장음표시 사용
421쪽
ηο DE ORATOR Eprius a uobis impetraro. Quidnam inquit catulust ut hie situ hodie. Tum cum ille dubitare quod ad fratrem promistrat, Ego,inquit l ultu pro viros responderisis scientshais uti quide conditione, vel ut uerba nullum faceres,me teneres. Hic catulus arrilis er simul praecias inquit, hi quidem dubitatio est, quoniam nes domi imperaram:Cr hic,apud que eram futurus, sine mea se
tentia tam acile pronusit. Tum omnes oculos in Antorinium conieceruGπ iue,Audite ver ὁ,audite, inquit horimine enim audietis de schol atq; a magistro Cr Graecis literis eruditu:σ eo quidem loquor confidentius, quod cat Ius auditor accepi cui no boum nos Latini sermo
nis,sed etia Graeci ipsisolent fiuae linguae subtilitate eleis
guntiamq: concedere. Sed tame quoniam hoc totu,qui
quid est,sive artificium siue studuin dicendi,nili accesitos,nullum potest esse, docebo uos discipuli id quod ipsienon didici, quid de omni genere dicendi sentiam. Hic poαpea quam areferunt, Res mihi uidetur esse,inquit, acutitate praeclar arte mediocris. Ars enim earu reru est, quae sciuntur. Oratoris autem omnis actio opinionibus, non
scientia cotinetur. Nam Cr apud eos dicimus, qui nesciriunt, Cr ea dicimus,quae nescimus inhitaque er illi alias aliud ij deni de rebus er sentiunt Cr iuditant,er nos coistrarias saepe causas dicimus,non modo ut crassus contra me dicat aliquando,aut ego cotra crassum,cim altervatri necesse sit falsem dicere, sed etiam ut vitres nostri eadem de re alius aliud defendat, cum plus uno veru esse non posit. Vt igitur in eiusmodi re,quae mendacio nixasli,quae ad scientiam non sepe perueniat, quae opiniones hominin cn saepe errores aucupetur, ita dicam, si cauis
422쪽
cdtulus inqui putamus, ais eo magis, quod nulla nati ostentatione uidms esse inurus. Exorsus es enim no gl riose magis,ut tu putas, voltate, quam a nescio qua diagnitate. V t igitur de ipso gerim sum confessus, inquit . 'Antonius,aneni esse non maximi sic illud assimo,praeincepta posse quaedam dari pπacuta ad pertractandos unita
imos honum,ta' ad excipiendas corium uoluntates. Huius
rei scientiam siquis uolet magnam quandam arte esse dirieπe,non repugnabo. Etenim cι pleris temσe, ac nutila ratione causas in foro dicant, nonnulli autem propter recitatione,aut propire consuetudine aliqua callidius
id faciunt, non est dubium, quin siqvu animadureto itquid si quare alii melin, quum alij dican id posit nomiare. Ergo id qui toto in genoee licerit, is sit non plano
artem,at quasi artem quanda inuenσα Atq; utinam ut trubi illa uidere uideor in foro atque in causis, ita nuc quemadmodum ea repreiretur,posim uobis exponoee. Sed de me uia :nunc hoc propono,quod nubi persuasit, qVanmui, ars non sit, tamen nihil esse prefecto oratore praeclaαrius. Num ut us dicendi omιtti qui in omni pacata erlibreu ciuitate dominatur,tanta oblectatio est in ipsa A. cultate dicendi,ut nihil hominu aut auribuη,aut mentibus luctatus pσcipi posit. Qui enim canim modmia proae nuntiatione dulcior inueniri potestsquod carmen artis ciosa u oruam coclusione aptius s qui actor in ' imitanada quam oratri in suscipienda initate iucundiors Quid autem subtiiuus,quam acutae crebraes sentetias quid adun abilia quam res1 lendore illustrata uerborum quid
plenius,quim omni r genree caemulata oratios N es enim ulla non propria oratoris est res , quae quidem omnate dici pruritres debeat. Huius est in dando conssilio. cc s de
423쪽
de maximis rebus cum dignitate explicari sentetia eiusdem cr languentis populi incitatio, Cr etfraenati modoratio. Eadem facultatestam hominu ad perniciem,Cr mistegrins ad salutem uocatur. Quis cohortari ad uirtutem ardentius, quis a viiijs acrius reuocare, quia vituperare improbos an)eriusquιο laudare bonos ornatius, quis cuispiditatem uehementius frangere accusando potest quismorrorem leuare mitius consolandos Historia uero testis tempor dux veritatis, viri memoriae, magistra uitae. nuntia vetustitis, qua uoce alia nisi oratoris, immortalia
diti comendaturs Nam siqua est ars alia quae uerborum, aut iciendom,aut deligendoru scientia proteatur,aut si quisqua dicitur,nili orator ormare orationem, ems uariarcer didinguere quasi quibusdam uerbora senteotiarum. insignibus, aut si uia ulla nisi ab hae una arte traditur,aut argumetorum,aut sententiasi, aut denique descriptionis dis ordinis, Iateamur aut hoc, quod haec ars profiteatur,alienu esse, aut caem aliqua alia arte esse comine: sed si in hae una est ea ratio atq; doctrina,non siqui aliam artium bene locuti siunt, eo minus id est buisitis unius proprium sed ut orator de hs rebus quae caetra rarum artiam sunt,si modo eas cognorit ut heri crassus dicebat optime potest diceresie caeterarium artium homines ornutius illa sua dicunt,siquid ab hae arte didiscerunt. Neq; enim si de rusticis rebus agricola quistiam, aut etiam id quod multi, medicus de moe aut de pinogendo pictor aliquis distrie dixerit,aut scripserit, idciraco illius artis putanda sit eloquetia: in qua quia vis ma gnu est in hominu ingenijs,eo multi etiam sine doctrina aliquid omnistra generum atq; artigin consequunturista
quod cuiuis sit propriμ, et ex eo iudicari potest,cum
424쪽
L 1 B E R 11. ueris quid quaeus docean tamen hoc certius nihil esse
potest, quam quod omnes artes aliae sine eloquetia suum nu3 pr Ere possunt,orator sitne ea nomen suam obistinere non potest:ut caeteri si disieni sitiit, aliquid ab hoe habeant:hic niue domesticis se initi uxerit copqs, aliunde .dicedi copiam petere non posit. Tum catulus, Et, Dinis quit, Antoni ii nime impediendus est interpellatione iste
cursus orationιs tuae,patiere tame, bis ignosces. N otienim possum quin exclame, ut ait ille in Trin mino: tamhi uim oratoris ciam exprimere subtiliter usus es,t laudare copi fisciquod quidem eloquente vel optime Acere oporte ut eloquetiam laudet: debet enim ad eum laudandam ipsum illam adhibere quam laudat. Sed perge porro, tibi enim albentior, strum esse hoc totiam distris dicere,idq; siquis in alia arte sciat, eam assumpto alia
unde uti bono,non proprio, nec suo. Et Crassus, Nox te, inquit, nobH Antoni expoliui hominem p reddidit. namhnferno sermone unitus cuiusdam operιs,ut ait caecilia re gem aliquem aut baiulam nobis oratore descripstis ras,inopem quenda humanitatis atq; inurbanum. Tum
Antonius, Herieni inquit,hoc trahi proposuera,ut si te restitissem, hos a te discipulos abducerem: nunc catulo audiente Cr caesare uideor debere non tam pugnare leocum, quam quid ipse sentiam dicere. Sequitur igitur quoniam nobn est hic, de quo loquii r, tu foro atq; in oculis ciuim constituendrus, ut uideamus quid ei negoα iij demas, cui s eum muneri uelimgs esse praepositam. Nam cratibus heri, cum uos catule Cr caesar non ara defetu, posuit breuiter in artu distributione idem .
quod Graeci plerique posuerunt: neque sane quid ipse sentiret, sed quid ab idis diceretur , octeiidit: duoc c 4 prima
425쪽
4os DE ORATOR Eprima genera quaestionum esse ii quibus elaquetia verissaretur,unum infinitum,alterum certum. Itonitum in hi uidetur id dicere,in quo aliquid generatim quae rere tu hoc modo:Expetenda ne esset eloquentis , expete di ne honores. certium autem,in quo quid in personis, Cr in costitutare er definire quaereretur,cuiomodi sunt quae in foro,atq; in ciuiu, causis disceptationserus, uera tantur. Ea mibi uisetur,aut in Iste ordinad aut in conis
lis dando esse posita: nam illud tertiu quod er a crassio
tactum est,Cr ut audio,ille ipse Aristoteles, qui haec mainxime illusti aut adiunxit,etiam si opus est, tamen miti est necessiarium. Quidnanis inquit catulus, an laudatio anes' id enim uideo poni genus tertium. Ita, inquit AntoraniusCT in eo quidem genere scio Cr me,er omnes, qssi fuerant,desectatos ese uehementer, cum abs te est Poα pilia mater uestra laudata,cui primum mulieri hunc hoαnorem in nostra ciuitate tributum puto: sed non omnia quaecunque loquimur,mibi uidentur ad arte Cr ad praeiscepta esse reuocanda. Ex his enim fontibus, unde omnia ornate dicendi praecepta sumuntur, licebit etiam laudaritionem ornare,neq; illa elementa deis rare,quae ut neamo tradat, quas est qui nesciat quae sint in homine laudadu positis enim ijs rebus quas crusis in illius orationis
suae,quam cotra collegam censor habuit, principio diaxi quae natura aut fortuna daretur hominibus, in qs reabus se uinci posse animo aequo pati: quae ipsi sibi homines parare possent,in ijs rebus se pati uinci non posse, qgilaudabit quempia, intelliget exponenda sibi esse fortatir
bona. Ea unt generis,pecuniae,propinquorum, amicoarum,opGualetudinis,'m uiriu,ingen , cetera srerum,quaesunt aut corpori sicut extraneae: I habuerit,
426쪽
bene bis usuras non habueritJapienter earuisse:fi dinia serit, moderate tulisse. Deinde quid sapienter ks, que laxis det, quid liberalite quid fortiteriquid iuste, quid magnia fice, quid pie, quid grate,quid humaniter, quid deniquecu aliqua uirtute aut ficerit,aut tulerit. Haec er quaesint eius generis Acile uidebit, qui uolet laudare quepiam: erqui uituperare,cotraria. cur igitur dubitas,inquit cat lus, Acere hoc tertium genus, quonia inest in ratione rearum snon enim si est scilius, eo de numero quos est e cemenda.Quia nolo,inquit,omnia quae cadunt aliquanα do in oratorem,quanuis exigua sint,easis tractare quo
nihil posit dici sine praeceptu sua. N am er testimoni
saepe dicendum est,ac nonnunquam etiam accuratius, utinabi necesse suit in Sex. Titiumseditiosum ciuem ex tura bulenturnu explicaui in eo testimonio dicedo,omnia conasilia consulatus mei, quibus illi Trib. pl. pro repub.reniatissem, quaeq; ab eo contra rempuμαι arbitrare expoα sui diu retentus sis,multa audiui,multa restondi. Num
igitur placet,c- de eloquentia praecipias,aliquid etiam de testimon s dicendιs,quas in arte traderesNihil sane, inquit catulus,necesse Hl. Quid si quod epesum sui, ris accidit midata sint exponenda,aut in senatu ab Imri
peratore,aut ad I mperatorem,aut ad rege, aut ad popualum aliquem a senatusnwm quia genere orationis in huαiusmodi causis accuratiore eit utendum,idcirco pars etiahaec causam nameranda videtur, aut proprijs praecepti sinstruendasMinime uero inquit catulu3mon enim deerit homini diserto in eiu modi rebus Acultas ex Geteris rebus er causis comparata. Ergo ite inqui illa quae sepe di serte agenda seunt,er quae ego paulo ante cum eloquenmtiam laudarem dixi oratoris ebe, nes habent in locum c c I nil
427쪽
ullam in diuisitone partium, neq; certum praeceptor imgenn π agenda utit no minus diserte, quam quae in lirite dicuntur,obiurgatio, cohortatio,consolatio: quorum nihil est quod non summa dicendi ornamenta des deret sed ex urtisicio res istae praecepta non quaerunt.Plane,inquit catulus, pentior. Age uero,inquit Antoniim, qlialis OratoriS,CI quanti hominis in dicendo putas esse historii scriberessicut Graeci scripserunt,summi,inquit catulus: sicut nostri, nihil opus est oratore satis est non esse menis
tace. Atqui ne nonros contemnas,inquit Antonius,Graeaci ipsi sic initio scriptitarunt, ut noster cato, ut Pictor, ut Piso. Erat enim historia nihil aliud, niti annalium coαfectio:cuius rei memoriaeque publicae retinendae causa, ab initio rerum Romanaram usq; ad P. Mutum Pon. M xi. res omnes singulorum annorum midabat literis Pon. Nax. 4yrebais in album, cr proponebat tabulam Dami potems ut eset populo cognoscendi, ij qui etia nunc Annales maximi nominantur. Hanesimilitudine scribendi multi secutisunt, qui sine ullia ornamentis monimenti solam temporum,hono ,locorum, gestirumque rerum reliquerunt. Itas qualis apud Graecos Phaereodes, ΗΔ unicM, A filas luit, alijs perinulti, latis noster cato,er Pictorier Piso, qui nes tenent quibus rebus ornatur oratio modo enim huc im sunt importatoσdum in tetillatur quid dicat,unam dicendi laudem putant esse bre. uitatem.Paululum se erexi Cr addidit hictoriae maiorem sonum uocis uir optimus crasi amιliaris Antipater: Materi non exornatores rerum, sed tantumodo narratores
fuerunt. Est,inquit catulus,ut dicis: sed ille ipse caeliusnes distinxit historiam uarietate Iocora, neq; verborum collocatione, or nastμ orationis lini, er aequabili per
428쪽
polluit illud opussed ut homo nes doctus, neq; maxime
aptus ad dicendum,sicut potuit, dolauit uicit tamen, ut dici superiores. Minime mirum,inquit Antonim, si ij res adhuc nostra lingua irufirata no est. N emo enim studet eloquentiae nostrorum hominum, nisi ut in causis ataque in foro eluceat:apud Graecos aute eloquently hois mines remoti a causis forensiibus, ad caeteras res id
pres,tum ad scribendam historiam maxime se applicauearunt. Nans Cr Herodotu illum,qui princeps genvi hoc ornauit, in causis nihil omnino uersatum esse accepimus: atqui tanti est eloquentia, ut me qui iniquantum ego Graecescripta intelligere posis magnopere delectet.Et post illum,Thuodides omnes dicendi artifcio mea sen*tentia Iacile uici qui ita creber est rerum frequentia, ut
verborum prope numerum sententiarum numero cons quatur:ita porro verbu aptas er pressus,ut nescias utrum res oratione,an uerba sententijs illustretur. Atqui ne huc quidem,quanquam est in repub. uersutus, ex numero a
cepimus eorum,qui cavis dictitetrunt:σ hos libros tu mscripsisse dicitur,cu a repu. remotu ais, id quod optimo is Athenis accidere solita est, in exilium pusus esset. Hunc consecutus est Sγracusius P Iistus, qui cum D i ndisj t iani anuliaristam esset,otium suu cosumpsit in historiascribeda,maximes 1 huodiae est,sicut mihi uia detur, imitatus . Postea uero quasi ex clarifima rhetoris officina duo praestantes ingenio Theopopus er Ephorus ab Isocrate magistro impulsi se ad historiatatulam cauasus omnino nunqua attigerunt.Denis etia a philosophia prosictus princeps Xenophon Socraticus ille,ps ab Ais ristotele Callisthenes comes Alexandri, scripsit historia: er hic quid rhetorico penὶ more, ide autem superior leuiore
429쪽
toris non habeat,uehemens fortasse minus, sed aliquanto tamen est,ut mbi quidem uidetur,dulcior. Minimus natu horum omnium Timaeus, quantam aute iudicare possim, longe eruditifimus, Cr rerum copia ex sentetiarum uorietate abundantisimus, Cr ipsa compositione verborti non impolitus,magnam eloquetiam ad scribendum ulti
li sed nullum usum forensem. Haec cum ille dixilbet: Quid est,inquit catulo, Caesar subi sunt qui Antonia Graece negat sciresquot historicos nominauit quam scieters qum
proprie de unoquoq; dixit I d mehercula,inquit catulus, admirans illud iam mirari desino, quod multo magis ante mirabar,huc ca haec nescire in dicedo posse tantu. Atqui catule,inquit Antonius, non ego utilitatem aliqua ad diacendum aucupans,horunn libros er nonnullos alios, sed desectationis causa cim est otiu,legeresoleo. Quid ergo estuatebor aliquid tamen,ut cum in sola ambulem, etiam A aliam ob causam ambulem, feri natura tamen ut cohaerensic cum illos libros ad Miseriu nam Rome uix licet pudiosses legeris,sentio orationem meam illorum cantu quasi colorari. Sed ne latius hoc uobis patere uideatur,
haec dutaxat in Graecis intelligo,quae ipsi, qui scripserat, noluerat a uulgo intelligi. In philosophos uestros si quu-do incidi,deceptus indicibus librorum,quod sunt stre inscripti de rebus notis er illustribus,de uirtute, de iustiati dehonestite,de uoluptate,verbum prosim nullum inmtelligo,ita sunt angustu er concisis disturitionibus illiingati. Poetas omnino quasi aliena quadam lingua locutos
non conor attingere,et his me ut dixi oblecto,qui res
gestis, aut qui orationes scripserunt fuas,aut qui ita loquuntur,ut uideantur uoluilbe esse nobis, qui non sumus erudi
430쪽
LIBER II. 4rs eruditifimi anuliares. Sed illuc redeo. Videtis ne quanta . munus sit oratoris historia hau scio an si ine oratiorinum uarietate maximamines tamen eam reperio usquaseparatim instrumin rhetorum praeceptis tactunt enim . ante oculos. Nam quis nescit prima esse binoris legem, nequid Ias dicere audea deinde nequid uere no audeat,
nequa silicio gratiae sit in scribendo, nequaslinulatust
Haec scilicet undamenta nota sunt omni=us. Ipsa autem . exaediscatio posita est in rebus er uerbis. Rerum ratio ordinem temporum deoderat, regionum descriptionem: vult etiam, quoniam in rebus magnis memorial dignis consilia primum,deinde am,postea euetus expectantur,
o de consilijs significari quid scriptor probet, in reis bus gessis declarari no solam qnid actum aut dictum sit,
sed etiam quomodo:CT cum de euentu dicatur, ut ccluseexplicentur omnes, vel casu uel sapieti veI temeritatis. hominaras ipsorum non soluem res gestae, sed etiam qui fama ac nomine excellat,de cuiusq; uita atq; natura. Uemborum autem ratio,Cr genus orationis fusum atq; tractu, Cr cum lenitate quadam aequabili profluens, sine hac iuridiciali ast eri xte,Cr fine sententiarum forensium aculeis prosequendum est. Harum tot tantarumq; rem, uidetis ne nulla esse praecepta, quae in artibus rhetorum reperiaturς In eodem silentio multa alia oratorum officia iacuerunt,
cohortatione cosolationes,priccepta,admonita,quaere
Elanda sunt omnia distrifimesta locum fiuu in illis artiribus,quae traditae sunt, habent nullum. Atq; in hoc genere illa quos ni infinita Hlua, quod oratori pleris ut etiacrassus ostendit duo genera ad dicendu dederunt. Unum de certa definitas causa, quales sunt quae in litibus, quein dehiberationibus nersantur, addat siquis nolet etiam lauda