장음표시 사용
281쪽
quasi inebrasunt ut corporis, caput,blimeri,manus,latera crura,pedes, Cr caetera. In diuisione loram e fiunt, quas Graeci uocant:nonri,siqui haec Drte tractant, stocles appellatit:no pGime id quidem, sed inutiliter ad muritandos casus in dice do. Nolim enim ne si Latine quidem
dici post specierum leciebus dicere,er saepe his casibus utendum est:at ornata Cr svrmarum uelim. c - autem utroque uerbo id signiscetur,commodicitem in dicenαdo non arbitror negligendam. Genus Cr firmam defoniunt,hoc modo : Genus, est notio ad plures disrentias pertinens. Forma,est notio,cuius disrrentia ad caput generii,Cr quasi sontem refrri potest. Notionem appello, quod Graeci tum indistiarum vi: λ-iti dicunt. Ea ni insita Cr ante percepta cuiusq; frinae cognitio enodationti, indigens. Formae igitur fiunt bae,in quas genus sine ullius praetermisione diuiditur: ut siquis ius in legem,morem,aequi talem diuidat. Formas qui putat idem ese quod partes,confundit artem: cr similitudine quadam conturbatus non satis acute,quae fiunt secernenda diningui saepe etiam de uriiunt Cr oratores poetae per translationem uerbi ex simia litudine cum quadam suauitate Sed ego a uestris exemplis nilii necessario non recedam. Solebat igitur Aquilius colleriga Cr smiliaris meus,ctim de litoribus ageretur, quae oramnia publica esse uultis , quaerentibus ijs ad quos id pertinebat, quid esset Iitus, ita delinire, qua fluctus es deret: hoc est, quasi qui adolescentiam florem aetat s,
senectutem occasis uitae uelit definire. Translatione utens discedebat a uerbis proprijs rerum ac fiun. Quod .ad definitiones attinet,hactenus reliqua videamus. Pa titione autem sic utendum est , nullam ut partem παιinquus, ut si partiri uelis tuitias, inscienter scias, si
282쪽
TOPI cI. αυullain praetermisi. At si stipulationum aut iudicior formulus partiare, no di uitiosum in re infinita praeteris limitere aliquid. Quod idem in diuisione uitiosum est. Formaris enim certus hi numerus,quae cuis generi sub clantur. Partium distributio sape di infinitior,tanqua riuora a sonte deductio. inui; in orator s artibus quaestionis gencre proposito, quot eius mae Jint, ubiungitur abbol
te ut cre de ornamentia vcn borusententiarums praecipiatur,quae uocantur χου cm, no sit idem. Res enim est inae pnitior,ut ex hoc quoq; intelligatur, quod uelimus inter partitione a diu one inter se. Quanquam enim uocabula prope idem ualere uideantur: tamen quia res dii resant,nomna rerum dijtare uoluerunt. Multa etia ex noctiatione sumuntur .ea hi aute,cum ex ui nominis argumerum elicitur,qua Graeci lau-ογὼρ vocati id es uerbκ ex uerbo ueriloquium. Nos aut nouitate uerbi non satis apti fugietes, genus hoc notatione appes lanius, quia fiunt uerba rerum notae. t laque hoc idem Aristoteles σύ sic Pappellat,quod Latine ni nota. Sed cum intc igitur quid signis tu minus laborandum est de nomine. Multa igitur in distulando notatione eliciuntur ex uerbo, ut cum
quaeritur, Piluminium quid sit , non dico quae sint postoliminit. Nam id caderet in diuisionem,quae lassis est:Post
equa,quae staena recipere solet. Sed quum ipsius postlimis iiij iiii quamlur, en uerbiam ipsium notatur, in quo Semuius noster ut opinor nihil putat esse notandre,nisi post, Cr liminium illud productionem. ese uerbi uult,ut insin itimo, legitimo, aeditimo, non plus in e timum,quam in meditullio tullium. Scaevola aurem P.flius iunctum puαtat esse uerbi ,ut sit in eo,Cr post,Cy Iime ut quae a noπ
283쪽
- AD TREBATIVM. bis alienata fiunt, cum ad boctem poeuenσint, Cr ex suo tanquam limine exierint,dcin cum redierint post ad ident limen,postliminio uideantur rediisse. Quo in genere etiam ancini causa defendi potest postliminio red ste: dedio tum non die,quoniam non pi receptus. Nam neq; dedistisnem, neq; donationem sine acceptione intelligi posse. Sequitur is locus qui coistit ex ijs rebus, quae quodam modo a lectae fiunt ad id de quo ambigitur, quem modo dixi in plures partes didributum. cuius primus est locus ex coniug stione quam Graeci uocant,finitimus notationi, de qua modo dictis est : ut si aquam pluuium
eum modo intelligeremus, quum imbri collectam uiderem mus,lieniret Nutius,qui quia coiugata uerba sent pluπnia Cr pluendo, dic et omnem aquam oportere arceri, quae pluendo creui*et. Cum et tem a graci e ducetur amgu menti m,non Git necesse id usq; d capite arce fiere: seupe etiam citra licet, dummodo supra sit quod sumitur, quam id ad quod fumitur, ut aqua pluuia ultimo gen ea est,quae de cocto ueniens crescit imbri: sita propriore
loco,in quo quasi ius arcendi continetur, genus est,aqua pluuia tiocens eius genreis Lmae, loci uitio Cr manu nocens : quarum alma iubetur ab arbitro coercrei, ait non iubetur. commode etiam tractatur haec argu men tratio quae ex gen e si itur, cum ex toto p equare pamtes,hoc modo: Si dolus malus est, cala aliud agitur,aliuia
D latur, enum rure licet quibus id modis fui: deinde in eorum aliquem id quod arguas dolo malo fctum iniscludom: quod genus argumenti in primis fimum uideri solet. Sit Alitudo sequitur,quae late patet: sed oratoribus Cr philosoplus magis quam uobis. Et si enim omnes loci sunt omnium distinuomm ad argumenta suppedita ra
284쪽
TOPICA. χω , lamen alijs distulationibus abundantius occurrunt, alijs anguntuK. l cis genera tibi nota sint: ubi autem his urare, quaestiones ipsae te admonebunt. Sunt enim similiis tudines, quae in pluribus collationibus 1 crueniunt quo
volunt,hoc modo:Si tutor Ucm praestire debet socius, si cui mandaris,si qui fiduciam acciperit,dcbct et id promcurator. Haec ex pluribus perueniens quo uul appellatur inductio,quae Gricce σπιραγωγη no natu qua plurimilest usus in sermonibus Socrates. Alterum sinalitudimo gerrins collatione sumitur, cum una res uni, par pari comparatur,hoc modo Cli admodis si in urbe de finibus cotrouersia 6t,quia sines magis agroru uidentur esse quam tirbia tribus regendis adigere arbitrum non pG is: c si
aqua pluuia in urbe nocet,quoniam res tota magis agram rum est, aquae pluuiae arcendae adigere non posta arbiotrum. Ex eodem flatilitudinis loco etiam exempla se muntur, ut Ur jus in curiana causa exemplis plurimis usus
est, agens de eo qui temmento sic haeredem innituissecti ut si filius natus esset in decem mensibus, is que mortuus prius quam in livum tutelam uenfetfecundus haeres haera
reditatem obtinui siet: quae commemoratio Gomplorum
valui eas uos in respondendo uti nimbrem solens. Fimetiam exempla similitudinis buboni uim : sed ea oratoria magis fiunt quam vestir quanquam uti etiam uos soletis, sed hoc modo: Finge mancipio aliquem dedisse id, quod mancipio duri non potest, num idcirco id eius se sitim est qui accepit s aut num is qui mancipio dedit, ob eam rem se ulla re obligauit s in hoc genere oratoribus er philomsophis conceψwm est, ut muta etiam loquantur,ut mo tui ab inferri, excitentur,aut aliquid quod feri nullo moado posit, augendae rei gratia dicatur, aut minuendae,qus
285쪽
-s AD TREBATIVM quae Ηγperbole dicitur, Cr multa mirabilia alia. sed uaertior est campus illorum,eisdem tamen ex lacta ut ante diis xi Cr in maximis,Cr in imnimis quaestionibus argumcista ducuntur. Sequitur similitudinem disterentia rei marixi ne contraria seuperiori: sed di eiusdem disintile cr si; mile inuenire.eius generia haec fiunt: Non quemadmodum quod mulieri debeas, re e ipsi mulieri sine tutore auto αre soluas: ita quod aut pupine, aut pupilio debeas,recte posti eodcin modo soluere. Deinceps Iocus est quia
contrario dicitur. Contrariorum autem genera sunt pii ra. Unum eorum quae in eodem genere plurimum distrarunt, ut sapientia ex stultitia. Eodem autem genere diacuntur, quibus propositu occumunt tanquam e regione quadam contraria, ut celaritati tarditas, non debilitas,ex quibus contrarijs argumenta talia exictunt: Si stultitiam
sugimus,sapientiam sequamur ex bonitatem, δε mulitia.
Haec quae ex eodem genere contraria fiunt, appellantur aduersa. Sunt enim alia contraria, quae priuantia licet appestemus Latine,Graece appelluntur set Praepora
sitio enim i N , priuat uerbum ea ui, quam haberet, si1 N praepositum non fuisset: ut dignitas indignitas, b inanitas inhumanitas, Cr caetera generis eiusdem. Q uorarum tractatio est eadem quae superiorum, quae aduersa dixi. Nam alia quos fiunt contrariorum genera,velut ea quae cum aliquo conferuntur,ut duplam simplum,multa
pauca,longum breue,maius minus. Sunt etiam ualde contraria alia quae appellantur negantia,ea αamporrnia Graeci,contraria aientibus: ut, Si hoc est, illud non est. Q ridenim opus excplo Hs tantsi intelligatur argumeto quaerarendo, contrari s omnibus contraria non conuenire. Abadiuticus autem posui equidem exemplum paulo ante, multa
286쪽
inulta scilicet adiungi,quae fuscipienda essent,sistituisse.
mus ex edicto siecundum eis tabul M pobesionem dari, quas u instituise cui testimenti fella nulla esset. sed Iocuue hic magri ad coniecturales causas, quae uersantur in iudici,s,ualet:cum quaeritur quid aut si aut euencri aut
suturum sit, aut quid omnino feri posit. Ac loci quid
ipsius forma dilis est. Admonet autem hic locus,ut quaero tur quid ante rem, quid cum re, quid postrem euenerit. Nihil hoc ad ius,ud cicerone inquibat Gallus noster, Aquis ad eu tale quid retulerat,ut defcto quaereretur. Tu tamen putiere nullum a me artis institutae locu praeteriri,
ne si nihil nisi quod ad te pertineat, scribendum putaris,
nimium te amare uidear. Est igitur magna ex parte locus hic oratorius,no modo non iurisconsultorusta ne philois sophora quide. Ante rem enim quaeruntur,quae talia fiunt,
apparatus,colloqui locus,constitutum conuiuium. cum re aut pedu crepitres, strepitus hominu,corporu umbrae,er siquid eiu modi. At post rem,rubo pallor,titubatio,ssiqua alia signa conturbationis Cr conscientia praeterearchinctus ignω,gladius cruentus,caetcraq; quae suspicioαne fcti possiunt mouere. Deinceps est locus dialecticoruproprius ex confiequentibus Cr antecedentibus,cr reputagnatibus,qui etiam ab adiunctis longe diuersius est. Nam adiuncta, de quibus paulo ante dictum est, non semper eueniunt,cUequentia autem semper. Ea enim dico confrequentia,quae rem necessario costqvuntur. Items Cr anmtecedentia, Cr repugnantia: quicquid enim antecedit quamq; rem, id cohaeret cum re necessario: Cr quicquid repugnat, id eiusmodi est,ut cohaerere nunquam positicum tripertito igitur dictribuatur locus hic, in confiecuritionem, antecesionem, repugnantiam, reperiendi argum menti
287쪽
x o AD TREBAΤIVM menti locus implex est,tra laudi triplex. Nam quid imaterni, cum hoc si Derri,pecuniam numeratam mulieri deberi,cui sit omne argentum legatum, utrum hoc modo concludas argumentanis Si pecunia signata argentu est, legata est mulieri: nt autem pecunia signata argentum, legata igitur. An illo mados Si numerata pecunia non est legum,non est numerata pecunia argentum cst autem nuta merata pecunia argetum, legata igitur est. An illo modos Non Cr legatum argentum est,eν non est legata numerurata pecunia: legatam autem argentum est, Iegata igitur numerata pecunia est. Appellant autem dialectici eunt
conclusionem argumenti,in qua cum primum assumpsi ris,consequitur id quod annexum est,primum conclu his nis modii. cum id quod annexum est negaris,ut id quos cui fuerit annexunt, negandum fit, fecundus appellatur
concludendi modus. Cum autem aliqua coniunm negaris, ex las alia negatio rursius adiungitur, Cr ex his prismum sumpsiem,ut quod relinquitur,tollendum sis,is territius appellatur conclusionis modus. Ex hoc illa rhetorum sunt ex contrarys conclusa, quae ipsi Enthγmemata apis pellunt: non quod non omnιs sententia proprio nomine Enthγmema dicatur , sed ut Homerus propter excellenistium comune poetarum nomen efficit apud Graecos Lu: sla cum omnis siententia Entbγmema dicatur, quia uidetatur ea quae ex contrariis conficiatur acutifimasola prori prie nomen commune pinidet. E ius generio haec fiunt:
Hunc metuere,alterum in metu non ponere:
Eam,quam nihil accusas,damnes: Bene quam meritam esse autumas,dicis male mererLId,quod scis, rodest: nihil,id quod nescis,obest. Hoc di perendi genus attingit omnino ue nrra quoque
288쪽
in restondendo distuntiones sed philo ophorum metis,
quibus ni cum oratoribus illa ex repugnantibus fient nisti s communιs conclusio, quae a dialecticis tertius modus, a rhetoribus E nin mema nun patur. R eliqui dialemcticorum modi plures sunt, qui ex dolanctionibus conristini aut hoc,aut illud: hoc autem, no igitur illud. I tem saut hoc,aut illud: non autem hoc,illud igitur. Quae conraclusiones idcirco ratae fiunt, quod in di ctione plus unoneram ese non potest. Atque ex ijs conclusionibus, qu susupra scripsi,prior qμartus, posterior quintus a dialectiacis modus appellatur. Deinde addunt coniunctionum negantiam, sic: Non Cr hoc hi Cr illud hoc autem, non igitur illud. hic modus est sextus. Septimus autem, Noner hoc, Cr illud non autem hoc,illud igitur. Ex hta moridu conclusiones innumerabiles nascuntur,iti quo est sire tota dialectica. Sed ne eae quidem, quus exposivi ad hanc institutionem nece, aris. Proximus est locus rerum e fiscientitam, quae cause appellantur: deinde rerum ei misrum ab ejicientibus causis. Harum exempla,ut reliquo αrum locorum,paulo ante pollui,Cr quidem ex iure ciuili: sed haec patent latius. causarum igitur genera duo funLVnum,quod ut sua id quod Iub ea siubiectu est certe opincit,ut ignita accendit. Alterum, quod naturum efficiendi
non habeat, sed sine quo effici non posit: ut siquis aes, causam stiluae uelit dicere, quod line eo non posit e sici
Huius generas causarum, sine quo non ei icitur,alia fiunt quieta, nihil agentia, stolida quodammodo,ut locus, immpus,materi ferramenta, Cr caetera generis eiusdem. Alia
autem praecursionem quandam adhibent ad elyciendum, cr q taedam a serunt per se adiuuantia, etsi non nec saoxia,ut amori congresio causam attulerit, amor flagitio.
289쪽
AD TREBATI UMEx hoc genere causarum, ex aeterni te pendentium, fotum a Stoicia nectitur.Atq; ut earum causarum sine quia biu est ci non potest,genera diuiti, sic etiam efficientium . diuidi posunt. Sunt enim aliae causae,quae plane ejiciant nulla re adiuuanto, aliae quae adiuuari uelint ut sapientia
efficit sapietes sola per sie: beatos ejiciat necne sola per se, quaesuo eit. Quare cum in distuntionem inciderit causa e liciens aliquid necessario, fine dubitatione licebit
quod efficitur ab ea causa concludere. cum autem erit παlis causa, ut vi ea non lis esticiendi nece 'itas, necessaria conclusio non sequitur. Atq; illud quidem genus causam rum quod habet uim es ciendi necessariam,errore astrare non fere solet: hoc autem sine quo non efficitur, saepe conturbat. Non enim si sine paretibus 'ij ese non νομsunt, propterea causa sit in parentibus gignendi necessaria. Hoc igitur sine quo non fit, ab eo. in quo certe sit, diligenter est separandum. Illud enim est tanquavi,
V tinam ne in nemore Pelio fecuribus caesae cecidissent abiegnae ad terram trabes. Nisi enim recidilbent abiegnae ad terram trabes, Arisgo illa non esset,nec tamen fuit in his trabibus es iaciendi uis necessaria. A t cum in Aiacis navim Grusti ulcans igneum fulmen iniectum est , inflammaturnarus necessario . Atque etiam est causarum disimitalitudo, quod aliae fiunt, ut sine ulla appetitione aniae mi , sine uoluntate, sine opinione suum quassi opus esseriant, uelut omne inimat, quod ortum est. Adiae auis . ltem aut uoluntate efficiuntur, aut pertubatione antami, aut habitu, aut natura, aut arte, aut cactu. Vora latitate, ut tu cum hunc libellum legis. Poeturbatione, .nis uis euentum horum temporum timeat. Habitu,
290쪽
TOPICA.ut felle er rito irascatur. Natura,ut uitium in dies creascat. Arre,ut bene pingat. Case,ut prostere nauiget. Nia
hil horum sine causa,nec quicqui omnino, sed huiusmoαdi cause non necessariae. Omnium aute causarum in alijs inest conj tintis,in alijs non inest. I n natura Cr in arte constantia est,in caeteris nulla. .ed tamen earu causarum
quae non sunt costantes,aliae sunt perstim aliae latent. Perspicuae sunt,quae appetitione animi, iudiciums ni gunt. Laten quae subiectae sunt fortunae. cum enim nia hil sine causa fatu)oc ip*m est fortunae euentus, obsit ru causa, quae latenter licitur. Etiam ut ea quae fκnt,
partim sint ignorata, partim voluntaria. ignorat quae nec state lecta sunt. Voluntari quae cosilio. Quae a tem fistuli uel ignorata uel uoluntaria. Nam iacere terilum,uoluntatis est 'ire quem nolueris ortunae. Ex quo
aries ille subqcitur in vestiris actionibus: Si telum munus git magιs, quum iecit. cadunt enim in ignoratione atq; in imprudentia perturbationes animi, quae quaqua sint
volutariae obiurgatione enim Cr admonitione deqciunis tur tame habet tantos motus,ut ea quae uoluntaria sunt, aut necessaria intersi,dut certe ignorata uideatur. Toto igitur loco causaru explicato,ex earu disterentia in m
gnis quidem causis vel oratorum, vel philosophorum gna argaementora suppetit copia. In vestris aute, si non uberio at βrdisse subtilior. Privata enim iudicia motae maru quidem rem, in iurisconsultora mibi uidentur esse
prudentia.. Nam Cr assunt multu,er adhibetur in conis
filo,er patronis diligetibus ad eorum prudentiam coriae fugientibus hastas ministrat. I ii omnibus igitur ijs iudiis eqs,in quibusex fide bona, i additum: ubi uero etiam, xt inter bonos bene agi oportet in primus in arbitrios rei