defindimus, cessariu esse demolibamus. Aut cum id quod illi definiant, utile esse utramur: quod nos dic

mus, demonstremus esse honesti . Ac de reprehensione haec quide exillimauimus esse diceda. Deinceps nunc de eon ullane ponemus. Hcrmagoras digresionem delaride,tim postremam concla lane ponit. In hae autem diis gresione ille putat oporto e quanda inseri orationem a causa atq; a iudicatione ipse remotam,quae aut filii Iaude, aut aduersarij uituperatione cotineat, aut in aliam cauris deducat,ex qua conficiat aliquid comationis,aut reprehensionis, non argumentando, sed augendo per

quandam amplificationem. Hanesiquis partem putarie

oratio

200쪽

drationissequatur licebit. Nani Cr augendi, Iaussoridi, cr uituperandi praecepria nobis partim data sunt, partim suo loco dabuntur. Nobis astre non placet hane parte in numero reponi qu)d de causa digredi, ni i per locum communem dili licci, qxo de genere posterius ei

dicendum. Laudes autem Cr vitupcrationes non separi

ratis placet tractari ita in ipsis argumentationibus esse

implicitas. N unc de conclusione dicemus. CONCLusio, est exitus er determinatio totius orationis. Haec habet partes tres,enumerationem, india gnationem, conquestionem. Enumeratio est, per quam

res disterse cr dili edictae, unum in locum coguntur,er reminiscendi caus uti m sub sectum subhciuntur. Haec si seniper eodem modo tructibitur, persticue ab omnibus artificio quodam tractari intelligetur: Sin uuis riefet,er hanc fusticione cr satientem uiore poterit. Quare tum oportebit ita ficere,ut pleriquc aciunt proopter scilicit Ingillatim unaquatis rem attingere, Tis omnes transire breuiter argumentiones: tum . iure,id

quod dissicilius est,dicere quas partes exposumo in pu titione, de quibus te pollicitus sis dicturiam, cr reduricere in memoriam, quibus rationibus unamquanqparritem confirmaris tum ab his qui audiunt,qucrere quid sit quod sibi uelle debeant demonstrari, hoc modo: Docuiamus hoc , illud planum fecimus: ita sinus . in incinoorium redibit auditor, Cr putabit nihil esse praetcrea , quod debeat defγderare . Atque in his generibus ut ante dictum est) tam tuas argumentationes transire separatim, tum id quod artificiosius est, cum tuis convitrarias coniungere : Cr cum tuum urgugmentationern