장음표시 사용
31쪽
De relationibus relatδ ad modum , quin eaedem percipiuntur, nempe δε ratione, percipiuntur
V plici ratione percipi possunt rex lationes. Nimirum ex immediam
ta terminorum suorum compari ratione, vel eas inserendo ex alia, plus ribusve relati Tibus. Quum xelatio ex: cae dulcedinis percipitur ex immediata comparatione Sacchari cum palato, eam dicimus perceptam ex immediata terminorum suoru M.
Si vero relatio ex: ca: aequalitatis inter duos circulos pereipiatur ex relatione aequalisaris , quam inter se habe re deprehcnduntur ipsorum diametri , eam dicimus deductam ex alia relatione 4 Quem
32쪽
Quemadmodum dices eamdem deductam ex duabus relationibus, si percipias ipsam inferendo ex duabus relationibus aequaliratum , quas iidem circulisngillatim haberent relate ad tertium circulum . Veluti cum ex eo, quod tum circulus A, tum circulus B sint aequales circulo C, infertur circulum A esse sequalem circulo B, hoc est relate ad circulum C. Relatio autem , quae ex alia, pluribu1ve relationibus insertur, potest ex iisdem inferri tum immediate,tum interce dentibus aliis relationibus. Sed de hoc fusius ubi de ratiocinationibus compo sitis agemus.
33쪽
De relationibus relate ad compositἰonem, simplicitatemque ipsarum, hoc es. de compositione, σ smplici-
f. CUm omnis cognitio, quam de quo libet objecto habemus, consistat in relationibus f. a. 3. nempe cum de
objectis nil aliud cognoscatur quam rela tiones, hoc est unica relationum ope CO gnoscantur a nobis objecta; ideo non alia ratione quam relationibus ipsis per quas objecta cognoscimus, eadem objecta indicare possumus aliis, quos alloquimur . Sicuti vero tum unica, tum pluribus relationibus singulare objectum cognosci a nobis potest; puta colore, vel colore simul sapore; ita tum unica , tum pluribus idem indicandum esse videtur. Imo ubi multiplici relationum numero aliquod objectum indicandum est, totidem videntur usurpMidae esse voces, quibus exprimendae
34쪽
mendae relationes significantur. Verum ne hac multipliCitate vocum, sermonis concinnitas depravetur, ideo uni, eidemque voci saepe invenitur communi hominum consensu datam esse facultatem
plurimas simul relationes significandi , quo ea voce audita , statim relationesiplae simul percipiantur'. Quare hujusmodi voces , quae singulae plurimas simul relationes significant, relationem ex ipsis relationibus compositam significare di
Exempli causa , duae illae relationes longitudinis, & latirudinis, quibus peculiare aliquod objectursi cognoscitur, usurpari explicite non solent ad objectum ipsum indicandum , sed earum loco δε-
perficiei nomen compendiosius adhibetur: quod cum easdem relationes sensu complectatur, ideo relationem ex iisdem comis positam significare assirmamus: singulas 'verb relationes componentes, Iorairudianis scilicet, & latitudinis dicimus esse simplices relate ad relationem superficiei, quae ex ipsis componitur.
Similiter si aliis indicaudum esset objectum, quod cognoscimus esse substantia.
35쪽
, 6 i Introductio Ie , impenetrabile, longum, latum, prO-
fundum , grave, vegetans, cogitans, rationale &c. hoc est objectum, quod nobis cognitum est relationibus jubstantiae, isn- penetrabditatis, longitudinis, latitudinis, profunditaris , graviroris , vegetaxionis , cogitationis , rationalitatis &c. si , inquam, indicandum esset aliis hujusmodi
objectum, mole itum esset eas omneS rClationes singillatrin enunciare. Ideo bre Vitatis gratia unica vox ad ipsum indicandum usurpatur, utpote quae relationem humaniraris significans , omnes simul recen lendas relationes sensu complectitur, & indicandum objectum bre ius enunciat. Quare relatio humanitis- sit dicitur a nobis compostra ex praefatis omnibus relationibu S, quae reciproce rela
te ad ipsam simplices vocari possunt.
q. 8.HInc objectum, quod aliqua relatio
ne composita enunciatur, expendi pote it per totidem adspectus, quot sunt relationes simplices, quibus usurpata relatio componitur. Ita objectum, quod nomine
36쪽
ad Philosophiam . Igmine , relatione ve com posita supersciet nunciatur, expendi potest tum relate ad longitudinem, tum relate ad latitudinem, hoc est secundum longitudinem ,& secundum latitudinem Objectum quoque, quod nomine hominis, relatione ve humanitatis indicatur, expendi potest prout estsubsantiale , vel impenetrabile, vel grime, &c. hoc est relate ad jubstantiam, vel relate ad impenetrabilitatem, vel gravixatem &c.
Gare hinc regula erui potest tum
aliorum dict/ expendendi,tum nostra rite exponendi. Ubi enim aliquid de objecto assirmatur, quod relatione composita exprimitur, Videtur, ratione phrasis objectum indicantis, affirmatio objedtum ipsum respicere secundum omnes adspectus ejus, cum re ipsa plerumque unicum ex iisdem adspectibus eadem assirmatio respectet.
E. C. si quis affirmaret annulum aureum aequari annulo argenteo, nempe relatio. nem aequalitatis convenire annulo aureo B rela-
37쪽
relate ad annulum argenteum, videretur ratione phrasis annulos ipsos accipere secundum omnes adspectus eorum, hoc est relate ad pretium relate ad extensionem, relate ad pondus &c. cum nihil horum I peciatim vel determinetur, vel excludatur. Et tamen evidens est, quod si affrmata relatio aequalitatis re ipsa dirigatur ad annulorum extensonem, referri eadem simul non possit ad ipsorum pondus: adeoque ipsi annuli accipi non debent sub eo generali sensu, quo
In hoc igitur, & similibus casibus sedulo inquirendus est adspeesus, sub quo accipi debent objecta , quae relatione
composita enuntiantur, nedum aliorum
dicta expendimus , in errorem incidamus. Vicissim ubi nobis aliquid affrman. dum est de aliquo objecto composito . quod nempe relatione composita exprimitur , sed amrmatio aliquem tantummodo, peculiaremque adspectum ipsiuobjesti respectat, adspectus ipse speciatim exprimi debet, quoties aliunde scilicet ex ipso sermonis sensu, idenclare intelligi minime possit. Quam
38쪽
ὰd Philosophiam. 19 Quam sane regulam si probe obse
varent Mathematici , non ea Paradoκa Venditarent, quae solent. Ita cum Geometrae superficiem fultam dari posse aequalem superficiei infinitae conantur Ostendere , illam considerant secundum longitudinem simul & latitudinem, hanc vero secundum longitudinem tantummodo e quam licet infinitam esse demonstrent, non hinc sequitur infinitam quoque esse superficiem , cum superficies ex longitudine simul ia latitudine constet. In similem quoque errorem labuntur Physici. Veluti cum Boerha avius suadere contendit maximae vis ignem
esse eum , qui ex Silice , & Chalybe
excutitur, eo quod ictu oculi fundat , & in vitrum convertat Silicem. Siquidem ad mensurandam vim ignis expendenda est eadem non modo relate ad vitrum, in quod ab ea convertitur lapis, & relate ad tempus, quod in eadem conversione insumitur , sed etiam
relate ad quantitatem materiae in vitrum conversae, quae cum admodum exigua sit , fallaciam argumentationis O
39쪽
De relationibus relate ad nsum, in
quem usurpantur' se . . q. IO. .
USurpantur relationes. I. Ad indiscanda objecta , dei quibus loquimur. a. Ad ipsa determinanda 3. Ad eadem explicanda . 4. Adinstar objectorum , de quibus aliquid assirmatur. Primi uirpari relationes ad Indicanda obiecta, de quibus loquimur, Patet ex eo quod objecta non alia Iatione indicari aliis possint, quam ga qua Ohiecta ipsa cognoscuntur, nempe TelatI num ope, cum de objectis nihil aliud CO noscamus , Praeter relatione S , quaSipta relate ad alia objecta convenire deprehendimus s*. a. 3. J Ita objectum , quod relatione humanitatis cognoscimus, elidem indicamus, istum appellando hominem,
Quod si plurima objedia indicantur
40쪽
ad Philosophiam. 2Lnominibus, quae nullam relationem signifiCare videntur, non idcirco censeri debet nomina ipsa esse relationibus plane vacua. Quando enim alicui objecto nomen imponitur, hoc semper referri solet ad aliquam circumstantiam , quae objectum ipsum aliquo modo respicit , vel respicere putatur, quaeque Propter ea essicitur terminus consequens ejus retalionis, quam nomen impossitum sensu complectitur. Sic cum a Romanis celeberrimo ipsorum Oratori impositum fuit nomen Ciceronis, hoc factum fuit relate ad cicerum formam, sub qua in ejus facie peculiares carnis excrescentiae conspiciebantur, ut aliqui venditant. Verum cum saepe hujus nodi relationes nullius sint momenti, ideo ipsae in Oblivionem abire sinuntur : ex quo fit, ut plurima objecta videantur indicari nominibus, quae nullam relationem complectuntur cum re ipsa relationem aliquam significent, quae ad aliquam appellati objecti circumstantiam refertur. Hinc ratio illa nominis, quam ex plicare dicitur Etymologia , in eo Ver satur, ut per eam declaretur terminus