장음표시 사용
121쪽
Liber Tertius. 7sgnoscit diuerses eorporum status nisi cognoscat motum localem, ut patet in raro,denso,&cὶ Quis qualitates sensiles,nisi cognoscat statum illum quem iasuo subjecto praestatu Quis corpora ipsa nisi ex accidentibus sensibilibus Quis mixta nisi ex cognitis elementis & miscibilibus 8 Denique quis corpora animata nisi ex cognitione mixtorum Adde quod haec est vera Methodus ut partes singulae seorsim in se, antequam conjunctim omnes in toto
Ix scitum este aliquid in Physica scio, hoe est, ex principiis certis dei nonstratim: duobus articulis complectimur, tum ea quae Aristoteles in Physica, tum quae alii post Aristotelem explicarunt ; Omitto illa quibus vulgo probatur aliquid sciri in Physica, v.g. omne corpus esse diuiduum quia est continuum, quod reuera multi negant ; vel materiam primam non polle naturaliter existere absque forma,quia est pura potentia, quod vix probabile a gumentum aliquis censeret.
NEmo est inter Philosophos, qui plura de rebus Physicis scripserit qu m
Aristoteles, cuius Physicam breui compendio complectimur, ut Logissim in secundo libro complexi sumus.
secundo de Natura & causis; ζn tertio de Motu,continuo,& infinito; in quarto de loco,vacuo,& tempore 3 in quinto, de speciebus,contrarietate 3c unitate motuum 3, in sexto,de iis ex quibus motus constat: in septimo & octavo, de primo Motore:Cap. i.l. I.scopum libri indicat. 1. 3. 4. enumerat,& confutat aliorum opiniones de Principiis. Quinto, definit principia essec finita. Sexto &'septimo numerum princ*iorum designat , scilicet materiam , soc-mam,priuationem ; octauo attingit errorem antiquorum ex ignoratione materiae,& nono ex ignoratione priuationis.
turalis a Mathematico ; Tertio, quaerit quot, & quae sint causae e, Quarto. Quinto,& sexto, de sortuna & Casu;Septimo,de numero causarum; Octauo. de fine; Nono de necessitate rerum naturalium.
6. 7. 8. disputat de infinito.
122쪽
latur Motus. θ'. quod non detur vacuum ratione rati & dens. IO. I L. I 2. Is 34. de tempore. U. I. s.c. I. 2. . . S. 6. de speciebus Motus, & quiete.
V I. l. L c. I. Nullum continuum ex indivisibilibus componi. Secundo, de diuisone magnitudinis. Tertio, qudd in instanti neque sit motus, nequae quies. Quarto,quAd indivisibile non possit moueri. Quinto, de ordine partium motus. Sexto , quomodo ea quae sunt in motu se praecedunt. Septimo,
de finito & infinito in motu. Octauo, de diuisione quietis. Nono, disputat
VII. l. 7. cap. Primo, Quod sit primus Motor. Secundo,qudd mouens sit mobili contiguum. Tertio,qubdomnis altercatio sit in sensibilibus. Quarto MN Quinto, qui motus sint inter se comparabiles. VIII. l. 8. c. i. Quod motus utrinque sit aeternus. Cap.a. solutio argumentorum. Tertio, bd primum mouens sit immobile. Quarto , quod quidquid mouetur ab alio mouetur. Quinto, Quod necelle sit aliquid elle immobile. Sexto, Quod primum mouens sit incorruptibile. S timo, Quod latio sit
primus Motus. Octauo , ,d soliis circuliaris motus sit continuus. Norio,
Quod motus circularis possit et se continuus in infinitum. Decimo,inod primum mouens sit indivisibile, ni illam uue habeat magnitudinem. IX. De Coelo libros quatuor habet,l. I.c. i. ibd omne corpus si persecta nragnitudo. Secundo, Quod sit corpus smplex; qudd suapte natu ca circularem motum habeat. Tertio, Quod illud incorruptibile si atque in altum,
non graue, nec leue,&c. Quarto, Quod circulari motui rectiis non sit contI
Iius. Quinto, Sexto Q md nullum corpus infinitum sit ; Septimo, dd finitum ab infinito, finito tempore pati nihil possit, & vicissim. Octauo, Nono, Quod non fiat plures Mundi. Decimo, An Mundus si factus. Undecimo , MDuodecimo, aliquot quaestiones. X. l. a. c. r. Quyd Coelum sit in generabile & incorruptibile. Secundo, Quod non sit in coelo dextrum, sinistrum, sursiim, deorsum. Tertio, Cur sindplures circulorum lationes. Quarto, Desphaetica coeli figura. Quinto , Cur potius in unam partem moueantur. Sexio, Cur coeli latio sit regularis.Septimo, Quod astra sint eiusdem cum coelo naturae. Octauo, Quod astra non moueantur proprio motu . Nono, Quod non edant sonum corpora coelestia rotatu. Decimo,De ordine orbium coelestium Vndecimo,Quhd astra fiat spha rica. Duodecimo, Cur coelorum motus multiplicentur. Decimo tertio , Demotu, si tu , & figura terrae. Decimo quarto , Quod in medio sta non mo
X l. l. 3. Cap. i. piniones antiquorum de oretu & inretitu rerum. Secundo, Leue esse & graue quod si usum & deorsim mouetur.Tertio,Quot & quae fini clementa. Quarto, .idd non sint infinita contra Democritum. Quinto, Quatuor opiniones antiquorum de Elementis. Sexto, Elem elua non ianuae terna. Septimo,& Octauo, Consulat Democritum & Empedoclem.
XII. l c. i. De fraui, &leui. Secundo, Sententias aliquorum degraus& leui. Tertio, QDdlibet ad proprium locum serri. Quarto, De simplici tex
123쪽
causa tardioris , & velocioris motus. XIII. l. i. de Getae ratione,c. i. instituturii libri. Secundo, Qudd Plato de ortu & interitu male senterit. Tertio , An de quomodo contingat aliquid generare & interire. Quarto, Quod generatio differat ab alteratione. Quinto. De sex conditionibus augmentationis. Sexto, De modis tactus. Septimo, De actione & passione in simile, dissimile. Octauo , Consulat quatuor opi-- Diones de modo agendi. Nono, Conditiones actionis & passionis Decinao, De mixtione & miscibili. XIV. l. r.c. I. Aliquiae opiniones de Elementis. Secundo , De qualitatibus tangibilibus. Tertio, De Elementis & lex eorum proprietatibus. Quarto, De mutua generatione simplicium corporum. Quinto, De iisdem Elementis. Sexto, Errores Empedoclis. Septimo, Quomodo fiat mixtum ex Elementis. Octauo mixtum gigni ex congressu Elementorum.Nono,De causis generatialium. Decimo , God perpetua sit series generationum & corruptionum. Vndecimo, Aliquae quaestiones.
XU. l. I. Meteoror .c. i. operis institutum. Secundo , Quδd coelum sit causa effectrix horum effectuum, quomodo ignis & adr ordinentur ad coelum. Quarto, De flammis in summo . apparetitibus. Uinto, Causae hiatus, Quear, colorum. Sexto & Scptimo, De Cometis. Octauo, De circulo lacteo. Nono, De inibe,pluuia,caligine. Decimo ,De rore, prnina. Vndecimo, De nive. Duodecimo, De grandine. Decimo tertio, De ventis, fluuiis ac sontibus. Decimo quarto, De transmigratione fluminum, cataclismis. XVI. l. a. Cap. i. 8c 2. de mari. Tertio, De maris salsedine. Quarto , Deventorum ortu. into & Sexto, Alia de ventis Septimo & Octauo e Ter-1ae motu. Nono,De tonitru & fulguratione.
XVII. l. 3.c. i. de Ecnephiae& Typhonis causis , S: Diminum speciebus. Secundo dc Tertio, De halone. Quarto S: Quinto, De iride. Sexto , De virgis de paretiis.
X V l l I. l. a. c. r. De calido, humido, frigido, sicco, de put rcfactione. Secundo,De concoctione & cruditate. Tertio, De earundem speciebus. Quarto, De passionibus mixtorum exqualitatibus passi uis. uinto, De duro, molliueoagulatione. Sexto, De diuersis modis coagulationis. Septimo, De salibus Octauo, Enumerantur passiones mixtorum persectorum. Nono, De iisdem Decimo, De similaribus partibus. Undecimo, De temperamentis mixtorum. Duodecimo, Similaria Elementis constant. XIX. l. a.de Anima, Cap. I. Institutum dedissicialias operis secundo, Antiquorum opiniones de anima. Tertio,Resellit eos qui putant animam esse corpus mouens. Quarto,animam non esse barmoniam di de anima Mundi Quinto, animam noin constare ex Elementis.
X X. I a. c. I. definit animam. Secundo, A notioribus esse incipiendum Tertio, De potentiis Animae. Quartoarium causarum vice defungi animam
Qtiinto, De vi sentiendi. Sexto, De sensili proprio,&communi. Septimo,De visu& de perspicuo. Octauo, De sono dc auditu. Nono, De olfactu & odoreia Decimo, De gustu de sapore. Undecimo, De tactu. Duodecimo,De passione
XXI. l.3.c. I. An praeter praedictos sit alius senses. Seeundo, An eodem
124쪽
sensu quo sentimus sentire nos sentiamus. Tertio, De intellectu. Quartove eodem. Quinto, De intellectu agente. Sexto, Septimo, Ochmo, De eodem.
Nuno, De Anima motrice.Decimo,De eadem. Vndecimo, De eadem. Duodecimo, Rii sensus sint necelsarii. Decimo tertio, Nullum Animal ex un.
XXII. Libri Paruorum Naturalium sequuntur. Primus liber est de sensu & sensibili. Secundus,De memoria,& reminiscentia. Tertius,De somno M 'Vigilia. Quartus,De somniis. Quintus,De praesensione per somnium.Sextus. De communi animalium motione. Septimus, De communi animalium Metasti. Octauus,De diuturnitate & breuitate vitae. Nonus, De iuuentute & se necta. Decimus, Despiratione, Undecimus, De spiritu. X X III. Adde nouem libros de historia Animalium, & quatuor de eorum partibus, & quinque de Generatione,omni experimentorum senere r
fertis limos ; Adde 887. problemata de omni fere materii ; Adde libr. de Mundo ad Alexandrum nee enim de veris de legitimis operibus hic disputamus; Consule Patricium in discius Perip. Adde quaestiones mechanicas. librum de coloribus ; lib. de Physionomia ; lib. de Mirabilibu. auscultati nibus,& libros duos de plantis. XXIV. Haec sere summa est totius Physiologiae Aristotelicae,de cuius
ordine dicere nihil attinet ad praesens institutum; Dico tantum certissimum esse ea quae totis octo libris Physicorum fuse disputat, de materia,fOrma,motu,tempore,loco, non ita forte omnibus videri demonsti ala,quod disputabiamus suo loco ; aliquis enim ultro negaret dari illam materiam primam ab
Elementis distinctam: Quae de Motu disputat sunt valde abstracta; Adde
quδd locus & tempus sunt etiam affectiones rebus incorporeis communes..ae demonstrare videtur de Motu aeterno, aperte salsa sunt. Quod spe*avad duos primos de Coelo,recentior Astronomia vix alientietur. Libri duo de ortu, tres de Anima,& Meteorologici, minorem repulsam serent; exceptis nonnullis quae de cometis , via lactea, iride , & caeteris meteoris scripsit.
Quartus Meteoron reliquis omnibus praeferendus est;quippe in eo Physicum agit ; in 8. Physicorum Metaphysicum. XXV. In problematis experimenta probo, rationes non video , sed meras conjecturas, Parva Naturalia digna sunt Auctore suo, & liber de Coloribus ; attamen in tota re Physica si quid video,alia cuncta superant octodecim libri illi de historia, partibus, degeneratione animalium , in quibus mera Physica est. Quidquid sit, non videmus in Aristotelica Physica principia certa δο euidentia , ex quibus indubitanter affectiones entis corporei demonstramus ; immo vix apparent distincta Theoremata, de cuncta litigiose potios,quam apodictice explicantur.
125쪽
De altu qui post Aristotelem de rebvi P0 seu serjserunt.
I. Mitto enim Antiquos illos qui Aristotelem antecesserunt, Dem Ocritum,Platonem,&e. Omitto etiam antiquos Aristotelis Interpretes, & eos omnes qui litigiosum dicendi genus sequuntur, quod minime in rem Physicam cadere potest, inter qebs tamen Conimbricenses reliquis omnibus mihi videntur esse praeserendi. I I. Albertus Magnus de rebus Physicis plurima scripsi, & inter caetera Mineralogiam; Agricola, de re Metallica,& fossibilibus accurate disputat; Anselmus Boetius de gemmis & lapidibus ; De magnete Gilbertus, Gabaeus, Κilκer,Galilaeus ; cursim de animalibus Aldroandus, Rondeletius, Dioscorides de plantis; Praeter antiquiorem Theophrastum de Dioscoridem habes Dalechamp, Caesalpinum , & Costaeum ; De ipso homine conferta Medicorum turba ; de Meteoris Fromundus: de Iride praeter Bisdomini Renatus Descartes,omnium optime de lumine Κeplerus,& aliquot recentiores; Adde Fortunium Licetum,in suo Lapide Bononiens ; De Coloribus plurimos habes,sed omnes superat meo iudicio in suo libello Savotius. De sonis multa habes apud Mersennium , tum in Quaestionibus Physicis , t sim in uniuersali
Harmonia,Pauca habes minime negligenda apud Mauro licum Siculum, de Oculis & visione habes Aguillonium, Scheiner,Descartes,& rara experimenta apud Gassendum,in Epistolis de motu locali; Praeter libellum Varronis de mechanicos habes Galilaetura in dialogis de noua Scientia , in quibus etiam agit de resistentia corporum, & Merlennium in omnibus fere suis libris , sed praesertim in hydraulica & Balistica. Innumera experimenta habes apud Portam , Cardanum, Plinium ; Adde Thomam Anglum , & multos alios
III. Inter illos omnes pauci sunt qui apodictice res Physicas explicent,& ex principiis certis ratiocinentur , nihil de cuiusquam laude detractum velim ; quippe viros doctos semmopere veneror ; tamen ausim dicere , vixdum esse principia Physica,ab omnibus probata & recepta, per quae affectiones reriam corporearum demonstrentur; quod ne gratis dicere videar,unicum argumentum de Motu loca i propono, de quo nouam scientiam Galilaeus excogitauit Iagit autem de motu naturaliter accelerato ; de motu in diuersis planis,&de motu projectorum per incam horyzontalem , vel aliam inclin tam . De motu mturali supponit. Primδ , & recte aequalibus temporibus a quiri aequalia velocitatis momenta, quis hoc neget3demonstrari tamen oportuit. Secundo,proponit aequali tempore acquiri motu naturaliter accelerato,
spatium idem quod acquiritur motu aequabili, cuius velocitas sit subdupla maximae & minimae prioris, sed hon obseruat etiam hoe accidere, licet spatium acquisitum sit Himma terminorum progressionis Arithmeticae simplicis IV. Acquiratur primo tempore unum spati nfecundo secundum,tertio, lenitum' Diqiligod by Cooste
126쪽
tertii im; quarto quaritim , totum spatium erit strinina teriminorum, sicilicet, ro. sit autem velocitas respondens primo tenipoli vi I, certe erit acquisita quatuor temporibus, ut accipiatur tabduplum utriusique crunt L , igitur singulis temporibus fient spatia 2 i sa enim velocitas vi I, dato tempore facit unum spatium,certe velocitas vi 2 faciet aequali tempore spatia 1 vigitur 4. temporibus aequalibus primo t. ergo aequale spatium. iam vero secundum proportionem Galilei, eorumque qui in cius verba iurarunt; acquiratur primo tempore unum spatium , secundo tria , tertio quinque, quarto septem, summa erit 36. accipe subduplum maximae velocitatis& minimae habebis . igitur singulis temporibus respondebunt . spatia,ergo temporibus acquirentur I 6. igitur est ea dennsumma; sed de his fuse in tractatu de Motu, in quo reliquas propositiones in motu de planis inclinatis de de motu proiectorum examinabimus. V. Adde,quod nullam affert rationem,nee causam Physicam habet illorum effectuum naturalium , quae certe singularis est huius disciplinae prouincia; quanquam enim ultro fateor non polle demonstrari affectiones Physicas, nisi per 'principia Physica quae solis hypothesibus Physicis, de hae certis experimentis innittuntur ut dicemus infra , illud tam eii sedulo obseruandum est; ne cum eodem experimento stare possint diuersae hypotheses; Exemplum unum vel alterum propono,Primum est in motu naturaliter accelerato; in quo obseruatiun est centies, thm a Galileo, id in ab aliis,tum etiam saepe a no is, spatium acquisiciam secundo tempore elle fere triplum acquisiti primo, cum hoc experimento stare potest hypothesis Galilei, scilicet, spatia crescere tu ta proportionem numerorum, I. 3. s. p. p. &c. at verb stare potest et amnostra hypothesis , qua dicimus 3: demonstrabimus suo loco, spatia crescere iuxta progressionem simplicem arithmeticam numerorum I. 2. . q. l. 6. quippe accipiatur pars data temporis A, sitque alia similis B, sit spatium C, quod percurritur tempore A, secundum progressionem Galilei percurrentur tempore B, 3. spatia aeqii alia C, at vero secundum nostram x. tantum ; igitur differentia utriusque est i. spatium aequale A, vel -- totius spatij; iam vero diuidatur tempus A, bifariam , sintque D, E, certe 4. temporibus aequalibus D,
acquirentur to. spatia aequalia, igitur supersunt tantum π spatij aequalis Α, vel spatiorum qira tuor si vere tempus D, bifariam diuiὸatur, sintque F, G, certe 8. temporibus aequalibus F, acquirentur 36. spatia aequalia, igitur superest tantum n totius spatij, si diuidatur F,bifariam,acquirentur I 36. spatia, igὶ tuc se perest , atque ita deinceps ad illa 4. spatia eo propius acceditur, quo minutiores temporis partes accipientur; atqui accessiones illae velocitatis, vel fiunt in initantibus, si dentur instantia , vel in minimis temporis particulis de quo alias: igitur cum eodem illo experimento stare potest utraque thypothesis. VI. , Alterum exemplum est in motu corporis sursum projecti e iuui mobili , quod a multis obseruatum est, ex quo aliqui terrae mobilis hypotite sindeducunt, in quo certe miniis prudenter facere videntur , nam contraria hypothesis terrae immobilis, cum eodem experimento stare potest ; Adde si vis aestum reciprocum maris,ex quo Galileus eandem terrae mobilis hypothesim confirmare intendit, licet hic aestus cum hypothesi contraria stare possit ; hic Diqitiros by Coos e
127쪽
ego stupra congererem infinita prope experimenta , ex quibus dub'ae hypotheses assumviri or , de quibus omnibus perquam accurate suis locis agemus, ct in si a cap. . liuius libri hypotheseos Physicae methodum explicabimus,nara demonstratio Physica perfecta esse non potest , nili certissime constet veritas hypo heseos Physicae ex qua educitur.
A stus est Oceanus, quem vix hominis intellectus capere potest Physica diiciplina, non sine gemmis & llellis, at nee sine monstris & scopulis; duobus articulis rem istam breuiter explicamus. i
ARTICVLVS PRIMUS. De accidentibus P0scis.
I x a tum, qu.L Vnico tantum sensu percipiuntur,quae vocantur sensi bruria Propria ; si inique lumen,calor, nus,5 c. Secundum est eorum quae duplici sensu, neque sunt sentibilia propria, sed quasi communia, ut figura, motus. diuersique corporum status. I l. De Motu plurimae demonstrari possunt affectiones. Primo, De impetu,existentia, necessitas, natura, finis, silbjectum, effectus formalis , vires, causa producens, conseruans, destritens, intensio, remissio,propagatio, perfectio,determinatio, vis activa,re iistentia,contrarietas. Secundo, De motu naturali , accelerato , accelerationis proportio fecundiim numeros t. a. q. si Comparentur tempora aequaliacum spatiis inaequalibus, resistentia medij,diuersique diuersorum corporum casus, &c. Tertio, De motu violento retard tio & retardationis protortio eadem quae accelerationis in motu naturali inaequalitas, impetus caula destructiva. Quarto, De motu mixto per omnem lineam,infinita demonstrari possunt; combiliationes impetus aequabilis,accelerati,retardati,& mirabilium motuum qui in naui mobili vel rota obseruantur , causae Physicae. Quintd, De motu circulati diffusio impetus mirabilis,&aliae affectiones. Sexto,de motu reflexo,causa determinatio, linea. Septimo, De funependitiis diuersius motus,aequalitas,inaequalitas,dec.Octatio,De motu in diuertis planis, diuersi gradus accelerationis, rationes spatiorum. Nonb. De tractis,pressis,pulsis, percussis, percussionis vires, compressionis. Decimo, Causae motionum illarum quae fiunt vecte,trochlea,cochlca,cuireO,5 c. Denimae descriptiones,& proprietates mirabiles,linearum moriis;dicerem triginta altem propositionum centurias, de uno motu locali demonstrari posse.
128쪽
Primo, figurae demonstrari posse varietatem , in corpusculis , necessitatem. causam, modum , de unione continitativa, rationem, analogiam, implicationem; Secundo, Compressionis& tensionis modum, vires, causas, sationes; Tertio , Raritatis & densitatis radicem , causiam , finem , effectum ; Quarto , Gravitatis& Levitatis momenta , proportio i .es; ccnrra, lincas,finem,rationem,uarietatem ; Quinto , Capacitas S perspicuitas, Vcras caulas lyhy lica gradus; Sexto, Rationes & affectiones, combinationes, humidi, sicci, tenuis, crassi, mollis duri,viscosi,aridi liquidi,concieti,fragilis,flexibilis, Sc. de quibus supra; Denique resistentiae corporum causas, rationeS,pIoso si Onc S, Ua- cui vires,&c. Tama est pio positionum sylva in hac materia , quas vix nati ita volumina capere pollient, nisi docto compendio apbdicalce ex pra suppositis certis principiis traderentur. I V. lam ver bde qualitatibus sensibilibus multa sciri poli unt.Primo, De Iuce & lumine, natura, finis, causa producens, conseruans, destruens , Dropagatio, reflexio,refractio,ilitensio ,remissio,&c. Secundo, Colorum cautis, v. a ietates, vires, combinationes. Tertio , caloris & frigoris assectiones , diffusio, contrarietas, pugna,vires,anti peristatis, subjectum, intensio, remissio, sphaera,
di spiraerae modus. Quarto, Sonorum causae, combinationes ,ratione S, in v cico, organis,&c. Quinto, Saporum & odorum mixtiones ,varietates,Origines,&c.
In hac parte, tua omnium difficillima hactenus vis aest, tensus,& intellectus ita consentiunt , ut quod ille sentit, hic demonstret ; nec est qudd dicam, quod quisque facile potest intueri, in hoc titplici tractatu totius l)h3 sica delicias contineri.
otiam illam impenetrabilem,quae omni alteri simili resistit, id est, non patitur esse in eodem loco dum enim lentio motum,vel ictum;ceri calicuius motum eise, vel ictum neceIIario concludo ; igitur nemo negar in rerum n
II. A simplicibus inithim faciendum est , scilicet ab ipsis Elementis; quis enim cognoscar illa quae nobis quotidie occurrunt,nisi cognoscat ea ex quibus constant; igitur demonstramus de Elementis , qudd sint ; quod sint corpora simplicia ; qudd fini quatuox ; qudd sint miscibilia prima ; quibus defungantur muneribus; De Terra,quod nec exhalari fer se, nec inflammari, nec rarefieri, nec liquescere possit;quod sit primum eorporum firmament uiridi solida basis, cuius omnes particulae sunt sphaericae , sua grauitate contenta LIII De Aqua demonstratur,vsus,natura;quod si exhalabilis,sed non inflammabilis;qtio modo concrescat, & deinde liquescat; cur fluat , rotetur in gutrulas pini id sit esse humidum ; cuius figurae sint cius palles,cur,& quomodo Euanai sit frigida per se cur & quando perspicua, quo drarescere, densari,
129쪽
mprinu, dilatari possit , quomodo , & cur adhaereat aliis corporibus ; eur abluat ; cuius sit iW3nderis, coloris, saporis,&c. quod reddat corpora flexibilia.
olli a ; quomodo dicatur corrumpi , quomodo eius partes unitae.1 v. De Igile qhiod sit, quid sit, cuius naturae quod in filamenta ducatur, quocuit fibula aliorum Elementorum ; quod eius ni amenta separata cuncta conninant, unita cuncta diit Oluant;quomodo accendatur,extinguatur,ttaeear. calefaciat, urat; de colore flammae,opacitate,figura,agendi vi; quis eius usus. finis; quae proprietates,quae viros, an in aliquo corpore extingui non possit; .Q. id vesδ sit accendi,quid extingui si de unione eius partium, de eius loco, Panulo, leuitate, indole,&c. quod concrescat, liquescat,exhaletur,rarefiat deu-sctur, comprimatur.
V. De Aere sciri potest quδd sit, quid sit, eius finis, usus, naturia; quod sit frigidus, immo totius Rigoris principium; quod accendi non possit , nec concrescere, nec liquMi per te ; Cur sit perspicuus,& quomodo, quantae grauitatis,extensionis ; quod possit densari,comprimi maxime, rare fieri, dilatari; de eius fluxu & facili motu , 5c ratione motus; quomodo humectare, & exsiccare possit. VI. De Mixtis in communi multa sciri possunt, quomodo misceamur clementa, viaiai Hur, dii ponantur; in quo posita sit illa praeuia dispositio, conditio, alteratio; an detur aliqua forma iubitantialis, & quomodo vitiatur
materiae ; quod sit eius in unus,vius,existendi modus; quomodo dicatiκ iecipi, stentaria materia: quomodo mixtum reto luatur, mutetur conuertatur, genere tor , corrumpatur; tum de modis diuertarum res olutionum mixti, v. g. putrefactionis, calcinationis,dithillationis, iublimationis , liquationis , dilutionis, macerationis, variae coctionis,&c.
VII. De Mixtis imperfectis multa sciri poliant. Primo De terra ipsa. arena, sabulo, creta,argilla, cmere, variis salibus, terrae motu, figura, quiete, situ, loco, magnitudine ; de terris diuersi generis , earumque affectionibus. Secundo, De aquis distillatis, medicatis, coloratis,de sontibus,ssuuiis, mari, eius aestu. salsugine figura, de pluuia, rore,grandine, pruina , manna, melle.&c. De fulmine, tonitru , fulgetro,facibus, di aliis ignibus Meteoricis,quorum omnium causas , productiones, destructiones, & aisectiones omnes demon
V III. De Mixtis persectis quam multa sciri possunt,quam pauca sciuntur De Metallis, unde illa summa ductibilitas auri; cur autum comburi non possit quod reucra non assero, sed ex hypothesi rationem quaeroi de temperatura & flexibilitate ferri; de acressione plumbi sepulti; de aucto pondere stanni v sti; de aerusinoe,de mobilitate mercuri j,candore argenti,&de aliis metallorum assectioni ous, quam multa , quam mirifica demonstrantur Quid porro de lapidibus, de uno Magnete,quam noua dici possunt, sine virtute tra-ctrice, sine vi occulta 3 Quid de Adamante , & aliis lapillis; de marmore variegato, de saxis liquescentibus e pyrite I Qv id de succis,de uno Electro, de sulphure , de stybio.quam multa demonstrari possunt; dico demonstrari non narrari,quot enim sunt, & quantae affectiones,quas istis corporibus ex facilibus principiis inesse demonstramus
130쪽
r vere Philosophiis formas substantiales non agnoscit, tum potentiae eiusdem Animae , t sim actus illi qui vulgo vitales dicuntur; Adde genera viventium ; At quanta sunt in plantis demonstranda , in fabrica, trunci, soli j, floris, fructus, seminis; in colore , sapore , odore; in magnitudine, satione, insititione, plantatione, augmento,in cultu orbis, remediis solo, propagatione plantarum, in nutritione explicanda sine ulla vi tractiva; in diuerio ali-wentorum genere, de irrigatione, de succis qui ex plantis exprimuntur, vel oriuntur, scilicet oleo, vino, resinis, de granis ipsis, de medicavi, purgat uia Praesertim, quae mittis radicibus,fructibus,plantis inest ; quanta luc demonstrationum i 1lua Il. Non siint pauciores animalium affectioiles, quam plantarum , Quid
enim tam varia corporum structura, pta lium natura, vitae sors i Quid tum vallium alimenti genus, tam diuersa morum indoles, am diuersus vitae& habitationis modus,armorum genera, progressus, ratio, vires,astus, instinctiis, an- ipathiae, sympathiae, insectorum turba, & varietas, natalia, materia, si ei ma, propagatio, pili,plumae, squam mae, conchae cornua, ungues, rostra,de ne SAA-ces Adde humoros lactis,butyri casei; Adde specierum mixtio res 3ua,grana, Sc. quae longum,latumque demonstrationi campum aperiunt. III. In uno homine triumphat Physica, eius corporis fabrica, partium situs, natura,sorma, usus, temperamentum , ratio venarum, nemorum, S aT-teriarum radix, membranarum propagatio, fibrarum complexio,compages Oi sum, humorum mixtio, fluxus,nutritionis modus,alimenti appetitus, conco Oio,discretio ; distributio i Adde mirificam propagationis ratione , sormationem, eius crementum, actiones Otas, signa inulla, conso imationem ; in oculis tot fere miracula,quot puncta ; visionis modus, locus, ratio,dCterminatio, usus organi, maiora forte in auribus,de in aliis sensibus paria r vis illa sentiendi interior, rerum series,quas memoria complectitur ; Adde humorum motus in passionibus amoris, irae, timoris,l alia symptomata actuum organiis corum; Adde totam intellectus humani supellectilem, actuum voluntatis ordinem,libertatis naturam, animae rationalis immortalitatem, oc alias eiusdem animae,quae cum ipso corpore con licta est,aflectu,nes; sed praesertim fibulam illam qua tam arcto vinculo cum organo corporeo copulatur; ut nec sine Con Oueri ; nec quanctu conjuncta est operari possit, & alia propemodum infinita, quae tantam accessionem Physicae faciunt , vi quisquis tractarum istulinignorat, licet alios superiores aerrime teneat. in rebus tamen Physici paruit, versatus esse dicatur