장음표시 사용
401쪽
abs te diuinitus ego dicti arbitrarer, P. Rutilius Rufus, homo doctus er philosophiae deditus,non tantum parum commode ed etiam turpiter ex flagitiose dim esse die bat. Idem α. Ser. Galbam, quem hominem probe nosse Cr comenanishest aiebat,pergrauiter reprehendere solebat,quod is L. Scribonio quaestione in eum strente populi nnbericordiam concitasset,cum M. Cato Galbae gra ius atque acer inimicus astere apud PO. Ro. Cr usi eternici locutus: quam orationem in Originibus suis exposuit ipsie. Reprchedebat igitur Galbam Rutilius,quod is
c. Sulpit Galli propinqui fui Q .pupidum filium isse
pene in humcros suos extulise qui patris clarisiimiro cordatione cr memoria fletum populo mouere ex duos filios fiuos paruos tutela populi coamcnduset,ac se miruquam in procinctu testimetum jaceret,sine libra atq; mbulta Po. Ro. tutorem innituere dis siet illorum orbitati cum Cr inuidia Cr odio populi tum Galba premearetur, his quasi eum tragoedijs liberatum Debat: quod stetit apud catone scriptum esse uideo,nisi pueris ex Idis comis usus eset,poenus eam daturum fuisse. Haec Rutialius ualde uituperaba Cr huic humilitati dicebat uel exilium uisse,uel mortem anteponendam. Nes uero hocsolum dixitata ipsi ex sensit cr 'cit: ni cum esset ille uir
exempl-,ut pcitis,innocetis:cumque illa nemo nes inritegrior esset in ciuitate,nes sanctior,non modo supplex iudicibus esse noluit , sed ne ornatius quidem aut liberius causam dici siuam, quam simplex ratio ueritatis strebat. Paulam huic cottae tribuit partium disti tisimo adoleis stenti sororis suae filio. Dixit item causam illum qua dum ex parte C Mutius more suo,nullo apparatu,pure
er dilucide. Q sed si tu tunc crasse dixisses,qui subse
402쪽
LIBER I. 3 Idium oratori ex illis distulationibus, quibus philosophi utuntur,ad dicedi copiam paedam ese paulo ante dice ba Cr si tibi pro P. Rutilio non philosophoru morestatuo licuit et dicere,quiuis scelerati illi Ahbent,sicuti Aeorunt,pedistri ciues supplicios digni, me omne eoru imiportunitate ex intimιό metibus euelli, et ups orationis tuae: nunc talta uir amisus est,dum causa ita dicitur,ut si in illa cometitia Plutonis ciuitatores agereturi. nemo ingemuit, nemo inclamauit patronoris,nihil cuiquam doluit, nemo est questus, nemo remp. implorauit, licino sapplicauit. Quid multa pedon nemo in illo iudicio supplosit, o crane Stoicis renuntiaretur. I natatus est homo R omanus Crcon utaris ueterem illum Socrate,qui,quiam omnium saupientisimus esset,sanctifimes uixisset,ita in iudicio capitis pro se ipsi dixit,ut non supplex,aut reus,sed magiiter, aut dominus videretur esse iudicum. Osinetii quia ei scriaptam oratione distris imus orator Lγlius attulise qui,' si ei uideretur, edificeret, ut eu pro sie in iudicio uteretur, non inuitus legit, Cr como Gipti esse dixit: e inquit, ut si mihi calceos Sio onios attulisses,non uterer,qua ursefient habilis er apti ad pede,quia non essent uiriles: sic illum oratione disierim sibi cr oratorium uido i, forte Crvirilem non uideri. Ergo ille quos damnatus est:neq; βοαlum primis sententijs,quibus tantum stituebant iudices, damnaret an absoluerent,sed etiam istri,p itcrum legiobus ferre debebunt Erat enim Athenis reo dinato,si statis capitalis non esset, quasi poenae aestimatio rex sententia, cum iudicibus daretur, interrogabatur reus, quam quasi enimationem commeruisse se maxime confiteretur: quod cum interrogatus Socrates esset, restondit sese meruise, ut amplifinni honoribus er pron s decoraretur,CT ut ei B B uictus
403쪽
σs O DE ORATORE uictus quotidiarim in Prγιαneo publice praeberetur, qui
honos apud Graecos ninximus haberetur. Cuius restonsbyc iudices exarserunt,ut cupitis hominem innocentifima
condemnarent: qui quidem p absoIutus esset quod miscr-
eule etiam si nihil ad nos pertinet,tamen propter eius inmgenil magnitudinem uellem quonam modo istos philos phos serae polymusqui nunc,cum ille damnatim est,nurulam aliam ob culpam,nisi propter dicendi in citiam, timEa se oportere dicunt peti praecepta dicendis Quibusci
ego non pugno,utrum sit melius aut uerius: tantum dico
Cr aliud illud essee atq; hoc hoc sine illo seminium ei bepose. Nam quod ius ciuile craserim uehementer ampleraxus es,uideo quid egeris tum quum dicebas uidebi. Pria 'mum Scaevola te dedidicti, quem omnes Amare meritigi mὴ pro cius eximia suauitate debemus: cuius artem cum indotatam esse atque incomitarem Er incomptam uideres, verborum eum dote locupletani ornasei. Deinde quod in ea tu plus operae laboriis consumpstras,cum eius studii tibi ex horretor cr mugitier esset domi,ueritus es,nilii Em artem oratione exaggerasta, ne operam perdidisses. Sed ego ne cum im quidem arte pugno: sit sane tantiquantam tu illum esse uis etenim sine controuersia π marigna est,σ late patet, Cr ad multos pertinet, Cr fiumino in honore semper fuit, ex clarisimi ciues ei studio etiam hodie prae uim sic j uide crasse ne dum nouo Cr alieno ornatu uelis ornare iuris ciuilis frientiam, suo quoq; eam concesso ex tradito spolies atq; denudes. Nam si ita dic res,qui iurisconsultus esset,esse eum oratorem, items q iest oratoriiuris ciuilis eundem esse confiultis,praeclarus duus artes constitueres,atq; intersie pares,er eiusdem fonrias dignitati :nunc uero iuriscon ustum sine hac eloqueti.
404쪽
LIBER I. as fi de gus quaerimus, aterii esse posse, fuisset plurimos: oratorem negas,nisi illam scietiam assumpserit,esse posse: ita tibi iuriscon ultus ipse per se nihil, nisi leguleius
larum , auceps is stabarum. Sed quia saepe utitur orator subsidio iuris in causis, idcirco lytim iuris scientium elotaquentiae tanquam ancillulam, pedisequams adiunxini.
Quod uero impudentiam adoriratus es eorum patronoru, qui aut cum parua nescirent, magna profiterentur, aut
ea,quae maxima essent in iure ciuili , tra lare auderent inculos, cam ea nescirent,nunquam ii didissent, utriusque rei acilis est ex prompta delincto. Nam nes illud est misrund m,qui quibus uerbis coemptio fat,nesciat, eundem eius mulieris,quae coemptioncm fecerit, causam posse dein sindere. Nec si parui nauigis Cr magni eade est in guberis nando scientia,idcirco qui quibus uerbis hercisceri oportaleat,nesciat,idon hercisecundae familiae causam agere non posit. Nam quod maximus centi uirales causas in iure positas protulisti, quae tandem earum causi fuit, quae ab homine eloquenti iuris inisterito non omatisime potuerit dicis quibus quide in cauis omnibus,sicut in ipsa M. cuinrq,quae abs te nuper est Glit,cr in C. Hostilis Mancini
cotrouersia,atq; in eo puero,qui ex altera natus erat uxorire,non remsso nuntio superiori, ait inter peritifimos homines s via de iure dissensio. Quaero igitur quid adiit. verit oratorem in his causis iuris scientia, cum hic iuris confultus si perior fuerit discessium,qui esset non suo urintiscio, d alieno,hoc est non iuris scientiased eloquentia sustentatus. Equidem hoc saepe audiui,cimi Aedilitatem P.
crassus peteret,eurus maior natu,etiam confiularis, Sera
pius Galba assectaretur, v d crasifilium c ilio suo dein
405쪽
sa D E ORATORE spondiget,accesse ad Crassum consulendi causi quendaracticanum,qui cum cra; sum seduxisset,atq; ad eum reis tulisset, res orisum s ab eo uerum magis,quam ad suam rem accommodatim abstultillet,ut em tristem Galba ui dit , non ne appellauit, qgaesiuiis qua de re ad Crasti retuli, et:ex quo ut audiuit, commotumq; ut uidit homiis nem,Sustenso,inquit,animo Cr occupato, crassim tibir pondise uideo:dcinde ipsum crufium manu prebedit, Et heus tu,inquit,quid tibi in mentem uenit ita restonderires Tum ille sidenter homo peritis imus confirmur ita sierem habere ut restondisci,nec dubium: esse pose. Galba
autem illudens uarie Cr copiose inultas finalitudines abis; rre,multaq; pro .equitate contra ius dicere: atque illum
cum diserendo par ese non poset,quiquam luerit crassus in nu mero disertorum,sed par Galbae nullo modo, ad autores confugisse,Cr id quod ipsi dicere cr in P. Mut studiis fui libris,cr in Sex. Aelii commentarijs scriptum protulfe, ac tamen concsi be Galbae deputationem sibi
probabilem,Cr prope uerum uideri. Attamen quae cause sunt eiu modi, ut de earum iure dubium esse non positi omnino in iudici m uocari non solent. Non quin eo.te1timento,quod pater' dius ante dicit,quam ei filius natus e , haereditatem petit s nemo: quia constat agnascenda rumpi te mentum ergo in hoc genere iuris iudicia nulla sunt tacet igitur impune oratori omne hanc partem iuri. in cotrouersiis ignorare,quae pars sine dubio multo marix ima est. In eo autem iure,quod ambigitur inter perit Attios,non esse difficile oratori eique partis,quicunq; desino dat,autorem aliquem inuenire: a quo cron amentatus harustas acceperit, ipse em oratorii lacertis uiribuscue torqueα
lt. Misi uero i bona uenia huius optimi uiri dixerim
406쪽
seriola tu liberis, aut praeceptis o tui eo is n.
curi delendis.i,non ne arripuitii patrocinium. aequitatis, ct delensionem testimentorum ac uoluntatis imortuorus Ac meu quidem sententia frequens enim te audisti atque anui inulto inaiore partesententiara sale tuo, Iepore, Cr politisi imi sacelys pellex cum cr illud nimiu acuta me illuderes, CT ad rarere ingenia Scaeuola,qui excogitat et nasci prius oportere, quam emori curas muta collia geres,m ex legibus,σ ex senatuscon*kn,Cr ex uita de sermone comuni,non modo acute,sed etia ridicule de fiscere ubi sit uerba non rem sequeremur,c ci nihil possiet. Imi; hilaritans plenu iudiciu ac Iouis fuit in quo quid tibi iam ciuilta exercitatio profueri non intelligo diceri uis egregiasumma filiuitate, Cr uenusti te colutim proae fuit. I De ille Mutius paterni iuris destit orier quasi puis trimo iij propugnator fui,quid in illa causa cum cotra te diceret, attulit, quod de iure ciuili depromptu uideretur
qua lege recitauit quid pateficit dicedo,quod fuisset imis
perins occultius nepe eius omnis oratio uersata est in eo,
ut scriptu plurimu ualere oportere definderet. At in hoc genere pueri apud magistros exercetum oes,cu in eiuRodi causiis alius scriptum, alias aequitate defindere docenta itur. E t credo in illa militis causa , si tu aut haeredem, aut militem destndilbes, ad Hostilianus te actiones, non ad tuum uim,Cr oratoriam acultatem contulisses tu uero uel si reminetum destnderes, sic ageres,ut omne omnium terajtimentora ius in eo iudicio positi uideretur uel si cauissem ageres militis,patrem eius,ut soles,ricedo a mortuis excitasses, stituibes ante oculos, inplexus esset filium, flensq, eam centumuiris commendasset: lapides mehercitile omnes flere ac lamentari coegi set ut toti il la uti lino
407쪽
s o DE ORATOR Agua nuncupasset,non in X i i. tabulis,quas tu omnibus bubliothecis antepotvista in nrugi ri carmine scriptu uideretur. N am quod inertiam accusius adolescen tium qui in artem primum fritimam non ediscant:quae quam fit scirilis, illi uiderint,qui eius artis arrogantia,quasi dificilinia fit,in fiubnixi ambulant: deinde etiam tu ipsie videris, qui eam artem scilem esse dicis, quam concedis adhuc retent omnino non esse, ed aliquando siquis alium artem didicoririt,ut hunc artem efficere pose tum esse illam artem futuis ram:deinde quod fit plena dele lationis ii qua tibi remittunt omnes Utim uoluptatem, Cr ca se cur cre patiuntur,
nec quisquam est eorum,quisi iam sit ediscendum sibi aliisqμid,non Teuci in Pacin muli quam Natalianas veranulit uende lorum leges ediscere. Tu autem,qubd amorire patriae confici nos nos,orim maiorum inue ita nosse debere,non uides ueteres leges,aut ipsas sua uetustite con
senuise,aut nouis legibus esse sublatas S Quod uero uiros bonos iure ciuili feri putas,quia legibus Cr primia prora posita sint uirtutibus, er supplicia uit s, equidem putetrabam uirtutem hominibus si modo tradi ratione posit instituendo ex persuadendo, non minis et vi ac metu travidi. Nam ipsum quidem idud etiam sine cognitione iuris, quum sit bestin cauere malum,scire possumus. De me duae tem ipso, i uni tu concedis, hi sine ulla iuris scientia hiis men causis fatis Scere possem, tibi hoc Crasse restondeo, neque me unquam ius ciuile didicisse, neque tamen in iis causis,quas in iure possem de findere,unquam lytim scireritiam Doderate. Aliud est enim esse artificem cuiusdam
generis atque artis,aeiud in communi uita, T uulguri horiminum consuetudine nec hebetem nec rudem. Cui noristrum non licet Andos nostros obire, aut res ructicus vel
408쪽
LIBER 1. uctus erasa uel desedisseius inui ere es tamen nemo i sine oculis, tam sine mente uiui ut quid sit fomentsi aemesis,quid arborum mirtio ac uitium, quo tepore anni, aut quo modo ea fant,omnino nesciat. N- igitur, sicui fundus insiticiendus,dut si mandandum aliquid procuraritori de agricultur aut imperandum; villico fit, Magonis carthaginiensis fiunt libri perdi cendi s an hac communi intelligentia contorti esse posmus s Cur ergo non demin iure ciuil praescrtim cum in causis,Cr in negotijs, Crin fro conterantiar, fatis instructi esse possumus ad hoe duntaxat,ne in nostra patria peregrini,atque adueriae est euideamursAc si i misit causa aliqua ad nos dolum obscutariotitus cile credo sit cum hoc Scaevola coimnicam.quamquam ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos Cr exqui ta destrunt. Ait uero si de re ipsa, si de finibum, cum in rem praesentcin non venimM, si de tabulis σ praeo scriptionibus controversia est,contortas res,or sepe disescites necessario perdificimusi fi Ieges nobis, aut si homiae num peritora m reston a cognoscenda fiunt , veremur ne ea, si ab adolescentia iniciuili minim studuerimus, non queamus cognosceres Nihilne igitur prodest oratori ii risciuilis ficientius Non possum negare pro se ullam scienαtiam,ci prHertim, cuius eloquentia copia rerum debeat esse ornatased inulta cr magna, difficilia fiunt ea, quae sunt oratori necessaria,ut eius industriam in plura ludia distrabore nolim. Qitis neget opus esse oratori in hoc ora torio motu statu que,Roscij gestum Cr uenutit Omnennemo suaserit studiosis dicendi adolescentibus ingessu diri
409쪽
ρα DE ORATOR Equi π annos complures sedetes declanmtan π quotidie
antequam pronuntieti uocem cubantes sensim excitant, eandemq; cum egerunt,sedentes ab acuti) imo sono usque ad grauisimum sonum recipiunt,CI quali quodammodo colligunt hoc nos si icere uelimus,antc condemnentur ij, quorum causas receperimus,quam toties, quoties perscris bitur,Paeanem aut M unionem citarimus. Quod j i in geopu,qui multum oratorem adiuuat,Cr in uoce,quae una maxime eloquentiam uel commenda uel sit tinet, elabcrare nobis non licet ac tantum in utroque ah equi post iis, quantum in hac acie quotidiani numeni status nobisi daritur,quanto minus est ad iurio ciuilis perdiscendi occupatationem descendedum quod Cr summatim percipi sine doctrina pots,er hunc habet ab illis rebus dipinalitudine: qucd uox Cr gestus subito su mi, aliunde arripi non potestiuiris utilitas ad quanque cavsam quantiuS repente vel a perint,vel de libris deprimi potest. l laque illi diberti in homines mini b os habent iu causis iuri, pcritos, mi ipsi sint peritifimi, Cr qui, ut abs te paulo ante dictum ei LPragmatici uocantur. In quo notiri omnino melius multato,quod clarifimorum botrunm autoritate leges,π iura
tecta esse uoluerunt. Sed tamen non Agsset hoc Graecos homines,si ita ne se esse arbitrati esen oratorem ipsum erudire in iure ciuili,non et pragmaticum adiutorem dore. Num quod dicis senectutem a solitudine uindicari tuis ris ciuilps scientia ortabe etiam pecuniae magnitudinesta nos non quid nobι, utile,verum quid oratori necessariumst,quaerimus a quanquam quoniam inulta ad oratoris fisi vilitudinem ab uno. arti ce sumimus, solet idem Roaescius dicere, se quo plus sebi aetat s accedere eo tardioris tibicinis modos , er cantus rennsiores eIe ficturum. Quod
410쪽
LIBER I. 3 3 Quod si ille astrictus certa quadam numerorum moderaritione Cr pedum, e aliquid ad requiem senectutis exincogita quanto facilius nos non laxare modos , sed totos
mutare possim. Neq; euim hoc te crasse fluit, quam multa sint,Cr quam uaria genera dicendi,Cr quod haud
sciam an tu primus ostendem,qui iandiu multo dicta reisivi ius,er lenius quam solebas meq; iamnus haec tamen tua grauisitim fermonis lenitas,quam illa summa ius ex conratentio probatur: multis oratores trierunt,ut illum Sciripionem audiuimus,Cr Laelium,qui omnia semone consicerent paulo intentiore,nunquam ut Sergius Galba lateaeribus,aut clamore contenderent. Quod si iam hoc sacere
non poteria,aut noles, uerern ne tua domus Δάιs er uiri
et ciuis,si a litigiosis hominibus no colatu a caeteris deriseraturi. E quidem tantum absum ab im sententi ut non modo non urbitrer subsidiu senectutis in eorum qui conis fultum ueniant multitudine esse ponendum, ita tanquam portuem aliquem expectem Vtin quam tu timessolitudiis nem. Subsidum enim bellifimirum existimo este senectuti otium. Reliqua uero etiam si adiuuat,binorium dico,Crprudentiam iuris publici,CT antiquitatis iter,σα α plorum copiam, 1iquando opus erit , mro optimo,Cristi, rebus instructifimo familιari meo I go mutuabor. repugnabo quo limnim id quod modo hortatus es omnia legant,omnia audiat,in omni recto studio dis humanitate uersenturi. sed mehercule non ita mustum stat mihi uidetur,si modo ea facere Cr perseequi uolet,quae a te crasse praecepta fiunt:qui mihi prope iam nimis duras leges imponere uictus es huic aetati,sed tame ad id quod cu piunt ad scenda prope necessarias. Nam ex subitae ad
propositus causas exercitationes,et accuratae et meditatae BB I com