장음표시 사용
441쪽
Bstinerem haud dubie a locis sophisticis, nisi sorte si xu. Ash fuissent omissi aliquid huic Arti deesse videretur. Axioma I . Ab una suppositione ad aliam nOax valet conscin
Non debent esse quatuor termini in legitimo syllogismo. Theorema I.
Meta redargutionis non valet , per Ax. I. ut Omne habens Disum me dormiens habet visum, ergo videt : Medium ponitur in maiore pro actu &in minore pro potentia. Theoema 2. Mera salsi non valet, per Ax. r. v. g. cuia non ansisisti habes,alas nonam si i , ergo alas habes. Dicendum es let , quod non amisisti de habuisti. Omitto 3. alsas motas, ilicet inopinabilem, laecassimi,& nugacitatis,quae' iam sint ridiculae, omnes mediocriter docti iudicabunt.
Praecipua Meta est redargutioqii ae fit cum fallacia , idque tribus modi . Primo ratione sormae. Secundo materiae. Tertio utriasque.
Peccari potest in sorma tot modis quot sunt syllogistivorum reguli e quae tamen omnes ad a. praemisia Axiomata reduci postunt. Vt patet in his exemplis. I. Romae non est operator, Roma est in mundo , igitur Imperator Digitigodi ν Coral
442쪽
non est in mundo. Non valet, per Ax. a. Quia terminus ille In mundo distribuitiar in conclusione non in praemissis, igitur facit a terminos. E. Miri comedit caseum , mus est monosyllabus , igitur monosyllabus Comedit caseum. Non valet per Ax. I. quia quin maiore habet suppositiomem formalem , in conclusione materialem. 3 omnes Apostoli sunt i 1. Petrus,& Paulus sunt Apostoli , ergo simi I 2. Nora valet, per Ax. I. Quia medium in ii,iore sumitur collective, in minore vero distributive.
Ratione materi. e I s. sedes sopirismatum assignantur: 7. extra dictionem quae Vocantur,prima fallacia accidentis , secunda a secundum quid ad simpliciter , tertia ignoratio elenchi, quarta fallacia consequentis, quinta petitio Principit lexta secundum non causim vi causam, septima est secundum plu- Ie S interrogationes. Sunt autem 6. intra dictionem, prima est aequi uocationi S, seqmda. amphibologiae, tertia accentus , quarta & quinta composi iOnis , dc yiuilionis: sexta dictionis.
Fallacia accidentis est. eἰim aliquid tribuitur subiecto secundum se quod conuenit illi ratione accidentis , vel contra. Soluitur haec fallacia, per Ax. I. V. g. Omne . t m es Disibile, aliquod dulce es album, igitur aliquod dulce est visibile. Medium habet sensum formale D in maiore , materialem in
Vel omne album est corpua omne album es accidens, ergo aliquod accidens es corpus. Non valet per Ax. . quia album in maiore habet sensum materialem in minore 'rivalem. Denique ad hunc locum reuocari possunt omnes illae fallaciae,quae petuntur ex variatione suppositionis. Vide congesta exempla apud P. Casilium,
Obseruabis primδ nomine accidentis intelligendum eise , vel genus , vel proprium, vel accidens commune. Obleruabis secundo,locum istum ratione cuiustibet accidentis octo veluti formas seu species complecti . Prima est cum quidquid affrmatur de praedi- . cato , assi mandum creditur de subiecto. Secunda cum quidquid negatur de praedicato , negandum esse videtur de subiecto. Tertia cum quidquid assirmatur de subiecto, assii mandum creditur de praedicato. Quarta cum quidquid negatur de lubiecto negandum creditur de praedicato. Qiunta cum de quocumque assit matur prae4icatum amrmari creditur subiectum. Sexta cum de quocumque negatur praedicatum . negandum creditur subiectum. Septima. cum de quociumque assirmatur subiectum a firmandum esse creditur praedicatum. Octaua cum de quocumque negatur subiectum negandum credi- Bbb. 1 tur
443쪽
ut praedicatum. Exempla vide apud Fonsecam lib. 8. cap. Io.
Fallacia a secundum quid ad simpliciter, est in qua proceditur a dicto seeundum quid ad sinpliciter, vel contra quod fit vel per amplificationem
significationis vel termini , vel per diminutionem , seluitur pes Ax. a. maior enim & minor significatio duplicem terminum facit. V.g. Quod habet albedinem est album,AEthiops habet albedinem, scilicet secundum dentes,ergo est albus. Arma sunt restituenda domino,igitur domino furioso. Vide exempla apud Fonsec. cap. II.
Obseruabis hunc locum tam late patere quam patent ad lectivorum genera, nam primδ quaedam sunt, quae tollunt omnino significationem earum Vocum quibus iunguntur,v.g. Cadauer est homo mortuus. Secundo quaedam non tollunt , sed quodammodo ponunt, vel in mente, ut Hina erus est in hominum memoria , vel in causis, vel in parte subiecti, vel quodani loco, tempore,situ,statu,respectu, dcc.
Theorema c. Ignoratio Elenchi est in qua colligitur id quod apparet esse contradicto
riun eius , quod assertum est, licet reuera non in. Quia scilicet non seruantur leges contradictionis. Primδ quia non sunt eiusdem de eodem. Secundδ cdmnon sumuntur eadem praedicata. Tertio chira non seruatur idem modus. Quarto idem tempus, locus, status, ratio , respectus, &c.
V. g. Dormit de nocte non dormis de die , igitur dormit ct non dormis. Vide exempla apud Casl. cit. & Fonsecam. Theorema T Petitio principii est, clim vel arguens ad probandum aliquid assumit in 'medium illud ios unde quo est quaestio,v.g. Coelum est rotundum , ergo est sphaericum. Vel respondens affert Thesim pro ratiore, v. g. cst diaphanum
quia est perspicuum. - . . Multis autem modis pctitur principium quos vide apud Fonsecam, duos tam im indico. Primus est cum allum itur in medium merum synon imum , secundum veris cum assumitur relatum. Denique obseritabis definitionem tunc tantum non esse assii mendam, cum aequo ab aduersario negatur ac definitum. Vide quae diximus de hoc vitio lib. 6. Def.9.
Fallacia consequentis fit cum non seruantur leges bonae consequentiae in propositione conuersa , v. g. Omnis homo es animal, ergo omne animai homo, non valet, quia animal distribuitur in consequente , o non in antecedente, . ergo aequivalet duobus terminis, contra Ax. 2. tome Dissiligod by Cooste
444쪽
Fallacia secundum non causam ut causain committitur, cum asseritur aliquid esse causa alterius, quod non est causa, v. g. qui aedificat est causa aedificationis, sed musicus aedificat, ergo est causa aedificationis, non valet,quia est a selisu materiali ad formalem , er3o mutatur suppositio, contra Ax. r. Hic locus coincidit utplurimum cum sallacia accidentis. Idem dico de superiori. Alio modo tractatur hic locus, cum scilicet tribuitur falsitas conclusionis alteri praemissae cui non competit, v. g. Si nullum remm esset nox non esset,s nox non esset dies esset, seo dies esset aliquod tempm esset , ergo esset O non est. Quod cum sit absurdum , concluditur utramque prae millim esse falsiam, cum tamen secunda tantum sit falsa, nam ex supposivione tantum quod tempus sit, est vera. Vide De Lio. lib. 6. Theorema Io. Fallacia secundum plures interrogationes fit , cum arguens petit unica responsione fieri satis pluribus interrogationibus, V. g. Homo ct iapis sumne animal, si a firmes,concludet lapidem esse animal, si neges concludet hominem non esse animat: utrumque autem falsum est. Ad vitandam fraudem distinctio adhibeatur. Tribus modis committitur haec fallacia. Primo cum unum de pluribus quaeritur. Secundo cum plura quaeruntur de uno. Tertio cum plura de pluribus. Tbeorema II. Fallacia aequi uocationis quae prima est ii, dictione tit,cum adhibetur voxaeqni voca, V. g. Tempus volat, ergo habet alas. SOlmtur per Ax. i. Tria sunt aequi uocationis genera. Primum est cuna rox est omnino aequi-uoea: secundum cum est analoga : tertium cum semel sumitur in sensu composio , & semel in sensu diuiso.
Theorema It . Fallacia amphibologiae est,quae prouenit ex oratione in diuersis sensu a cepta, v. g. Qui arat littus,scindit terram, sed qui operam perdit, arat littus, ergo scindit terram. Soluitur per Ax. I. est enim diuersa suppositio.. Theorema II. Fallacia accentos prouenit ex variatione significationis in eadem voce per diuersum accentum, v. g. Quidquid hamatur hamo capitur, vinum amatur, ergo hamo capitur. Est diuersa Lappositio,contra ΑX. I. Theorema I 4. Fallaeta dictionis prouenit ex similitudine duarum dictionum ratione cuius,quod uni tribuitur, alteri tribuimus, idque dupliciter, primo secundum proprietates grammaticas , v. g. Pons est masculini generis, igitur est frons. a. Secundum dialecticas vel explicito,v. g. coloratum est quale, ergo & linea
445쪽
tum , vc i iii I licite , v. g. ranisti comedisti, carnes crudas emisti, ergo crudas ome bii. Eit ditiei in ilippolitio , quia illud quidquid signifieat
'it, citabis prin)b amph3bologiae duo osse genera , primum cum oratio plures h .ibet tensus proprios, secundum cum alterum improprium. Obseruabis secundo estus. genera accentus. I'rimum cum accipitur pro acuto gr. tui,&c. ut in hac voce Lepores. Secundum cum accipitur pro quantitate, , t Populis. . T ct titi in cum mutat aspirationem , ut Hanurtur. Quartum cum-duabus dictionibu S fit una, ut in vite, quintum quod tantum consi- 'stit in ironia.
Fallacia senses compositi & diuisi , fit cum ab uno se iasu ad alium arguitur , contra A X. i. V. g. Sedeni non potest ambulare , Petrus sedet, ergo non potui ambulare. Propositio illa est vera in sensu composito , quae habet sensum formalem, seu redoplicatiuum , id est cum praedicatum conuellit subiecto quatenus est tali ratione, v. p. nigrum non potest elle album, scilicet quatenus nigrum. Sensus dii iiii is est illi oppi,iitus , dicituique i pecificativus seu materialis, cum scilicet pr.edicatum conuenit lubiecto , nude conliderato, v.g. Paries albus potest tale nigcr. In modalibus viciqtie sensus potissimum locum habet. Vide Fonsec. lib.
Denique Sophistae finis cit multiplex, scilicet decipere,ptobaro, ludere, dcc.
Vt occurratur captionibus dilioluaiItur propositiones, aequivocae , ambigita , I is linguatitur lenius accentUs : Obl ccii tur leges formae, regula conse- victui .Qrci Onatur initiant ia absurda in limili inateria:disIoluatur propositio, quae contradictionem importare videtur: cuilibet interrogationi sua repona- . turresponsor tollan rur verba super filia, distingua imit notarinum genera. Sic demutii Cmilliaris usus quarundam a trectioiuini terminorimi , quales sunt stippolitio, ita tus, ampliatio, restrictio,iappellatio, &c. quarum breuem expli- cmionem iubi jcio.
i. lui post io est acceptio vel usurpatio nominis pro aliquo. Duplex est materialis,quae est acceptio vocis pro i e ipsa,vel prosioni alio, quam significato: forna. ilis est acceptio vocis pro alio,cuiu, sunt multae species , scilicet a Piopria est acceptio noni,nis pro suo proprio significato, impropria pro improprio, scilicci figurato,tropico , dcc. Communis bin acceptio termini coli linanis pro pluribus, ut omnis homo;singulari se contrario, ut hic homo, dicitur etiam .scrcta. 3. Simplex est cadem cum conina lini, nisi quod ill i plura quae significantur,pr. x ferunt texminum d: alecticum: sic homo significat omnes honi ines, lius mul omnes cum saciant specie in hac propositione homo est species, homo dicitur habere suppiitionem simplicem id est sumi pro suo iminediato sisnificato. Personalis e con Irario pro mediato, id est pro signitidato independenter
446쪽
ab a Smone logica,de quo alias plura. Absoluta vero dicitur acceptio ii ominis communis pro immediato sign i ficato, sed non praecise. Nos qui aliquando
istas praecisiones negabimus aliam explicationem dabimus, intei ina luisciant haec exenipla: Homo est species, homo cli animal, homo cui rit. In primo homo habet suppositionem simplicem, in lecundo ablblutam, in . I ersonalei . . Naturalis, est acceptio nominis pro omnibus luis ligni hcatis. Ut omnis homo est anim at accideiualis, pro quibuidam tantum,ut omnis homo pro bus est laudandus. s. De terminata cst quae coniuncta cst cum sensu disiumstitio, confusa tantum cum disiuncto,diliributiti. a clim distributivo, collectitia cum collectivo Alia autem distributilia limpliciter, id est sine exceptione,alia cum exceptionc , alia pro singulis generum quae te soluit hirin indiuidua , ut omne animal moritur: alia pro generibus singillarum, qhiae resoliticiar in species , ut Omne animal est species. Vide Fonsec .l. 8.ac 2 ad 36.Vide D. s. l. .&Contr. 8. . l. l. 6. Status est, cum res accipitur pro tempore importato per copulam, ut Petrus est albus.
. Ampliacio est extensio suppositionis, prout opponitur statili, quod
tribus modis fieri potest. Primo per extensionem temporis, cum scilicet extenditur ad aliud tempus quam quod importatur per copulam , V, g. Homo os mortuus, id est homo qui suit. Secundo per extensionem suppositorum , ut Iustus saluabitur.Tertio perextensionem sornaae , ut album est nigrum, id est quod fuit album.1. Restrictio est eontractio suppositionis, fitqire vel per appositionem adie-etiui,ut homo doctus disputat: vel addito relativo,ut homo quem amo di pii tat: vel per appositionem iubilanti iii,ut Deus Pater generat: vel per appositionem obliqui , ut liber Petri venditur. . Alienatio est ustis termini in sentia aeqtriuoco, ut homines picti uaen cur. io. Dimi mitio est species restrictionis,ut AEthὶ ops est albus secundu dei tes. ii. Rc motio est qHae sit per separationem omnis signiscati a termino, id est per quam subiectum fit non siipponetas, ut homo irruionalis loci uiri: r. ia. Appellatio est applicatio significati formalis unius termini ad stir nisi ea tum alterius, v.g. PetruS est magnus logictys, magnm est terminiis appellans, sicque dupliciter fieri potest haec appellatio. Primo ita ut cadat in formale significatum logici, intelligatur multum valere in logica . Secundo ita , t cadat in materiale , ita ut cadat in molem subiecti. Sed profecto haec omnia Grammaticam olent, non Logicam, unde sena 't dest habenda ratio intentionis loquenti. Vide ii Herim Potium Hisp.rumn q. 3.
s l. l. I. 4. 12 cap. q. Quos etiam consule pro iis quae tractauimus in hisce drio
bus lib. sc. de locis & Elenchis , ciuili in quid cm, ne quid potius de ellet,
quam quod mullum in iis momenti statuamus.
448쪽
In quibus sielectae Disputationes
pendicis loco sitane D Analytica breuissimasisas Controuersias: In quibus discutis famili res aliquas di cultates, qua passim T renibus
occurrunt. Rem totam ita contraxi, ut in ea n
que Docti multa super a carpant : nec Drones multa necessaria desiderent .
450쪽
DE PRIMO PRINCIPIO: Contradictoria simul esse notipossint.
Vanquam certissimum est contradictoria simul esse non posse , cum unum dicat negationem alterius, neque negatio cum eo simul esse possit cuius est negatio ,& esse principium quasi primigenium, ad quod reliqua omnia omnium scientiarum principia , tanquam ad primum mancum reducuntur. Si enim principium illud Mathematicum, Totum est maiussua parte, curiosus ultra promoues: si aliud AEqualibus, qualibus additis, qua remanent sunt equalia , sab examen demonstrationis voces, certe eo tantum deduces,ut vel eorum veritatem quiuis protei uus agnO- .scat, vel duo contradictori a simul admittere cogatur. Quamuis inquam haec ita se prorsus habeant, non tamen desunt difficultates quibus forte obscurari, minime tamen labefactari possit. Haec primo occurrit, Simul esse possunt duo contradictoria in mente , dum simul una per modum unius cognόscuntur in fabrica nobilis illius mentis humanae partus, quem vulgo Ens rationis vocansi
Secundo simul elle possitnt coiitradictoria in diuerso statu quippe illo homo qui nondum est productus sed produci potest, idem est cu eo qui deinde producitur ; igitur idem est productus de non productus,existens & non existens. Praeterea homo abstractus, idem est cum homine contracto reipsa;ciam tamen abstractus existere non possit,qui concretus vel contractus existere potest:atqui posse &non polle eiustere sunt contradictoria. Denique objectum Logicae seu Geometriae est aliquod ens ita abstractum ut nulli bi existat, nec existere possit: sed quod nulli bi est,nihil est,ergo nihil est, & aliquid est, quae sunt Contradictoria. Tertib, aliquid est commune enti & non enti, scilicet esse objectam,igitur simul idem inest duobus contradictoriis , sunt igitur simul Contradictoria. Quarto, potest cognosci animal & non cognosci per prcxcisionem mentis: sed eopiosci & non cognosci sunt contradictoria .