장음표시 사용
302쪽
RONI 2 DE PARTITIOONE ORATORIA DI ALOGUS.
TV DEO, mi pater, Latine ex te audire ea quae mhi tu de ratione dicendi Graece tradidit', si modo. tibi est otium, er si vii. G . Pater. An est,mi Cicero, quod ego malim quam te, quam doctifimum escs Otium autem pristi Cragminum est,quoniam aliquando Roma exeundi potestas data est: deinde iri tua istudia uel maximis oceupationibus meis anteferrent libenter. C. Filius. Vis ne igitur, ut tu me Graece soles ordine interrogare,sic ego te uicisim eisdem de rebus Latine interroge s C. P. sane si placet. Sic enimer ego te meminisse intelligam,quae accepisti er tu ordiri
ne audies, quae requiris. C. F. Quot in partes distribuenis da est omnis doctrina dioedis C. P. In tres. C. F. cedoquus C. P. Primum in ipsam vim oratoris, inde in orationem,tam in quaestionem. C. F.In quo est ipsi uissC. P. I n rebus Cy uerbH. Sed Cr res Cr uerba inuenienda sunt er collocanda. Proprie autem in rebus inuenire, in uerbis eloqui dicituri collocare autem, etsi est commune, tumen ad inueniendi rcytur. Vox,motus,uultus,atque omnis actio eloquendi comes ess,e ins omnium custos est memoria. c. v. Quid orationis quot fiunt partessc. P. Quasor. Eurum dita valet ad rem docendam, naris ratio
303쪽
α86 ORATORIAE ratio er confirmatio. Ad impellendos animos duae,m cipium Cr peroratio. c. P . Quid quaestio quonam baisbet partess C. P. Infinitam, quam conbultationem appetaio:er definitam, quam causam nomino. C. F. α U O N I A Μ igitur primum est inuenire ora toris, quid quaereis C. P. Vt inueniat queadmodum fiasaeiat eu,quibus uolet persuadere, Cr queadmota motu eqm animis aserat. C. F. Ossibus rebus fides fis c. P. RV rentu, quae ducuntur ex Iocu,aut in re ipsa infitis,
aut asymptis. C. F. uos vocis Iocos' C. P. Eos in quiabus latent argumenta. C. F . Quid est argumentamec. p. Probabile inuentuladfaciendam fidem. C. F. Quoin modo igitur duo genera im diuidus c. P. Quae sine a te putantur,ea remota appello,ut testimonia.-C. F. Quid insitas c. p. Q gae inhaerent in ipsa re. c. r. Et testim nior ,quae sunt generas C. P. Diuinum Cr humansim. Divinum,ut oraces ut auspicia,ut uaticinatiore,Cr reastionsa sacerdotam,arusticum,coniectoriam. Humanum, quod spectatur ex authoritate, Cr ex voluntate, Cr ex
oratione,aut libera, aut expressa : in quo insunt scripti, pacta,promisa,iurari,quaesita. C. F. Quae sunt quae diacis instas c. P. Q uae infixa sunt rebu3 ipsi tum ex toto,
tum ex partibus,tum M notatione,tum ex ijs rebus,quae
quodammodo lectae fiunt ad id de quo quaeritur . Et ad id totum de quo disseritur, tum definitio adhibetur, tam
partium enumeratio um notatio uerbi Ex ijs autem reabus quae quodamodo Uictae sunt ad i de quo quaeritur.
alia coniugata appellantur,alia ex genere,alia ex forma, alia ex similitudincalia ex delerenti alia ex contrario, alia ex coniunctis,alia ex antecedentibu3, alia ex consoquentibus,alia ex repugnantibus, alia ex causis, alia ex
304쪽
PARTITIONE Leste libus, esia ex comparatione maiori , t paria, emnorum ut definitio,*t comarium,ut ea que sunt ipsi condiariove em aut simulis,aut disimilia, aut consent ne aut dissentanea:aut ea quae sunt quoi coniunm, aut ea quae sunt quasi pugnatia inter se:aut rara re de quia bias agitur,causae aut causam metus,id est quae sunt e tacta de rausis,ut dii tributioes,ut genera partia generaue partes,ut primordia re ,σ quoi praecurrenti in quia bim inest aliquid argumentisvi rerum colentiones, quid maius,quid pariquid minuε sit,in quibus aut naturae rearint,aut facultura comparantur. C. r. Omnibus ne igiatur ex his locis argumensium mes C. P. Imo verὸ scrutidibimur, quaeremus ex omnibussed adhibebimus iudiariwm,ut levia semper rejciamus, nonnunquam etiam cori nimia praeteri inmus,Cr non necessaria. C. F.Quoniade fide restondisti, uolo audire de motu. C. P. Loco tu quidem quaeris sed planius quod uis explicabitur,eum adorationis ipsim, quaestio si s rationem venero. C. F. Quid sequitur igitur' C. P. cu inveneris, collocare. curitus in infiniti quaestione ordo est ide fere,que exposui , eorum. I n definita autem,adbibenda sunt illa etiam quae
ad motus unimorum pertinent. C. F. Quomodo. igitur
Uti explicaues c. v. Habeo communia praecepta fidem inciendi er commouensi Quoniam fides est firma opinio.
Notus autem,amna incitatis,aut ad voluptatem, aut ad molestium,aut ad meimm,aut ad cupiditatem. Tot enim sunt motus genera, partes plures genera m singulorum. Omnem collocationem ad finem accommodo quaestionis.
Nam est in proposito finis, fides: in causa, er fides ermotus. Quare cum de causa dixero, in qua est proposutam de utros dixero. c . r. Qisu haber igitur de eausa diceret
305쪽
diceres C. P.Auditorum eam genere distingui. Nam dueauscultator est modo qui audi aut disceptator, id est reis irretisq;moderator,ita ut delectetur,aumatuat aliquid. statuit aure,aut de praeterim,ut iudex:aut de futuris, ut Senatus. Sic tria fiunt.genera,iudicij, deliberationis, exis ornationis: quae, quia in laudationes maxime confertur, proprium habet iam ex eo nomen. C. P . Quas res sibi proponet in istis tribus generibu3 oratores C. P. Delectatationem in exornatione: in iudicio, aut saeuitiam, aut cliis nientiam iudicis: in suasione autem, id em, aut reserniationem deliberantis. C. F.cur igitur exponis hoc loco genera controuersiarum s C. P. Vt rationem collocandi iasin cuiusq; accommodem. C. F. Qisonam tandem modos C. P. Quia quibus in orationibus delectatio finis est,uarij sint ordines collocuti. Num aut temporum semnantur gradus,aut generam distributiones, aut a minoαfibus ad maiora ascendimus, aut a maioribus ad minora desubii Gaut haec inaequabili uarietate distinguimus, ciι parua magnis,simplicia coniuncttis,obscura dilucidis, rini tristibus, uredibilia probabilibus inteximus,quae in exornationem cadunt omnia. c. p. Quid in deliberati ne quid lectrus c. P. Principia, uel non longa, uel sepe nulla. Sunt enim ad audiendum qui deliberant, sua causa parati. Nec multum sane saepe narrandum est. Est enim starratio praeteritarum reri ,aut praesenti suasio a tem uturarum. ire adsidem Cr ad motum adhibe da est omnis oratio. c. r. Quid in iudicJs quae est corulocutios C. P. Non eatim accusatoris, rei: quod a cusator rerin ordine prosequitur,m singula argumena
306쪽
PARTITIONES. ατ' euratiuss in singulis comoratur, perorationis s praeceaptis,quae ad incitandos animos valen cr in reliqua oraritione paululum digrediens de cursu diced utitur,er uerihementius in perorando.Est enim propositum,ut iratumesticiat iudicem. c. v. Quid faciendum est contra reos. C. P. Omnia longesecus. Sumenda principia ad beneuois lentiam conciliandam. N arrationes aut amputandae, que ludunt:aut relinquendae,si totae sunt molestae. Firmamenisti adsidem posit aut per se diluenda, aut obscurad caedigresionibus obruenda. Perorationes autem ad miseriis cordia conferendae. C. F.semperne igitur ordine colloaeandi, que uolumus,tenere possumus C. P. No sane. Norauditora aures moderuntur oratori prudeli ex prouidorer quod restuunt,immutandum est. C. F.Expone deinaceps, quae ipsius orationis, uerborums praecepta sunt. C. P.Vniam igitur genus est eloquendi sua sponte luctum alterum uersum ais mutatu. Prima uis est infimplicibus verbi in coniunctu secunda.Simplicia inuenienda fiunt.. coniuncta collocanda sunt.Et simplicia uerba partim naritis sunt,partim reperta. Nativa e quae significata sunt sensu:Reperis,quae ex bis facta sunt,er novata aut simia litudincaut imitatione, aut inflexione, aut adiunctione uerborum.Ais etiam est haec dininctio in verbis, altera
natura,tractatione altera. Natur ut sint alia consonanistior grauiora,leuior er quodamodo nitidior alia coatra. Tractatione autem, cum aut propria sumuntur rearum uocabula,cut addita ad nomen,aut noua,aut prisca,
aut ab oratore modificata,er inflexa quodammodo:quaulia sunt ea quae trans erutur aut immutantur, aut ea quiabus tanquam abutimur,aut ea quae obstinamgue, quae incredibiliter tollinias, uici mirabilius, quam sermon. ωα
307쪽
xyo ORATORI Ansuetudo patitur, oramus. c. r. Habeo de simplicibua
uerbis,nunc de coniunctione quaero. c. P. N umeri quia dum sunt in coniunctione servandi cobeclitios verbore. N a meros aures ipsae metiuntur, ne aut non compleas verbιs quod proposueru,aut redundes. consecutio duatem, ne generibuis,namerti,temporibus, personis,casem
perturbetur oratio. Nam ut in simplicibus uerbos,quod non est Latinuse in coniunctM,quod non est coseques, vituperadum e t. communia autem simplicium coniunactorumque fiunt haec quinq; quasi lumina, dilucidu,breue, probabile austre, suave. Dilucidum sit usitatis uerbi proprijs,distosit , t cir scriptione conclusa, aut inat usione,aut concilione verboru. Obscuram autem, longitudιne, aut cotractione orationis, aut ambiguia cate,aut inflexione ais immutatione verboru. Breuissautem c citur simplicibus uerbi semel unaquas rediscenda, nulli rectis ut dilucide dicas, seruiendo. Prob bile autem genus est orationitis non nimis est comptumi atq; expolitum, 1r est autoritas ex pondus in uerbis . I sententiae uel graues,uel aptae opinionibus hominum o moribus. illustris autem oratio est,si er uerbo grauiste delecta ponuntur,ac translata, Cr supertim, Cr ad norimen adiuncta,er duplicari,m idem significati atq; ipsa actione ais imitatione rerum non abhorrentia. Ei ξςnim haec pars oratiotiri, quae rem constituat pene anteo culas. I s enim maxime sensus attingitur, sed caeteri semen, maxime mens ipsa moveri potest. sed quae dicta sunt de oratione dilucida,cadunt in hane illust, e omnia. Est enim plus aliquato illustre,quam illud dilucidum. Hatero fit ut intelligamus,altero vero, ut uidere videamiar. surae autem ggnus erit dicendi, prim elegantia er i cm
308쪽
pARTITIONE s. eunditate uerborsi sonantium Crlinium deinde eonluniuctione,quae neq; a peros habeat cocursus, neque dii lanis hiantes:σ sit circunscripta non longo aur stiritrum uocis apto, habeatq; sinulitudinem
aequalitatems verbora, t Mn Cc contrarijs sumpta rem bis,crebra crebris, parta paribus restondeant, retaris ad idem uerbu,σ geminari atq; duplicata,uel etiam saeis pius iterata ponatur: constructioq; verboru tvm coluriis ctionibus copuletur, tum disolutionibus relaxetur. Fit etiam suauis oratio,cu aliquid aut invi ,aut inauditu,noutun dicas. Delectat enim quicquid est admirabile, niaximes mouet eu quae motu alique animi miscet, ordistio: quaes significat oratoris ipsim amabiles mores:qui exprimuntur aut significando iudicio ipsius ex animo
humano de liberali,dut inflexione sermonis, cu aut duae gendi Hierius,aut minuendi sui causa,alia dici ab oratois re,alia existimari uidetur,ias comitate feri magis quam uanitate. sed mulis sunt suauimus praecepta,quae orati nem aut magis obscuram,aut minus probabilem faciunt
I dis etiam hoc loco nobis est ipsis , quid causa postuis
te iudicandum. c. r. Reliquum est igitur,ut dicis de eonuersa oratione atque mutatae c. P. Est itaque id genus totum situm in eommutatione uerborum: quae simplicibus in uerbis ita tractatur,ut aut ex uerbo dilatetur,
aut in verbum contrabatur oratio. Ex verbo, cum aut
proprium aut idem signiscans, aut fictum uerbum in
plura uerba deducitur. Ex oratione, eum aut definitio ad unum uerbum reuocatur, aut assumpta verba remoruuentur, aut in circuitus diriguntur, aut in coniunctiori ne si unum verbum ex duobus. In coniunctis autem
309쪽
, ORATO R I AEbor sed ordinis tantummodo: ut cum semel dictum se
directe, sicut natura ipsa tulerit,invertatim ordo,cr idem quoi sursum uersus retros dicatur,deinde idem interciisse atq; permiste. Eloquendi autem exercitatio maxime in hoc toto conuertendi genere uersatur. c. F. Actio igitur sequitur,ut opinor. C. P. Est ita:quae quidem oratori cr
eum rerum,CI cum uerborum momentis comutandum
xime est. Facit enim Cr dilucidam orationem,cr illustreer probabilem, Cr suauem,no uerbis, sed uarietate uocu, motu corporis,vultu:quae plurimwm valebunt,si cu or tionis genere consentient,riusque vim ac uarietatem substriquentur. C. F. Nunquidna de oratore ipso restati c. s. Nihil sane praeter memoriam, quae est gemina literatura quodamodo,Cr in disimili genere persimilis. Nam ut ilisti constat ex notu literarum, ex eo,in quo imprimunis tur ille notae:sic confictio memoriae tanquam cera locis utitur, Cr in bis imagines ut literas collocuti
C. F. a V Ο N I A M igitur uis oratoris omnis expori '
stis, quid habes de orationis praeceptis diceres C. P. Quatuor esse eius partes:quarum prima er postrema admotum animi ualet: is enim iiiiiijs est er perorationibuε concitandus. Secunda narratio, er tertia confirmatio fiadem scit orationi. sed amplificatio quanqua habet prois prium locum, spe etiam primum,postremum quidem Dre semperitamen reliquo incursu orationis adbibeda est, maximes cum aliquid aut confirmatum est,aut repreheo sum. Iris ad fidem quoq; vel plurimum ualet. Est enim
.implificatio,vehemens quaedam argumentatio,ut illa do 'cendi causa sit,baec commouendi. C. F. Perge igitur ora dine quatuor mihi istus partes explicare. C. P. Faciam,
σή principiis prinam ordiar. Quae quidem ducuntur. 'aut
310쪽
cut ex personis,aut ex rebns ipsis. Sumutur autem tri rerum gratia: ut amice,ut intelligenter,ut attete audia muri Quor- primus locus est in personis nostris, discoptatorum,aduersariorum: e quibus initia beneuolentiae conciliandae comparantur,aut meritu nostris, aut digniante, aut aliquo genere uirtutu, Cr maxime liberalitatis,
olficij,iustitiae dei:contrari s rebus in aduersarios con prenda, Cr ijs qui disceptant adlua coniunctionis
aut causa,aut ste signiscanda: Cr si in nos aliquod odiuorensio ue collocata sit, tollenda ea minuenda uri aut diis luendo,aut extenuando,aut compensando,aut deprecanado.Intelligenter autem ut audiamur, Cr attente, a rebus
ipsis ordiendum est. Sed scissime auditor discit, Er quid agatur intelligit,si complectare a principio genus, natururanis cause, si definius,si diuidus, si nes prudentiam
eius impedias conlusione partim, nec memoriam multiis tudine :quaes mox de narratione dilucida dicetur,eadem etiam huc poterunt recte restrri. V t attente autem auediamur, trium rerum aliqua consequemin. Num aut mavigna quaedam propossemus, aut necessaria, aut coniunis Ela, eum ipsis,apud quos res agetur. Sit autem hoc etiam in praeceptis,ut siquando tempus ipsum, aut res, aut Ioacu aut interuentus alicuius,aut interpellatio, aut ab adauersario rictum aliquod,σ maxime in perorando,de αrit occasionem nobis aliquam ut dicamus aliquid ad temispus apte, ne derelinquamus: er quae suo loco de amplia pratione dicemus, multa ex his poterunt ad principioAErum praecepta transseri. c. F . Quid s in narratione quae tandem conseruanda sunt s C. P. monim num
lio, est rerum explicatio, er quaedam quas sedes ac findamentum constituendae fidei, eu sunt in ea seruanda