장음표시 사용
391쪽
4 DE ORATOR Ennium dis fraudes,damnis, nominijs,uinculis,uerberiabus,exljs,morte multantur: Cr docemur non infinitis, concertationums plenis distulationibus, sed autoritate nutus legum dotalitas habere libidines, coercere omnes cupiditates,no ira tueri,ab alienis mentes,oculos,manus abstinere. Fremant cinnes licet,dicam quod fientio,bibliothecas inchercule cinnium philosophorum unus mihi uia detur X ii. tabularum liberus, squis legum fontes Crcapita uiderit,Gr autoritatis pondere,Cr utilitatis ubernis: te superare. Ac si nos id,quod maxime debet, nod pastria delectit, cuius rei tanta est vis ac tanta natura,vi I tharicam illum in asterrirnis saxulis tanquam nidulam affixa, sapientisimus uir immortalitati anteponeret, quo amore tande inflammati esse debemus in eiusmodi patriam, quαtina in omnibus terris domus est virtutis,imper ,d minotii s cuius primum nobis mens, mos,disciplina nota esse debet,uel quia est patria pares omnium nouram,uel quia nuta sapientia luse iii iure constituedo putanda est,quarita fuit in his tantis opibus imperij comparandis.Percipi tis etiam illam ex cognitione iuris latitiam Cr voluptate. quod quantum praestiterint no bri maiores prudentia crateris gentibus, tum scissime intelligetis , si cum illorum
L curgo,Cr Dracone,Cr Solone nodrus leges confine uolueritis. Incredibile est enim quam sit omne ius ciuile praeter hoc nostrum incoditum ac pene ridiculum,de quo multa soleo in sermonibus quotidianis dicere, homi
nim nostrorum prudentiam caeteris hominibu er maxis me Graecis antepono. His ego de causis dixeram Scaruola,
ijs qui per icti oratores ese uellent,iuris ciuilis cognitisaenem esse necessariam. lam uero ipsa per fiest quantum irrat ijs,qui ei praesim honori gratiae, dignitatis,quis ignorare
392쪽
LIBER 1. ignorat s ut apud Graecos infimi homines mercedurila adducti mininros se praebent in iudicijs oratoribus, qui apud illos uocanturili in nonra ciuitate contra amplisimus quisque Cr clarisimus uir, ut illa,qui propter hunc iuris ciuius sicientiam 'e appellatim a si ismo poeta est, Egregie cordatus homo catus Aelius Sexatus: Multis praeterea, qui cum ingenio sibi autore dignis tuem reperisent,perstrerunt ut in restondendo iure auae toritate plus etiam,quam ipso ingenio valerent. Senectutinero cclebrandae: Gr ornandae quod honeniivi potest ese perfugium, qxum iam interpretatio s E quidem ntihi hoe subsidiam iam inde ab adolescentia comparaui, non Linium ad eausarum usim frensi sed etiam ad decus atque ornamentum sienectutis, ut cum me uires quod fere iant tempus aduentat deficere coepisent , im ab solitudine domum meam uindicarem. Quid est enim praeclarius, quam honoribus, Cr reip. muneribus perfunctum felices
posse siuo iure dicere idem , quod Apud Ennium dicat ille Idithius Apollo,st esse eam, unde sibi,si non populi, σreges,at omnes si ciues confii Ilium expedinis Suarum rerum incerti,quos ego mea ope ex Incertis certo compotesque consilli Dimitto,ut ne res temere tractent turbida
Est enim sine dubio domus iuriscon ulti totius oractura lam ciuitatis. THιs est huiusce a. Mutij ianua Cr ve stibulum, quod in eius infirmfima ualetudine, afictas
iam aetate, maxima quotidie frequentia ciuium ac serammorum hominum stilendore celebratur . Iam uero illa non longam orationem deis derant, quamobrem exictis mem publica quoque iura quae fiunt propria ciuitatis ataque imperJ, im monimenta rerum gestirum, Cr vel
393쪽
3το DE ORATORE 'tis exempla oratori nota esse debere. Nam ut in rectrum priuamraem caulis atque iudiciis depromenda sepe oratio est ex iure ciuili, er idcirco, ut ante diximus, oratori iam ciuilis scientia necessaria est:lic in causis p
blicis iudiciorum, concionum, senatus, omnis haec Crantiquitatri memoria, Cr publici iuris autoritas, Cr reagendae reip.ratio ac scietia tanqua aliqua materies iis oratoribus,qui uersantur in rep. ubiem ese debet. No enim causidicum nescio qum,neque proclamatore,aut rabulam hoc sermone nostro conquirimus,sita tam virum,qui priamum sit eius artis antistes,cuius cum ipsa natura magna homini acultate duret, e ese deus putatur,ut Cr inimi quod erat homιnta propriu,non partu per nossed diuiniis tus ad nos delatu in uideretur: deinde qui posit non tin
caduceo,quam nomine oratoris ornatus incolaemis uel in
ter hosti m tela uersuri: in quiscelus fraudems noce tu posit dicendo bubjicere odio ciuiu supplicios conastringere: idems ingenii praesidio innocetiam,iudiciorum poena liberareadems lunguentem labentems populum
aut ad decus excitare,aut ab errore deducere,aut infama mure in improbos, aut incitatiam in bonos mulare: qui denique queracunque in animis hominum motam res Cr
euusu pollule eum dicendo uel excitare posit uel sedare. Planc uim si qua existimat aut ab iis,qui de dicendi rotione scripserunt,expositam ese, aut . me posse exponitam breui , uehementer errat: neque solum inscitiari meam, sed ne rerum quidem magnitudinem persticit. Equidem uobn, quoniam ita uoluiius, fontes,unde hauririretis,atq; itinera ipsa ita putaui esse demostranda:non est ipsie dux efem, quod Cr infinitum est, π non neces riu sed ut cormonstrarem titwm uiam,er ut scri siolet, digitgm.
394쪽
digitum ad fontes intenderem. Nibi uero nquit ν uatius,satis superis abs te uidetur istorum studi s,si modo sunt studiosi,q)e acti :nam ut Socratem ilium solitum aiunt dicere,per, et sibi opus esse quis satis esset coocuatm cohortatione sua ad 1iudium cognoscendae percia plenias uirtuti, quibus enim id persuasum esset, ut nishil mallent se essiquam bonos viros, s reliquam facile te doctrinamssic ego intelligo, si in haec,quae palestritoratione sua crasus,intrare uolueritis, facillime uos ad ea,quae cupitri,peruenturos ab hoc aditu ianuas putuicta. Nobn uero, inquit Sulpitius, isti fiunt pergrata, perq; iucunda: sed pauca etiam requirimus, in primi seu,quae ualde breuiter . te cralbe de ipsa arte percursa sunt,cum ilia te Cr non contemnere,Cr didicisse confiterere ea si paulo latius dixeris, expleris omnem expectam tionem diuturni deisderii nonri. Nam nunc quibus Iluindendiam rebus esse accepimus,quod ipsim est tamen mamgnu seduluε earum rerum rationemq; cupimus cognomscere. Quid si,inquit cra1bus, quoniam ego quo Acilius
vos apud me tenere,vestrae potius obsecutus sum uola tali,quam aut consuetudim,aut naturae meae,petimuκ ab Antonio,ut ea quae cotinet,neq; adhuc protulit,ex quiabus unum libellum sibi excidiste tundudum questus est,
explicet nobis,er illa diceri mγ steria enuntias Ut uia detur,inquit Sulpitius.nam Antonio dicente reii quid tu intelligas sentiemus. Peto igitur, inquit crassus, te, quonia id nobu Antoni hominibus id aetatu oneris ab horum adolescentiu studi s imponitur,ut exponas quid ijs de rebus,ques a te quaeri uidessentius. Deprehesim eo quide mesenquit Antonius,plane uideo atq; sentis,non sola quod ea requiruntur a me, quom sum ignarus at v
395쪽
insolessed quia quod in causis ualde flecte soleo,ne tibi
cruste succedam,id me nunc idi uitare non sinunt. Vera hoc ingrediar ad ea,quae vultH,duduci quὀd idem rabistero uctu esse venturum in hac distulatione, quod in diacendo folct,ut nulla expectetur ornata oratio nes enim sum de arte dicturus, qua nunqua didici, ed de mea cono suetudine:ipsas illa,que in commetarium meum retuli, sunt eiusmodi,non aliqua mihi doctrina tradita, sed in παrum Uu,causus tractam quae si uobιό hominibus eradiat ista non probabuntur,vestram iniquitatem accusat te,qui ex me ea quaesieritis,quae ego nescir&meam faciliantem laudatote,cu uobis non meo iudiciossed uestro ' dio inductus non grauate re, pondero. Tum crassis, Perge modo,inquit, Antonimussum est enim periculu ne quid tu eloquare,nisi ita prudenter,ut neminem nosti m poeniteat ad hunc te semonem impul see. Ego uero,in
qui pergam,Cr id faciam quod in principio fert in mnibus distuntionibus oportere censeo:ut quid illud sit,
de quo distuletur,explanetur,ne vagari Cr errare cogam
tur oratio, si ij,qui inter se dissensierint,non idem esse
tu de quo agitur,intelligent. Nam si forte quaereretur, quae est et ars I mperatoris, cons ituendum putarem prina ripio quis esset imperator:qui cum esset renn itutus adaministrator quidem belli gerendi uim adiungeremus de exercitu, casstris,de agminibus de lanoru eollationiabus,de oppidora oppugnationibus,de comeatu,de in diis facienda atq; uitandis, de reliquis rebus quae essent propriae belli adrennia ridi: quarum qui e sient animo crscientia compotes,eos esse Imperatores dicere : uterers exemplis Africanora Cr Maximora, Epaminonda atq; Annibale,atq; eius generis homines nominare. Sin autequcre
396쪽
LIBER I. s 'Paereremus,quis esset is,qui ad remp. modeiadam usium Cr ficientiam,Cr studium suum contulisset, mirem hoc
modo: Qui quibus rebus utilitas reip. pararetur auger, turq; teneret,ijsq; utereturibunc reip.rectore Cr eonsilii publici autorem esse habendum,praedicaremque P.Lentumium principem istι ,σ Tγberium Gracchum patrem, σπιν eteilum,. P. Aficanu,Cr C.Laelium, Cr i numerabiles alios cum ex nostra ciuitate, tum ex caeloris. Sin autem quaererelli quiseriam iurisconsultus uere nominaretur,eum dicere, qui legum Cr consuetudinis eius, qua priuati in ciuitate uterentur,m ad restondensi,σad agedum,Cr ad cauendu peritus esset CT ex eo gcnere Sex.AEIium, M. Manilium, P. Mutium nominare.Atq;
ut iam ad leuiora artium studia venii,si inusicus,si grammaticus, si poeta quaeratur,posim similiter explicare, quid eorum quis 3 profiteam , Cy quo non amplius ab
quos sit postulandum. Thilosiophi de iis ipsius,qui de
sua ui ac sapientia unus omnia pene profitetur,est tamen quaedam descriptis,ut is,qui studeat omnium rerum diuinarum atq; humanarsi uis,natura causasq; nosse,Cromne bene uiuendi ratione tenere Cr persequi,nomine hoc appelletur. Oratore autem,quonii de eo quaerimim,
equide non scio eunde quem Crassus, qui mihi usus est
omne omnium rerum,atq; artium scientia coprehendere uno oratoris officio ac nomine: ais eum puto esse, qui Cr uerbis ad audiendum iucundis,Cr siententijs ad proin bandum accomodatis uti posit in causis frensibus atq; mimnibus hunc ego appello oratorem,eumq esse praterea instructum uoce Cr actione Cr Iepore quodam uora L. Crassus vero mili nocter usus est oratoris sculturem
non illius artis terminis , sed ingenij fiui Inibus immen-
397쪽
DE ORATORE sis pene describeremam Cr ciuitatum regendarum ora tori gubernacula sententia sua tradidit,in quo per nubinurum uisum hi Scaevola te hoc illi coccdere,cum sepho fine tibi senatus breuiter impolite, dicenti maxinus sit
de rebus abensu; M.uero ScaurM,quem non longe ruri
apud se e se audis,uir regendae reip. scient imus,si audierit hanc autoritatem grauitatis Cr consillis sui uindicaria te uri siquod eam oratori, propria q)e dicis,iam credo huc ueniat,Cr hanc loquacitatem nostram uultu ipso pectuq; conterreat:qui quanquam est in dicendo metrii
me contemnendus,prudentia tamen rer- magnam in
gri quam dicendi arte nititur. uero sisti, ut ruris potest,aut ille consilii publici autor ac Senator bonus, ob eam ipsam causam orator est aut hic diliretus,aut Eoaqueius ni idem in procuratione ciuitatι, egregius,alia quam scientium dicendi copia est consecutus. multum
inter se dimiit ustae ficulni es,longes sunt diuersae ais
seiunctae,nes eadem ratione ac via N cato, P. Africamnus, Metellus, C. Laeli qui omnes eloquentes Acrat, orationem suam Cy resp. dignitatem exornabant: nes enim est interdictum aut a rerum natur aut . Iege alia
qua atq; more, ut singuli, hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat. Quare non es eloquent ismus Athenn F ericles,idems in ea ciuitate plurimos ananos princeps confiiij publici fuit,idcirco eiusdem bonitans atq; artis utras jacultas existimanda eis: nec si P. crassus idem luit eloquens,Cr uo ri peritu ob eam cauissum inest in facultate dicendi iuria ciuiui scientia. nam si qui sp ut in aliqua arte er acultate excellens,alia quos arte fbi assum erit,u perficiet ut quod praetcrea sciet. id eius in quo excedet pars quidam eae uideatur. Licet
398쪽
1 I B E ' R I. 3Mi ratione dicamus,pila bene, duodecim scrupis lavidere proprium esse iuni ciuilιS,quoniam utrunq; eorum P. Mutium optime hcerit: eadems ratione dicuntur,e quos spumrbi Graeci nominant, dem poetae,quonfii Eminpedocles p sicus egregia pocina fecerit:at hoc ne phialosophi quide ipsi,qui omnia sicut propria siua esse,atq; a se posideri uolunt,dicere audent,geometriam aut muri sicam philosophi estiquia Platonem omnes in illu drtiae bus praejtitit imum fuisse sateantur. Ac si iam placetoismnes artes oratori subiunger tolerabilius est sic potius dicere ut quoniam dicendi facultas non debeat qbe ieiuὰna atq; nuda, sed aster se atq; dul infla nudia rum rerum iucunda quadam varietate, sit boni oratoris multa auriae bus accepise,multa uidi19e,multa animo Cr cogitatione, multa etiam legendo percurrissetanes ea ut sua possedisse, sed ut aliena libasse. Fateor enim callidum quendum hunc, T nulla in re omnem ac rudem, nec peregrinum atq; hostilem in agendo esse debere. Neq; uero Utu truisgoedi s trus,quibus uti philosophi maxime solent, crasse, perturbor,quod ita dixisti neminem posse eorum metes, qui audirent, aut inflammare dicendo,aut inflammatas
restinguere, cum eo maxime uta oratorio magnitudo cernatur,nisi qui rerum omnium naturam,mores hominum atq; rationes penitus perstexerit: in quo philosophia sit oratori necessurio percipienda:quo in studio hominum quoq; ingeniosi, morum otios imorumq; totis
aetates videmus esse coiritus:quorum ego copiam magnis tudinemque cognition s atq; artia non modo non conteamno, sed etiam uehementer admirori nobri tamen qui in
hoc populo fros uersamur, satis est ea de moribus bo. minam er scire,er dicere,quae non abhorrent ab homio
399쪽
DE ORATOR Enis moribus. Quis enim unqua orator magnus Cr Ir nis,cum iratum aduersario iudicem facere utile si nil ob eam causam,quod nesciret quid esset iracundia rnor ne mentis an cupiditas puniendi doloriss Qv 3 cum ceteros animoriam motus aut iudicibus,aut populo dicendo nuficere atq; agitare uelitet,ea dixit,quae a philosophis dici solentes qui partim omnino motus negant in animis .ndos esse debere,quis eos in iudicum mentibus concitet, scelus eos nefarium sc partim qui tolerabiliores uomlunt esse,Cr ad ueritatem uitae propius accedere, permodiocres ac potius leues motus deboee esse dicunt. Orator autem omnia haec,quae putantur in communi uitae con uetudine mala ac molesti er fugienda,irru lto maiora Cr aracerbiora uerbis facit:itrinq; ea,quae uulgo expeteda atq; optabilia uidentu dicendo amplificat atq; ornat: neque
uult ita sapiens inter stultos uideri, uti qui audiunt,aut illum ineptum,aut graeculum putent: aut etiam si ualde probent ingenium,oratoris sapietiam admirentur,se essepultos moleste strant: ed ita peragrat per animos homirinum,ita sensus mentes s pertractat,ut non defγderet phi .lopho forum descriptiones,nes exquirat oratione, fumanium illud bonum in animo ne sit,an in corpore .uirtute an uoluptate definiatur:un haec inter se iungi copularispo 'int: an uero ut quibus dam usum,nihil cretum sciri, nihil plane cognosci cr percipi posiit: quarum πrum iteor magnam inultiplicenis esse disciplinam, T multas, copiosus, rius rationes. Sed aliud quidda,longe aliud
crasse quoimus,acuto homine nobιs opus est, Cr naturi
cogitent,sentiant,opineat, expectent. Teneat oportet
400쪽
LIBER I. 3ssirenu cutu' generis,aemihordinis, rem,apud quos aliquid aget,aut erit acturin, mentes siensiusq; degustet. Philosophorum autem libros restruet sibi ad huiuscemois di Tusculani requiem atq; otium,ne siquando ei dicenadis erit de iu1litia Cr fide, nutuetur a Platone,qucci haec exprimenda uerbri arbitraretur,nouam quandasnαxit in libris ciuidit rusq; eo illa quae dicenda de itastia
putabat,a vitae consiuetudine,CT a ciuitatum moribus abhorrebant. Quod si ea probarentur in populis atq; in ciuitatibus,quis tibi Crasse concsisset clari fimo uiro cramplifimo principi ciuitatis, ut illa diceres in maxima
concione tuorum riuum, quae dixisti Eripite nos ex missorijs,eripite nos ex fucabus eorum ,quorum crudeIstas nostro sanguine no potest expleri:nolite sinere nos cuia quam feruire,nisi uobis unixersis,quibus er possumus et debemus. Omitto miserius,in quibus,ut i Ti aiunt,uir j tu esse non potesὶ: omitto lauces, ex quibxs te erip uis, ne iudicio iniquo exorbeatur sanguis tuus,quod apienti negant accidere posseseruire uero non modo te, ed uniis verson senatum,cuius tum causam agebas,auctus es dicerire Potestne uirtus crasse struire istis autoribus,quorum tu praecepta oratoris ficultate complecterissequae Cr semis per ex sola libera est,quaeq; etiam , si corpora capta sint
armis,aut confiricta uinculis,dimen suum ius,ais omniurerum impunitam libertatem tenere debeat. Oue vero
addidissi, non modo senatum seruire posse populo, sed
etiam debere,quis hoc philosiopbus tam mollis, tam lana
guidus,tam eneruatus, tam omnia ad voluptatem corporiris dolorems referens probare poscis senatum seruire popula, cui popuIus i e moderandi cr regendi sivi pori