장음표시 사용
221쪽
, DE INVENTIONE ecquae coctuetudo fit,ecquae lex, ecquae actio, ecquod euaret artificit sit,aut i haut exercitatio honlinu,aut approbatio,aut ollincto,ex quibus nonunquam elicitur alia
quid suspicionis. Sunt aute aliquae si iciones, quae conset niter,cir ex negotiorum,Cr ex personarum attriburetionibus si untur. Nam ex fortuna Cr ex natura, Cr ex
uictu tudioinctis,casMorationibus, confisio, Cr ex ba bitu animi aut corporis pleras pertinent ad easdem res, quae rem credibilem, aut incredibilem Iacere possunt, Creum acti susticione iungutur. Maxime enim quaeri oportet in hac constitutione,Primum potuerit ne aliquid 'ari. Deinde ecquo ab alio potuerit. Deinde acultas, de qua ante diximus. Deinde utrum id facinus fit,quod poenitere 'erit necesse. Item quod stem celandi haberet
D einde nec itudo in qua vim necesse Acrit id aut feri
aut ita feri, quaeritur. Quorum pars ad consilirum pertianet, quod personis attribum est, ut in ea causa quam παposuimu3. Ante rem erit, quod in itinere se tam βstutiar ter applicaueri quod sermonis causam quaesiverit, quod
simul diuerterit,dehinc coenarit. Inre,nox,somnus Pos Erem,quodsolus exierit, quod illum tum Iamiliarem comistatuam tum aequo animo reliquerit, quod cructum gladisi habuerit. Horum pars ad confisiugm pertinet. Quaeritur
enim utrum uideatur diligenter ratio faciendi esse habitaer excogitat an iri temere,ut no uerisimilesit que quam rem temere ad maleficia accesisse. In quo quaeritur numquo alio modo conrodius potuerit fieri,uel . 'rtuna udis
ministrari. Nam saepe si pecuniae adiumenta, si adiutores desint , facultas *isse aciendi non uidetur. Hoc modo si diligenter attendamus,apta inter se se intelligimus haec quae negoujs, er illa quae personis sunt attributa.
222쪽
Hιc nes sicile est,nes necessarium distinguere, ut insuperioribus partibus, quo pacto quias accusatorem,m quomodo destnsorem tractare oporteat. Non necessariu, propterea quod cause posita, quid in quis coueniat, res ipsa docebit eos, quι non omnia hic se inuenturos putaribunt,bed ad ea quae praecepta sunt, comparationis modo quandam in comune mediocrem intelligentiam costrentifcile aure,quod Cr infinitum est tot de rebus utrum in partem singillatim de unaquach explicissim alio ali ter haec in utras partem causae solent conuenire. Quare conisderare haesiquae exposuimus,oportebit. Faciliusa tem ad inuentionem animu3 incedet, si gesti negotii, crsuam,Cr aduersarij narrationem saepe,Cr diligenter peratrumbit, cr quid quaeq; pars fusticionis habebit,elicies conlis rarit. Quare, qgo confisio, quaste perficiendi quidq; fctum sit: cur hoc modo potius quam illo:cur ab
hoc potius, quam ab illo:cur nullo adiutore, aut cur hoc: cur nemo sit conscius,aut cur sit, aut cur bis sit: eur hoe
ante Actu si cur hoc ante fctum non si cur hoe in ipso negotio:cur hoc post negotia: aut quid sectu de Idustria, aut quid rem ipsam consecutum sit:constet ne oratio, aute- re,aut ipsasicam:boc buia De rei sit signis,an iulius,an huius er illius, erutrius potius: quid βctum fit
quod non oportuerit, aut non Actum quod oportuerit. cum animus huc intentione omnes totius negotii partes
con Dderabit,ium isti ipsi in medium coseruati Dei proiscedet,de quibus ante dictum est:Cr cum ex singulis,t
ex coniunctis argumenta certa nascetur. Quorum argum
mentorum pars probabit pars necessario in genere vera sabitur. Accedunt autem ad coniectura saepe quaestiones,
223쪽
praeceptorum torquere ad suae cause coinodumi debebis Nam Gr ex quaestione bulbiciones, Cr ex testimonio,mox rumore aliquo pari ratione, ut ex causa, Cr ex pers*na,er exsilio duci oportebit. Quare nobH Cr ij uidentur Grare, qui hoc genus fusticionum artifici, no putant indigσe,Cr is qui alitπ hoc de genσe,ac de omni corii ctura praecipiendin putant.Omnla enim ijstim ex Iocis coniectura sume da est. Nam ex eius qui in quaestione Hisquid dixσit,Cr eius qui in testimonio, ipsius raemoris causa,Cr v πitas ex i dem attributionibus repreiretur. Omni aute in causa pars argumentorrum rit adiunt l, et eausae solum quae dicitur, Cr ab ipsa ita dum,ut ab eas paratim in omnes eiusdem genreis causas transberu non satis comode posit. Pars autem est peruagatiotim aut in omnes eiusde genmi, aut in plausis causia accomodata. Haec ergo argu meta quae transmi in multas causas posα
sunt,locos coin sines nominamus. Nam locus cpmunis aut
cretae rei quandam cotinet ampliscationem ursiqua hoe uelit ostendπGeu qui parentem necarit,maximo suppliario esse dignum:quo loco,iis perorari, Cr probata cauissa,no est utendum. Aut dubis,quae ex cotrario quos braheat probabiles rationes argMnentandi:ut suspicionibu credi oportere,Cr contra, fusticionibus credi no oporteae
re. Ac pars Iocorum comunium, aut pπ indignationem, aut pre coquedione inducitur, de quibus aute dictis est: pars per aliquam probabilem utraqdi ex parte rationem Distinguitur autem oratio atq; ill iratur maxime raro inducenda locis co mnibus, et aliquo loco iam certioris brus illis auditoribM,CTargamentsi confirmatri. Nam erissim conceditur cornune quiddam dicere, cum diligenis
aliquis proprias cause locas tructatus est. er auditoris inta
224쪽
L I B E II. ad 7. animus aut renouatur ad ea quae restat, aut omnibus iam
dictis exustititur. Omnia enim ornararenta elocutionis,in
quibus er suauitatis,er grauistis plurimu consistit, cromnia quae in inuentione verboru Cr sententiam aliquid habent digniritis,in comunes locos construntur. Quare, non ut causarum, sic oratora quos multoru comunes Ioaci sunt. Nam nisi ab ijs qui inulta exercitatione magnam Abi ex uerborss,er sentetiarn copiam cpparauerint, tr stiri no poterunt ornate Cr grauiter,queadmodum natura ipsorum desiderat. A is hoc sit nobis dictu comuniter
de omni genere locorum comunium. Nunc exponemus in coniecturale constitutionem qui loci comunes incidere soleant. susticionibus credi oportere,er no oportere. Rumoribus credi oportere,Cr non oportere. Testibus credi oportere,er no oportere. Quaestionibus credi oportere,er non oportere. Vitani ante actam stillari oportere,er
non oportere. Eiusdem esse qui in illa re peccarit, er Foeqgos admisisse, er no ese eiusde. Maximestemri edurisam oportere,Cr non oportere. Atq; hi quidem,er siqui
eiusmodi ex proprio argumento comunes loci nascetur, in contrari s partes diducetur. certus aute locus est acetusatoris, per quem auget sisti atrocitate, Cr aIter per quenegat malorum mi ereri oportere. Defensoris, per quemcdlumnia accusatora cum indignatione os ditur,er perque cum coquestione tabericordia cupretur. Hi cr caeteri omnes loci comunes,ex isdem praeceptis sumuntur, quia με ceterae argumentationessed illae tenuius, Cr acutius, cr subtilius tractantur hi autem grauius Cr ornatius, Creum verbis, ura etiam sentet ς excetatibus. in illis enim
filis est,ut id quod dicitur,ueru esse uideaturi in bis taetβ
ιος quos uideri oportet, uine filis est amplitudo. Nunc
225쪽
ad aliam constitutionem transeamus.cVM eli non lita controuersia, quia vis uocabuli definienda uerbu est, constitutio definitiva dicitur. Eius grami exemplo nobιs p ita sit haec causa: c. Flaminius ιό qui cos . remp. male gesti bello Punico secundo umTrib. pleb. esse invito Senatu,Cr omnino contra uoluntatem omnium optimatu,per seditione ad popula legem agrariam frebat. Hunc pater bum cocilium plebis haberitem de templo deduxit:accersitur mutemtιs. Intentio est,
nate1titem manuisti,quod Trib. pleb.de templo deduxiapi Depuso est, Non minui maie)tite. Quaestio est, Maaiemtemne nanuerit. Ratiou nfliu enim, quam habebunt pote)titem,ea usus si . Rallanta infirmatio, At enim qui patria pote)tite,hoc est priuata quada, tribunitiam pomte1titen hoc est populi pote)titem infrinat,minuit is mai6titem. I uricatio est, M inuat ne u maiestite,qui in triabunitiam potemte patria pote, tite utatur. Ad huc iudia
cationem argumentiones omnes allini oportebit. Ac ne
quin forte arbitretur nos no intelligere alium quoq in clodere costitutionem in hanc causum, eam nos partem solas imus, in qua praecepra nobps danda sunt. Omnibus autem partibus hoc in libro explicatis,quiuis omni in cautas si diligenter attendet,omnes uidebit costitutiones, Crearum partes,Cr cotrouersia ,siquae forte in eas incidet. Nam de omnibus perscribemus. Primus ergo accusatoris locus est,eius nominu, ius de vi quaeritur, breuis Cr utri per σα hominum opinione definitio,hoc modo: Mari testate minuere, est de dignitate,aut amplitudine,aut pontestate populi,aut eorum, quibus populus potestitem deis dit,aliquid deros re. Hoc sic breuiter expositum, pluria
226쪽
L1BE R II. aequi descripseris,ostendendum Postea ad i quod definieris, fetum eius,qui accusabitur, adiungere oportebit, Cr ex eo quod ostenderis esse: uerbi causa, Naiectutem minuere, docere aduersarium maiestitem minuisse, Cr hunc locum totum communi loco confimare,per quem ipsius secti trocitas,aut indignitus, aut omnino culpa cum indignatationeaugeatur.Post erit infirmanda aduersariorum descriptio. Ea autem infirmabitur,si si a d onstrabitur. Me ex opinione hominum sumetur, cura quemadmodum, Crquibus in rebus homines in con uetudine scribendi,aut seri nocinandi eo uerbo uti soleant,conis rubitur. Item inis Drmabitur turpis,aut inutilis esse octendetur eius descria pridius approbatio, Cr si quae incommoda consecuturasn eo conce9 ostendetur. I d autem ex honestatis cr utilitatis partibus sinetur, de quibu3 in deliberationis praerireptis exponemus. Et fi cum definitione nonru aduersuaeriorum desinitionem constremus, Cr nomam ueram, boaenestam, utilem esse demonnrabiniin, Horum contra. Crueremim autem res, aut irruim, aut minori, aut pari in
negotio fundes, ex quibus affirmetur nostra descriptio.. Iam si res plures erunt definiendae:ut si quaeratur, fur sit, an sacrilegus, qui uasi ex priuato sacra surripitcri erit utendum pluribus definitionibus. Deinde simili ratione
causi tractanda. Locus autem communis in eius multatium, qui non modo rerum, nerum etiam uerborum poterastatem sibi arrogare conetur,ut Cr sciat quod uelit, Crid quod βceri quo uelit nomine appellet. Deinde desinae
foris primus locus est, item nominis breuis Cr apem, Crex opinione bominam descriptio,hoc modo : Naiestatem minuere,est aliquid de repu. cum potestatem non habea
admininrare. Deinde huius confirmatio est similibus, cr
227쪽
separatio.Deinde locus communis per quc in Acti utilitas, aut honestas adaugesum. Deinde sequitur aduersiriorum definitionis reprehcncto,quae ij de ex locis omnibus, quos accusatori praescripsimus, conficitur: Cr caetera post ea
dem praeter communem locum inducentur. Locus aut
communis erit destissoris is,per quem indignabitur, accurasutorem fui periculi causa,non res solum conuertere, uorum etiam uerba coinutare conari Nam illi quidem coniis ni unes loci, qui aut calumnis accusatorum demonstranis
dae,aut miliericordiae captandae,aut dicti indignandi,uut amictericordia dctorrendi causa sumuntur, ex periculi marignitudine,non ex causae genere ducuntur. Quare non tu omnem causamsed in omne cause genus incidunt. Eorum mentionem in coniecturali confiitutione βcimus. Induinctione autem eorum,cam causa postulabit,utenri nc u M autem actio translationis aut commutationis
indigere uidetur,quod non aut is agit quem oportet, aut crem eo quicum oportet,aut apud quos,qua lage,qua poemna, quo crinline,quo tempore oportet, constitutio translati a appellatur. Huius nobis exempla permulta op&s fiunt,
fisingula translationum genera quaeramus: ed quia ratio praeceptori similis H,exemplorum multitudine superis sedendum est. Atq; in nostra quidem con uetudine multis de causis si,ut rarius incidat translationes. Nam Cy praeatoris exceptionibus multae excluduntur actiones, Cr ita ius ciuile habemus coniturum,ut a causa cadat is, qui non quemadmodum oportet, egerit. Quare in iure plerunq; versantur. Ibi enim Cr exceptiones postulantur, Cr quom dummodo agendi potestis datur, Cr omnis conceptio privatorum iudiciorum constituitur. In ipsis autem iudici' rarias
228쪽
rarius incidunt, Cr minoi siquando incidunt, eiu modi sunt, ut per se minus habeant firmitudinis: confirmentur autem as pia alia aliqua constitutione. Ut in quodam iudicio, cum uenefici cuiusdam nomen esset dolatum, Crquia parricidij causa subscripta esset, extra ordinem es et acceptum,cum in accusatione alia quaedam crimina testiis bis Cr argumentis confirmarentur, parricidi j autem so lum mentio Acta esset defintior in hoc ipso multum oporistet ut diu consistat,cum de nece parentis nihil demonfirutum sit,indignum Iacinus esse ea poena clycere eum, qua parricidi asciuntur Ad autem si damnaretur lari nec βeesset,quoniam Cr id causae subscriptum, Cr ex ea re non inen extra ordinem sit acceptum. Ea igitur poena si ascireum non oporteat, damnari quoque non sportere, quo niam ea poena damnationem necessario consequatur. Ηιcd6nsior poenae commutationem ex translativo genere inis ducendo,totam infirmabit accusationcm Veruntamen cereteris quos criminibus destndend.s coniecturali constitutatione translationem confirmabit. Exemplum autem trans
attonis in causa nobis postum sit huiusmodi cum ad uini
sciendum quidam armati uenisen armati contra prae s.fuerunt, cuidam equiti Romano quidum ex armatis reis sienti gladio manum praecidit. Agit is,cui manus praecim su est,iniuriarum: postulat iis,qui cum agitur, a Praetore exceptione,extra quam in rcsim capitis praeiudiciu fui. . Hic is qui agit,iudiciu puru postulat: Ille quicum agitur, exceptione addi ait oportere. Quaesio est,Excipiedu sit,
an non. Ratio, No enim oportet in recuperatorio iudicio
eius mala' ,de quo inter sicarios quaeritur,praeiudicium feries tormatio rationis,Eiu modi fiunt iniuriae, ut de his iudignusti no primo quos tepore iudicari iudicatio, Amo 1 trocitas
229쪽
1rα DE INVENTIONE trocitas iniuriaγα satio ne cause sit,quare da de ea iudieratur, de aliquo maiore maleficio, de quo iudicia copreatum s praeiudicetur.atq; exemplum quidem hoc est. In omni autem causa ab utroque quiri oportebit, a quo, Cr per quos,ez qua modo,Cr quo tempore aut agi,aut iudicari, aut quid statui de ea re conueniat. Id ex partibus iuris, de
quibus post dicendum estfu mi oportebit, er ratiocinari quid in fistulibus rebus feri foliat,er videre utrum maliaria quid aliud agatus aliud simuletur,an stultitia,an necessitudine,quod alio modo agi non posit, an occasione a gradi sic sit iudicium,aut actio conbituta,an recte sine ulla re eiusmodi res agatur. Locus aut communis conmtra eum, qui translationem illocet, fugere iudicium ae poenam,quia cause diffidat. A translatione aute omnium Fre perturbationem,si non ita res agatur,cr in iudicium' uenia quo pacto oporteat hoc est, si aut cum eo agatur, quicum non oportea aut alia poen alio crimine,alio tempore:atque hanc rationem ad perturbationem iudiciorum omnium pertinere. Tres igitur eae connitutiones , quae potes non habent, ad hunc modum tractabuntur. N une generalem conaὶitutionem Cr partes eius conisderemus.c v M Cr licto,Cr ycti nomine concesso, neque ulla actionis illam controuersia,uis Cr natura Cr genus negomiij ipsius quaeritur, constitutionem generalem appellonius. Huius primus ese partes duas nobu uideri diximus, negotialem Er iuridicialem. Negotialis est, quae in ipso, negotis iuris ciuili habet implicitum controuersiam. Ea
est huiusmodi: Quidam pupillum haeredem ficit, pupillus
autem ante mortuus est,quam in siuam tutelam uenire De
haereditate ea quae pupilio uenit, inter eos qui patris p pilii haeredes secundi sunt,er inter agnatos pupilli contro
230쪽
LIBER II. ars se uel possesio haeredum secundorum est. Intentio estagnatorum, N Mira pecunia es de qua ιs,cuius agnati suimus,lectatus non est. Depulsio est,Imo no ira, qui haerendes fecundi tectamento patria sumus. Quae iis est, Vimurum sit. Ratio eiuPater enim Cr sibi cr fila tectametrum scripsi dum is pupidius ectet. Quare,quae flis fuerunt,t stimento patri, non flant necesse est. Infirmatio est rotionis, lino pater sibi scripsit,Cr secundum haeredem non
suo,scd sibi tufit esse. QMure praeter qua quod ipsius fuit
in testamento, ullius uestrum esse non potest. ludicatio,
Posit ne quisquam deflij pupilli re te turi. An haeredes becundi inins patris amilias, non siij quoque eius pupilli
haeredes sint. Atq; hoc non alienum est, quod ad multa pertineat,ne aut nusquam, aut usquequaque dicatur, hic admonere. Sunt cras quae plures habent rationes in sim, plici constitutione,quod sit, cum id,quod fctum Gi, aut quod destnditur,pluribum de causis rectum, aut probabile uideri potest, ut in hac ipsa causa. supponatur enim ab haeredibus haec ratio, Vmus enim pecuniae plures di imilibws de causis haeredes esse non possunt: nec unquam A etum est, ut eiusdem pecuniae ultis tectamento, alius lege haeres chel. Infirmatio autem haec erit,Non est una pecunia,propterea quod altera iam erat pupilli aduentilia,cuαim haeres non tuo in tempore in remmento quisquam scriptum erat,siquid pupillo accidi Jet er de altera patris etianunc mortui uoluntas plurimum ualebat,quae iam mortuo pupillo futa haeredibus concedebat. Iudicatio est, Una ne
pecunia suerit:acsi hac erunt usi infirmatione,Poste plures qje unius haeredes pecuniae Afinalibus de causis: de eo ipso iudicatio nascitur,Posintne eiusdem pecuniae plures disi inlibus generibws ese haeredes.Ergo una in constitu-O s tisfe