Enchiridion theologicvm, praecipva verae religionis capita breviter et simpliciter explicata continens, Autore Nicolao Hemmingio

61쪽

Procedere diιtem est a uoluntate, quia Spiritiusanctus est agitator seu umor substantialis, anaeqvim ignis amoris, quo Pater Filium complecties tu ita Filium Patrem,m quo postea Pater edi nislua dulcifimo complexu 1ibi copulant Ecclesiavi sudiit. Proprietates exteriores a beneficijs erga Ecclesiam sumta sunt,ut mittere e mitti Pater mittit, Filius mittitur, ut Ubina carnem hum S is num, futuictima Spiritvi sanctus mittitur in corda, ut in nobis accendat nouam lucem ci iustio

a persona Trinitatis. b in Scriptis Urijs modis de altera persona in diati iti immte loquitur.Primum enim per Onecdochen, cum huma inti attribuitur, quod in totias perasonae,ut:Semen mulieris conteret caput sierpentis. - n. Et econtra, cum diuinitati tribuitur, quod similiis ter est totiu personae, ut cuneremias dicit, fluviIehoua esse iustificatorem nostrum. Est enim I EQH esseritiae diuinae appellatio.

Secundo,quaedam attribuuntur per communis rationem diomatum edis concreto. Haec autem

ut dextre intelligantur, uidendum Primum, quid sit Idiom. Deinde quid communicatio diomacth tum, Tum cur in concreto tum recepta e

haec praedicatio. Hi toto M itas est proprietas uni naturae coit

62쪽

44 CLASSIS A ueniens, ut in homine Mentis Idiomuis intelligeis reaatiocinari, meditari corporis dioma est uiscerari, tangi, contici, Cyc.

est rem dioinata, hoc ect proprietates unius naisturae,ulteri communicaritur,et tribuuntur in conacretoseu Communicatio Idioniatum est predic tio, in qua proprietas lim latur corrueniens,perae sonae tribuitur in concreto, propter unionem γα postaticam , Quod autem in Concreto drantum per polusiit, haec est ratio. Abstracta significant natara πformes, perse consideratu, ut diuinitas e diuinaratura, humanitus erissimaria natura concreta

autem ipsa subiecta significant cum tum πformis ut, homo nonsignificant humanitatemsed

ulasάl 2 op totum, in quo anima e corpus fiunt. In concreto igitur persona intelligitur, in Abstra. cto natura tantum. Cum igitur loquimur de Filio Dei, eommuniscatio idiomatum est forma loquendi, in qua pro prietates unius naturae alteri naturae communicantur, propter unionem impostaticum. In Christo idionia naturae diuina est,esbe omnipotentem,cre atorem,scrutatorem cordiunt. Rursu.Idiomalua multae naturae est,edere,bibere, ligari, tristari, crueisgi, mori. Verum lac diuersiri naturaru di m communicantur vir concretis, hoc modo:Flli.

viri est omnipotent is creato est scruntor

63쪽

eordium. Deus edit, bibit, fatigatris est, tristatus et , crucifxus est, mortuus est.Sic Verbum est, ino, Deus est homo, Christu est Deus, Deus In tu ex uirgine, Deus acquisiuit Ab Ecclesum μοι ungi e. Hae propositiones ide)sunt uerae, quia naturae, diuina humana,unitae Antiumne lisispo latica sic: personali. Tertio, Quaedam eorsim naturis tri Fuuntur: humanitati quidem,quae eam solam attingunt, ut: Filius Maria creuit sapientia et gratia coram Deo hominibus Drumitat,uerb, quem ill sotivi competunt,ut Filius Dei est,per quem siccuti sunt

Quarto uterdum praedicata conuentistit ut que naturaeis Abstructo, ut Christus uiuit in caerito, quod utique conuenit Christosecundum utranaque naturam, diuisum Cr humanam. Quint), Quaedam ita tribuuntur personae, ut perbe et seorsim nes humanae neq diuinae nature conueniant qualia sunt opera redemtionis, uideliocet,qu)d potestatem a Patre acceperit,remittendi

peccata, si citandi quos uelit, rusticium, functitatatem, salutem largiendi, qu)d iudex constitutas euiuorum et mortuorum, ut honoretur, quema in

modum. Pater, quod sit lux mundi, pastor boonli sacer dos, rex mediator.

Discernendae sunt igitur appellationes, quunaturarum proprietates significant, ab offici up, pc utionibus Deus, o mupotens,immortalis, uni D oppeti

64쪽

s CLASSIS .

appellationes ad diuinum naturam referendaemcismos ibilis, uulneratus,mortuus, sunt appellatiaones ad nuturam haemanam referendae. etsi omismiuria est pasio homini Christo illam, ad ipsimunmenitum Timpasibilem Deum, quadam ratiaone pertinet, quia diuina et humana natura unio.

ne impostaticasiunt unit Sed nomina Oscij,qua

sunt,Mediator, Redemtor, Saluator, Rex, Sacerados, Pastor, competunt toti per orix, non alicui naturae seorsim. Porr) huius uarietatis distinctio, noniolum ah Iι est ad confutandos haereticos, uergin etiam phs mentibus longe alium fructum assert. Num sub his uariis formis loquendi continetur, qui quid necessarium cognitu est de filio Dei, de quo iraecipue quatuor necessuri cognoscenda sint. I. Qvὀdsiit uerus Deus, unde fides concipit fiducianni, quod posit iuuare ta defendere quos uelit, hoc est, ad se confugientes, ut qui non solumlym tu Cr sacramentis, uerlimetiam naturae societate illis coniunctus est. II. Quὀdsit uerus Homo, unde fides concipit fiduciam, qu)d uelit iuuare. III. Quὀdsit una Persona, non conbinis naturis, sed unitis impostatica unione.Vnde fides Deo coniunctiorem se statuit, quam ut ab eo ab ciatur. IIII. Qu)d Ait Rex Cr Pontifex.Breuiter, Saluautor infe credentiussit hoc est de fundamentum. Testimonia igitur Primi modi monent, ne ob ci redemtionis discerpunt ed toti C si tribu a timoli frie sueti

65쪽

Secundus modus unionem Dpostaticum,sicu vanitatem personae manifestat. Communio enim idiovi tum euidenter ostendit discrimen, inter hγpoα staticum seu perffitalem naturarum unionem in Christo, a societatem seu auxilium Dei in alijs sanctisadeo enim praedicam communicantur, quia est unum cisa op. Tertius modus distinecte natur Christi, nimirum ueram diuinitatem ac uerum humunmtem comprobat. Hic utile est admonere de modis praesentis di. uinae Tametsi enim Deus ubiq; totus persuaηι simplicem essentium est inta illud Coelum et terruram ego impleo: non tamen eodem modo ubiq; esse convincitur. Nam quatuor sunt gradus praesentie Dei. Primus est praesentia conseruationis, qua Deus omnibus creaturis adest, in ut eas sustentet, C construet. Secundu gradios est,quo beatis anae gelis ex hominibus in gloria adest. Tertiis,quo in hac uita renatis adest, suo spiritu er efficacia. Quartus, quo adest λόγω unione Dpostatica museparabiliter. V I. TESTIMONIA DE PROPRIETAα

Exodi M. Iehouaneboua, Deus nisericors erclemens,patiens,ac multae miserationis, Cr uerax, qui aufers iniquitatem scelera, apud quem in D nocera

66쪽

48 C LAS SIS . nocens non erit innocens, qui misericordiant tufodis in millia, qui reddis iniquitatem utrum fialijs ac nepotibus, in tertium C quartam g neratia

onem.

Psul M. Et tu Ieboua Deus, miserator er mia sericors,patiens ex multae inscricordiae, et uerax. Ierem . Putasne Deus e uicino ego fum,dicit Dominus, Cr non Deus e longe fui occultabitur vir in absconditis, C ego non uidebo eum, scit Dominus Nunquid non cocissim et terram impleo, dicit Dominus Ierem. 32. Fortifimeonagneo potens,Ieboud exercituum nomen tibi, magnus con filio, emina comprehensibilis cogitatu, cuius oculi aperti sunt super omnes uias filiorrem Adum,ut reddis uniculaque fecundum uias suas, ta fecundum fructu ad,

invention m VII.

DE USU. Quae hactenus dicta fiunt,ad γνωσip pertinet. Nunc pauca subiungam de usu er praxi Primὸmitus formant haec recte iudicium nostrum de Deo, qui uulta nobis agnoscitulis, qualem se suo Verbo e Testimonio putefecit. Secund), hinc recte iuudicare discimuide creatione, quae est opi totim Trinitatis Tertio, recte sentire de repuratione generis stinani, quod etiam opus totius Trinita

tis existi seruata tamen cuiusis Personae propri Guri Pru, articulimei nostrae hinc color

67쪽

D E ME AT LOVE. Os matur in quibus profitemur, nos credere in unum Deum qu est Pater Filius et Spiritus sanctM. Quintὀ,erudiunt haec nos ad solιcite ambulandum coram D E O nostro, in uero timor er de ut enim praecipuus finis noticis Dei, fiducia in ipsum.Sexto,bue faciunt ad recte inuocandum. Inα uocutio enim dirigenda est ad hunc solum Deum, in unus in substantia, a trinus in personis.

DE CREATIONE.

Oratio proprie est primaria illa reri fronductio siue formatio, qua Deus aeternm Parater Domini nostri Iesu Christi, uitii cum Filio aeterno, ex Spiritu sancto, produxit ex nihilo,s foro mauit coelum C terram, π contenta in illis,uisiis bilia crisuisibilia,ut in agnoscatur I colabur. Est enim Creare proprie aliquid ex nihilo fac

re. Ebruice BARA. Graecuε genus posuit: ἔποικασε, iecit. Ut autem maiori admiratione rerum erectuarum teneamur, obseruandum estpraeconium cre aturarum Genesis, ubi Mobes ita inquit Vidiis Devicuncta quae fecerat, C ecce bona ualde. Hoc dictum Primum monet, ut creat iras separemus a deformitate, in naturam per peccatum introduum. Est enim peccatum eiusq; effectres non a Deo, sed a Diabolo, bo ne, uertenti se a Deo. Deinde

68쪽

Deinde cum res creatas ualde botus esse audi mus, tenendum est discrimen inter Deum, summe bonum, C resa eo essem I enim Deus bonus

causu er origine,quae bonitatis ratio rebM creatiss=minime competit. Quare Domini in Euangelio pronunciat, Deum solum bonum 4be, qui non alis unde suae bonitatιs rationem habet, e ineboiissest,natura,causa emorigine. At vici creata quadruplici de caus a bona praedicantur. Primum enim ex eo bonae dicuntur, ersuiu, quia a Deo optimo sunt conditae. Secund), quia Deo conditori placent. Terti), quia sunt ordinata ad bonos Uus. Quart), quia singula in suo ordine De optimo feruire debent.Vnde David Psalm-8.hortuatur totum uniuersitatem rerum, ut Deum condiatorem e saluatorem suum celebret.Et quanquam tota creatura Deum sua quadam ratione celeubrat, tumen praecipuum cultum a rationali matura requirit. Quare Angeli ex Homines conditi erant,ut essent templ- Dei, ex uera innocentia seruirent Deo. Haec nos admoneant, quotiescunq; hunc rerum machinam intuemur, ut ad christi reparatorem naturae humanae confugi M, qu Hiquando Deo in nostro ordine rite feruire cinynctis Angelis posimus. Poria in creaturissectentur haec quatuor. Primi deciersim pulcerrima galem.

69쪽

quatuor de multis magnis rebus nos adumonent.

Varietas enim Jecierum, qua adeo pulcre ne Lxwm gradus di tinxit, commendat nobis opimis summam potentiam 2 sapientiam.

Proprietas inuis rebus insita, bonitatem re I I. atoris praedicat,ut qui ad certas utilitates ressenagulus condiderit. Ordo duplex consideretur, prior creationis, PILqu docet, omnia propter hominem condita. Unde commendat Deu nobis suam paternam prouidenatiam, qu)d antequam nasceremur,pros exerit noαbis. Posterior ordo est rerum creatarum qu rum quatuor uni gradus Infimus,earum rerum, quaesunt tantum, ut Elementa, Lapides, Metalla, Cyri Proximus, rerum quae sunt Gruiuunt lauatum,ut planta', herbae, frutices Tertius, rerum quae sunt, urgunter sentiunt, ut animalia bruta. Summu rerum est, quae non solum fuit uiuunt ersentiunt,uerum etiam intelligunt. Hi gradus reis rori hanc naturam ex promoa conditione et oradinatione Dei obtinent, ut inferiores gradus Ferruviat luperioribus,seruata cuiusque dignitate Olia re ut

70쪽

CLASSI A

ad Deum colandum referri deis beret Seruitin .sum ordinem uniuersae creaurae lentes homini. Sed cum Homo non feruit Deo, Lontra vim naturam fuit, is uertit ordinem ordinis confideratro duinum re, rin nos admonebit. Primum enim, quae' homis χeellentia ostendit Excessit enim omnia, alia

fra suum ordinem collocata fiunt. Deinde osten42 uo omnes hominis mones referendae nimii in Demi agnoscendum Et glorifici dum Gad perpetumium inionem redis dendam Deo qui in nostrum bon homnia condiati II. 'postferuuineor quatuor, quaestecttaassint

in creaturis est nis creaturarum, crus ex ordine earundem taud obscure intelligi potest. Elemenula tinnis cresurae primi ordinis ordinantur creatum digniores ita ut ordo rerum trium Oraduum ad hominem. ominis uero sit ad Deum

taloscendum e florificandum. Hinc Seson

Prouerb. HIntuersa propter semetipsum opemo est Iehortis. Propter emetipsum, hoc in tipsi ex iis agnoscatur, laudetur c glorilicetur. Non enim res creauit, ut illis uteretur quia nec illis nec nostris bonis indiget. 9L16

TESTIΜONIA CREATIONIS.

Genes 1 in principio creaui Dcui coelum terranti