장음표시 사용
241쪽
oportebit, er ex concsionis partibus quae conuenienti sis ere, de quibum post nobis dicendum erit. Loci autecomnes ijdem utrisq; 'e,qui superioribus assumptiuis incidet.Hi tame certifimi. Accusatoris, fcti indignatio. Destit oris,cu in alio culpa sit, aut in ipso nonsitsupplicio reum astici non oportere. Ipsius dure rei sit remotio, cu id quod datur criniri negat nes adficines ad oscii suum reus pertinui1be: nec siquod in eo sit delictu es, sibi attribui oportere. I d genus cause est huiu modi: In eo foedere,quod Actu est quonia cum Samnitibus,quida adorilescens nobilis porcam fustinuit iussu Imperatoris. Fσα
dere autem ab senatu improbato,σ Imperatore Samnitibus dedito, quidi in Senatu eum quoq; dicit, qui pomeam tenuerit, dedi oportere. Intentio est, Dedi oportet. Depulsis est, Non oportet. Quaestio est,Oporteat ne. Ratio est, Non enim meum luit oscizm,nec mea potestis, cum ex id aetatis er priuatus essem, er c et wmma curni autoritate Cr potestite Imperatoriqui uideret ut satis hoi tectum foedus'riretur.Infimatio est, Attamen quoniam tu particeps sectus es in turpifimo foedere summae rellis glanis, dedite conuenit. Iudicatio est, cu is qui potestioris nihil habuerit,iusu Imperatoris in foedere, ex in tanatu religione interfuerit, dedendus ne it hostibus, necne. Hoc genus causae a superiore hoc differtiquὸd is illo concedit se rem oportui be facere, id quod feri dicit accus tor oportuisesed alicui rei,aut homini causam attribuit, quae uoluntati siuae fuerit impedimento sine concestonis
partibus. Nam earum quaedam maior uis est, quod paulo post intelligetur. I ii hoc aute non accusare alteru,nec culpam in altu transfrre debet, sed demonfirare eam rem,
nec ad se,nec ad pote, tite,nes ad osticiu uu pertinuisse
242쪽
LIBER II. aut pertinere. Atque in hoc genere hoc accidit noui, quod accusator quos si pe ex remotior crin nationem confiscit. Ut siquis eum accusiet,qui cu Praetor eset,in expediationem adama popuI uocari cum C O s s. adestent.
Nam ut in superiore exemplo reus ab suo oscio ac poteristite actum dimouebat: sic in hoc ab eius oscio ac potem Ute,qui accusatur,ipse accusator acium remouendo,huc ipsa ratione cor urat accusationem. I ii hac ab utros ex omnibws partibus honestatis, Cr omnibum utilitatis partiae bus,exemplis,signi ,ratiocinando,quid cuiusq; o cij,ii ris,pototitu sis,quaeri oportebi Cr fuerit ne ei de quo disgitur,id iuris,osci ,potemtri attributum,necne. Locos autem communes ex ipsa re, siquid indignationιs accon questionis habebit, sumi oportebit. concesse est, per quam non actu in ipsum improbatur ab reo, sed ut ignoruscatum,id petitur. Cum partes fiunt duae,purgatio Cr do precatio. Purgatio est,per quam eius qui accusatur, non factium ipsum, sed uoluntas definditur. Ea habet partes tres,imprudentiam,casem,neces, studinem. I inprudentia est,cum scisse aliquid qui arguitur,negatur. Vt apud quos
dum lex erat, Ne quis Dianae uitutam immolaret. Nautae quidam,ctum aduersa tempestite in alio iactarentur, uouerunt,si eo portu quem consticiebant, potiti essent,ei deo, qui ibi escisse uitulum immolaturos. Casu erat in eo pomtu anum Dianae cius, cui uituluam immolari non licebat. Imprudentes lagis, cum exissent, uitutam immolauerunt. Accusantur. Intentio est, Vitulum immolastis ei deo, cui
non licebat. Depulsio est inconcsione posita. Ratio est, Nesciui non licere. Infirmatio est, Tamen quoniam sciniquod non licebat, ex lege supplicio dignus es. Iudicatio est, cum idycerit quod no oportuerit, Cr id non oporteae
243쪽
xis DE INVENTIONE re nescierit,sit ne supplicio dignus. Cusius autem infirmtur in concestonem, cum dcmonstrabitur aliqua frtunaeius uoluntati obstitisse,ut in brec: cum Lacedaemonijs Icx esset, ut hostias nisi ad sacrificium quoddam redemptor praebui fiet,capitale esct . bonitas ιs qui redemerat cum facterificii dies in tiret, in urbem ex agro coepit agere: tum subito magnis commotus tempestatibus fluuius Eurotas is qui propter Lacedaemonem fluit,ita magnus et uchonens fictuη est,ut eo traduci uictimae nullo modo possent. Reα demptor siue uoluntatis ostendendae causa hoctius constitatuit omnes in litore,ut qui trans flumen essen uidere posusent. cum omnes studio eius subitam fluminis magnitudiis nem scirent fuse impedimento,tamen quida capitis accersierunt. I ntentio quas debuisbi,ad sacrificium
praesto no fuerunt. Depulsio est concesto. Ratio, FIumen enim fiubito accreuit, T ea re traduci no potuerunt. I tifimmatio est,Tamen quonii quod lex iubet, fictum non e supplicio dignun es. I udicatio est, Cum in ea re redeptor
contra lege aliquid fecerit,qua in re studio eius siubita fluis minis obstiterit mag itudo, upplicio ne dignus sit. Nericesitudo aute infertur,cum ui quadi r 3 id quod fecerit, scisse defruditur,hoc modo:Lex est apud Rhodios,ut sita qua rostrata in portu nauis deprebesa fit,publicetur. Cum
magna in alto tempestis esset,uis uentorum inuitis nautis Rhodiorum in portu navim coegit. Quisor nauis populi uocat. Navis d0minus negat publicari oportere. I ntenis . lis est, Roctrata nauis in portu deprehensa est. Depulsiota concesto. Ratio,Vi Cr necessario sumus in portu comacti. I nfirmatio est, Nauim ex Iege tame populi esse oporat ei. I udicatio est, cum rostratam navim in portu depreis
hens lex publicarit, cunis haec nauis invitis nautis uitempe
244쪽
LIBER II. 227 tempestitis in portum coniecta fit, oporteat ne eum publi
cari. Horum trium generiam idcirco unum in locum contulimus exempla, quod sinatu in ea praeceptio argum cntorum traditur. Nam in bri omnibus primum, siquid res ipsa dabit lacultatis,coniecturam ab accusatore induci omportebit,ut id quod voluntate fctuam negabitur,confulto actum siusticione aliqua demon nretur. Deinde inducere definitionem nece1ὐitudinis,aut casu aut imprudentiae, Crexempla ad eam definitionem adiungere, in quibus imprudentia suibe uideatur,aut casius,aut ne situdo , Cr ab huid,quod reus it ira separare, id est ostendere disinale, quod leuius, jacilius, non ignorabile, non friuitum,non necessarium fuerit. Postea demonstrare, potuisse euitari,cthac ratione prouideri potuisse, si hoc aut illud scisset, aut nisi sicillet, praecat ri, Cr definitionibus octendere non
hanc imprudentium,aut casum,aut nece1 studinem,scd intertiam,negligentiam, aluitatem nominari oportere. Ac siis qua necepitudo turpitudinem uidebitur habere,oportebit per locorum communium implicationem reda uent
demonstrare, quiduita perpcti, mori denis satius fialbe,
quam eiu modi necesitudini obtemperare. Atque tum ex his locis,de quibus in negotiali parte dictum H, iuris craequitatis naturam oportebit quaerere, Cr quasi in abis
soluta iuridiciali per se hoc ipsum ab rebus omnibus si paratim consγderare. Atque hoc in loco, si Iacultas erit, exemptu uti oportebit, quibuε in sinuli excusatione non sit ignotum: σ contentione, magi s istis ignoscendum fu)be: Cr ex deliberationis partibus, turpe, aut inulisse esse concedi eam rem, quae ab aduersario commisi usit:permagnum esse, magno futurum detrimento , si ea
res ubi s qui pot6titem habent iudicandi, neglecta sit.
245쪽
Σis DE INVENTIONE Destigor autem conuersis omnibus his partibus pol erit uti. Maxime autem in uoluntate defindenda commorabiae . tur,eπ in ea re adaugenda, quae uoluntati fuerit impediamento se plus,quam fecerit, acere non potuisse, Cr iuomnibus rebuε uoluntatem spectari oportere:er se conuinci non posse,quod non absit a cu a, Cr ex suo nomine communem homgnum infirmitatem posse damnari. Deinde
nihil indignius esse,quam eum qui culpa careat, supplicio
non carere. Loci autem communes accusatoris, unus in
cons fione, Cr alter, quanta pote1tis peccandi relinquam
tur,fiscinci inititutum sit,ut non defcto,sed de ficti causa quaeratur. Desensioris autem,coquento calamitans eius, quae non culpasta ui maiore quadam acciderit,m de sortunae pote1hte,Cr hominum infirmitate,σ uti siuum animinum non euentum conis derent. I n quibus omnibu3 conmquestionem fiuarum aerumnari , Cr crudelitatu aduersatariorum indignationem inesse oportebit. Ac neminem mira
ruri conueniet, si aut in iis, aut in alijs exemplιs scripti quos controuersiam adiunctim uidebit. Quo de genere pon erit nobis separatim dicendum,propterea quod quaeradum genera caularum simpliciter Cr ex suaui conbderirantur: quaedam autem sibi aliud quos aliquod cotrouerissae genus assumunt. Quare omnibus cognitis, non erit diffcile in unumquans causam transire,quod ex eo quos genere conueniet: ut in bri exemplis concestonis inest ori mnibus scripti controuersia ea,quae ex scripto Cr sentenotia nominatur sed quia de cocesione loquebamur, in eam praeceptu dedimus. Alio autem loco de scripto cr sientenotia dicemus. Nunc in alterum concessenta partem confγα derationem intendemus. Deprecatio est, in qua non dem
fusio Acti ed ignoscendi postulatio continetur. Hoc geranus uix
246쪽
LIBER II. xaeqnus uix in iudicio probari potest,ideo quod concesso peccato,didicile est ab eo qui peccatorum uindex ebe debet, ut ignoscat impetrare. Quare parte eius generia, cum causam non in eo constituem,utι licebit. V t 1i pro aliquo claro,aut Drti uiro,cuius in remp. multa sint benescia dixeri
hunc modum: Quod si iudices hic pro furi beneficys, pro
suo Jludio,quod in uos habuitscinper,nili suo tepore multatorum suor in re te id torum causa uni delicto ut ignoscerata pilularet, tamen dignum linura mansuetudine, dirignum uirtute huius eIet I udices a uobis hanc rem hoc postulante impetrari. Deinde augere beneficia licebit, Iudices per loca in communem ad ignoscendi uoluntatem ducere. Quare hoc genus,quanquam in iudiciss non uerae satur,tuli quadam ex parte:tamen quia Cy pars ipsa inducenda nonnunquam Wi, Cy in Senatu, aut concilio I spe omni in genere tractanda, in id quoque praecepta poneamus. Nam in Senatu,CT in concilio de Siphace diu deliboratum 6 Cr de in Numitorio Pullo apud L.Optimum,
ex eiu3 concilium diu ductum est. Et magn in hoc quidem ignoscendi, quam cognoscendi postulatio ualuit. Nam semper animo bono infe Pop. Rom. μῆbe non tam facile probaba cum coniecturali constitutione uteretur, quam ut propter posterius beneficium sibi ignosceretur, cum precationta partes adiungeret. Oportebit igitur eum, qui sibi ut ignoscatur, postulabit, commemorare siqua sua poterit beneficia , Crsi poterit, ostendere ea maiora esse,quam haec quae deliquerit, ut plus ab eo boni, quam mali prolectum esse uideatur. Deinde maiorum suorum bene1icia, si qua extabunt, proscire. Deinde ostendere
non odio, neque crudelitate jecise quod fecerit, scd aut
247쪽
stultitia,aut impusu alicuius,aut aliqua honesta,aut prombabili causa.Postea polliceri Cr confrinarese Cr hoc peccato doctum,Cr beneficio eor- qui sibi ignouerint,confirmatum,omni tempore a tali ratione abluturum. Deinde stem ostendere aliquo sie in loco,inagno ijs qui sibi conmerserint,lictui futurum.Postea si acultas erit, te aut consanguineum, aut iam a maioribus in primis amicum esse derimonstrabit, r amplitudinem siuae uoluntatis,Cr nobili tem generis eorum qui sie saluum uelint, Cr dignitatem oris tendere, Cr caetera ea qiis personu ad hone)titem,CT amplitudinem fiunt attribuz, cum conquestione, sine arrorugantia in se esse dononstrabit, ut honore potius aliquo, quam ullo supplicio dignus ese uideatur. Deinde caemos prostrre,quibus maiora delim concessa fiunt. Ae multum
projeleta se insericordem in potemte, Cr propensum ad ignoscendum fuisse ostendet. Atque ipsum illud peccais
tum erit extenuandu ,ut quam rimimum ob vise uidearitur, CT aut turpe,aut inutile demonstrandum tali de homine supplicium sumere.Deinde laris communibus mulieria cordiam captare oportebit ex ijs praeceptis, quae in primo libro fiunt exposita. Aduersarius autem malesim augeae bit,nihil imprudenter, sed omnia ex crudelitate Cr malitia
secta dicet. Ipsium immistricordem, uperbum fuisse, cr si poterit,osὶendet semper inimicum fuisse,cr amicum feri
nullo modo posse. Si beneficia proferet,aut aliqua de cauaesa secta, non propter beneuolentiam demonstrabit, aut postea odium esse acre susceptum, aut issa omnia malefise s esse deleri, aut leuiora beneficia quam maleficia, aut cum beneficijs honos habitus fit,pro maleficio poenam siuini oportere.Deinde turpe esse,aut inutile ignosci. Deindeo quo ut potestii esset, scpe optarint, inem potemte
248쪽
L 1 B n R II. asinon uti, summam esse stultitim: Cr cogitare oportere,
quem animum in eum, uel quale odium habucrint. Locus autem communis erit indignatio malefic :σ alter, rimnabereri oportere,qui propior fortuum,non propter mo. Iitium in initi Is 1int. Quoniam igitur in gentrali conniis
tutione tradiu propter eius partium multitudinem comimoramur,nes zrte uarietate T dijunalitudine rerum deae ducitas alicuius animus in quendam errorem destratur, quid etiam nobis ex eo genere reste CT quare reflet, a Lmonendum uidetur. Iuridicialem causam esse dicebamum,
in qua aequi Cr iniqui natura, pr em aut potatae ratio
quaereretur. E G car ad in quibus de aequo Er iniquo quaeriritur,expolivi nus. Nunc restat ut de praemio Cr de poena expliceinus. Sunt enim mutae causae,quae ex praemii alicuoius petitione conflant. Nam π apud iudices de praemio saepe accusatorum qua ritur, Cr a senatu, aut concilio aliquod praemium sipe petitur. Ac nemin conueniet arbitrari nos, cum aliquod exemplum ponamum, quod in Senatu agatur, ab iudiciali genere exemplorum reo cedere. iniicquid enim de boumne probando, aut imGprobando dicitur, cum ad eam dictionem sententiarum quoque ratio accommodetur, id non, si per sententiae diriectionem agitur deliberativum est: sed quia de homine statuitur, iudiciale est habendum. Omnino autem qui
diligenter omnium causarum lim, ex naturam cognoraverit, cum genere primo, tum etiam βma eas intellia get disidere. Caeteris autem partibam aptas inter se omnines, Cr alium in alium implicatam uidebit. Nunc de praemijs conoderemus . L. Licinius Crassum Cos. quosdam in citeriore Gallia nullo illastri, neque cerri to duce , neque eo nomisse , reque numero praeditos,
249쪽
DE INVENTIONE ut digni e fient qui hostes Pop.Rom. be dicerentur: quod
tamen excursionibus Cr latrocini s in 'tim prouinciam redderent,cosecutim ci σ conjrcit. Roma redqt,tri αphum ab Senatu ponulat. Hic ut Cr in deprecatione nisil ad nos attinet, rationibus, Cr infrinationibus ration supponendis ad iudicationem peruenire: prcpterea quodnhi alia quoq; incidet constitutio, aut pars constitutiora ius,simplex erit iudicatio,CI in quaesἰione ipsa continebitur. In deprecatione latiusnodi, C porteatne poena asci. In hac huiusmodi, Oporteat ne praemum dari. Nunc ad praemi, quaestionem appositos locos exponemus. Ratio igitur praemii quatuor est in partes diitributa: in bene cia,in homnem,in proth genus,in Iacultates. Bene cirex sua ui ex tempore,ex animo cires qui ncerit, ex causicon oderantur. Ex suaui quaerentur, hoc modo: Nagna
an parua, cilia aridi cilia,singularia sint an uulguria,
uera an fisu quadam ex oratione honestentur. Ex temtapore autem,Si tam cum indigeremus,cum caeteri non possent,aut nollent opitularis tum cum stes deseruihel, opitulatus sit. Ex animo,Si non sui commodi causa, sed eo consilio fecit omnia,ut hoc conscere posset. Excultu, Sinon frtunased indudria Actum uidebitur,aut si induta friae Ortuna obstitilbet. I ii hominem autem, Quibus raαtionibus uixerit,quid si plus in eam rem, aut laboris inaesumpsierit,Cr siquid aliquando tale fceri num alieni tuae boris,aut deorum bonitati4 primum sibi postulet: num aliquando ipse talem ob causam aliquem praemia affici neis garit oportere:aut num iam sani pro eo quod stoerit,hois
nos habitus sit: aut num necesse fuerit ei sacere id quod sicerit aut num huiusimodi Atydum,ut nisi fecit et, umplicio dignus esse non quia cerit,p mo;aut num ante rempus
250쪽
LIBER II. a tempus praemu in petat, Cr spem incertam certo uenditet pretio:aut num quo supplicium aliquod ulto eo praemupostulat, uti de se praeiudiciu fletum escuideatur. In praemi, autem genere qui CT quantu ,Cr quamobrem postuletur, Cr quo Cr quanto quaeq; res pra o digna sit,considorabitur.Deinde apud maiorcs,quibulis hominiabus,ct quibus de causis cilla honos sis habitus,quaretur. Deinde ne ps honos nimium pcrvagetur. Atque hic cius, qui contra aliqum praenaum ponulante dicet, locus o it communι ,prs a uirtutis Cr ostic sancta cr cum esse oportere:nes ea aut cum improbri communicari, aut in medic cribus holmnibus peruulgari. E t alte minus homianes uirtutis cupidos kre uirtut S praemio pervulgato. Quae enim rara Cr ardua fin ea ex praemio pulchra Criucunda homιnibus uideri. Et tertiussi ex tint qui apud maiores nonros ob egregiam uirtute tali honore dignuli sunt,non ne de filia gloria cum puri praemio tales honmnes astici uidean deliberari putent s Cr eorum enumeratis,
Cr cum eis quos contra dicat, comparatio. Eius autem
qui praemium petet, si βι-j ampliticatio, Cr eorum qui praemio allicti fiunt,cim suis fleths contentio. Deinde ceteros a uirtutis studio repulsum iri, si ipsie praemo non sit
allectus. Facultates autem considerantur, cum aliquod pecuniarum pGmum ponulatur , in quo utrum compia ne sit agri,uectigalium,pecuniae,an penuria consideri
ratur. .Loci communes, facultates augere,non minuere
oportere,CT impudentem esse,qui pro beneficio non gratiam,verum mercedem pollulet contra autem de pecunia
ratiocinarisordidum esse, cum de gratia rorrenda deliaberetur: Cr se non pretium pro felo, ita honorem ita ut hctiritum sit pro beneficio podulare.Ac de constitutiora P γ nibus