장음표시 사용
451쪽
lcent, cium peccatores helluones vocant: sic
volens Christus Dominus maximas exaggerare iniquitates , quae tempore Noe committebantur: Erant, inquit, homines come-F rin Zs, bibentes. Et de Sodomitis, eorum etiam grauissima ediplicare volens crimina:
Luea I . in diebus Loth , ait , erilam, er bibebant εGenio scilicet indulgebant, sine Dei timore vacantes conuiuiss. De Balthasar quoque scelestissimo rege verba faciens Daniel, Dan. 3. a. nihil aliud reserhauetius malitiam exancrandam , nisi cohuiuium, quod fecit suis optimatibus, & sacrilegium in eo commic
iam, si biberent in eis rex, di optimates eius, uxoresque eius, dr eomasinae . Illationem , ergo, ponens, antequam tam gran de reserat sacrilegium, ut ex conuiuio , de quo immediate ante meminerat, tanquam ex praemiissis, illud derivasse cognoscamus.
ex quibus satis liquet, nihil aliud esse s neclDei timore conuiuijs vacare, quam omni-Crapula omibus se criminibus exponere t unde sicutinium malo'iquando audis aliquem equo insidentem rerum caus/ indomito , nullo serno compresso, a
bundantique hordei copia multis diebus resecto, nil aliud tibi intelligendum restat, nisi huiusmodi virum ab equo deiectum, 'conculcatum iri; di ex ualido igne , cui ingens supponatur lignorum copia , cum adipe , oleo, stuppa, di pice, nisi grande ex eo incendium suscitandum; ita, si operibus carinis, S quidem manifestist nam manifena GaI 3.1 s. sens opera earnis, ait Beatus Paulus , quastini fornieatis immtiniaria, impudicitia ,
mentum audia adiectum, equoque huic in-s a ni pabulum supersuum datum , quid aliud tibi restat intelligere, nisi grauia quae-nique crimina ex ea nascitura λ Nam, Ciai Pros. 13. va, ait Sapiens, eat pares via λ etii rix λ
Merito itaque cum Tobia, caeterisquo eius conuiuis, cum timore Domini ad conuiuia est accedendum, diligentissimeque in eis cauendum, ne in aliquod impingatur crimen , quod fit quando in eis comeditur quantum ad famem valet depellendam , tantum bibitur quantum satis est pudicis,& castis, quando oratio auspicatur, S claudit cibum, quod facere consueuisse primos TarisI. ma-IChristianos docet Tertullianus .
ED non minori cum timo- ire ad tremendum sanctissimae Eucharistiae conuiuium accedere vir Cliristianus de- , bet , In quo , sicut canit Ec-I,
clesia, Christus sumitur, quili panis est Angelorum, quippe quod indigneis
ad se accedentibus mortem asserat animi, &aliquando etiam corporis: nam qui mandu-lleat, ct hibit indigne, ait Beatus paulus , iu-li dieitim sibi mandueat , er bibit, non dijudi-l,
eans eorpus Domini. Ideo inteρ Cos mutii
in mi. ct imbeetues, O dormiunt mutii. hoc est, qui ad sacrum hoc Eucharistiae aecedit conuiuium, Christique corpus sacrati Dsmum in eo edit,& sanguinem pretiosissimubibit indigno, ipse sibi, quasi hausto veneno, damnationem edit, & bibit , quod corpus
Domini a caeteris communibus escis, nec distinguat, nee illius dignitatis eam, quam oportuit, rationcm habeat,quam ob causam multi inter vos aegritudine laborant, de viribus sunt inualidi, & non pauci diem claudunt extremum. Quod multis etiam exem-I.
plis ossedi post ei; sed illud singulare de Lo-l, thario rege, qui, teste Sigiberto, licet pactis cum Nicolao Ponti f. no steterit;sed adulterali iterum in thalami partem reduxerit, Romal tamen prosectus,absoluit Pontifice Hadria-lino petist, dicens se pro sis Nicolao saetisdistetisse. Fontifex pγo eo robatione inno xi centiae, ait ille, at examarationem corporis ,l ct uti inis Domini, tam re em , quam lioptimates reaeni inuitati it . licitam enim, .
antequam sublata esset a pontificibus, hanc probationem fuisse ostendit Deirius , quo. tiescunque ab Ecclestastico ,& competentii iudice iniuncta esset) ilii nihiI Deum Ceriti,lieorpus Domini nosri temeri , O perperamibaecepertini. sed non defuit diuina vitio uel nam regem statim, in itinere placentiae moris
tuum , caeteri omnes intra annum momen
tes, sunt consequuti uare,malus licet suerit imperator Henricus, smile tamen sacrilegium committere exhorruit, inuitante illum ad fimilem sacramenti venerabilis purgationem Gregorio VII. pontifice, tam sancto, quam malis cunctis in uisci r nam ad salutem licet hoc conuiuium institutum si, Sad vitam, ut Christus apud B. Ioannem docuit, indigne tamen sumentibus, pernicies semper, S execratio fuit: non institutione, vel instituentis voluntate; sed tantnmmodo perurestate sumentis , qui quod sibi datum est ad salutem, vertit in mortem , dum eo impie abutitur . sic saepe nocentes, & culpae
452쪽
reos indigne sumentes, vel poenis corripuit, vel non permisit sumere , & transmittere . Vide Cyprianum , de alios in margine notatos . Fixum enim est axioma apud philoso phos, Omnes causas operari secundum diai positionem , quam inueniunt in subiecto ;quare sol, unus licet sit, aliter tamen Operatur in hac materia, aliter in illa, lutum indurat, ceram liquefacit ; ignis ligno ari do suppositus illud protinus accendit, di inflammat, quod non ni si longo tempore agit in ligno viridi, Δ quo stimum , & stridorem diu elicit. Id ipsum est cernere in cibo, Npotu corporali, qui sumptus ab homine sano, de vegeto , sanus, & salubris est sumenti, sumptus vero ab homine, noxias humoribus repleto,infirmitates, S dolorcs causat, Eundem in modum sol, ignis, de cibus ille diuinus, qui in Eucharistiae conuiuio comeditur , in homine secundum eius dipositione
operatur et unde cecinit S. Thomas. Stimtini boni, stimunt mesi. Sorte tamen inaequati. Vitae veI interitus .
Viri paris sumptionis. Itiam sit dispar exitus .
Sic in conuiuio , quod i ccii Alluerus r si herreginae , 5e Aman , ut a voti compos es ecia est, iste suspendio destinatus. Et in conuiuio illo euangelico summi regis, omnes laeti accumbunt , praeter illum, qui sine veste nuptiali ad illud est ausus accedere, quem rex stoijci iussit in tenebras exteriores. Quare non inepte scala Iacob sacrum hoc conuiuium comparari posse censeo, in quo, scutin illa,alii ascendunt, ali descendunt. merito itaq; B. Paulus accedetem ad illud hortatur,
ut probet se ipsum, o se de pane tuo edat,
ct de cane. ιι bat. probet tremens se ipsum, disponat cor suum, hoc est ut interpretatur
a heodoretu, , quas sui aptius au ac x sedeat vitam suam accurate expendat, conscientia item scrutetur, lustret suam , non alienam: nee ante expiata delicta, ut ait Cyprianus ante examnisgesm D AIam erim nis , ante purgatam constentiam farrisero , ct manusiacerdotis, ante osensum pD aram indignant f Domini, O minantis,eaceis putet est is ,
aut ad tantum sacramentu accedere audeat.
Et certe , ut ait Chrysostomus accedere
ad reg/m, Vel deosculari ore grati ter otin
te non audes, retem e Ioram anima itia ULijs otinιὰ impudens osti ab ris p Si merito contra proditorem indignaris , qtiod Dominiam imp tiro Ueti eonti erιt, esκ era , quod tu politi a sipis anima,pos tot lene scia, lupus agnum comedis, tanquam ouis pasceris, O tun tiam Ira diripis . Vnde Chri-llus apostolis sacra mysteria traditurus, eorum pedes lauit, δ: sacerdos post missam cathecumenorum, aqua manus abluit, in typum , quod sacra mysteria, non nisi ab omni peccatorum labe puris confici, sumi q. licet. Probet itaque unusquisque se ipsum, antequam ad tantum conuiuium accedat,& sieprobatus, S: mundatus de pane illo edat, se/dat non abstineat: nam cibus verus ille cum sit, vivere iaciet, ignis cum sit, accedentium ad se pectora inflammabit . vitiorum , passionumque rubiginem praesentia sua excoquet , caloresque noxios sensim ediacet. Cumque mundus infinitis occasionibus peccandi scateat, qui a peccatis praeseruari desiderat, eo Dequentius comedat, quo illi grauiora peccadi in dies pericula imminent. Nam si eo tempore, quo aer lue insectus est, solent homines aduersus instans contagii periculum, uti medicina praeseruatiua, praesertim peregre profecturi , non minor aeterna salutis anima cura habenda est, quam tem poralis corporis sanitatis.
Parentes Tobiae longam eius moram anxie queruntur , ille autem aegre obtinet, ut a Raguele dimittatur, accepta dote, & uxore: porro Raguel ipsi bene precando, admonet filiam de officio matris familias.
aut quare detentus est ibi a Putasne Gabelus mortuus est , &ncino reddet illi pecuniam 3 Coepit autem contristari nimis ipse, & Anna uxor eius cum eo ,& coepe
riit ambo simul flere eo quod die statuto
minime reuerteretur filius eoru ad eos.
V M vero moras faceret bias causa nuptiarum, sellicitus erat pater eius Tobias,didens: Putas quare moratur filius meus ,
453쪽
Flebat igitur mater eius irremediabilibus lacrumis, atque dicebat: heu,heu me fili mi , ut quid te misimus peregrinari lumen oculorum nostrorum, bac luna senectutis nostrae, sblatium vitae nostrae, spem posteritatis nostrae tes Omnia simul in te uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis. 6 Cui di cebat Tobias: Tace, & noli turbari, sanus est filius noster, satis fidelis in vir ille, cum quo misimus cum . 7 Illa autem nullo modo consolari poterat; sed quotidie exiliens circumspiciebat,& cireuibat vias omnes, per quaSspcs remeandi videbatur, ut procul videret eum , si fieri posset, vcnientcm . 8 At vero Raguel dicebat ad generusuum: mane hic, & ego mittam nuncium salutis de te ad Tobiam patrem tuum. 9 Cui Tobias alti Ego noui, quia pater meus, & mater mea modo dies com-
putant, & cruciatur spiritus eoru in ipsis. I o Cumque verbis multis rogaret Raguel Tobiam, & ille eum nulla ratione vellet audire, tradidit ei Saram ,& dimidiam partem omnis substantiae suae in pueris , in puellis, in pecudibus, in camelis , & in vaccis, di in pecunia multa,& salvum,atque gaudentem dimisit eum a se, dicens: ii Angelus Domini sanctus sit in itinere vestro, perducatque vos incolumes, di inueniatis omnia recta circa parentes vestros, & videant oculi mei filios vestros, priusquam moriar. I 2 Et apprehcdcntes parentes filiam suam,osculati sunt eam, & dimiserui irc. et a Monentes cam honorare soceros, diligere maritum, regere familiam, gubernare domum, di se ipsam irreprehensibilem exhibere .
Cum vero moras faceret Tobias causa nuptiarum , sollicitus erat pa ter eius Tobias, dicens: Putas quare moratur si ius meus, & quare detentus est ibi λ
Putasne Gabelus mortuus est, & ne
i Tobias de regressu fl*, eur adeo δει
α Confundi quid hoe sim. V M ob celebratas nuptias, pr ter spem, Ze expectationem senioris Tobiae, iunioris regressus in
longiores moras Protra. heretur , cunctationis causam ignorans s Sollicitus erat pater eius . LXX. Et Tobii pater eius eo utabat unumquemque diem. Syrus : Tobit vero numerauit ipsos dies a die qua exivit Tobias stius Gus, G eum
i eo isti essent dies, contristatus es ipse To-bit. Quare ipse, de uxor Anna coeperunt inter se perquirere quid causae esset, quod tantas ille moras innecteret ut enim poeta ille cecinit 'ims os fouisiti plena timoris amor.
Dumque cogitationes eorum variae sibi succederent,mensque in diuersa raperetur,m do contingere potuisse cogitabant , aliquod ei crimen impactum fuisse, pro quo detineretur:modo Gabelum fuisse mortuum: unde qui redderet pecuniam non reperiret. a Putas, inquit coniugi Tobias, quare moratur sitius meus, aut quare detentus sibi ' Nunquid forte, addunt LXX. eonfusfinrunt λ ipse scilicet di socius. Confunditur enim aliquis, cum erubescit, quasi rubore perfunditur, cum aliquid male a se patratum coram aliis Obijcitur. Et nemo reddu itti pecuniam . LXX. Ze Syrus : Argentum. MabS: Pondera.
Quod siue sollicitudine patienter ferat
aduersa, quicunque diui prouiden- tia illa euenire con Uerat. D pCUMENTUM . .
V A M. ariae, anxiae , sollici-tqq. mentis cogitationes sint, litera satis aperte nos docet, quae sane hominem, ut fieri solet, tam inutiliter non a nigerent, si omnia , quae sibi contingere posunt , ita diuinae prouidentiae subesse consideraret , ut nihil omnino sit vel prosperi, vel aduersi, culpam eximendo, quod ab ea non sit omnino dispositum. culpam dixi eximendo r nam sicut naturae ignis repugnat refrigerare, di aquae calefacere, &
454쪽
solis obseurare, ita & in infinitum magis nultam esse matam , intellige poena, an ei Amos 3.ε. culpa diuinae repugnat bonitati: nam mvin- uitare, quod non faciat Dominus: nec cum di. ut ait Habacuc , fiant oetiti Dei, ne mi- l Augustino , impietatem impiorum tanqtium deant malum, ct respirare ad ini Mitatem 'securim Deo factam es se, qtiod facti sunt non poteLI . praeter peccatum igitur, quod linstrumentum irati,non regniam piaeati; fadiuinae naturae repugnat, ut ait Ecclesiastes . eis enim Deus, quodHerianque Deit, Θιο- bona, ct mala, vita, ct mors , paupertar, ct mo. iniquanus iraitis homo apprehentiit sim hon/uas d Deo fiant. Sic nihil esse,vel mini- gam raeensem in medio , frius quatieunq; mum in toto noc uniuerso . quod dextera Myarmentum, eaedit indestium tim, de d/in- Dei non faciat, docuit Christus, non eam , de projestra menstiis in ignem, Aio fer-
quam Ostendit Deus prouidentiam erga uuat barrisitatem.Sae aliquando Deus per massanctos, & prophetas suos, vel quam miram us erudit honos, ct peγ temporalem poenitem erga magna animalia exercet consideradamusiam damnandorum eae reri dis tinum δε- proponens ; sed quam erga minutissimum iuberandoriam . Ita Alaricum Gotnorum re- notissimum, & vilissimum passerculum. Vn- gem , sellinantem Romam , ut Socrates , Nilde apud Matthaeum ait: Nonne duo passerest Sozomenus scribunt, cum monachus quida,rs. . . A A esse veneunt O Cntis ex itiis non eurit δε- valde probus admonuiset, ut parceret urbi,JEeH.5 .s.e sp γ terram sne patra vesro. ubi assis Graeceonec se tantorum malorum auctorem effce-ildicitur a ... A., qui diminutiva voce de- ret, responditi inuito pene animo eo prosi-
clarat, nec animalculum, vel minutissimum ciscor ; sed est nescio quis importunus,' insuper terram cadere, sne prouidentia Dei,ouisbilis compulsor,qui talibus me quotidie est enim cadere super terram Hebraica peri- moleste nimis compellit, impellitque: Item phrasis pro non peruis, quia aves alioqui leve or urbem Somam manato. Merito sublimia incolentes , sue ultro moriantur,uitaque Beatus Paulus: nihil, inquit, IBA- Fhirip. 4. lsue sagittis percutiantur,in terram cader uti Dis ; sed in omni oratione,'ohferatio- ε. solent: quod ipss etiam Ethnicis solo na- ne um tratiarum actione petitiones Oe 3 turali lumine manifestum eum fuerit, nihil tinnoteseant apud metim. jta enim fiet, ut
dicebant respectu primae causae casu contin- multa nobis concedat Deus, & a multis ligere posse. Exemplum tradunt de Domino, Iberet malis, in quibus non orantes incurre- qui seruum unum, di alterum ad eundem oremus, ut supra ostensum est. ... Is
locum serio mittit, ut in eo inuicem sibi oecurrant,quod licet respectu eorum,qui minsi sunt,casu eueniatii respectu tamen dominilidata contingit opera. Sic multadicet casu, thoe est est improuiso nobis contingant ;respectu tamen Dei omnia ex proposito accidunt. Quare non est cur de futuris rebus quis anxius, nimisq. sollicitus vivat, uel de sua fortuna doleati ea promtis, ut Augustiua fortuna doleat: fea promtis, ut Augusti-lnus ait, cid Deum suam referre suestam Diam debet, qtita nee diabotas si isti tiid Deit , nis uti permittat, qua de per habet
Coepit autem contristari nimis ipse ,
perunt ambo simul fiere, eo quod
die staturo minime reuerteretur filius eorum ad eos.
a I Vox nimis quid bis, ct alibi multoties
potesatem . sic Iob,non de ipsa est conque- ωris literis. .lsius diaboli malitia,dum ab ea tanta sibi mala euenisse non dubitabat ;sti Dominus,in-0t-OE P IT eondit Iari nimis. quit, ridis, Dominus abnititia. Et David, Hoc est valde. ita Arabs i Et dum ab impio Semeo malediceretur , N ad -erat trinis Uaue.Ηoe enim
vindictam a Ioab , & Abisai impelleretur. ' ri sensu crebro in sacris literis .lxuid mihi, Θ OObis , inquit, y Sarvia λ vo' , 'mis, 'surpatur.JV. Ra. Ohoc est , nihil mihi vobiscum commune,cur Sic Dei testimonia credibi-l1. me vobis similem esse contenditis, te vindi-ulia nimis secta dicuntur in psalmis: & nimis
ctae appetentemὶ Dimitte eum,υt matidieatuamici Dei honorificati,nimisq. eorum prin- mihi: nam scio unde hoc mihi: DominAsueipatus con rtatus: Et apud Beatu Marcu,'Mam. s. a. prae iι ei, τι matidieeret 'Tutiis. NO, --ΠChristi vestimenta splendida nimis tacta suis Nimi, proro, ait Dorothaeus, cum verbum Citam in se dicuntur, Graece λιυ- ὰν, assa Uaue, Sivalde. nos dicta avidimus, eanes imitamurrhi nim,uiterum, atque iterum alibi: neque enim si quis in eos lapidem ijeerit, Deiense Hmisurepugnat doctrinae anterioris documenti,so, Iapidem remordent: Da nos, Deo HIMIO,l vel sanctitati, ut alibi docuimus pro e qtii nobis tribaiatione, Miti odi, ad preea usortunatis, ut aiunt, euentibus valde ali-4s .e. . sitorum nonνorum purgationem praeuras,adliquando tristari: nam licet formali, ut dilapidem, hoe es, ad proximtim currimus necueitur.Dei voluntati standum semper si, δι- .animaduertimus cum David, a communi nonin illa quiescendum; materiali tamen re- bis illas euenire Domino, nec cum Amos , pugnare, non modo possumus; sed aliquan-
455쪽
Io. 8. M. Aduersa di ranae proui. dentiae eonsit Ceratione let uiora sunt.
do debemus, cum id ser maliter ipsemet
suod diuina providentiae, in evolunta
tis consideratione, nimia in rebus aduersis tra Hura Nincatur. DOCUMENTUM.CE T, ut in litera vidimus, liaud dedeceat virum Christianum tristari in rebus ad-
fiunt uors si deducet tamen eum
dum a ratione,& lege naturae praescriptum: quod, sicuti B paulus ait, freti illi trytis tu mortem operastir, hoc est tristitia exuberans pro rebus secularibus, mortem operatur animae, quare ne in ea incurramus, 'lsumme nobis ipsis cauere debemus, & qui idem ea ratione, qua nimiam de malis fu-ilturorum sollicitudinem vitari posse docuimus, considerando scilicet, nihil nobis accidere posse, non ante a diuina voluntate di- spositum, nihilque, ut bene notat Cyprianus,' contra nos aduersarium posse , nisi Deus ante permiserit .Quod non modo doctrina sua, . ut vidimus, nos Christiis docuit; sed etiam maxime suo exemplo firmauit, cum in sa- 'leratissima suae passionis nocte, praecipiens petro, ut gladium in vaginam reponeret: eatieem , inquit, qti/m dedit mihi pater, non iviis, ει hibam iutim p Non dixit calichmo, quem Iudas proditor, vel Scribae , & phari- lsa i mihi propinandu quaesiuerunt; Sed qtiem id dii mihi patre : quia eos ministros tantum Odo patris agnoscebat, qui quod malitiose, & inuidiose eos perpetraturos praesciue rat, infinita sua sapientia,& bonitate ad generis humani remedium ordinabat. Vnde li& Iudaeis ait: Hae es fora me a, ct
ltestas tenetrariam . Et Pilato . Non haberis
poetesat aduersus me ouam , nis tibi datiam osset de per . Hoc est, ut exponunt Chrysos mus, Cyrillus, & Irenaeus: Nos ditii-na patris diostism, et ογdinarione id factutisset . Quae quidem consideratio maius nobis emolumentum asseret, si, ut Iudith Io-
lquitur , aduersa omnia, ad emendationem n iram, non ad perlatisonem euenire creda vitis , paternalem insuper Dei voluntatem considerantes, adeo erga nos procliue, ut di- ου erit David i Domine, C etito bona motantistis tuae eorυκviri nos . gratia nimirum tua. ac bona voluntate undique amplexaris, circundas, ac protegi sinam ut Theodoretus exinponit , tua bona voluntate, non secus aciculo miles, vallati sumus, vi nullius siu
prosperae, siue aduersae rei accessus ad nos lpat cre queat, nis per illam. lo quanta es et nobis securitas, si lire eLl
ficaciter eonsideraremus i nam si is, cui pater est potens, diues , 3e amicus regis, quod 'illum in omnibus suis necessitatibus propi- , tium habere putet, confidens laetatur, nec animum aliquando despondet: quanto magis confideremus nos, esemusque in adue sis securi , si sub paternali eius protectione lnos degere consideraremus, qui totam caeli, ac terrae potentiam suis habet nutibus obsequentem quique ut B. Paulus ait, nec .
num tradidit intim Qui tandem, supra Omnem paternalem amorem,ita nos diligit, ut dicat apud Isaiam: Ntinquid obtitiiset potes mulier infantem fiatim, ut non mis-
l eres tamen non obtitiisam tui. Ecce in manibus meis deseri te, mώγi ttii eoram oeutismrassemper. Et alibi, populum suum ali quens et portamini, inquit , a meo Ctero tnam quo pacto mulier filium , quem concepit , in utero gestans, murus illi est,domus, cibus,& omne ire cessariu i ita Deus in tantum est nobis omnia, ut sine illo nihil , vel prosperi, vel aduersi habere valeamus. Quare cum aliquando, sicut restri Blosus, B.J, Geltrudi Iesus apparuisset, in dextera por-i tans sanitatem , di tu firmitatem in sinistrata, optionemque ei dedisset eligendi quod vellet, ab utraque se Domini manu auertens dixit: Domine ego toto corde desidero, ut non meam voluntatem respicias: sed tuum beneplacitum .' certissime confidens, tam aduersa , quam prospera omnia sibi in bonum di uina prouidentia cessit radere quo & ei Dominus iterum dixit: futira tua eon entia, iquam is erga me habes, eredens me re
Uera posse, sine, O OHIUbi in omnibus f
deliser adesse, tran uberas eor metimaantamque Cim Deit pietasi meis, τι nuIIasenus
Nee speculative tantum haec consideranda, quatenus scilicet ita fides docet, vel ital audiuimus, vel legimus sed practice, ae s
Christum aduersa omnia contra nos immittentem oculis aspiceremus nouris , audiremusque dicentem sume fili, sume hunc amarum calicem , bibe illum, quia illo opus tibi est pro salute tua. & quis, rogo , haec audiens repugnaret, nec potius a manu patris,& patris, qui nouit quae sunt filio necessaria, libenter calicem propinatum susciperet Quis reluctanti sensualitati tune non diceret, quod Christus Petro : Caricem , Quem ridis mihi Memnon Ci,,υι libam iuvim I
Flebat igitur mater eius irremediabilibus lacrymis, atque dicebat :Heu, heu fili mi, ut quid re misi
456쪽
mus peregrinari, lumen oculorunostrorum, baculu senectutis no
strae, solatium vitae nostrae, spem posteritatis nostrae tv ERS. V. Omnia simul in te uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis.
et Laerima irremediabiles qua diei ritur. a Lumen oeulorum eu μν parentibus. 3 Cur MeuΔ m senectutis. Cur vita statium.1 Cur demum omnia.
ll)Lto risi piosissimis. Arabs: Et mater
& talibus , quae nulla ratione sedari possent, dolebatque vehementer, tam arduae peregrinationi filium commisisse, dicebatqueia Heia Mia,i mi. Arabs lamentantis , Ndolentis, heu, particulam omittens, legit Iolgnate mi, non derabat te mittere a nob s. 1 Lumen oeulam n nostrorum. Obiectum videlicet iucundum, & delectabile: tum quia nuptiae obseurae videntur, quae liberorum lumiue catent; tum quia sicut lumen luminis , ita filius est vera patris imago , & repraesentatio. 3 Baeulum senectutis . A quo nimirum nolira erat fulcienda senectas : nam, ut ip-I semet, ait Cicero filii parentum senectutem lregere, ac tueri debent,sian . , ut ait Metasea LyaFequies misera. Iatium Uiω. Idest eausa, di materia eonsolationis,& gaudia totius vitae nostrae rnam, ut ait Salomon:fltius sapient latseat tram. δι alibi: Exultat udio pater νυν, i qui piemem genuit, latabitur m eo. Spem mseritatis. In quo demum,cum sit nobis unicus, tota spes supererat nostraeposteritatis.1 Omnia simul in te υm balenses. omnia quidem, ut scholastice,& significanter explicem,appretiatiue etenim liberis probis nihil senibus parentibus charius esse potest. Vnde de Gracchorum matre Cornelia resere Valerius, quod cum quaedam Campana matrona, quae apud illam hospitabatur, ornamenta sua pulcherrima seculi illius ostenderet, traxit eam illa sermone , quousque E schoIa redirent liberi Est hae,inquit, mea ornamenta sunt: ostendens bene educatos , probosque filios, magnum esse thesauram, & ornamentum parentibus. Cum aheaque maius bonum periculo haud expone-ildum sit , pro receptione minoris, cuiusmodi letant nummi a Gabeto debiti , merito conqueritur Anna, doletque filium a se pro pecunia peregre missum filio.
fu,d fatui censendi sint, qui Deum, in
quo omnia sunt bona, a se repellunt,
mi mundana possideant. DOCVMENTUM.
O C E Τ Iitera, quanta Cen senda sit mundanorum fatuitas , qui non filium, sicut Anna,in quo appretiatiuὸ tantu- modo omnia habentum sed ipsa Deum, in quo,ut in Exodo dieitur , vere sunt omnia bona , a se varijs peccatis expellunt, ut huius mundi bonae tapossideant, quae nihil animae prodesse possunt. Unde Christus : Κruid, inquit, pred shomini, si oniuersum mundum ueretur, anima vero tua detrimentum patia ur silueretur videlicet uniuersa mundi bona,mique ipsius iacturam faciat 3 Quibus verbis stultitiam, vecordiamque peccatoris apertissime significauit, quae tanta esse apud γseam dicitur, ut assimilari possit stultitiae eo
lumbarum. Sic ibi: Factus es Ephraim quasleolumba seducta non babens eo . quia cum scaeterae aue S pugnent, ut pulIos, seque ipsas ab aucupibus tueantur, sola columba ablatos pullos, nec dolet, nee quaerit, seque ipsam quodammodo sponte sua in aucnpis rete in trudit. Sic peccator Ob mundi breuem voluptatem , negligit Dei gratiam,& dona, nec dolet amissa, nec sentit, eumque sciat se ex prauorum consuetudine, voluptatibus, prauis animi cupiditatibus, damna, ac detrimenta accepisse plurima ; numquam tamen ab his recedit, ve I certe tanqua amens,& excors eodem redit, nec denique daenionis retia vitare contendit ; quin etiam, tanquam stulaus,sponte sua in illa incurrere se- si inar,fallaci quadam boni specie captus , de breui, si edaque voluptate illectus. Discamus Deo sola adhaerere, eaque solo contenti esse. Verum, quia de fatuitate peccatoris diiximus plura In tractatu de saeuitia, & hostilitate peccati, ad alta Properemus. Exod. 33. l
VERS. VI. Cui dicebat Tobias: taee,& noli turbari , ianus est filius noster: satis fidelis est vir ille, cum quo misimus eum. a Tiarbato , ct irato animo , ων nemo si qui debeat. De s uitia, l
457쪽
Turbatus vix considerate loquitur.
loqui. verba ante quam pros cuntur perpendenda .
rieris. Etenim in ipsa animi perturhatione vix feri potest, ut quis considerate loquatur , rarus quest, qui, eum ut homo turbetur, non etiam voce querula edat ignifieationem sua turbationis: quare David: I rbattis stim, inquit, non jum Aqutittis e nani quo pacto flamma eandelae, emunctorio compressa statim extinguitur, ita interna eommotio, silcntio, & alui mulatione cohibitauensim pau
Santis e Lis vis noster. LXX . Valet. Syrus: vinuιs sus noster, ct coheetiosacta es ei. 1 Satis sistis est ore, hoc est multum fidelis, ut etiam apud Danielem, ubi rex satis eontrist tus dicitur , S apud Laechariam pro extitiasalis,legit Caldaus i extitia Nauer qui mcdus loque ii di utita dissimus etiam habetur apud Latinos, Italos, Callos, Hesperiosque SFrus: Uditis es , ct eo tristis noLiris . 3 Ita Annae quiescendum alacrymis, di ab
omni perturbatione animi cellandum ex eo censebat, qi od valde fidelis estet vir , quenfilio comitem itineris adiunxerat , nimirum , ut exist in bat Ananiae filium, cuius fidem optime exploratam habuerat: se fidelis patris fidelem autumans filium, quod teste Eae, ehiele, αι mater, ita O fitia . non tamen his mota est Anna rationibus, sed si ut addunt LXX. διχιι et , Iara, ne dec Ias me.
βuὸd antequam L qu tm- , tacere de beamus , mi dicenda prius mente percurrere possimus. DOCUMENTVM I.
v M nequeat homo in ipsa anima perturbatione pensi eulate, sevi decet , loqui, qυod impediat animi passo
intellectum, n/ possit eernere verum I mcrito, dum Anna perturbatae Tobias , ut taceat , simul docet haud inconsiderate loquendum , quod etiam ipsa nos natura docuit , dum lingnam inter dentes . & labra reclusam esse volii it, ut tali muro, N antemurali munita, haud facile mentis conceptus , vel animi passiones depromeret; simulque duas in ea vena, reponens, quarum una cor, altera terebrum, in quo sedem ponunt intellectus philosophi, petit, ut ostenderet, haud unquam mouendam ad eoneeptus promendos, nis a corde prius recta ratione direcio moueatur. Sic Is n*rdus Antiquam, inquit, Uerba proseras, bis ad Lmam veniant. quam ad Av--. ad limam nimirum eordis di rationis r nam, quo pacto vir ibbrius, Stemperatus minime cibum deglutat, niti poli sufficiente masticationem, ita nee vir sapien, promit verbum , nis poli suffetentem considerationem: & sicut nunquam prudens Iaculator telum mittit, quin prius animo praemeditatus fuerit scopum i sie neque homo, quiratIOne utitur, prius loqui debet, quam tacendo conside lauerat , in quem finem dicere deblat,di habitura sint verba ipsius exitu me cum verba reuocari nequeant, di nesciat vox misa reuerti, N multa noeere possint di cta, quae silentio eompressa prolunt. Hine 'apiens, illam inter virum probum , & saluum disserentiam ponit, vi fatuus inconsiderate loquatur , probus vero non nisi prudenter , di e liderate. Sie illa 2 In oγe, inquit, fartiorum eis itiorum , ct in reaeda sa. plenItimos HIoriam. Quare prudcnter dice-hat Solon , icrmonem silentio obfgnandum esse, flentium temporis occasione. Et Pythagoras et aut silendum, aut melius quid iam silentio asserendum: nam illud probe mente pereurritur, quod dicendum putatur,nt mentem lingua praecurrat. Sane quo pacto An
res, ob calorem ex oriente discedentes, plagamque petentes Occuluam, montem Tanaim, aquilis abundante, dum penetrare incipiunt, tortissimas timentes volucres, tostra lapillis occludunt, ne vel extrema necessitas impor tunum elangorem eliciat. Sie teneamtis nos, inquit Ambrosus, an mae eonfiantiam nostra,
no an offensione Iubιa isquenis na proγtim stant. Quo pacto etiam Iob plagam suam si .
usa opus magnae consolationis, mriti sit, congotari maerentes, idque
opportuno Iempore. DOCUMENTUM II. iv M Tobias Annam bono ani
mo esse iubet, eamque de filii absentia moerentem verbis dulcibus consolatur , conlolandos esse nioerentes docet. Quod iacere quam charum sit eo, ex eo maxime conlocere licet, quod ta. le sit opus ab eo charis sitis specialiter coa .
458쪽
missuna, eas scilicet, qui, mundanorum eum sint gaudioru contemptores, lugentes a mundanis appellantur ; ut apud Matthaeum e stit, ubi Christus a mari, inquit, qui lugens, qtioniam consulunιαν . quo in loco , ut ex contextu Craeco, S communi expositorum
sententia liquet, licet verbum consolor passive sumatur,& sit sensus,eos beatos futuros, qui oblectamenta mundi subiugantes,de suis,& alienis peceatis dolentes, aduersa aequanimiter tolerantes lugent; tamen quia in nostra vulgata , quam maxime sequi debemus, coniolor, litat significationem passivam non raro habeat, tamen versum deponens est,maxime activam retines fgniscationem.Sensus etiam este potesti Beati qtii Iclen ι ere . hoe est, beati qui vitam iudicio hominii tristem dueunt, de lugenterquoniam ex hoe sancto luctu, quas seminio quodam, tantum in eorum animum nascetur g iudium,& con latio,vi licet quas trisses, appareant, semper tamen interius habituri sint gaudium , ut eaeteros moerentes consolari valeanti sie di apud Isaiam in illis uerbis: Ulamini,consio mini poptio metis, edi logia mi ad eor Io Mem , vocata cte. consolamini passive primum,& postea active sumitur, ut ex sequentibus patet. Vnde vertunt alii. Confitimιni conse mini popiarum meum, ita ut iuxta nostram vulgatam sit sen ises: popule meus consolamini , N eonsolatie solamini, S loquimini ad cor Ierusalem, ita vi,quam sus cepistis consolationem, in alios quoq; redundet. Cuius diuini muneris gra-ltias quam maximas Deo agendas esse docet B. Paulus, dum ait: Benedi eius Detis, ct pa iter Domina nosν Iesia Christi, patὸν miseri lcον diartim , 5 mtis tolιtis eosotitionis, qu re Iis ιγ nos in omni tributitsone nuba, Cl
stir a Iuni, per exhortationF, qua exhortamiarct ipsi a Meo. Sed de hac re plura superius. Illa tamen in hoe maximopere Pittaci sententia cons deranda, γν Θι idest moris tempus I nam ut Hesiodus canit et 1ἰι δ 'αθισμ δε eat, ides , remptis an omni htis optimum es si e Medi ei aegrotis pharma ea in tempore haurienda praescribunt, ut prosint,ad quem modum cum his qui fraui afficiuntur tristitia est agendum. Descripsi tempus opportunum poeta ille dum ait. Tempoνιs o seι Ulaira dicere eerta es . Dia do P in euesti est, dia perit aeger πε. Cti ando Myi quaedam maiora videmus. Viaraera, qua melitis non teli use fuit. Ex quo,quanta fuerit doloris vehementia in Anna, non obscure elicitur, quae in cursu doloris sui a tanto, tali q. viro, qualis erat Tinbias,nullam valuit consolationem recipere: unde sequitur
VERS. VII. Illa autem nullo modo consolari poterat; sed quotidie exiliens circumspiciebat,&circuibat vias omne , per quas spes remeandi videbatur, ut procul videret eum, si fieri posset, venien lemia.
LLA atium nuIIo modo eonfitara poteras. Et quidem praenimia animi tristitia, quod vehementissime suspitaretur mortuum esse filium suum ' etenim, tesse Caleno, terreus, & erassus eum si humor malencholicus , siue a passionibus genitus, siue a spiritibus asportatus, dissole resolui potest: & sertiora, animoq. Annae iam impressa argumenta, 4 debiliori bus, & aduentitiis rationibus haud vinei poterant, eum animus in aliquo iam firmus, aestabilis, ab extrin eis di ficulter dimoueatur, B: eo magis, quo res maioris es momenti. Vnde Cicero e animus, inquit, contambatus, ct inertatus, nee esbibere se potui, nee quo Aes Utili reni Iera omnino. a Sel quo stire exiliens. L X X. Ibat per diem ad Uius foras. Syrus : E. exili=ι, est exitist, ct aha ι per Uias. hoc est, sed per singulos dies expedite extra domum exiens Greumspiciebat, ct eirenibaι vias omnes per quas nes remeanda videbattiν. L X X. Ibat per diem ad Uiam foras, qua abierat. syrus. Ειια ιδ t, erexiuit, Θ ibaι per Oias. Addunt LXX. Me dishtis panem non rem δε-hat , is noesibus non int/νm tubas , s/ns M. biam sitium suum, quoad Usque eonfiammati sunt quas Ordecim dies nuptiaram , quas iurauer.rι Ragues facere eum Ibi. Syrus. Ei abibas p/ν Ciam, donee occidit Sol , ct Uitiiι ,
9 non poterat dormire., Nihil gustauit, quia sicut, teste Averroe, ha, animi laetitia impinguat, eorque sensim hL, lea dilatatur , ut ait Calenus , quo praesenti Catia. ..d fruatur hono ; ita ni ror, & tristitia eorpus Ugracile essicit, illudque ita constringit, ut ei-bum omnem respuat. Nee poserat dormire s/s-χti, viri prae nimia cerebri ex fictatione e inducitur D . enim somnus a vaporibus blandis, di suavibus, a ei bo sero ingeno eleuatis, qui cerebrulium ectantes , N irrorantes, ac quodammodo obstruentes, prohibent spiritus, ne ad pro pria sensoria dimittantur. Vnde Aristoteles illum vocat quietem primi senseri j . ae se n. suum ligationem . quibus carere oportebat Annam, quae ei hum non eapiebat.
Tristes euraliquando nulla admittere queant cololatione. Cie. 4. Tusc. LXX. Syrtis.
459쪽
AM εώ Oeniensem. Arabs. Vι υιderet eum de Ionge venientem.
duod Annae maerorem, sist sollicitu E
maternus amor ἀ eulpa immune efficiat, deq. amore parentu erga filios. DOCUMENTUM.,-MPATIENTI AE sane, di, Cad N l nimium solliciti animi arguen
.:- fuisset. Uerum,cum in morte, vel vera, vel existimata filioru, nullus dolor, qui rationis fines Amor parentnon e ccd t,nullus moeror matrem dedeceat, eum in lilioslidcirco nullo pacto videtur esse condemnada. omnes amo-le satrem eonsiderate, ait AmbrosiuS,nam , sicut naiatas eia amor, qui eum amstre paren' M. . i. Irum erga comparari ι ira inque δε- ιον , qui cum eoriandem dolore in morte , NeIeatimitates iistim eoneopto. Vnde a nescio quo aliquando sugillatus Demosthenes, dictumque ei, quod mortem filii sui unigeniti, ultra quam dereret philosophum, defleuisset
Fle iam , ait, meum batia eiaparis in pauγνώ.Mai. . luse' nam & parentes non semel legimus pro-oa..ia M. priam vita ob filiorum salutem contempsisse. - - , quo-Deus nullum maius habuisse experimentum amoris Abraham erga se, quam eum parere sibi voluisse in sacrificando filio, testatus est. dum post attentatum ab eo tam grande facinus illi ait: P, vine eognour, quodnί. . n.ν,ν timeas Deum. hoe est , ut Diodorus Tharsen. A. sis exponat. nune omnibus nostim feei, vel, ut a. -IAugustinus interpretatur, nune nosse te feci,c ... M. ... vςl more humano loquens, ut ait Martinus, j. . e 1. Detrius eui rei perieulum feeerat,id se tune D. ..., is nosse testatus est et solemus enim dicere, quan- Pharasapio.-ldo insgne aliquod amicitiae argumentum in
ι amico cernimus: nune vere te amicum noui,
idest, licet aliud tua amieitim signum non dedisses,hoe tam grande est, ut unu suffetat. Non agitur miru si Anna de filii, quam suspieaba. tur, morte ineonsolabiliter fieret, dum mater Amo, parati erat a matres enim natura teneriori assectu , tum erga fi lut docet philosophus, quam patres filios dililio, unde sunt : plura de hoc amore parentum erga is Toltilios habes supra. Quod s quaras quare tanto amore paren tes filios prosequantur, respondeo cum Nausea primo, quia filia parentu sunt opus, quod, sicut artifices suum odio habere nequeunte siquidem parentes generant filios, uti artifices Eus. I. rua opera. Hine Salomoni Hanaνa patrem Ititi, 3 o. O gemιιtis matris rua non obtiuificaris,memento quoniam vis per iram nostis non fuisses . secundo , quia filiorum earo, es raro palles. s. rentum, qtiam, sicut B. Paulus est , nemo as. Unquam odia ῬM niauit, O fotiel eam Tertio quia filii eum in natura, R in anima
sint parentibus similes. omne animal diligis sibi mile Hinc alteruter parentum magis diligit eum filium, qui sibi magis natura adu mi, & maribus. Quarto, quia filii parentibus
magno constant, quos sumis educant artibus, arboribus cl. siquide,ut liquet,magis amamus,
quae pluris emimus. Hinc plerunque mater plus quam pater amat filios, quoniam ipsa plus patre in filio educando laboris suffert, δρmaxime praegnans adhue . quandoquidem quasi omnes foeminae, a deeimo conceptu die sentiunt capitis dolores, oculorum vertigines,fastidium in cibisaedundatione stomachi,& maxime capillum gemiflante partu, ut in plenilunio. Hine paulo superius ad Tobiam iuniorem dixit Tobias leniore honorem bab bu matri tuae omnibus diebus vita tua memor enim esse debes, qua, ct quanta pericula passasse prepser te in utero. Quinto, quia sicut parentes sibi per filios vitam, Sc memoriamiore longam, di immortalem , eum per solam sobolim sequatur post ritas, in qua parentes uodammodo vivunt, Unde Ecclesiasteus ait: Mortuus en pater eius, ct quasi non σέ mortuus ; similem enim sibi reliquii post se.
At vero Raguel dicebat ad generum suum : mane hic, & ego mittam nuntium salutis de te ad Tobiam
Cui Tobias ait: Ego nouI, quia pa
dies computant, & cruciatur spiritus eorum in ipsis.
Cumque verbis multis rogaret Raguel Tobiam , & ille eum nulla ratione vellet audire, tradit ei Saram, & dimidiam partem omnis substantiae suae in pueris, in puellis , & in pecudibus, in camelis,& in vaccis, & in pecunia multa,
VERS. XI. Angelus Domini sanctus sit in itine
re vestro, perducatque vos incolumes, & inueniatis omnia recta circa parentes vestros, & videant
460쪽
Oculi mei filios vestros priui quain
i Variae additiones , ex alys interpretationibus . 1 Audiris pro exaudire, seu violis obtem
nerum suum. Postquam nimirum expletis duabus he-
dire velle . se LXX. mixti autem Tobiaj RagueI, dimitte me, quia piter metis, ct mater mea non Ohra sperant Gidere me. Syrus: Seio patrem meum, o matrem meam in resilitia magna ess/,ct .aei Lii mare non Chra Cidere fa iem meam. Mane his,ct mittam nuntitim fati A GD. Lx X. Dixit autem ei socere . Mane apud me, ct ego mittam ad patrem tuum, findieabunt ei, quis eiria te. Syrus. Et dixit Raguel Ego mittam niantios ati patre tuum, ct ostendent ei, quod ita eantieniebat, ct inmane aptiti me,eriam exiguum dierum. Ego notii. LXX. Dimitte m/ ad patrem meum . syrus. Et ait aci eum Tobia i Non possum,rogo te mitte me,ne taedeat patrem meum. Arabs: Ego fiogenitores meos nα- meraγe dies, ct contri Liatur Ipiritus eorum infer nouerat enim prudentissimus iuuenis totam parentum suorum vitam, ac respira tionem v reditu suo omnino pendere. Cumque mustiι Gerbis roga6set Raguel biam. Vt nimirum per aliquot dies adhuc maneret apud se e taedebat enim illum , uxoremque vehementer, tam longi, atque diuturni unicae filiae discessus dilectissimae,A: iam quidem vix peractis nuptiarum choreis, & gaudiis.1 Et i.ti eum nutia ratisne υHIet audire. Hoc est, exaudire, vel obtemperare. Arabs. Et tam maguel rogabat Tobiam , ipse nunquam re*Indat ei, neque obediebat ei . hoc est, non acquiescebat precibus Raguelis . Sie dicebat Rebecca filio, vi est in Genesi rAudi Coeem meam . hoc est,imple quod iubeo, ita cum nullis posset precibus, vel argumentis adduci Tobias ad dicterendum adhuc per aliquot dies suum discessum.
3 Tradidit es Raguel. Saram, ct dimidiam partem omnis fabulantiae iviae in ptieris . in praeuis . oe. Pueri. Θpiaetiis , pro famuli, & famulae;
etenim passim usurpatur in scripturis .ut Obseruat Serarius, ut iise , & puer pro simulo accipitur,scuti S Hebraicum Naar,&c.atq; se etia apud Aristophane,platone, &e. quinetia apud propertium, qui aperte sic habet. I puer, crius bae aliqua propone reliana Et ' Ominu exquinys seribe habitare tuu. Et quidem hoc nomine famuli sunt insigniti,quod,sicut aiunt Hebraei, puerorum sit natu maioribus obtemperare,& ministrare, ipsorumq. aetas obeudis ministersis sit per ac
κον , inquit Eustachius, qui S alio loco id fieri significat, quod paterno vcluti amore seruos bonos prosequi debeant domini. Patet praeterea hic ex ali/s interpretati nibus uberiorem lactant fuisse bonorum Raguelis partitionem. Sic LXX. Sm gens aut RagueI dit ei Saram uxorem eius, ct diemidium sub antiae , eorpora, ct pecora, argentum. Syrias. Etsurrexit Raguel,9 aiscripsit Atia uam,o- tradidit eam Tobiae, aedit ei ex omnibur diuiινι suis djmidia earia amulos,ctancillas, ct tauros, ct oues, ct eamesis,ct asinos, ct aurum, ct aetenti7 , ct oeses multas, Hy dimisi eos , is o utitus es eos. Arabs , desis. ei Saram coniugem suam,ct dimi iam partem ex omnιbus, qua possidebat ex famulis, ct ex anciaris, ct armentis,et ex bobus, et ovibus. Hebraeus:dedit ei Raguel Saram Uiam sciam, lini tum diuitiarurn sarinis, e feruos , seruas , ct
greges,ct boues, et asinas,et eamelos, et vfestineas pretiosas, et vasa argentea,et aurea.
Angelus Domini sanctussit in itinere ve- siro. Syrus. Ite in paceμν mei incolumes, et Deus caeli, et terrae,i e biliet claω vestra. 1 icit Angelus Domini sanctus, ut etiam Tolbias fuera ad distinctionem An*eli mali,cu, i ut ibi diximus , & boni, & mali Angeli sint
Domini ob creationem . dominium , Se mi
Et oideant oculi mei Alios Oe os priusquam moriar. LXX. Prosperabit vos, μν , Deus erit pri quam mor/ar, nimirum posteritate, Syrus. Et videbo filios Desros antequam moriam Arabs. Et videbunt oeuli meis Itos ve bos ante mortem meam.
Et apprehendentes parentes filiam suam osculati sunt eam, S: dimi
di Oscula ardentis a dilectionis indisti. i Eptiuaginta: D rimulePs eos dimise . sic enim pristi illi
patres cubenediaione iii mittere labant abeutes,
cantes,ut in viam pacis , Nprosperitatis,Angelo ipsorum sancio comi. te gressus eoru dirigeret, ut cum pace, salute,& gaudio ad eum,quem pergebant, locu