장음표시 사용
451쪽
43α DE ORATORE Neq; enim quoties verbum aliquod estscribedum nobis,
toties eius uerbi literae sunt cogitatione conquirendaemee quoties causa dice da est, toties ad eius causae seposita aragumenta reuolui nos oportet.sed habere certos Iocos,qui ut literae ad uerbin scribendum Ic illi ad causam expliα eundum titis occurrant. Sed hi loci ei demum oratori
prodesse possunt,qui est uersatus in rebus,vel usu, quem aetas denis afri:uel auditione Cr cogitatione, quae stuadio er diligentia praecurrit aetatem. Nam si tu mihi quais
uis eruditum hominem adduxeris,quanuis acrem Cr acuataem in cogitando, quativis ad pronuntiandum expeditu,s erit idem in consuetudine ciuitatis,in exemplis,in instiis tutis, in moribus ac uoluntatibuη ciuium suorum hostes, non multin ei loci proderunt illi, ex quibus argu menta promuntur subacto mihi ingenio opus est,ut agro no serimel aratosta nouato Cr iterato, quo meliores Detus possit er grandiores edere. subactio autem,est Uus,auditio, lectio. iterae. Ac primu naturam cause videat, quae nunα
quam latet, actumne fit quaeratur, an quale sit, an quod nomen habeat: quo perstecto , stitim occurrit naturali quadam prudentis,non his subductionibus, quas isti Discent,quid aciat causa id est,quo sublato controuersia stare non posit:deinde quid ueniat in iudicium,quod isti se iubet quaerere:interficit Opimius Gracchum, quid fiacit causam quod reip. causa,cu ex s. c. ad arma vocastet: hoe tolle,causa non erit. At id ipsem negat contra leges licuisse Decius. Veniet igitur in iudicium, licuerit ne ex s. c. seruanius reipub. causa. Presticua sunt haec quidem, er in uulgari prudentia situ,sed illa quaereda,quae ab acaeusatore Cr destrisore argu menta ad i quod in iudiciam
venit,stestantia debeant abni. Ais hic illud uidendu m
452쪽
liberos nostros mitimus,non quo hoc quidem ad ricena dum magnopere pertineat,sed tamen ut rideatis, quamst genus hoc eorim,qui sibi eruditi uidetur, hebes atq; impolitum. constituunt enim in partiendis orationagnimossis duo genera causarum:unum appellan in quo sene personta atque temporibus de uniuerso genere quaer turriusterum quod personis certis er teporibus definiata turri nari omnes controuersius ad uniuersi generis uim et naturam reserri. Nam in ea ipsa causa, de qua ante diis xi,nihil pertinet ad oratoris Iocos Opim persona, niis hil Deci . De ipso enim uniuerso genere infinita quaestio est: im poena rideatur esse afficiendus, qui ciue ex s. C. patriar conseruandae causa interemerit, cum id per leges non liceret. N ulla denis est cause,in qua idquod in i dicium veni ex reorum personta ac non generum ipsorirum uniuersa distulatione quaeratur. Quinctium in iis ipsis,ubi de icto ambigitur,coeperit ne contra leges yeacunias P. Decius,argumenta Cr criminum Er de si rus reuocentur oportet ad genu Cr ad natura uniuem
sam:quodsumptuosiu de luxuria: quod alieni appetens, de auaritia: quod seditiosus,de turbulenta cr malis ciuitabus quod a multis arguitur,de genere testium: contrahquae pro reo dicentur, omnia necessario a tempore a homine ad communes rerum er generum summes reuoia ventur. Atq; haec*rsitan homini non omnia,quae sunt in natura rem celeriter animo coprehendenti, permulta uiα deutur,quae ueniant in iudicium tum,cum de facto quaein ratur,sed tamen criminu est multitudo, non desensionum aut locoru infinita. Que uero,cum de facto non ambigiatur, qgni tur sgalia sint eas ex reis numeres, et inume
453쪽
4. DE ORATORErabilia fiunt er obscura: i ex rebus, valde er modica crillustria. Nam si Mancini causam in uno Mucino pontismus, quotiescunq; H quem Paterpatratus dediderit,receis plus non erit, toties causa noua nascetur. sin illa controis uersia causani lacit, uideatu ne ei, quem Pate atratus
dediderit, si is non sit receptus, postliminiu esse: nihil ad arte dicendi, nec ad argumeta destnsionis Mancini notamen pertinet. Ac siquid distri praeterea hominis aut ditagnitas,aut indignitas, extra quaestionem est, Cr ea tamen ipsa oratio ad uniuersi generis distulationem referatur necesse es f. Haec ego non eo consilio distulo, ut homines eruditos redarguam, qua quam reprehende di sunt, qui in genere deliniedo ijtis causas describunt in personis,er in teporibus positas esse. N am etsi incurrunt tempora Crpersonae, tamen intelligendum est, non ex ijs, sed ex granere quaestionis pedere causus. sed hoe nihil ad me. Nunirem enim nobis certamen cum ictis esse debet tantu satis est intelligi, ne hoc quidem eos cosecutos, quod in tanto otio, etiam sine hac strensi exercitatione ejicere potueri runt,ut genera rerum discernerent, eat paulo subtiliuη explicarent. Verum hoc ut dixi) nihil ad me. illud ad
me, ac mussio etiam magis ad uos cotta noster er Sulpitati, quomodo nunc se istorum artes habent, pertimescenis
da estnutatitudo causarum: est enim in fini: a. si in persorinis ponitur, quot homines, tot causae siti ad genera uniis versus quAsus nes res migrata modicae et paucae sunt, ut omnes eas diligetes Cr memores, Cr se brij oratores perecursus animo, Cr prope decantatis bubrre debeant: nili
forte existimatis a Manio curio causam didicisse L. cra sum, Cr ea re multu attulisse, quiobrem posthumo non nato curigna tamen haerede coponij esse oporteret.
454쪽
LIBER II. N ibilia copia arm etori neque ad cause uim ac nat ra nome copon ac cur pertinuit:in genere erat uniau Iorci negoths,non in tempore ac nominibus omnis quaestio, cu scriptu ita sit,si mihi filius gignitur,isa: prim i moratur caetera,t- ut mihi ille sit haeres. Si natus plin no sit,uideatur neu,quislio mortuo institutus is res sit aeres esse. perpetui iuri et uniuersi generis quaea Ilio ion homum nomnassed ratione dictili, Cr argume toru ontes deis rat. In quo etiam ini nos iuriscosilii imperiunt, a discedos deterret. Video enim in Catonta et Brutι libris nominatim stre restrei, quid alicui de iure
vi ro aut mulieri restoderint: credo ut putaremus in horinumbus non in re cosiliationis, aut dubitationis causam
aliqua fui ut quod homines essent innumerabiles, dra, 4 ιμ cog'Uredo uoluntate discedi simul eu fheperdisceri ab ceremus. Sed haec cralbus aliqua D nobι sexpiaret, Cr exponet defripta generatis. Est mi ne sorte nescius beri nobis ille hoe catuli pollicitus tae ius est,in cem genera coactum ad artem facile redactum. Et qui unqκie
ue t ipse Oret ut quaesint in iure, uel acute describeis
tam a Craso discenu sciam se de turba,er a subsellijs in oti ut cogitat) solitudines cotularit. Iam id quide
esse a iudi*s causis' discedere: sed ut ipsi soleo dicere, no licebit:nes enim ipse auxilium suu sepe a uiris bonis frustra implorari patietur, nes id aequo animo stret crium:quae si soceri crasi carebit,ornameto quota sese E E a. stoliati
455쪽
DE ORATORE- stoliata putabit. Na hercle,inquit Antonius, baeellerea catulo dicta sunt, tibi mecum in eodem est pistrino crasse uiuendu ,π istam oscitante Cr dormitante sapia
entia, Scaevolam,CT caeterem beatoru otio concedanim.
Arrisit hie crassus leuiter,Cr Pertexe modo,inquit, Anatoni,quod exorsus es:me tamen im oscitans sapientia, simul is ad eam confugero,in Iibertate uindicabit. Ηuaius quidem loci,que modo sum exorsius, hic est finis,li quit Antonius:quoniam intelligitur non in hominu inis numerabilibus personis,nes in infinita temporsi uario eate sed in genera causis dis naturis omnia sita esse, qui in dubi- uocaretur:genera autem esse definita non μα- timero,sed etiam paucitate, ut eum materiem ordotionis,qi ae cuiusq; esset generis,studiosi qui essent dicet di,omnibus locis descriptam,instrumn ornatamq; comα prehenderent, rebus dico cr sententi s. Ea,ui sua uerba
parte' quae semper satis ornata mihi quidem uideri μαient,si eiusmodi sunt,ut ea res ipse peperisse uideatur. Aes veru quaeritis,quod mihi quidem uideatur nihil enim iniud Hirmare possim nisi sententiu er opinione mea
' hoc instrumentu causar-,Cr generum uniuersorm instruam deferre debemus,neque ut quaes res delata ad nos erit,im deno scrutari locos, ex quibus arginenta ea ruamus: quae quidem omnibus, qui ea mediocriter modo con6derarint, studio adbibito , eructu pertractata esse possunt.sed tamen animus referendus est ad ea capita, Crgd illos, quoi sepe iam appellaui locos,ex quibus omnia ad omne oratione inuenta ducuntur. Atq; hoc totum est sue 4rtis,sive animaduersionis,sive consuetudinius, nosse gione intra quas genire debeas, Cr perus es quod
essitas, ubi eum locum omnem cogitatione sepseris, si modo
456쪽
LIBER II. modo usim rerum percaqueris, nihil te effugiet, atque omne quod erit in re, occurret ais incidet. Et sic cum ad inueniendum in dicendo tria sim acumen, inde rutatio, qui licet diuolamus appellemus artem, tertium diaeligentia, non possim equidem non ingenio primus contaeedere, sed tamen ipsum ingenturni diligentia etiam ex
tarditate incitat. Diligentia,inquam,cum omnibus in retabus, tum in causis destndendis plurimum ualet. haec praeaecipue colenda est nobis, haec semper adbibenda,haec nihile quod no assequatur. causa penitus, quod initio dixi, nota sit: diligentia est,ut aduersariam attente audiamus, atq; ut eius non soluam stillentius,sed etiam uerba omnia excipiamus,uultus deno persticiamus omnes, qui sensu animi pleruns indicant. Id tamen disii milanter facere, ne sibi ille aliquid proficere uideatur, prudentia es . DOinde ut in iis locis,quos proponi paulo post, peruolu tur animus, ut se penitus insinuet in causam, ut sit curam cogitatione intentus, diligentia est:ut his rebus adhia beatitanqua lumen aliquo memoriam,ut uoce,ut vires: haec magna sunt. Inter ingenim quide Cr di ligentiam perpaululum loci reliquu est arti: ars demonstrat tantum
ubi quaeras,nis ubi sit illud, quod studeas inuenire:relia
qua sunt in cura, attentione animi, cogitatione,uigilanαtid, iduitate,labore, complemr uno verbo, quo sepe iam usi sumus,diligentia, qua una uirtute omnes uirium tes reliquae continentur. Nam orationis quidem copia
videmus ut abundent philosophi, qui ut opinor, sed tu
haec catule melius nulla dant praecepta dicendi, nec ita circo minus quaecunque res proposita est, fuscipiunt,de qua copiose er abundanter loquatur. T- cdtulus: Est,
inquit, ut dicis Antoni , ut pleris philosophi nulla trια E E s dant
457쪽
413 DE ORATOR Edint praecepta dicedi, cr habeant paratu tamen quid de
quas re dicant.sed Aristoteles is, que maxime ego ad miror,proposuit quosdam locos,ex quibu6 omnia argue mentatio,non modo ad philosophora distuαtionem beaetiam ad hanc, qua in caulli utimur, inuenireturi. a quo quide homine iandudum Antoni non aberrat oratio tua,
siue tu si uilitudine illius diuini ingenii in eadem incurras uestigia sue etia illa ipsa legisti atque didicisti, quod quiadem inibi magis uerilitate uidetur. Plus enim te operis Graecis dedilberebus uideo, quum puta H. Tum illeCVeriram,inquit,ex me audies Catule,semper ego existimaui
iucundiore Cr probabiliorem huic populo oratore fore, qui prima qua inimi artificii alicuius, deinde nul lum Graecaru rerum significatione duret: atq; ego idem extis 'pimaui pecudis este non hominis, cu in tantas res Graeci susciperent,profiteretur,agerent, sestscr uidendi res 'obsciuisimus, Cr bene uiuendi, ex copiose dicendi rationem hominibus daturos pollicerentur, non admouere aurem,cτ si palam audire eos non auderes,ne minueres apud tuos ciues authoritate tuam, subauscultando tamen excipere uoces eor er procul quid narrarent attedere:
iris feci catule,Cr Mora omnium summatim causas,er genera ipsa guttiui. Valde hercule, inquit catulus, timiis de tanquam ad alique libidinu scopulι , sic tuam mentem ad philosophiam appulisti, quam haec ciuitas asterariari nunquam est. Nam π restra quonda Italia PFtharigoreoru sui tum cim erat in hac gente magna Graecia, ex quo etiam quida N amam Pompilium regem nostru
fuisse Pγthagoreu Ierunt,qui antire permultu ante Νit, quam ipse PIthagoras: quo etiam inuior uir habendus
est,cum illam sapientiam constituenda ciuiruis duobus 'prope
458쪽
prope seculis ante cognouit, quam eum Graeci natam esse sensierunt:CI certe non tulit ullos haec ciuitas aut gloria clariores, alit autoritate grauiores, aut humanitate pomlitiores P. Aphricano, C. Laelio, L. Furio,qui fecu erudiat imos homines ex Graecia pulum semper habuerunt. Atq; ego ex ilitta saepe audiui, cum dicerent pergratum Athenienses crimiscisse,s multu principibus ciuinistis,quῖd cum ad senatin legatos de suis maximis rebus mitterent,ues illius elatis nobilifimos philosophos minsissent Carneadein critolai ,Cr Diogene. Ima; eos, dim Romae essent, CT a se, Cr ab alijs frequenter audiatos quos tu cu haberes autores Antoni, ror cur philomsophiae sicut Zethus ille Pacuvianus prope bellum india xeris. Minime,inquit Antoniu3, de sic decreui philosophari potius, ut Neoptolemus apud Ennium,paucis. Naoninino haud placet. Sed tame haec est mea fiententia,qua uidebar exposuisse: ego isti studia non improbo, moderarata modo sint:opinione istorum studiora, ct si biclamnem artificii apud eos qui res iudicen oratori aduersuαriam ese arbitror .imnanuit enim Cr oratoris autoritate, Cr orationis fidem. Sed ut eo reuocetur unde huc declia nauit oratio,ex tribus istis clarifimis philosophis, quos Roma uenisse dixisti,uidesne Diogene fuisse, qui dice. ret,arte se tradere bene disserendi, er uera ac falsa dijuo dicandi, quam uerbo Graeco Δiαλεκ2κta appellaret Inhae artes modo est haec ars, nullκ est praeceptu quomoα do uerum inueniatur,sed tantum est quomodo iudicetur. Cr omne, quod eloquimur, sic ut aut esse dicamus id,
aut non esse: si simpliciter dictu fit, suscipiunt dialeis ctici,ut iudicet uerum ne sit an Asin: er se colancte fretum, et adiunci sint alia iudicet rectene adiuncti piit, EE 4 er
459쪽
o DE ORATORE er uera ne summa sit uniustulusq; rationu:er ad extrea in i ipsist compungui fuis acuminibuK, er multa queae rerido reperiunt non modo ea, quae iam non posint ipsi diselueresa etia quibus ante exorsa, er potissis detexta,
prope retexantur. Hic nos igitur stoicus iste nihil ad iuuat, quoniam quemadmodwm inueniam,quid dica non docet,dis idem etiam impedit, quod er multa reperit,
quae neget ullo modo pos diolui, Cr genim sermonis alteri non liquid non usum ac profluenssed exile,aria ,cocisum ac minutu: quod si quid probabit, ita probabit ut oratori tame aptu non esse Νteatur.Haec enim nomstra oratio muItitudinita est auribus accomodada, ad obissinados animos,ad impellendos,ad ea probata, quae no . artifcis stateriata quada populari trutina examgnatur. mare istam artem totam dimittamus, quae in excogiα tandιs argumentis 1 α nimium est,in iudicandu nimuloquax. Critolaum istum,quem fumi cim Diogene verinis commemorus,puto plus huicstudio nostro prodespotuis. Erat enim ab isto Aristotele,a cuius inuentιs tiabi ego uideor n)n longe aberrare: ais inter hunc Ariastotelem,cuius ex illum legi librum,in quo exposuit diiscendi artes omnium superiorum,. illos in quibM φθsua quaedam de eadem arte dixit,er hos germanos huius artis magistros,hoc mιbi uis est interes,quod isse e
dem acie mentis,qua rerum omnium uim naturanis uia
derat naec quos astexi quae ad dicedi artem,quam ille desticiebat, pertinebant:ilii autem qui hoc Dium colenta dum ducebant, habitunt in hac una ratione tractanda non eadem prudenti qua ille,std usu in hoc uno generi studios maiore. carneadis uero uti incredibilis illa dicendi,c7 Murictas perqgam est optata nobιi,qui nuta unquam
460쪽
unquam in illis suu disturuionibus rem defindit, qua noprobarit:nullam oppugnaui quam no euerterit. Sed hoc maius est quoddam, quam ab ij qui haec trudunt er doricen postuland sit. Ego autem, siquem nuc plane rua dem institui ad dicedum uelim, his potius tradam Viduis uno opere eundem incudem diem noctems tundentibus qui omnes tenui, imus particulas,at somnia minima miris a ut aiunt nutrices inantibus pueris in os inserant.Sin sit A,qui er doctrina nubi liberaliter institutus, Cr aliis quo iam imbutus usu,er satis acri ingenio esse uideatu ciuiue se rapiam,vbi no seclusa aliqua aqvula teneatur, sed unde uniuersum flume erumpat,qui illi sedes,Cr tana quam domicilia omnium argumentor monstret, Cr ea breuiter illuctret,uerbus definiat. Quid enim est in quo haereat,qui uiderit omne quod sumatur in oratione, aut ad probandum,aut ad restiledis,aut ex sua i ut ais natura,aut assumi*ras Ex sua ui,cu aut res,quis sit toαta quaeratur,aut pars eius, aut vocabulum quod habeat, aut quippiam rem illam quod attingat:extrinsecus aute, cum ea,quae sunt foris,nes haerent in rei natura colligitatur. Si res tota quaeritur, definitione uniuersa uis explia icanda est,s si maiems est amplitudo ae dignitas ciuitians,is eam minui qui exercitu hostibus PO.Ro. tradidit,
non qui em,qui idstrisse Po. Ro. potemti tradidit. Sin pars,partitione,hoc modo:Aut senatui parendum desiis late resp. ili aut aliud consilia instituendι aut suastonate siciendum: aliud consilium superb suum arrogans: utendum igitur luit consilio senatus. Sin ex uocabulo, ut carbo: Si cos .est qui consilit patrae, quid aliud strit OpimiussSin ab eo quod rem attinga plures sunt arguamentorum sedes acto Nam cr coniuncta quaerimus:σE E I genera,