장음표시 사용
71쪽
Duodecimδ. Discretionis vim quandam in meo tyrone desiderarem, qu1 verum a false discernere,certum ab incerto, unum ab alio apprime sciat,quod secundum locum in scientiis habere posset. Decimo tertio. Ad maiora semper adspiret, nullamque in ea scientia quam aggressus est metam aspiciat nisi ultimam, quippe proprietates alicuius. Obiecti ita sunt inter se connexae,ut vix una sine alia perfecte haberi possit.
I. Ihil unqtiam negligat quasi scitu minime dignum sit , sed diligen-L ter curet,ut prima illius Scientiae quam aggreditur rudimen a Melementa perfecte calleat , quippe res maximae omnes a paruis principiis oriuntur ; procerae arbores ex modico semine ; vastae illae aedificiorum moles ex minimo cibulo ; scientiae omnes ex minimis fere elementis,quae certe discens si negligat, in foedissimos labetur errores: exemplum habes in Iole-pho Scaligero, qui cum prima elementa Geometriae ignoraret, in rebus Geometricis ea peccauit, quae in puero duodenni etiam clemens paedagogus non nisi virga castigaret.
Secundo. Experiatur effectus illos sensibiles,qui passim occurrunt , si an
mum aduertat in sensuum affectionibus, corporum motibus, humorum per turbationibus , morborum symptomatis, animalium & plantarum fabrica, varietate mixtorum, resolutione, compositione, &c. & quae occurrunt noua certo experimento comprobata adnotet,ve suo loco illorum essectuum caulas Physicas inquirat. Tertio. Pueros lactentes non amat Philosophia, iuuenes tamen ingeniosos , teneros licet non reiicit; Grammaticam & Historiam decennibus per mitterem ; Poeticam, Geometriam, & Arithmeticam es ementares duodennibus ; Logicam, Rhetoricam, Physicam,&reliqnas Mathematicas paulo prouectioribus; Ethicam, Theologiam , Metaphysicam decimo supra octauum
. Q'arto.Tempus matutinum aptum ad studia quibusdam videtur,nonnullis serotiniim , aliis omne tempus; caeterum satis temporis erit si tuo bene utaris, nam si quid uno die non praestiteris, praestabis altero liberalem amoremporis v seram, nota sordidam.
Qui iud. Quod ad locum spectat, studia sorte seeessum discentis & otia
quaerunt, ubique discere potes, si quae discenda occurrunt; attamen secretiora conclauia Philosephiae mirifice placent ; aptissimus est studiis locus ludus,& conclaue; ludus ut alios discentes, vel docentes audias, ut tu ipse etiam coram aliis, dicas, vi didia, docta, ves dichata in ludo attentius perpendas αmeditere ; omitto certe, sed non probo austeras aliquorum solitudines,qui ut totos se Philosophiae dc Matheseos studiis mancipent,publicae hominum societati sese subducunt, curiositatem laudo, nimiam austeritatem non ambio. . Sextδ. Diuili od by Cooste
72쪽
Sextδ. Cum aliis etiam aeque doctis de iis rebus quas vel didicisti,vesdiseere aggressus es, saepe conferre iuvabit,quippe quae diximus aliquando de dispotauimus,altius animo haerent & alteri,vel interroganti, vel disputanti ea saepe respondemus necessitate quadam adacti scerte scelici periculo) quae alias
Septimo, Viros doctos consulere multum proderit, mirum enim quantum viri docti possint in exprimendis animi sui sensis,& altius in auditorum animis imprimendis; hinc sane Plato, Pythagoras,aliique veteru sapientissimi, longas peregrinationes instituerunt,ut magni nominis Philosophos audirent. Octauo, Quatuor esse possunt praeterea, quae ad studendi, discendique rationem pertinere videnturin monet Caetilius, scilicet lectio, meditatio,exercitatio, & scriptio, de quibus sequentibus Artidulis.
I. Irca lectionem qnatuor praecepta tradit idem Caetilius. Primum est,
Gut semper in manibus habeatur Aristoteles cum vno vel altero interprete. Secundum, cum quis sub certo Professore litteris dat operam , ut eos perlegat auctores quos ille iudicauerit. Tertium, ne ita lectioni se tradat, ut uium meditationi tempus subtrahat; ne si multum legat, & parum meditetur,comparetur ei qui multa comedit,l ed male concoquit. Quartum, ut attente legat quod letiit,ne absoluendi desiderio nullu reserat e lectione fructu. ΙΙ. Haec quatuor praecepta ad duo commode reuocari potiunt. Primum est, ut Aristotelem volvat,& alios Auctores, quos prudens iudicauerit moderator. Secundum, ut attente , non praecipitanter legat; Sed quaenam sunt ex
Aristotele legenda;quinam alij voluendi; quis fructus ex lectione referri pos- firmuidnam sit attente legere; quae lectioni cautio sit praemittenda, aliaquenmita quae ad lectionem attinent, breuiter indicamus. III. Vt liber aliquis cum aliquo Buctu volvatur, scopus Auctoris probe sciri ac intelligi debet;quippe discens eo spectare debet in voluendis libris tea discenda sim proponat,quae illorum Auctores sibi docenda & explicanda pioposuerunt;& quia unum Aristotelem sere semper habemus in ore copum illum quem suis operibus proposuit breuiter explico. IV. Quatuor disciplinas tradendas sibi proposuit A ristoteles . scilicet Logicam, Physicam, Moralem, Metaphysicam, omitto Politicam, Rhetoricam, Poeticam, quae ad Moralem pertinent;quatuor aggressus unicam omnino
superauit,scilicet Logicam quam multis libris comprehensam tradidit, de quibus in secundo lib Methodii igitur artis principia iecit,& ex principiis aris , tificium demonstrauit; sed quo ordine,qua distinctione,qua claritudine,vid rint 'qui Analytica priora legunt. Rarum opus, sed in quo nulla Theore-inatum distinctio,hullus sere demonstrationum ordo , in quo mina desunt να ad huic Artem pertinent ut videbimus iust Diqiligod by Corale
73쪽
Physieam muli is experimentis dotatam reliquit ; at vix ullum undequaque certum principium firmauit , quo certo possint proprietates entis corporei
Metaphysicam multis protegomenis, definitionibus, explicationibus , dia uisionibus tradidit,additis etiam aliquot axiomatis; sed ubi proprietates rationum uniuersalium ex his principiis demonstrarit,non reperio. Moralem explicuit, multis definitionibus, diuisioniblis, exemplis, praeceptis, sed nullam analysim morum, nullum artificium ethicum demonstratum reliquit, qui logicum prios reliquerat: iisque si me audis , non leges in L agica nisi bene instructiis,duos libros Priorum,&secundum Posteriorum eliqua permitto ; in Physica libros octo Physces,duos primos de Coelo,reliqua omnia poteris legere r. caeterem de hac Auctorum lectione plura infastor sim. V. Fructus qui ex lectione referri debet est ipsa scientia, mentis institutio; igitur eu librum no leges ex cuius lectione doctior euadere no potes; itaque post lectione cogita statim quid & quantum ex ea didiceris, nam haec repetita memoria quasi lambens lectionis foetum omnino perficit ; Ante lectionem cura,ut saltem confusὸ cognoscas quae lecturus es, naec enim est certa& stata naturet lex, ut res primo obtutu confuse tantum cognoscamus , ut ex
iis confuse cognitis, distincte deinde eadem cognoscamus. V I. Ille attente legit, qui curat intelligere verborum' significationem. propositionum sensum, consequentiae vim, conclusionum veritatem , & certitudinem, in principiis suppositionum firmitatem, rerum traditarum seriem, ordinem, consonantiam, ea ex quibus singulae inferantur, & quid ex singulis inferri possu, quid desit,quid supersit in illa materia; quem imitetur ille auctor ; an sua doceat , an compilet aliena,&c. Vl I. Si Scholas frequentas nullum serε librum legas nisi consulto Magistro , nec enim legere libros discentis est, sed docentis Non leges multa uno tenore, nec diu, ne rerum copia mentem obruat ; singulis dinus leges ea quae recenter fuere in ludo explicata ; quippe facilius ex Scriptorum lectione dictorum memoriam reuocabis, de ex dictis scripto excepta melisis intelliges , alioquin si diu expectes, dicta inter explicandum memoria ex
VIII. Maximi momenti esset virum doctum habere , cuius lectio tibi prodet Iet, qui indicaret , quid in singulis auctoribus, quoue ordine pertracte tur; qui paucis vel bis ingentia volumina contraheret,& explicaret; aperiret, quae utilia in hoc, vel illo libro, quae superflua, ctuae repet ira, quae adinventa, quae transcripta, quae vera, quae falsa. O magni sudoris opust 5 maximum i ctionis compendium lI X. Libros omnes euoluere neque potest quispiam, neque debat, nam
reuera ut bene monet Philosoplius j curare quid quisque dicat, vel scribat entis est; multa lectio eruditum potitis,quim doctum facit ; nam saepe multa absurda legere cogimur,multa falsa, plerique sexceptis Mathematicisi fere probabilia. Principes cuiuilibet Arris legere debes vi illam discas, k prima praesertim sectarum capita, nam lices litigiosum philissi phandi modum sequantur, dandum est tamen aliquid tempori nὸ si ignores , ab aliis qui
74쪽
haee tantam sciunt, nihil penitiis seire iudiceris. X. Antequam aggrediaris aliquem librum. Primδ, Praeuidere seu praeis nosse debes ea de quibus agit, quoue ordine , qua methodo , ut communia omittas, de singularia seligas, quippe si omnium librorum res singulares in
unum congestae essent, vix iustum esset volumen. Secundo, Scopum Auctoris ut iam monui praenos curabis ut bene discernas an recte collimet. Tertio, Non credes facile omnibus experimentis quae ab Auctoribus diuulgantur, e roris enim maxim*m periculum est in rebus Physicis. Quarto, Quae sunt a te lecta alicuius more enti, iustis meditationum momentis ponderabis, nec iurabis in verba Magistri muti; nec modδ contendes intelligere quid dicat, vexum etiam propter quid dicat, & rationem praeferes orationi. Quinto, Non ita veritati inuentae adhaerebis quin etiam alia vera tu ipse inuenire tentes. Sextd, Sed praesertim in quolibet Auctore obseruabis utrum postrema mediis , & llaec primis conientiant ; virum ex iactis principiis ratiocineriir. Septimδ, Librorum epitomen facere non curabis, rediges tamen in certa ca- ipitaquq quotidie excerpis,nec tam ea memoriae quam iudicio credes.Octaub, Ne lege libros sine certo consilio, quasi in incertum, sic enim multum tem- potis line fructu teritur. Nonis, Iuverit interdum libri indicem perlustrare,ut cautilis librum euoluas ; sed de his satis.
REm istam quatuor praeeeptis explicat Caetilius. Primum est, ubi discens
aduertit se bene tenere propositam sententiam, cum suis rationum momentis, distutiat statim singulas propositiones resolutas ad prima principia, vel saltem adpo se nota, quod certe si fieri non possit,demonstrationis loco probatio illa haberi non debet. Secundum, certa sejungat ab incertis , immo propria ab extraneis. Tertium, Quidquid, vel prestare,vel impugnare contendit, syllogisini beneficio id faciat, quod ut fici litis praestet, Artem Logicamsbi reddet familiarem. Quartum. Iuuerit interdum , si qui praesertim di
culter exprimunt animi siti sensa, voce & verbo expromere quae mente eoncipiunt.pauca nos addmus praecepta.
Primum. Primatiam rationem illius sententiae,quam meditaris,diligenter examina, quippe illa stante, etiamsi aliae ruant, ipsa sententia stabiti Secundum. Interroga te ipsam frequenter, an verum si quod cogitas, de
Tertium. Perpende ex quo sinuatur; & quid ex eo consequi possit. Quartum. D es rem de qua agitur, definire,distinguere,diuidere,seorsminossi modδ coniunctim discutere. Quintum. Videre an sit , quid sit, propter quid si, qualis sit, quomodo, Maido, ubi, quotuplex sit, a quo,ex quo, in quo siti Sexum. Vide an sit eos, an non ens, si ens, an substantia, an accidens; Diqiliaco by Cooste
75쪽
an corporea . an incorporea, an abstracta, an absoluta , an respectiva, M. Septimum , Compara cum aliis , nam multum iuvat analogia in rebus cognoscendis.
Octauum, Perpende causas si habet, effectus, finem, statum , essendi modum, usum, principia. t Nonum, Cura ut cognoscas omnes illius habitudines, ut optime scias ex
quibus sequatur, & quaenam ex ea consequantur. Decimum, Examina omnes illius proprietates, v. g. Cogitas de impetu, Perpende naturam, effectum, finem, simjectum, causana primo producentem. tum deinde conseruantem, intensionem,remissionem,contrarietatem. destructionem, propagationem,modum agendi, applicationem, determinationem. Pugnam, victoriam, lineam motus, exigentiam,&c.
Undecimum , Suppone illam rem quam meditaris talem , vel talem esse,& tunc videbis utrum talis, vel talis proprietas illi conueniat; sic Geometra' supponit constructam figuram, vel factum esse quod quaerit, tuncque venatur aliquas proprietates: ex quarum cognitione discit constructionem quaestam: de nac arte mirabili plura infra seorsim. Duodecimum,Ninil Gepones ex quo rei veritas pendeat,quod prids non teneas, alioquin neque iplum scies quod ex eo pendet. Decimum tertium, Iuverit interdum res illas abstractas,&, sensibus rem ira, exemplis & similitudinibus illustrare. Decimum quartum, Quamlibet conchasionem resolue ad sua prine rasyllogismi opera , in quo certc ridiculum factum quorundam recentiorum
ridere satis non possum quos pudet uti syllogisino.
Decimum quintum, Rei proprietates & effectus ita coniugabis,ut tandem ex illis combinationibus aliqua lux ad causam explorandam affulgeat. Decimum sextum, Modo a simplicioribus ad magis complexa , modo complexis ad simplicia procedes quippe ex partium natura cognita, totius natura cognoscitur; & vicissim ex natura huius illarum natura intelligitur, rem istam multis exemplis suo loco illustrabimus : modb ab uniuersalibus ad
singularia,& vicissim ; modo ascendes leo lusionibus ad principia ; modo descendes , principiis ad conclusiones; Methodus prima hanc formulam habet, hoc verum est, quia illud, & hoc, quia illud. Sec da vero hane, hoc verum est, erso & illud, & hoc, ergδ & illud.
Decimum feetimum, Disces rationes omnes mente separare, unam ab aliis s regare, seorsim omnes considerare, ut scilicet res omnis suis veluti corticibus exuta, distinctius appareat. Decimum octauum. Considera attente,quid stipponas, quippe communiter accidit ut ex falsa suppositione non praeulsa,omnis error nascatur;ad hoc proderit singula seorsim examinare.
Decimum nonum, Aliqui diu in luce, alij noctu in tenebris, alij stantes, sedentes alij,vel ambulantes,vel etiam decumbentes melilis speculantur,quisique suum genium norit,eo utatur.
Vigesimum, Caetersim Philosophi est reciὸ meditari; at verb amniatoris mentem abstractam M veluti abalienatam continuo hiare.
76쪽
De Methodue concertationu, exercitationis.
QVisque sibi persuadeat concertationem esse veluti veritatis cotem,quam certὰ ad duos fines adhibere potes : Primus est, ut aliorum dicta impugnes. Secundus, ut tua propugnes. Primo , Quod spectat ad primum, adhibe argumenta, queis debita forma non desit, nam sephismata virum ingenuum non decent; pro quo artificium logicum probe tenebis,cuius sane desectu tot
argumenta quotidie auribus excipimus informia, inania, ridicula,non tribus. at centum Lepc terminis constantia,&c.
Secund5. Di recto ictu & argumento hostem pete, & ita cum illo age ut tu
Tertita Aggredere si me audis,sententiae quam impugnas caput, firmamentum & principium , nec enim aliter sei uentia potest destrui nisi deliructo fundamento, quo niti videtur, quod sagaci nare indagabis. Quartis, Ambages vitandae , aequivoca,& reliquae verborum se. audes; nec ages etiam per cuniculos, sed aperto & liberali marte ; immo id maxime debes eniti, ut ea quae in medium Prosers,& scortilia in quem collimas,omnino
Quinto, Proba semper directe quod negatum est . nec unquam alia sit tua
conclutio a propositione Negata. Sext b, Non praemittes argumenta inania , quae tantiam tempori seruiunt.
non rei, idemque, sed aliis verbis repetunt. Septinab, Absoluto syllogisino utere, non hypothetico quantum fieri poterit, quippe sequela difficilius probatur, quam conclusio cathegorica.
Octaud, Uteris aliquando enthymemate, praesertim cum viro doctoi, sed cum hae cautela, ut consequens semper legitimum sit, nec concesso antece-dςnte negari possit,alioquin si negetur conlequentia, incommune laberis vitium , ut conlequens probes , non consequentiam , quod toties fere eccidit. quoties inter disputandum enthymema adhibetur. Nonb, Postulare aliquando & interrogare oportet, ut ex acceptis responsis possis argumentari; curabis tamen, ne totus sis in Ipostulatis. Decimb, Nunquam veritatem cognitam impugnabis, nisi forte duplici de causa. Primδ, ut probes aduersari j vires, an bene sciat tueri silain sententiam, S hoc est quoddam veluti examinis genus, quo respondentem co adigis, ut vel praeselui cedat dissicultati, vel eam non sine laude soluat, unde his argumentis potius impugn.as hominem qu in veritatem. Secundb, Id fieri potest exercitationis gratia, & recreationis; immd in hoc casu aliqui ridiculis uiuiitur sophismatis, quanquam vitiis non est assuescendum. Vndecliud, Abi fine a conuiciis ;ςst enim pessimus argumentationis mDdus ;immb.& si me .uidis, clamosas illus vociferationes rugies, quae risuria mouent,vultumque & hominem totum ab humano veluti habitu,ad serinum. D ne
77쪽
ne dieam e Tascinatum , traduciint. Dilodecinio, Tricas verborum, ut scopulos vita , spurium quenὀam argu- metuationis modum, quo veritas obscuratair, non illustratur. Decimo tertib, Non patieris Thesin mutari, & alio transferri displuationem, antequam primo res suscepta perfecta sit; nempe parum cauti ingenitieli, supposititiam Thetin, vel aduentitiam relicta prius emi ita, prosequi. Decimo quarto, I'ostulabis libere explicationem aliquarum vocum seu distinctionum, quae saepe ad libitum respondentis reponuntur, licci ad propositam dissicultatem nihil faciant. Decimo quintis, Chin verum probas,adhibe descensium; id est, argue a saperiori ad inferius; cum fallum impugnas utere ascensu, clim vero contumacem habes aduersarium, reducere poteris ad impossibile. Decimo scxld, Extra chorum nunquam saltabis,hoc ost non nugaberis,nec spar es insulsos sales argumentorum loco; nihil dices quod respondenti sto ac num mouere possit. Decimo leptimo, Plura media non congeres, optimum selige , & Thetin
Dccimo octauo, Reducere curabis aduersarium adsita principia, si ea sorte ignoras, ut ea palam impugnes, si enim principia ruant, Thesim ruere necelle eit Decimo nono Fastuosam verborum pompam , si me audis, & dilatatum sermonem vitabis; nuda veritas pulchrior est. Vigeli in b, Interdum breui, corum omnium quae vel concessa sunt,uci negata recapitulatione ostende quo loco sit quaestionis status, ut vel clarius in- . de videatur,quid tibi maxime probandum incumbat. . Vigesimo primo, Exemplo Sc pari uteris aliquando,sed rarius;quippe infirmum est argumentationis genus, quod etiam minima disparitas,vel dissimilitudo infringit. Vigesimo secundo, Respondentem non interpellabis; videbis tamen, ne vel argumenti vim elud. a , vel eauta frustratione instingat. Vigesimo tertio, Denique viro veritatis inuestigandae studio teneri debes, non vero aemulationis inuidiae, vindictae , seperbiae, conrumaciae, immὼ non
dissimulabis tibi satis esse factum , si reuera fiat satis; quippe sapientis est illam mutare sententiam, quam non satis ella firmam cognouit.
De Methodo exercitationu pro ri pondente.
Espondentis partes breuiteς explico, in hoc Articulo. IA. Primo , Fideliter repetes , si non cadem verba , integrum saltem argia- . . menti sensium, citi nihil addes, nihil detrahes. Securido, Di recte & distincte ad quamlibet propositionem sine ulla tergiversatione refrondebis,annuendo,si vera est, si falsa,nefando, si ambiga, d μ' stinguendo. Tertid, l
78쪽
Tertio, obseruabis illa omnia quae ad decorum faciunt, quorum arguentem
Quarto, Vitabis quasdam distinctiones inutiles, aniles , quae meris terminis vocalibus constant.
Quinto, Perpende argumenti propositi vim, principia, scopum,instantias, ne forte capi & labi contingat. Sext5, Propugnabis tantimi vera, non falsa,absurda, contentionis studio; ni si sorte ad probandas alterius vires per modum examinis. septimδ, Vt bene tueri valeas tuam Thesin, fac sempta habeas prae oculis illa principia quibus sulcitur,ut cito reiicias,quidquid illis principiis aduersari
Octaub , Alia omnia quae tuis principiis minimξ aduersantur , aduersario
ultro concedes etiam non monito, vitandae contentionis gratia.
Nono, Obseruabis utrum directe probet quod ultimo loco negatum est, si secus faciat libere monebis: propterea negatam propositionem semper in manu habebis. Decim5, Facies etiam ne misceat aduersarius aequivoca, aliena quae ad propositant quaestionem non pertinent. Vndecimo, Si quid obscure proponatur, postulandum est audacter, ut explanetur ; si aequi uoce, vel dandum, vel distinguendum. Duodecim b, Si quod postulatur manifestum cst,annues ; si dubium compara cum tuis principiis, de ante concessis, quibus certe si non aduersatur,vltro dabis. Decimo tertib, In reddenda ratione tuae responsionis quod aliquando rationabiliter fieri debet, caue principium pet*s , vel obscurum per obscurius, ignotum per ignotius probes, denique fuge cuncta ratiocinationis vitia.
Decimo quartδ, Quia tapE postulatiu dispalitas , minima susscit, nee
ς im paritate res demonstrantur.
Decimo vin id, si quid explicandum sit,praesertim sub finem, clarissime ire
sat quantum fieri potest, & breui omnium mediorum vel argumentorum recapitulatione, quo res tandem deducta sit ostendatur. Decimo sexto, Definitiones praecipuae & sngui. arcs sunt animo tenςndae. Decimo septimδ, Sophismatum artem apprime callere debes. Decimo octaud, Iuu rit interdum argumentum retorquere. Vide plura super hac rel. 8. Top. 5 2. Elench. Caeterum , non est quδd aliquis iuxta regulas Attis, hoc est ad singulas propositiones respondere dedignetur , quasi Philosopho indignum sit, in tamen breuissima sit ad illustrandam veritatem methodus, modo vitentur verboriam tricae, quae reuera aliquam labem huic Arti aspergunt; quis enim ferat clamosam illam disputationum rationeni,quae tempus tot repetitionibus,clamoribus, conuiciis aliquando adeli protrahit,ut cum vno vel altero argumento res confici posset, integras horas inutiles trahat; sons & origo mali c si aliquid video ὶ esse non potest , nisi vel mutuae
contentionis studium,vel apertum contumaciae exemplum, vel fastus quidam di inanis aurae captatio apud plebeculam scholasticam , quae cuncta sere clamoribus metitur; vel praesertim &potissimum antiquum illud Scholarum infortunium, quo certe accidit,ut cum utrinque probabilia tantum afferantes, Da
79쪽
tum arguendo , tum reponendo, non mirum si, si neuter alterius dii iis aequiescat, nec enim probabilia argumenta respondentis sententia expugnant, nec probabiles tantum responsiones arguentis infulcias essicaciter rotamdunt, quid ego sentiam super hac tota re, quae maximi sane momenti cst, & si quae alia pollulat emendationem, insequenti articulo breuiter aperiam. Doror, retros tros ror
De Methodo exercitationu Academia priuata.
DVbium esse non potest, quin ipsa exercitatio recte instituta ad scientias adipiscendas plurimum conserat ; sed ii quid video , nisi recte instituatur, non inutilis modo censeri debet, verum, quod caput est, dicere ausim, nihil prorsus toti rei litterariae perniciosius videri, itaque ut breuiter dicam,q iod ad praeiens institiuum pertinet, paucas regulas, nemini certo nam quis ego simi λ praescribo, sed tantum meo calculo seu iudicio subsi riba. Primo, Academia plures duodecim capere non potest, quippe si plures sint constilicinem tirneo,taedium longioris morae reformido, nisi enim de rc proposita singuli suoru in disputem, deerit certe praecipuus exercitationi S fructus; si vero plures lini,dissertatio in longum protracta, longum cc ric taediuin
I I. Academicos omnes in eo coimen ire oportet,vi rem istam non ioco, at serio su ceptam, acriter etiam S serio prosequat Hur; quare maximo sciendi desiderio teneri par est, entuque onialibus animi neruis & vitibus, ut fari eiu iam, quam in votis habent, adipiscamur. I II. Proponi debet in singulis Academiis quae illo illa, quae in proximc sequenti discutienda est ac definienda, ut Academici ea qu ae super ea re dicturi sunt, serio pr. xuidere possitu: porrδ q iactio proposita Physica sit, vel Meta- .pitysica, Logica, vel Ethica, Theologica, vel Mathematica; dum aliquid quod scitu dignum sit, contineat.
I U. Praeelse deberet Academiae vir ille si fieri posset, qui nihil non sci-
Iet, ut de sententiis omnium Academicorum prudenter & vere iudicare possci; quique rem totam praemissis aliorum dictis , componeret , explicarer, demollibaret, palam definiens quid recte quisque , quid non recte attulerit. V. De principiis coiriaeniant omnes Academici, & primum commimia iaciant principia, diuersa quidem pro diuersa materia methodum principiorum suggerem iis infra nisi enim conueniam in principiis,qui fieri potest ut in ipsis cones usionibus conueniant ZV l. Vt non probo vulgare satis distertationis genus,quod totum. in tricis, clamoribus, eu importunis repetitionibus positum est , foedam hanc pretiosi temporis iacturam , inustam diu Philosophiae Scholasticae habem , & vocis inutile pondus: ita non probo verbosas illorum orationes , quae corticem tantum rerum allambunt, verbis potius quam rebus student, nullis principiis innixae, nullis rationibus selidae, sed leui tantum verborum lenocinio fuc.
80쪽
tae , uno verbo , quae Oratorem potius decent quam Philosophum. VII. In Academico duplex officium desidero ; Primum est, ut breuiter ex principiis communibus iactis propositam Thesin demonstret, orationis quidem Opera, sed contractioris , non longa certe syllogisinorum opera vel serie ; sed longe Aciliori. , breuiorique methodo scilicet ex hypothesiibus praemissis , postulatis , definitionibus, de axiomatis , quasi gradatim perueniens tandem , contextis veluti complexionum seu consequentiarum fibulis, ad ultimam propositae sententiae demonstrationem. Secundum est, ut proxime sequens Academicus opponat aliquid si quid est, quod vel miniis probatum,vel explicatum esse videatur,primusque statim reponat, si quid reponi potest ; tum deinde secundus si quid om illum sit, explicet & demonstret, vel idem alio modo si sieri potest, idque eadem prorsus methodo ; idna deinde tertius,qilem excipiet quartus,& tunc quintus, si quid addendum cst; denique doctus Praeses rem totam ita perficiat, ut nihil penitus dicendum relinquatur. VIII. Ille ordo inter Academicos seruandus placet,ut qui primo loco in ultima Academia disputauit, in proxime sequenti post temus dicat, si quid dicendum supersit; si enim nihil prorsus habet,.quod vel opponat, vel addat, tacere praestat, quam prius dicta importune repetere; quamquam in eadem quaestione tandiu haerendum est, quandiu aliquid in ea superest quod sciri possit.
De Metbodo scribendi, m audiendi.
PAuca super hac re trademus praecepta, ex quibus tamen facile caetera Omnia intellisentur.
lumina a viris doctissimis exarata testantur.
percepissse quare omnia quae prius meditatione quasi triturasti,calamo examinanda committe, quippe eodem oculo leges tua, quo legis aliorum scripta; in Virgine charta minima foeditas apparet ; in candida membrana minimi nae uidistincte cernuntur ; & ea sorte seuero calamo scripta expunges,qxur prius cogitata pronus adorasti.
delet in mente, Mae nimis tuti etiam secretiora, infideli custodi credide
I V. In describendis alienis non multum desudabis,nis in compilandam tuis commentationibus materiem, sufficiat adnotasse minimo quasi apice,vel .jota, ut vel eo signo in memoriam reuocentur; nisi tamen meditationes tuaS fideli citariae inseras, haud dubie excident; hinc illa multorum querela', S