장음표시 사용
541쪽
,xa. DE ORAT OREctus,attamen in dicendo exercitatus hac ipsa exereitati ne communi, istos quidem nostros uerberarit neque Rab ijs contemni ac desticisnet. Sin aliquis exfiterit aliis quando, qui Minoteno more de dmnibus rebus in uir aque sententiam posit dicere, x in omni eausa duas conis trariia orationes preceptu illim cognitis,cxplicare, autho e Arcesila modo.carneadi,contra omne quod tr positin sit, disserat: qui, ad eum ratione adiungat tane rhetorimm usum, remqn exercitationemque dicendi,u sit verus,ri pesctus,ti solim orator. N am nes sine rensibus neruis satis vehemens σ gravis, nee sine udri lite doctrinae satis politas, Cr sapiens esse orator potest. Quare coracem istum vestrum patiamur nos quidem pullos suos excludere in nido,qui euolent clamatores diosi ac molesti,Pamphilunis nescio que sinamus in imi da tantam rem,onquam pueriles delicias aliquas depinagere:nors ipsi bac tam exigua distintione hesterni Crhodierni diei totum oratoris mcinus explicemus,tamm do illa res rinci sit,ut omnibus philosophoru libru, quos nemo oratorum istoris unquam attigit, comprehensa esse videatur. Tum catulus, Haud quaquam hercle, i quit, asse mirandu est,esse in te tantam dicendi uel uim,
uesctu intem,uel copiam: quem quide antea natura rein
bar ita dicere,ut nubi non solarm orator summus, sed etiasapienti mus homo uiderem nue intelligo illa te semper etiam potiora duxi*e,quae ad sapientiam stinarentinis ex his hane dicendi copiam fluxissesed tamen eum omnis
gradus cntis recordor tuae,cumque uitam tuam de studiaconisdem, neque quo tempore im didiceris,uideo, nec
magnopere te istis Ddijs, hominibus libris intelligo dea ditum: neque tamen po instituere,virum magis mirer, u
542쪽
te illa que nubi persuades maxima esse adit en&,p iuisein tuis tantis occupationibus perdiscere, an si non potueris, postὸ isto modo dicere. Illa crassus, Hoc tibi. inquit, catule primam persuadeas vesta, me non multo secus Acere,eum de oratore distute ac Acerem, si esset imbi de histrione dicendummegarem enim posse eum ha
ti facere in gestu, nisi palaestram, nict saltare didicisset:
Neque ea cara dicerem,me esse histrione necesse esset, sed fomlle non 'illis alieni artificii ex istimatorem sinulla
ter nunc de oratore,uectro impulbu loquor, summo scitacet.Semper enim quacunque de artriavi Aculate quaeriam e absoluci Cr persecta quaeri solet. Quare si iam me uultis esse oratorem,si etiam sat bonam,si bonum denis
non repugnabo: quid enim nune sim ineptussis me exissimari scio quod si ita estsi mus tamen erete non surru neque enim apud homines res est ad deicilior, neque maior, neque quae plura adiumenta doctrinae deisderet. Atramen quoniam de oratore nobis disturin est, de summo oratore dicam necesse est. Uisenim Cr natura rei, iis perficta ante oculos ponitur,qualis cr quamsit, inatelligi non potest. Me autem catula Ateor, neque hodie in iliis libris er eum istis hominibus uiuere: nee uero id quod tu recte comemnisti,uta unquam habulbe sepositutempus ad distendum,ae cinium tribuisse doctrinae tepoaris,quantum mihi puerius aetas , forenses striae eonces
rint. At si quaeris catule de doctrina isti quid ego sentia,
norintu ingenioso homini, res,qui forum,qui curiam, qui causa3,qui remp.stecte opus esse arbitror temporis, qu/ntu sibi is sumpserat,quos disceres uri deficit. omnes enim artes aliter ab ijs tractantur,qui eas ad usum transastrant:inter abi r, qui inargiri artia tractatu delectati, nihil
543쪽
σαε DE ORATORE nihil in uita sunt aliud acturi. Magister hie samnitium
Mnma lambenectute est,m quotidie commentatur: nihiletum curat aliud, atque uelocius puer addidicerat. sed quod erat aptus ad tau totumque eognorat,juit: ut est apud Lucilium, . Quanun bonus ipsie .sumnis in ludo ac rudibus cuiuis satis aster. Sed plus operae foro tribuebat,amcn,rei familiari. Valerius quotidie cantabat, erat enim scenicus. quid faceret aliudsAt N umerim Furius noster Iamiliaris, cum e si coarnodium, canni:nt enim paterfamitas, est E ques Romaunus,puer didicit,quod discend . Eadem ratio est harum
gratam maximarum: dies Ex noctes virum summa virtua te cr prudentia uidebamus philosopho cum operum daaret α. . Tuberonem: at eius auunculum uix intelligeres kd ager cam ageret tamen, Aphricam . isti dicuntur
Sciles er tantum Mnas, quantu opus sit, habeas qui docere Meliter positi et scias etiam ipse discere . Sed ii tota uici nihil Meus aliud agere,ina tractatio cir quastio quotidie ex se gignit aliquid,quod in desidiosa delematione uestiges:idi fit ut agitatione rerum fit infinita coagnitio, acitis usus doctrinam confirmet, meliocris operatribuatur , memoria studiumq; permaneat. L ibet autem semper di cere,ut si uelim ego citis optime ludere,aut pis
studio tenearietia Iordisse si assequi non postm:ut alij,
quia praeclare aciunt,uehementius quam causa postulat, delectantur, ut Tit us pila,Brussa talis. Quare nihil est, quod quibquam magnitudinem artium ex eo, quod senes discunt.pertimescat nanque aut senes ad eo accesserat, aut uis ad senectutem in studijs detinentur, aut sunt tam
disi Res quidem se mea sentetissis habet,ut nisi quod
544쪽
L I A E R DI. ras qui' cito potuerit, nunquam omnino posit perdiscere. I anmam, initiat catulus, intelligo Crasse quid dicas, erhercule albentior: atis uideo tibi homni ad perdiboeri
acemimo, ad ea cognoscenda quae dicis , fuisse temporis. Pergis ne,inquit Crassus,me quae dicam, δε me non de reputare diceres sed iam si placet ad instituta redeamus. Mihi vero, catulus inquit,placet. Tum crassus, Quorsum igitur haec stemt,inqui tam longa, Cr ram alte repetis oratios hae duae partes, imbi supersunt, illorandae orationis,ac totius eloquentiae cumulande, quarum alterura diei postulat ornacaltera apte, hane habent vim, ut sit quummaxime iucunda,quammaxime in sensim eorum, qui audiuntur uatim quamplurimis sit rebus instructa. I Uranietum autem hoc forense, litigiosum,acre, tracta ex uulgi opinionibus, exiguum sene atque mendicum est: illud rursus ipsum, quod tradunt isti, qui profitentur se dicendi magi bror,non multum est maius, quam illud uuia gare ac forense. Apparatu nobis opus est, Cr rebus ex quia sitis undis,m collectis,arcsitis,coportatis, ut tibi cosar aciendum est ad annum,ut ego in Aedilitate labor Mi. quod quotidianis Cr uernacula rebus satis Scere me posse huic populo non putabam. Uerborum et edorum m collocandorum Cr concludendorum facilis est uel r ito,uel sine ratione ipsa exercitatio.Rerum est HIua m gna, quam cum Graeci iam non tenerent, ob eams caua sum iuuentim nostra dedisceret pene discendo, etiam Laistini, si dijs place hoe biennio magistri dicendi extiterui, quos ego CBN s. edicto meo sustuleram, non quo ut nescio quos dicere diebunt acui ingenia adolescentium nollem, sed contra ingenia obtundi nolui, corroborari impulcntiam. Nam apud Graecos, qui cuiusmodi essent uidebam,
545쪽
uidebam,rimen esse praetre hanc exmitationem linguae. doctrinam aliquam, er humanitatem dignum scientia: hos uero nouos magistros, nihil intelligebam poste docere nisi ut auderent, quod etiam cum bonis rebus conaiunctum,per se ipsum est magnopere fugiendu. Hoc cum unum tradereturiCr cum impudentiae ludus esset, putaui esse censori ne longius id serpm prouidere: quanquam non haec ita stituo atque demno,ut desterem Latine ea, de quibus distulauimus, tradi ac perpoliri: patitur enimer lingua nostra,cr natura rσα vetrem illam Axe tentemque prudentiam Graecorim ad nostriam usum, moremque translerri, sed hominibus opus est eruditis, qui adhue in hoc quidem genere nostri nulli luerunt:sin quaindo extiterint,etiam Graecis erunt anteponendi. Orna
eo igitur oratio genere primam,Cr quasi colore quoda, Cr succo suomam ut grauis,ut suauis,ut erudita sit, ut Iiis heresis,ut admirabilis,ut polita, ut sensus, ut dolares bais brat,quotum opus si non est singulorum articulorum. in toto spem itur haec corpore. Vt porro constresa fit euasi uerborum sententiarum, foribus,id non debet esse susum aequabilitπ per omnem orationem , sed ita distinis
,ut sint quasi in ornatu distosita quaedam insignia
Cr luminu.Genus igitur dicendi est eligedum, quod mari xime teneat eos,qui audiant, er quod no solam delectet. sed etiam sine satietate delectet. non enim a me iam expeἄ- mri puto, ut moneam ut caueatis,ne exilis ,ne inculta 'ste' a oratio,ne uulgaris,ne obsoleta: aliud quiddam indans Cr ingenia me hortantur vestru er aetates. Discite enim dictu est,quaenam causa sit,cur ea,quae maxime sen. sus nostros impellunt, uoluptate, Cr specie prima acerriam coimouent, ab Vs celerrime Astidio quodam er si .
546쪽
LIBER III. Datistate abalienemur. Manto colorum pulchritudine , Criurietate floridiora sunt in picturis nouis pleras, quum in ueteribus quae tamen etiamsi primo lectu nos cepearunt, diutius non delectini,cum ijdem nos in antiquis e bi tu illo ipso horrido obsolet.que teneamur. Quanto molliores sunt,Cr delicatiores in cantu flexiones, crAtisse uocula,1um certae Cr seuerae quibus tamen non movido auster sed, si epius sunt, multitudo ipsa reclamat. Licet hoc uidere in reliquis sensibus,unguentis minus diu nos delectaris ina cir acerrima suauitate coditis, quam his moderatis: er magis laudari quod terram,quam quod eraeum olere videaturil n ipso dictu esse modum Cr moulitudinis Er Duitatis. Quinetiam guttitusqκis sensus ex omnibtu maxime voluptarius, quique dulcitudine praeter caeteros sensius commouetur, quam cito id quod ualde dulce est,asternatur ac restriisquis potione uti, aut cibo dulci durius potests Quum utros in genere ea, quae leuia ter sensum uoluptate moveant, Acissime fugiant satiet tm: sic omnibus in rebus uolumissus maximis nidis finitimum est. Qgo hoc minus in oratione miremur, in qua vel ex poetis, uel ex oratoribus possumus iudicare, concinnam,distin , ornatam, vivam, sine intermisissione, 'ne reprehensionesne uarietate,quamuis claris siectior bus pim uel po Us,uel oratirino posse in detest tione esse diutura atque eo citius in oratoris,aut in poeis te cincinnis de fuco ollenditur, quod sensus in nimia uοα luptate natura non mente satiantur: in scriptis er in diactu non aurium solum,sed animi iudicio etiam magis,inis
fucata uitia noscuntur. Quare bene CT praeclare, quanius
nobis saepe dicatu belle er festiue,nimia saepe nolo.quainaui ista ipsa exclamatio. Nomi melius, i vesta crebrar
547쪽
D E O R A T Ο R Esed habeat inme illa in dicendo admiratio de summa laus umbram aliquam cr reces , quo magis id quod erit ita
ruminatum, extare atque eminere videatur. Nunquam
agit hunc uersim Roscius eo gestu,quo potest, Nam sapiens uirtuti honore praenau, haud praeda petite sed ab cit prorsus,ut in proximos, Ecquid uideo Irrro septus posidet sedes sacras, I ncidat, hiciat, adnuretur,stupescato Quid ille alter:
Quid petim praesidii s Quam leniter, quam remisekquam non actuose iistit enim, O pater,o patria,o Priami domus. In quo tanta coni moueri actio non posset,si esset conissim pri superiore motu Cr exhausti. Neque id actores prius uiderunt, quam ipsi poetae,quam destq; illi et ii, qui ferer ut modos,a quibus utrisq; s mittitur aliquid, de inde augetur,extenuatur,inctatu uariatur,distinguituri ita sit nobis igitur ornatus Cr suauis orator, nec tamen potest aliter esse, ut suavitatem babeat austeram cir solio dum,non dulcem atque decomm. num ipsa ad ornandum praecept quae dantur,eiusmodi sunt, ut ea, quamvis viatis bimus orator, explieare posit. Quare,ut ante doci, primum Hlua rerum ac sententiarum comparanda est,
qua de paste dixit Antonius: haec formanda fio ipso crgenere orationta, slluminanda uerbis, uarianda sentenis ths. Sinmma autem laus eloquentiae est, amplificare rem ornando, quod ualat non solum ad augendum aliquid G tollendum altius dicendo, sed etiam ad extenuandum atque ubi ciendum. I d de dideratur omnibus ijs in locis, quos ad fidem orationis faciendam adbiberi dixit A tomuue , vel cum explanamus aliquid, uel cum concili mus animos,ues cum coctamua. Sed in hoc, quod postreis
548쪽
L I B E R ID. rasae dixi,amplificatio potest plurimum, eam una laus
oratoris est,er propria maxime.Etiam maior est illa exisercitatio,qua extremo sermone instruxit Antonius priarno re ciebat laudandi Cr vituperandi. Nihil est enim ad exaggeratim Cr amplificandam oratione accommoridatius, quam utrunq; horum cumulatifime scere posse. consequentur etiam illi loci, qui quaquam proprii cauri sarum,Cr inhaerentes in eorum neruis esse debent, tamen quia de uniuersa re tracilarisolent, communes a ueteriabus nominati bunt: quorum partim habent uitiorum erpeccato si acrem quadam cum ampliscatione incusatiori nem,aut querelam,cotra qua dici nihil sole nec potest, ut in depeculatore,in proditorem,in parricidam, quibus uti e mutis criminibus oportet:aliter enim ieiuni sunt atque inanes. Alij autem habent deprecatione aut miser
lione alii uero ancipites di putationes,in quibus de uniauerso genere in viris partem disseri copiose licet. Que exercitatio nunc propria duaru philosophiam, de quia bus ante dixi,putatur:apud antiquos erat eorum,a quiribus omnis de rebus fresibus dicendi ratio et copia peritebatur. De uirtute enim,de ossicio,de aequo Cr bono,dedignitate,bonore, nomini praenao,poena, si Iovicti de rebus in utrans partem dicendi, animos er uim e artem habere debemus. Sed quoniam de nostra possesseis
ne depus in paruo er eo litigioso praediola relicti fuisinus,Gr ullam patroni nostra tenere tueris non solutismus,ab ijs quod indigni, ima est qui in nostra patriis
monium irruperunt,quod opus est nobis,mutuemur. Diaeunt igitur nunc quidem illi, qui ex particula parua umbis,ac loci nome habent,er Peripatetici philosophi, e Academici nosmantur,olim alite propter eximiam reia maxima
549쪽
maximaru scietiam a Graecis politici philosopb tappeti
uti uniuersam rerum publicur nomine uocabantur, omne ciuilem oratione in horu alterutro genere uersari, aut definita controuersia certis imporibus ac reis, hoc modo,placeat ne a carthaginiensibus captiuos nocti os
redditu suis recuperari: aut infinite de uniuerso genere quaerentu, quid omnino de captiuo stituendum , ac senistiendum sit:atq; borum funerius illud genus causam,aut trouersia appellant, eamq; tribus,tite, aut deliberatisistic aut laudatione definiunt haec aute altera quaestio ininfiniti cr quasi proposita,cUultatio nominatur. atq; baractenus loquantur. Etiam hac instituendo diuisione utunatur,sed ita non ut iure aut iudicio, ut deniq recuperare
astus in posse, ione, sed ut ex iure ciuili furculo destina
gendo usurpare Mideantur. Nam illud alterum genus, quod est temporibus,locis, reis definitu, obtinentiatque idipsum lacii id. Nunc enim apud Philorie, que in Accademia maxime uigere audio, etiam ham iam causario cognitio exercitatios celebratur. Alterin vero tanturma modo in prima arte tradenda nominant,m oratoris egedicuntsed nes uis,nes natura elim,nec partes, nec gerenera proponunt,ut praeteriri omnino fuerilsatius, quam atteimrum destri. nune enim inopia reticere intelligunαtur,tura iudicio uideretur. Omnis igitur res eundem hobet naturum ambigendi de qua quaeri Cr disceptari pootest,sine in in initis consultationibus disceptitur,siue in iis causis,quae in ciuitate et in forensii disceptatione neris alituri. nes est ulla,quae non aut ad cognoscendi,dut ad agendi uim rationemq; restratur. nam aut ipsa cognitio rei scientius perquiritur,ut Virtus suam ne propter diae
pninte 4n propter Dasso aliqποι expetatur,aut agendi
550쪽
L I B E R III. consiluim exquiritur, ut sit nesapienti capessenda respubliea. cognitionu avre tres modi, coniectura nidtio, π,ut ita dicam,consecutio. Nam quid in re fit, conaiectura quaeritur,ut illud,sit ne in humano genere sapietia. Quam autem Mim quis res habea definitio expliacat,utsi quaeratur, quid sit sapientia. Consecutio autem tructatu uni quid qMns rem sequatur nquiritur, ut illud, sit ne aliquando mentiri boni viri. Redeunt rursus ad coniecturam, eam B in quatuor genera distertiunt naaut quid sit,quaeritur,hoc modo: Nat a ne sit ius interho nes,an opinionibus: aut quaesiit origo cuiusque rei ut quod 1is initium legum aut rempublicuri :aut cui su er ratio,ut si quaeratur, r doctifim homines de maximis rebus disentianti. aut de immuratione, ut fidi ualetur,num interire virtus in bonline, aut nis in uitium posit eouerti. Definitistin autem sunt disceptationes,ut cum queritur,quid in communi mente quoi impressi
siti ut sit disseratur, id ne sit ius, quod maxime parti Rutile aut cum quid cuiusssit propria exquiritur, ut orae nisu dicere propriam ne sit oratosian id etiam aliquis praeterea posit:aut cum res dii oritur in partes, ut squaeratur,quot sint genera rem expetendum, ut sintne rei corpom,anim, temurmQ -:aut in quae frma er quasi naturari nota missi si describitur, ut squaeratur auari si eclasseditiosi,soriosi. consecutionis autem duo prima quaestion genera ponurum nam aut
simplex est dis pruio,ut si disperatur, expetendane 'gloria.aut ex comparatione, Idus an diuitiae magis e petendae sint. Simplici aute sunt tres modi de expetedis fugiendu ue rebus,ut expetendisne honores sint,num suarsida e pertus:deaeq*o aut iniquo,equusne sit ulcisci α iniurias