장음표시 사용
431쪽
laudationis. Alterum quod appellant omnes 'e script res,explicat nemo,inynitam generis fine tepore Cr sine persona quaestionem:hoc quid,er quantu sit, cum dicat, intelligere mihi non uidentur. Si enim est oratoris, qui eunq; res infinite posita sit,de ea posse dicere, dicendia merit ei quati sit solis magnitudo,quae βrma terrae: de mistbematicis,de musicis rebus non poterit, quin dicat,boeonere suscepto, recusare. Denique ei qui profitetur esse suum,non solum de ijs controversi js, quae temporibus Crpersonis notae sunt,boc est de omnibus frensibu sed etiade generum infinitis quaestionibus dicere, nullum potest esse genus orationis,quod sit exceptum. sed si illam quoaque partem quaestionum oratori uolimus adiungere varagam cr Iiberam er late patentem,ut de rebus bonis aut mulιs expete dI aut Iugiendis,honestis aut turpibus, utialibus aut inutilibus,de virtute,de iustitia, de continentia, de prudelis,de magnitudine animi,de Iiberalitate,depleatite,de amicitis,de fide, de olycio, de caeteris uirtutibus contrariisq; viiijs dicendum oratori putemus, itemq de repub. de imperio,de re militur de disciplina ciuitatis, de hominium moribus,as amus eam qlios partem, sed ita. ut sit circunscripti. modicis regionibu3. E qMidem omnia, quae pertinent ad usum ciuium,morem hominu,quae veraesuntur in consuetudine vitae,in ratione reipub. in hae μὰ eiecite clusi in sensu hominum coimni,in natura,in moeribus,comprehedenda esse oratori putos minus ut sepa. ratim de his rebus philosophoram more restondeat, at certe ut in cisa pruienter posit intexere. Hisce autem ipsis de rebus ut ita loquatur, ut ij,qui iura, qui leges, qui ciuitates constituerunt, locuti sunt, simpliciter er
stlendide, fine uila serie distulationum, er fise tem
432쪽
ra rancertatione verborum. Hoc laeo , nequa sit adis miratio, si tot tantarin que rerum nulla a me praecein pta ponentur, sic stituo, ut in caeteris artibus cum trua
ditabunt cuiusque artis dissici iras , reliqua quia aut fiaciliora aut similia fuit, tradi non necesse esse: ut in piactura, qui hominii steriem pingere perdidicerit, posse
eum cuiusiuis uel Jrmae vel aetatis, etiam si non dissuerit pingere: neque esse periculum qui leonem aut taurum pingat egregie, ne idem in multis alijs quadrupedibus jacere non po fit: neque est omnino ars lilla, in qua Oaemnia quae illa arte essici possitnt, a doctore tradantur, sed qui primarum Cr certarum rerum genera ipsa diae dicerunt,reliqua persequuntur: similiter arbitror in haesiueratione, siue exercitatione dicendi, qui illam uim adeptus sit, ut eorum mentes, qui aut de republica, aut de ipsius rebus , aut de ijs contra quos, aut pro quibus dicat, cum aliqua stituendi potestite audiant, ad suum arbitrium mouere posit, hunc de toto illo genere retia quarum orationum non plus q aesiturum esse quid dicat, quam Polγcletum illi ,cem Herculem fingebat, que ad modum pellem aut bγdra fingere etiam si haec nunquam separatim sacere didicisci. Tum Catulus: praeclare mi hi videris Antoni posuisse ante oculos, quid discere oportearet eum,qui orator e et futurus, quid etiam si non diui, cisset,ex eo quod didicis et, assumeret: deduxisti enim tοα
tum hominem in duo solum genera causarum ,cstera inae
numerabilia exercitationi Cr similitudini reliquisti. sed uideto,ne in lytis duobus generibus isdra tibi sit cr pelo
IS.Hercules aute Cr alia opera maiora ne in illis rebus, quas praetermittis,relinquatur. No enim mihi minus olearis vi detur de uniuersis generibus rem, et defingulorum
433쪽
4i 6 DE ORATORE causis,ac multo etiam maius de natura deorum ,quam de hominum litibus dicere. N on est it inquit Animius: diacum enim tibi cutule non tam doctus, quam id quod est
maiuε expertus. Omniim caeterarum rerum oratio, mihi
erede,ludus est homini no hebeti,ines inexercitato, nescommunium literarum Cr politioris humanitatis experisti in causarum contentionibM magnum est quodia opus, atque haud sciam an de humanis operibus loge maxima: in quibus ure oratoris plerans ab imperitis exitu er uiactoria iudicatur,ubi adest amatus aduersarius qui sit erseriendus er repellendus: ubi sepe is,qui rei dominus filis
tum est,alienus atque iratus, aut etiam amicus aduersario, er inimicus tibi est,cum aut docendus is est aut dedocentadus,aut reprimendus aut incitandus, aut omni ratione ad tempuhad causam oratione moderandu3:in quo creberi nevolentia ad odium,odium autem ad beneuoletiam Zω ducendum est qui tanquam machinatione aliqua, tum adseueritatem,tum ad restinionem animi, tum ad tristitiam. tum ad Ietitiam est contorquendus.Omnium sententiarsi v auitate, omnium uerborum ponderibus est utendum: accedat oportet actio uaria,vehemes, plena animi, plena
stiritus,plena doloris,plena uritatis. I ii bis o peribus siri quis illam artem comprehenderit,ut tanqui Phidias Mia nerui signum efficere posit, non sane quemadmodum in ebpeo idem ille artifex minora illa o era facere discat, laborabit. Tu catulus: Quo im maioraue mirabiliora Acisthe) me maior expectatio tene quibusna rationibus, quibus ue praeceptis ea tanta vis coparetur, hon quo mea
quidem iam intersit nes enim aetas id mea deisderat, Craliud quoddam genus dicendi nos sicuti sum g 'unαqti sciitentias de manibas iudicum si quadam oratiou
434쪽
LIBER II. nu extorsimus,ac potius placatis eorum animis, diniam, quantu ipsi patiebantur, acceptinuo sed tamen isti tua, nullum ad ullum meum,tantu cognoscendistudio adduae elim requiro. Nec miihi opus est Graeco aliquo doctore, qui mhi pervulgata praecepta decantet, cum ipst numequum fora,nunquam ullum iudicium ad exerit,ut Periis pateticus isse dicitur Phormio: cum Annibal carthagine expulsius Ephesum ad Antiochum uenisset exul: promeo,quod eius nome erat magna apud omnes gloria,inuitamus esset ab hostilibus sui ut eum,quem dixis uellet, audiret:curas se non nolle dixisset, locutus esse dicitur homo copiosus aliquot horas de Imperatoris oscio, cria omni re militari:t-,m caeteri,qui illum audiera verihementer essent delectati,quaerebat ab Annibale quidnaisse ipse de illo philosopho iudicaret.bli Poenus,no optia
me Graecessed tamen libere restondisse 'tur, Multos se deliros senes saepe uidisse: sed qui magis quam Phormio
delirare uidisse neminem. Nes mehercule iniuria:quid enim aut arrogantius, aut loquacius feri potuit, quam Annibali,qui tot annos de imperio cu Pop.Ro. omni gentisi victore certasset, Graecu homine,qui nunqua hoα pem,nunqui castra uidisse nunqua denis minima paristem ullius publici muneris attigisset, praecepta de re vita litetri dares Hoe mihi facere omnes isti, qui de arte diceri praecipiunt,uidetur:quod enim ipsi experti non sunt,id
docent caeteros.sed hoc minus friasse errant,quod no te, ut Annibalem ed pueros aut adolescentulos docere coaenantur. Erras catule, inquis- Antoniuginam egomet in illos iam Phoraniones incidi. quis enim est inora Graeae eoru,qui quequam quissiam Atelligere arbitrerituri Ae iubi quide notata mola lisunt,scile omnes perαD D petior
435쪽
os DE ORATORE petior et perstromam aut aliquid a erui, quod mihi Gnian liceat: aut efficiunt, ut me non didicisse minus poeniateat dimito aute eos non tam cotura eliose,quam philois
sophis illum Annibal, Cr eo 'rtasse plus habeo etiam, negoti sed tamen est eorsi doctrina,quantu ego iudicare possint,perridicula. Diuidui enim tota rem in duas parrites,in cause cotroue)1iam, CT in quaestiolus. causam apopellant,rem positam in disceptatione remu, Cr controue ya. Quaestione autem,rem positam in infinita dubitatiorine. De causa priscepta dant,de altera parte dicedi narum silentiu est. Denis quinq; faciunt quasi mebra eloquenistis,inuenire quid dic , inuenta dDonere, deinde ornatare uerbis,post memoriae mandare,tum ad extrema agere ac pronuntiareCrem sane no reconditam. Quis enim hoe
non sua stonte uiderit, nemine posse apte dicere, nisi erquid diceret,er quibus verbis,et quo ordine diceret,baabere Cr ea meminisseis Atq; haec ego no reprehedo,sed ante oculos posita esse dico, ut eis item quatuor, quinque, sex ue potes, uel etiam septe quonia aliter ab alijs diis geruntur in quas est ab hἰs omnis oratio distributa. luisbent enim exordiri, ita ut eum qui audiat,beneuolu nobis sciamus cr docilem Cr attentum. Deinde rem narrare, ita ut ueris nilis narratio sit,ut aperta, ut breuis. Post duritem diuidere causam aut proponere: nostra constrinare argumetis ac rationibus,deinde cotraria refutare. Tum autem alii conclusione orationu,π quali perorationem collocant: alii iubent antequam peroretur, ornandi aut augendi causa digredi, deinde cocludere ac perorare. Ne haec quidem reprehendo, fiunt enim concinne distributa:
sed tamen, id quod necesse fuit hominibus expertibus veraritatibi perite. QReelim praecepta principioru Cr
436쪽
LIBER II. narrationum esse uoluerunt,ea in totis orationibus fiunt conservanda. Nam ego mini beneuolim iudicem facilius facere possum in curseu orationta, quam cum omnia sunt
inaudita:docilem autem, non ciam polliceor me demonis stratura, sed tum cum doceo Cr explano: attentu uero, crebro tota actione excitandis mentibus iudicum, non
prima denuntiatione licere possimus. I am vero narrotionem quod iubent uerisimilem esse Cr apertam Cr breαxem, recte nos admonent: quod haec narrationis magis putant esse propria, quam totius orationis, valde mihi videntur errare: omninos in hoc omnis est error, quod
existimat artificium esse hoc quodda non disimile caeteri roris,cuiusmodi de ipso iure ciuili hesterno die crassus
componi posse dicebat ut genera rerum primu exponerarentur,in quo uitium est,si genus ullum praetermitatur: deinde singulorum genera partes, in quo Cr deesse alia quam partem,Cτ superare mendosum est tm uerborum
omnium definitiones,in quibus nes abesse quicqui deucet nes redudare. Sed hoc si in iure ciuili,si etia in paravis aut mediocribus rebus doctores assequi possunt, non idem sentio tanta hac in re, tims immensa posse fieri.
Sinautem qui arbitrantur,deducendi fiunt ad eos qui haec docent, omnia iam explicuis er perpolita assequent . Sunt enim innumerabiles de his rebu3 Iibri, neque abdiisti,neque obscuri. Sed uideant quid uelint, adludendunean ad pugnandum arma sinis pluri. Aliud enim p gna ex acies, aliud Iudas campus que noster deis derat. Alimen ars ipsa Iudicra armorum Cr gladiatori cristiti prodest aliquid , sed animus acer Cr praesens, cracutus idem atque uersutus inuictos viros licit, non
437쪽
α DE ORATORE se iam instituam,si potνero, ut quid licere posit,ante
νυiciam sit enim imbi tinctus literis,audierit aliquid, legerit,ijti ipsa praecepta acceperit, tentabo quid deceat,
quid uoce,quid uiribus, quid spiritu, quid lingua licere posit. Si intelligam poste ad summos peruenire,non soαlum cohortabor ut elaboret, sed etiam si uir quos trahi
bonus uidebitur,obbecrabo: tantu ego in excellente oraritore, σ eodem uiro bono, pono este ornamenti uniuerse
ciuitati. Sin uidebitur, cum omnia smina βceri tame ad mediocres oratores esse uentum,permitta ipsi quid neoli molestus magnopere non ero. Sin plane abhorrebit, Cr erit absurdus, ut se cotineat,aut ad aliud studia tris. Dat,admonebo: num nes is, qui optime potest,deserenudus ullo modo est a cohortatione nostra, neq; is qui alia quid potest, deterredus: quod altera, diuinitatis mihi curaiusdam uidetur:altem,uel no facere quod no optime pos*ss, uel facere quod no psime facias,haemunitatis: tertia uero illud, clamare contra quam deceat,Cr quum posit, hominis eji, ut tu catuli de quoda declamatore dixisti, pultitiae suae quamplurimos testes domestico praeconio colligentis. De hoc igitur qui est talis ut cohortandus adiuuadusq; sit, ita loquamur,ut ei tradamus ea duntaxat quae nos usus docui ut nobis ducibus ueniat eo quo sine duce ipsi peruenimus,quonia meliora docere non possumus. Atq; ut a familiari nostro exordiar, hunc ego c tule sulpitium, primu in causa paruula adolescentulimaudiui,uoce er 'rma,Cr motu corporis,er reliquid reubus apta ad hoc munus, de quo quaerimus, oratione alite celeri er concitam,quod erat ingen*,er verbis est rueascentibus, Cr paulo nimium redundantibus, quod erat
aetati .non sum alernatus. Volo enim se e erat in adolescente
438쪽
LIBER II. lescente faecuditas:nam facilius,sicut in uitibus,revoca tur ea quae sese nimium profuderunt, quam si nihil valet
materies,nouasarmenta cultura excitantur: ita uola esse
in adolescete unde aliquid amputem: non enim potest in eo esse succus diuturnus, quod nimis celariter est maturiritatem assecuta. Vidistitim indolem,nes dimisi tepus,Greum Ism cohortatus,ut Ioram Isibi ludum putaret esse ad discenta,magistra aute quem vellet,eligere me quidems audiret, L. crassum:quod iste arripitit, er ita sese I ctura confirmauit,atq; etia addidit, gratiae scilicet ca se, me quos sibi magi u lutum. Vix annus intercesse
rat ab hocsermone cohortationis meae, cu in ine accusis
nit c. Norbanum destridente me: non est credibile quid interesse nubi sit uisum inter eam , qui tum erat, Cr qui anno ante fuerat. omnino in illud genus eum crasi marigniscv atq; praeclara natura ipsa ducebat sed ea no suistii proficere potuisset, nisi eodem studio atq; imitatione incidi1bet,atq; ita dicere coseucle ut tota mente crassum ais omni animo intueretur. Ergo hoc sit primu in praeis cepita meis,ut demostremus que inlitetur,atq; ita ut quae maxime excellant in eo que imitabitur,ea diligentisime persequaturritum accedat exercitatio,qua illum que ante delegerit,imitudo effingat,ais ita exprima no utimulos imitatores saepe cognovi,qui aut ea quae Iacilia fiunt, aut etiam illa quae insignia ac pene uitiosa,consectentur imitando. Nihil est facilius,quam amictum imitari alicuisiM,aut stilu,aut motu. Si uero etiam uitiose aliquid est, id sumere,er in eo uitiosum esse,non magnum est,ut ille qui nuc etiam amissa uoce fuerit in repub. Fusius neruos . in dicendo c. ximbriae,quos tamen habuit ille,non asseriqκiti om pragitatem, er uerboru latitudine imitatur:
439쪽
α DE ORATORE sed tamen ille nec deligere sciuilicuius potistim rei sitaris esset,er in eo ipso,que delegerat, imitari etiam uitia uotituit. Qui autem ita faciet ut oportet,primum vigilet nemee e est in deligendo: deinde quem probauit, in eo qua maxime excellent, ea diligentisime prosequatur. Quid enim cause censetis esse, cur aetates extulerint singula singula prope genera dicendi quod non tam facile in nomstris oratoribus possumus iudicare,quia scripta , ex quiabvi iudicium feri posset,lio multa sane reliquerat, quam in Graecis:ex quoruscriptis cuius, artatu, quae dicendi ratio uolutasq; fuerit, intelligi potest. Antiquistinistre sunt,quorum quidem scripta collant, Pericles ait Alcia
blades,Cr eadem aetate Thuodides, subtiles,acuti, breis uessentet s magis quam verbis abundites. Non poturiisset accidere,ut unum esset omniam genus, nisi aliquem sibi proponerent ad imitandum. consecuti sunt bos cri mS,Theramenes,LUiu:vitata LVae scripta fiunt,noi nubia criti de Theramene audiuimis:omnes etiam tum retinebat illum Periclis succa , sed erant paulo uberiore flo. Ecce tibi exortus est Isocrates, magister istorum omnii an, cuius e ludo tanquam ex equo Troiano meri principes exieruntsed eoru partim in pompa,partim in acie illustres esse uoluerunt. I taque Cr illi T heopompi, Ephori, Phγlisti, Naucratae, multis alii naturis diderat: voluntate autem similes fiunt inter sese,Cr magistri, π ij qui se ad causas cotulerunt,ut Demosthenes, Hγperides, L curgus,Aeschines, Dγnarchus,alijs complures,er,si inter sie pares non fuerat,tame fiunt omnes in eodem ueaeritatis imitanaee genere uersati, quorum quandiu mansis
imitatio indiu genus illud dicendi , studiums uixit.Poαpeaquam extinctu his, omnis eoru memoria sensim obasistrata
440쪽
LIBER II. scurata est er euanuit, alia qMedam dicendi molliora aerem iora genera uiguerunt. Inde Demochares, quem
aiunt sororis filium luisse Demosthenis : tum Phalereus
ille Demetrius omnium inorum mea sententia politis nius, alijs eorum sinales extiteri t. Quesi uolenim usis ad hoc lepus persequi,intelligemus,ut hodie Alabandenissem illum Meneclem, cr eius statre Hieroclem, quos ego
audiui,tota imitetur Asia e semper fuisse aliquem, cuius se sinules pleris esse uellent. Hanc igitur sinsilitudinem
qui imιtatione assequi uoletitum exercitationibws crebris atq; magnis,tum scribendo maxime persequatur. quod si noster Sulpitis; saceret, multo elim oratio esset prese or:in qua nunc interdum,ut in herbis rustici solent diiseere, in summa ubertate inest luxuries quaedam, que smio depascenda est. Hic sulpitius: Me quidem, inquit, recte mones,idq; nubi gratum est sed ne te quidem Anis toni multum scriptitase arbitror. Tum ille: Quasi vero, inquit, non ea praecipiam abis, qu e nubi ipsi desunt, sed tamen ne tabulis quidem conficere existimor: ueram Crin hoc ex re fistuliari mea, ex in illo ex eo quod dico, quantulum id curis hi, quid actam iudicari potest. Atq; esse tamen multos videmum, qui neminem imuentur, Crsuapte natura quod uelint sine cuius qui si vilitudine coinsequitur,quod ex in nobis animaduerti recte potest cesar Cr cotta,quorva ter inusitItum quidem nostris oram toribus leporem quendam ex salem,alter acutissem Crsubtili, tau dicendi genus ni cosecutus. N eque uero uestre aequalita curio, patre mea sententia uel eloquentifimo temporibus illis, quenqua mihi magnopere uidetur imit