장음표시 사용
551쪽
DE ORATORE iniuriis etiam propinquau: de honesto aut turpi,ut hocissi ne hone1lum gloriae causu morte obire. comparas in . rus aute duo sunt modi: unus, cum idem ne sit, an aliquid intersi quoiturivi metuere Cr uereri,ut rex er orat stim,ut assentator Cr amicus: alter,cim quid praestet aliud
δη quaeritur: ut iliu optim ne cuiuss sapientes,an populari laude ducuntur. Atq; eae quide disceptationes,quae ad cognitione restrantum, e fere a doctifimis hominibus describuntur.Quae vero restriitur ad agedum, aut in osa fcij disceptatione nersantur,quo in genere quisectum foetidumq; sit quaeritur, cui loco omnis uirtutu Cr vim librum est dilua subie aut in animoru a liqua permoratione,ant gignenda,aut sedanda tollenda ue tractantinet huic generi subiectae sunt cohortationes, obiurgationes,cuolatione n Tution Aomnis ad omne animi moαtram Cr impulsio, er,si ita res fret, tigatio. Explicatis igitur si s generibus ac modis disceptationu omnit ,nim . . hil sane ad rem pertinet, siqua in re disjepauit ab Anis toni, diuisione nostra partitio:eadem enim fiunt membra in istriss 9dpculo secus a me, ias ab . illo partita ac dinributa. Nunc ad reliqua progrediar, i res ad messin i nim peti s reuocabo. Nam ex illis iocis,quos ex )osiuit Aηtonius, omnia sunt ad quaes geonera quaesi omι arumenta sumendased alijs generibus illi loci magis erunt apti: de quo non tam quia longum est,quam quid perstitas,dici nihil est necesse. ornatis imae Iunt hitur orationes eae, quae latifime vagantur, Cr a priuata acsingulari controuersia se ad uniuersi grarieris vim explicandam constrant Cr conuertunt, ut ij, qui dudiant,nastura er genere Cr uniuersa re cognita de
552쪽
Haneu co uetudine exercitationis vos adolescentes est cohortatus Antonius, atq; a minutis angustiss concertaαtionibus ad omnem uim uarientem, vos disserendi tr ducendos putauit. Quare non est paucoru libellorii boemutius,ut ij, qui scr/ps erunt de dicendi ratione, arbitrati sunt,nes Tusculani dis huius ambulationis antemeris diati aut nostrae pomeridi ionis. No enim solam acuenda nobis ne, procudenda I ngua est, sed oneranis dum complendumque pectus maximnu rerum er pluriamara suauitate,copis, uarietate. Nostra esst enim G morido nos oratores sumus, si in rizim dis optationibus ain pericultis in deliberationibu3Publicis adhiberi duatores er principes sumno noistrae tanquam omnis Vis prudentiae doctrines posse, io, in quam homines quasa
eaducam dis Iacui ab ndantes otio nobis occupatis inaeuolauerunt,ais etiam alit irricentes oratorem, ut ille iit Gorgia Socrates taxillatur,aut aliqgid de oratoris arte
paucu praecipiunt libelliis, eosque rhetorico; inscribunt, quasi non illa sint propria rhetoru,quae ab isder. de iuristitia, de oscio,de ciuit tibus instituendis cir regendis, de omni niuendi, lenis etiam de naturae ratione dicuntatur. Qit e quoniam iam aliunde non possemus, sinenda sunt nobis ab iis ipsis,a quibus expilati sim: si modo illa ad hanc ciuilem scientiam, quo pertinent, Cr qκQuintuentur, trans ramusmes ut ante dixi) omne ter mus in his discendis rebus aetatem, sed cin fontes nuderiamusquos nisi qui celeriter cognorit, nunqam cognorascet omninortum quotiescutis opus erit, ex ijs re tu squantum res petet,hauriemus. Num neque tam est acris acies in naturis bovi intim er inviiijs,ut res tantas quis
553쪽
rebius obscuritas,ut eus non penitum acri uir ingenio emnat,si modo alexerit. In hoc igitur tanto,iamsimnieisso campo, cum liceat oratori uagari libere,ais ubiculis
constiterit,eonfiitere in suo, facile suppeditat omnis apis
paratus ornatuss dicendi. Rerum enim copia uerborum
copia gignit: er ii est honestas in rebus ipsis, de quibis
dicitur,exiliit ex rei natura quida stlendor in uerba. sit modo is,qui dicet aut scribet,institutus liberaliter educatioe doctrinas puerili, Cr flagret studio, Cr a natura adiuuetur, er in uniuersorin generum infinitis disceaptationibus exercitatus, ornat imos scriptores orat ress ad cognoscendum imitandums cognorit, nae ire haud sane,quemadmoda verba stiruat Cr illuminet, a magistras illis requiret. Ita facile in reru abundantia ad orationis ornamenta fine duce,natura ipsa, si modo est exercitam,tabetur.Hic catulus,Dii immortales,inquit, quanotam rem uarietatem,quantam uim, quantam copia crasse complexus es, quantus ex angustiis oratorem educere ausus es,er in maiorum suorum regno collocare. Nans
illos ueteres doctores autoress dicendi nullum genus distutularis a se alienum putase accepimus,semper que i in omni orationis ratione uersatos. ex quibuε Heu laeus Hippus Ain Olimpiam uenisset,inaxima illa qui quennali celebritate Iudo ii, gloriatus est cuncta pene audiente Graecia, nihil esse ulla in arte rerum omnium, quod ipse nesciretinec solum has artes, quibus liberales doctrinae dis ingenuae continereturigeometria, x ca, siterarum cognitionem er poetarum, ais ista, quae de naturn rerim,quae de hominum moribus, quae de rebus
publicis dicerentur: sed annulum quem haberet, passiil quo mictus, soccos quitas indutus esset , se sua manu
554쪽
LIBER Ii I. sis eo eri perscilicet nimis hie quidem est progressus, sed ex eo ipso est coniectura ficilis,quantum sibi illi ipsi orat
res de praeclarifimis artibus appetierint, qui ne sordidiores quidem repudiarint. Ouid de Prodico Cios quid de Thrasismacho chalcedonio,de Protagora Abderita Iois quars quoru unusquis plurima in temporibus illis etiade natura rerwm ex dilberuit ex scripsit. l pse ille L eonistinus Gorgias, quo patrono ut Plato uoluit philosopho succubuit orator, qui cui no est victus unquam a Socra, te,neque sermo ille Platonis uerus est: aut si est uictu eloquetior uidelicet fuit,er disertior Socrates, er, ut tu appellas, copiosior er melior orator. sed hic in illo ipso Plutonta libro, omni re, quaecunque in disceptationem quaestionem s uocaretur,se copiosisime dicturn esse pro fretur: us princeps ex omnibus ausus est in conuentu poscere, qua de re quisque uellet audire cui tantus bonos habitus hi a Graecia , soli ut ex omnibus, Delphis non inaurata stitua,sed aurea statueretur. A is ij, quos nominaui, multis praeterea Isummi dicedi doctores uno tepore fuerunt,ex quibus intelligi potest ri se rem habere, ut tu crasse dicis. oratoris, nomen apud antiquos in Graecia maiore queda uel copia uel gloria 'oruisse. Quo quidem magis dubito, tibi ne plus lautis, an Greeus uituperarationis esse tribuendu statua: eu tu in alia lingua ac moribus natus,occupatii ima in ciuitate uel priuatoris nea gotijs pene omnibus,uel orbis terrae procuratioe:ac si mi imperij Iubernatione districtus, tantam vim rerum cognitionemque comprehenderis, eam que omnem cum eius , qui consilio Cr oratione in ciuitate ualeat,s eientia atque exercimtione sociaris: illi nati in litera, ardentes que his stud ijs , otio uero de luentes, non
555쪽
136 DE ORATOR Amodo nihil acquisierint,sed ne relictum quidem, π traadit Cr suam conseruauerint. Tin crassus, N on inhae,inquit,una catule re, sed in alijs etiam copluribus, distributione partim ac separatione magnitudines fiunt artium diminum An tu existimus, cum esset Hippocrarites ille Cous, fuisse tum alios medicos qui morbis, allas qui uulneribus,allas qui oculis mederentur s num geoametriam Euclide aut Archimede, num musicam Daumone aut Aristoxeno,num ipsus literas Aristophane aut callimacho tractante tam discerptas luisse,ut nemo genim uniuersum complecteretur, ais ut alius aliam sibi partem,in qua elaborare seponeret E quidem sepe hoe audiui de patre er de socero meo, nostros quos homisnes, qui excellere sapientis gloria vellent, omnia, quae quidem turm bee civitas nosse solitos esse coplecti. Neanmnerant illi sex.AElium, M. vero Manlium nos etiam
uidimus transuerso ambulantem foro: quod erat insigne, et ,qui id aceret,Acere cissibus omnibus cosilii sui coispiam ad quos olim Cr ita ambμlantes,Cr in solio sedenistes domiste adibatur,non solsim ut de iure ciuili ad eos,
uero etia de filia eo locand de fundo emendo,de agro colendo, de omni denis aut osticio aut negotio referreatur. Haec fuit P. crini illius ueteris,haec T. coruncani, haec proavi generi mei Scipionis prudenti 'imi hominis sapieti qui omnes potisces maximi fuerunt, ut ad eos de omnibus diuinis atq; humanis rebus referretur: i deser in senatu,et apud populu,et in causis amicorMet do
mi, er militiae consiliu suum fidemque praestabant. Quid enim M. catoni praeter hane politi imam doctrinari transimarinum atque aduentitiam deluit s num quia ius ciuile didiceraticausis no dicebasaut qgia poterat dice
556쪽
LIBER. III. surrilaris I rientiam negligebat at utros in genere Cr umborauit ex praestitit. num propter hanc ex priuator negotijs collectam gratiam tardior in repub. capessenda fuitsnemo apκd populum fortior, nemo melior senator, idem facile optimus Imperator: denis nihil in hae ciuiatate temporibus istis sciri discive potuit, quod isse noncm inuestigarit σscierit, tum etiam conscripserit. Nunc contra pleris ad honores adipiscendos, Cr ad
rempublicam gerendam nudi veniunt atque inermes . nulla cognitione rerum,nulla scientia ornati. sin aliquis excellet unus e mustps, irrise, si unum aliquid afri ut bellicam uirtutem,aut usum aliquem militarem, quae saia nunc quidem obsoleveruntiaut iuris scientia,ne eius quia dam uniuersin. nam pontificium,quod est coniunctis,neamo discit. aut eloquentium, quum in clamore Cr in veraborum cursu positam putant:omnum vero bonarum arritium, denique uirtutum ipsarum societatem cognatisonenis non norunt. Sed ut ad Graecos restram orationem
quibus carere in hoc quidemsermon2s genere no possi murnam ut uirtutis a nostris, sic doctrinae sunt ab illa exempla repetenda septem filisbe dicuntur uno tempore, qui sapientes ex haberetur er uocaretur: hi omnes praecter Milesium Thalem ciuitatibus suis praefuerunt. Q gis doctior ijsdem illis temporibus, aut cuius eloquentia litearis instructior fisisse traditur,quam Pisistratisqui primus Homeri libros confusos antea, sic distosuisse dicitur ut nunc habemus . N on fuit ille quidem ciuibus suis utilis, sed ita eloquentia floruit,ut Iiteris doctrinaque praestiaret. Quid Pericles de cuius dicendi copia sic accepimus, ut eum contra uoluntatem Atheniensium loqueretur pro
557쪽
pulares homines diceret, populare omnibuser iucungam
uideretur:cuius in labris ueteres comichetiam cum illi maledicerent quod tum Athenis feri licebat lepἴrem bais bita be dixerunt: tantumq; in eo vim fuisse, ut in eorum mentibus,qui audissecti quasi aculeos quosdam relinqueri
ret. At hunc non declamator aliquis ad clepis am Idistrare docuerat,sta,ut accepimus, cluetomenim ille An xagoras,uir summus in maximarum rerum scientia. I dishic doctrina,consilio,Hoqnensia excellens, quadraginta annos praefuit Atheim,eT urbanis eodem tepore er beulicis rebus. Quid critius quid Alcibiades s cistitutibus suis quidem non boni , sed certe docti atque eloquentes, nonne Socraticis erat dilutationibus eruditis Quis Distanem sγracusium doctrinis omnibus expoliatisno Platos atq; eum idem ille non linguae solam,verum etiam animiae uirtutis magister,ad Iiberandam patriam impulit, inostruxit,armauit. Alijssne igitur artibus hunc Dionem inos lituit Plato s alijs Isocrates clarifimam virum Timointheum cononis praestantifimi imperatoris filium , amum ipsum Imperatorem hominemque doci fimum s aut alijs PIthagoreus ille Lstis Thebanam Epaminodum, haud scio an summu uitam unu omnis Graeciae s aut Aeanophon Agesilarum si aut Philolau Arctatu Tarentinus
aut ipse Pγthagoras totam illam ueterem Italiae Graecia, quae quondam magna uocitata est Equidem no arbitror. Sic enim uideo unam quandam omnium reru, quae essent homine erudito dignae, atq; eo,qui in repub. uellet excerulere isse doctrinam:quam qui accepissent, si ijdein ingenio ad pronuntiandum ualuissent, Cr se ad dicensu qνο-
que non repugnante natκra dedissent,eloquentia praesti
tisse. Ius ipse Aristoteler,cu florere Isocratem nobili
558쪽
te discipulam uideret, quod φρsuas disputationes a ea ps yren ibus er ciuilibus ad inanem simoius elegatiam transtulisse minuit repente totam formum prope discinplinae suae,uersurus quendi de Philocteta paulo secus diaxit. Ille enim turpe sibi ait esse tacere in Barbaris hic um ten ara Isocrate pareretur dicere. Itas ornauit er i uosti auit doctrinam illam omnem.rer mue cognitione cum orationis exercitatione coniunxit . uero hoc fugit
sapientifimu regem Philippis, qui hunc Alexandro fialio doctorem accieri a quo eodem illeCr agendi accipeαret praecepta Cr loquesi Nunc siue, qui uolet, eum phialosophis,qui copia nobH rerum oratiorinq; tradat,per me appellet oratorem licet:siue hunc oratorem, que ego dico sapientiam iunctam bulere eloquetiae,philos ophum appellare malit, non impediam simodo hoc constet,nes insentiam eiusqui rem norit,sed eum explicare dicedono queatineq; inscitiam illius,cui res non suppeti uerba nodesint,esse laudandum: quorum si alterum sit optandum,m in quidem indistream prudentiam , quamstultitiam loquacem. Sin quaerimim, quid unum excellat ex omnia
bus,docto oratori palma data est, quem si patiutur eus dem esse philosopbusublata cotrouersia est)in eos disiungent,boc erut instriores,quod in oratore perstcto inest ilioru omnis scieti in philosophoru aute cognitione non tinuo inest eloquetia quae quauta cotendtur ab eis, ne cesse est tam alique camussi illoru artibus asterre vide tur. Haec in crassus dixisset,paruper er ipse colicuit, Crcaeteris silentiu fuit. Tin coit Equide,inquit, crasse,no possum queri, quod mihi uideare aliud quidda,Or no id quod susceperis,dilbutasse:plus ei;im aliquito attulisti, quiri tibi esset tributa a nobis ac denuriasii sed certe hae
559쪽
xo DE ORATORE partesserunt tuae,de illustranda oratione ut dicerer, ereras ipse iam ingressus, in quatuor partes omnem orationis laudem descripseras: cum que de duabus prius nobis quidem satis, sed,ut ipse dicebas, celeriter exiguerique dixisses,duas tibi reliquis secerus, quemadmodu prismum ornate,deinde etiam apte diceremu3:quo in ingrcsesus esses,repente te quali quide aestus ingenij tui procul a
terra abripuit,atque in atrum a constectu pene omnium abstruxit,omnemq; rersim scientium complexus, non tu
quidem eum nobiu tradidisti neque enim Ait tam exigui temporis sed apud hos quid princeris, nescio:me quidein Academiam totu compulisti in qua uelim At illud quod saepe posuist ut non necessesis consumere aetatem, atque ut posit is illa omnia cernere,qui tant modo sexerit:
sed etiamsi est aliquanto stissius, aut si ego sum nrdior.
prostcto nunquam conquiescam, neque defatigabor antequam illorium ancipites uias rationess,Cr pro omnibus. cr cotra omnia distinndi percepero.Tum caesar, Vnu, inquit, me ex tuo sermone maxime crasse commouit,
quod eum negasti,qui non cito quid didicisset, unquam omnino posse perdiscere ut mihi non sit dii cile periclistarcGr aut Itium percipere im, quae tu verbis ad coelum extulisti: aut si non potuerint,tempus non perdere, cum tamen his nostris posis esse contentus. Hic Sulpitius, Ego uero,inquit,crassineque Aristotelem istam,neque carneadem, nec philosophorum quequam des dero,uel me licet existimes desterare posse Uti perdiscere, uel id quod acio, contemnere: mihi rerrum strensium Cr como munium uulgaris haec cognitio satis magna est ad ram, quam stecto, eloquentium: ex qua ipsa tamen permulta nescio,quae tam denique,c- causa aliqua,quae a me discenda
560쪽
LIBER III. Marenda est,de γderat, quaero. Quamobrem ni forte es iam do sus, si tibi non graues sumus, refer ad illa te, quae ad ipsius orationis laudem stlendorems pertinent: quae
ego ex te audire uolai, non ut desterarem me eloquenistiam consequi posse, sed ut aliquid addiscerem. Tum
crassus Peruulgatas res requiris, inquit, Cr tibi non incognitas sulpiti quis enim de illo genere non docuit, non institui non etiam scriptum reliquit sed geram morem,Cr ea duntaxa quae mihi nota sunt, breuiter exporinum tibi censebo tamen ad eos, qui autores er inventois res sunt barin sane minutarum reram, revertendum. Omnis igitur oratio conficitur ex uerbis, quorum prima
nobis ratio simpliciter uidenda est, deinde coniuncte. I tam est quidam ornatus orationis, qui ex singulis uerae bis est:alius qui ex continuatis coniunctisq; constit.Ergo utemur uerbis aut ijs , qliae propria sunt, er certa quasi uocabula rerum,pene una nati cum rebus ipsis: aut ijs, quae trans eruntur, Cr quasi alieno in loco collocantur: aut ijs,quae novamus er facimus ipsi. In proprijs est igiatur uerbis illa laus oratoris, ut abiem atque obsoleta uingiat ectis atque illust ibus utatur, in quibus plenu quiduduni Crsonans inesse uideatur. Sed in hoc uerborum geαnere propriorum delectus est quidam habendus, atque is aurium quodam iudicio ponderandus,in quo consuetudo etiam bene loquendi ualet plurimum. Etiam boe quod nubo de oratoribus ab imperitis dici solet, bonis is ueris
bis,aut aliquis non bonis utitur,non arte aliqua perpenαditur, sed quodam quasi naturali sensu iudicatur: in quo
non magna tuus est uitare uitim quanquam id est indisgmm ueri hoc quasi solum quoddam atque fundamen .