Iuris naturae et gentium privati et publici fundamenta auctore Gulielmo Audisio

281쪽

est huius aetatis. An illa est libera civitatis institutio. vel nisus quilibet in imperantem Minime. Legitima libertas ex Deo est: nec quiritiam rebellem dixerit Thomam uorum, regis sui primatum in Ecclesiam reiicientem. III. Quid igitur3 Systema est universalissimum. ideale imperium exercens ab anno 1789, et leges vitae publicae desiniens.

Revolutio est eonssiluuio publici status eae hominis voluntate, ea eluso iure divino: doctrina est, omnem auctoritviem non eae Deo, sed eae homine, veι eae populo repetens: docens, uno verbo, non divina mandata societati esse praepetenda, sed arbiιrariam h minis populorumque voluntatem. Haec revolutionis summa et clavis. Eius postulata , ideamus. IV. Summum populi imperium liostulat, ex quo constituenda sit respublica democratica, vel monarchia, in qua rex comi

liis. legumlatorum autem comitia ei quae dicitur populi vel publica opinio, absolutissima servitute subiiciantur. V. Petit libertatem, vel quaecumque audendi licentiam: pr prietatis divisionem vel abrogationem, nullisque circumscriptam limitibus loquendi, scribendi, vel docendi libertatem: cultuum denique et divortii licentiam. Nec finis: poenae capitis rescissi nem petit, blasphemiae impunitatem, sulcidae sepulturam eccle

VI. Petit revolutio aequisitatem. Abradantur civium status, classes. eorpora omnia atque auctoritates, ut societas universa aequetur in nul litate.

Vll. Separationem petit Melesiae a Statu, quasi nihil esset. aut vulgare quiddam Ecclesia in civitate. Populus in naturali tantum religione edoceatur.

VIII. Revolutio ehariam petit vel constitutionem: idest, rescissionem naturalis atque historicae constitutionis, ortae atque obfirmatae ex seculorum usu et gentium moribus: ut pennulae ductu alia gignatur constitutio, iura delens anteriora, novaque instituens, ea tantum ratione, quod in ea chartula descripta suerint. IX. Tandem, cum acquisita quaecumque Spernat iura, contra ius gentium revolutio novos imperiis et nationibus limites im-riit: omnes Germanos, Polonos, Italos, reipublicae unitate simul ipsa recolligenS.

X. Haec omnia, variis quidem formulis, ab anno 1789, m do petitionis, modo minarum specie agitantur. Sed unum artificii movens, quod ita verti potest: Regem nolumus Dei gratia constitutum, sed delectos a nobis homines, usque dum placeant nobis. Ergo, nullus rexi Vel si uno indigemus, delegatis nostris

ille obsequatur, hi autem nobis. Societatem volumus, in qua non Dei mandata dominentur, sed nostra: videant sponsi, nec nostra refert, ne homo non separet quod Deus coniunxit. Constitutionem nolumus Dei gratia genitam, sed quae exclusive opus sit manuum nostrarum. Ex Dei consilio regna et nationes constitui,

282쪽

vel populum populo subdi potuisse, negamus. Haec omnia rescindimus atque abrogamus M. Summis lineis descriptam revolutionem evolvit iam ampliori calamo Bertinensis pros Sor. XI. Est revolutio peccatum capitale in re civili et politica. Aliae adsunt praevaricationes, usurpatio, tyrannis, conscienti rum vexatio: quae ordinem divinum scindunt alicubi, non ita vertunt, ut pro divino ordine, humanus ordo constituatur. R dicate igitur et amplissimum erimen revolutio. Nihil sunt ca des religiosae, prae systematico terrore anni 1793: in populi in guine. populi esserebatur deificatio. XII. Remnent: Nonne bona plurima contulit revolutior risto; sed male attulit. Nam et bona bene perquirenda sunt, et bona ipsa contra divinum ordinem conquisita. mala sunt. Sic b na est libertas civilis, sed in eo mala, quod in humana voluntate

constituatur, non in iure divino: hinc reliqua omnia in malum con erga. Non exlex monarchia expetebatur: ipsaque monarchia. libertatis sulcimentum et auxilium, absorpta est in certamine. Tutela quaerebatur plebeiorum in nobiles: et illa repente in bellum evasit proletariorum in divites. Libertas conscientiae exoptabatur: athei lacti sunt status et legislator. XIII. Horum aliorumque effectuum causa vel origo latet in rationalismo. Id est rationalismus in religione, quod revolutio in re politica. Per rationalismum emancipatur homo a Deo, druvinum ordinem perfringens, vivens sibi, nihil quaerens extra Seipsum. Docet rationalismus non indigere hominem revelati ne, quod ratio sussiciens sit: nec Dei gratia, quum sat sirma pedistet voluntas; nec ipsa denique Christi expiatione, quum hominia natura bene et per omnia provisum fuerit. Mundi quoque ultimas rationes, vel causas. audax rationalismus in humanae rationis vi constituit, ubique dissume. seipsam ita evolientis per spiritum atque materiam, ut eiusdem sint emanationes animae et corpora: coniunctissima sunt rationalismus, pantheismus et materialismus. XIV. Maxime autem discriminatur incredulitas et rationalismus. Increduli fortasse Pharisaei et Sadducaei, non rationalistae. Rationalismus non tantum desectu est fidei in Deum, sed opposiιa fides in hominem. Aliqualem interdum christianae fidei speciem induit rationalismus, sed in sui maturitate originalem

a Larvala laete processerat revolutio. Quid illa Parisiensi suavius vel civilius, cuius dux Ludovicus Philippus Aurelianensis anno 1830, qui anno l848 eius sutura erat victima' Attamen eiusdem anni 1830 non illiberalis scriptor haec illius descripserat principia: Bellum in legitimitatem divinam; in legitimitatem humanam; in ius divinum: in ius humanum, in nationales libertates, mores. assectus atque institutiones lDES1Lv NDY revolviton et les repolutiona tres . Fatalis haec revolutionum via: Dei pri

283쪽

sormam resumens, apparet quod est: hominis deis viis. De r tionalismo hactenus. XV. Atqui rationalismi exemplo, tota revolutionis natura et facies revelatur. Deum expellit homo ex arce cordis sui, ut eius locum et iura ingrediatur. Protorevolutio haec, reliquae ex illa. Propterea Dei cultum 4riumphans delevit revolutio, Italionis cui tum in trudens. Hare prima eius phasis: rationis emancipatio. Altera est emancipatio carnis . Utraque in republica sociali. c ius illae sunt inscriptiones: DRIFICATIO RAMOX G - DEIFICATIO

XVI. Idem itaque rationalismi et revolutionis initium ac finis: homo in Ioeo Dei constiιutus. Absurdissima quidem miserrimae personae deificatio: sed haec utriusque systematis necessitas. ut primo iura neget divina; illa transferat deinde in rerum hominumve universitatem: ac tandem in quemlibet hominem. Nec quolibet tempore eamdem servant formam revolutio et rationalismus. Sed quum ex eodem mali principio extiterint. aptis temporibus, humanarum rerum vices et cursu' ita ingrediuntur. ut ab illo certamine sormam accipiant, quod in terris bonum inter et malum peragitur. Addit Sthai: a Revolutio et rationalismus initia sunt finis: aevi nempe apocalypliei ingressum signant. οXVII. Prosequitur autem extemplo. Si itaque revolutio prosunditatem tegit immensurabilem, puerile esset in viis decipi. quibus coercenda sit. Revolutionis aevum non claudet charta constitutionalis: quae imo flammam addet flammae. Constitutiones Galli condiderunt ab anno 1789 usque ad 1852: sed illa charti larum laustula insatiabiles revolationis fauces non expleverunt. Sed neque illam gallicum imperium extinxit: quin eam in s lium evexit. XVIII. Revolutionis aevum unicus, nec iam alter, claudet Christianismus. Hic aliud extremum est, peccato revolutionis O positum: quia humanam vitam in divino ordine ille solus constituit. Dicam insuper: si quae bona a revolutionibus emagitantur. a solo Christianismo illa proliciscentur. X X. Ε Christia uismo vera libertas, legitimum scilicet sa- cultatum omnium exercitium, quarum auctor, inspector, tutor ac vindex Deus. E Christianismo vera aequalitas. in quolibet homine imaginem colens. ius atque honorem Dei. E Christianismo vera fraternitas, non socialistica. humanam in individuis speciem sterilibus verbis frustra extollens, sed illa quae operose atque humiliter diligit. infortunia miseretur ae sublevat. vitia corrigit vel patitur, nullam eum populorum vitiis habens fraternitatem. XX. Ε Christianismo politices idea, omnium purior Be Sublimissima: quae e caelo descendit. Hinc omnium problematum. iurium atque osse torum solutio. Si electoris vel legislatoris ius Diqiliaco by Corale

284쪽

sibi arrogat proletarius, ex illo pete, num ex Deo ad illud muneris requisitas conditiones ac missionem ipsam habuerit: si autem dives exclusiva sibi vindicat iura, ita rebus suis utendi aeuuendi, quin aliorum provideat incolumitati, postula an Deus illa tradiderit, ut pro libidine insumantur. XXI. Solus igitur revolutionem exscindet Christianismus: quia solus ipse libertas est. revolutio autem libertatis imago ruedicula et mendax. Ubi ille assulserit, qui est libertas simul et v ritas, umbrae et mendacia diluentur. Ast revolutio nunquam sunditus exelletur, quia nunquam in terris veritas integra et sola d minabitur. Sternetur illa, pedibus conteretur; resurget iterum. custode consopito vel decepto: quemadmodum vetus Amalecita. Moyse brachia demittente. XXII. Non talia itaque tempora instant, quibus, regibus atque principibus, suis tute otiis, aemulationibus, iniustitiis, vitiisque indulgere liceat. Hostis humanae societatis, continuo accinctus, occasionem scrutatur, nec dimittet, qua ipsi ex divin rum ossiciorum arce reced4nt. In divina illa arce. salus. Nostra quoque in divino tribunali sita est, quo undique circumdati s mus. Nobis quoque, eorum subditis, claudere oculum, vel arma demittere, nefas est: omnes milites sumus et iuris custodes, ut in revolutionem dimicemus. Mali imperium est revolutio. Bellum hoc non in aggeribus tantum vel in castris peragitur: christianus quilibet, Deo sidelis et regi, temperans, honestus, herossit in revolutionem. Expulso peccato, concidet illa, quae superbiae est peccatum. Nemo externum vincet hostem, nisi interno debellato, qui latet in corde. Ultima revolutionum clades est FIDES cunisTIANA. Nos dicemus: FIDES CATHOLICA.

XXIII. Usque huc Sthat, iuris socialis doctor egregius: cuius effata ex protestantis ore ideo arripuimus, quia nec suspecta: rationalismi vero, indeque genitae revolutionis indolem, cognationem, processus ac fines graphice describunt. Iamvero . expositis revolutionum placitis, quibus nec minae desunt nec vis in publicam societatem, quid iuris sit in imperante exquiramus. XXIV. Quum Revolutio minima sit civitatis pars, neque invertendae societatis mandatum ab ipsa obtinuerit societate, sa-ctio est nec populari principatu tecta vel sussulta, iniqua in iusci, itatis atque imperantis. Atqui vim vi repellere, iura omnia elamant. Ergo imperans, quo iure externos hostes a se atque a civibus arcet. sic aget in internos: ius enim servandum, iniuria a civibus propuls3nda. XXV. Quid si superius exposita Revolutionis postulata. maior civium pars a principe abstrahere nitatus Qui populare iactant imperium, numerice desiniendum sta foura nita dei num ro, Ia manioraneta), noxia quaecumque populo emagitanti ac decernenti concedenda fore a principe, necessaria conclusione d

sinient. Nam si populi est imperium, si voluntas populi eminet

285쪽

principis auctoritati; populi voluntas quum in data hypothesi s prema potestas sit atque irrelamabilis, ipsa siet summum ius in civitate, cui obsequi iustum sit. nefas autem refragari. Emo ossicium erit principis et sanioris civium partis, plurimorum sequi iniquitatem. Incivilissima haec conclusio simulque iniquissima, ex populari principatu recta fluit, qui, si existit, nulla alia quam numerica ratione supputari potest. Eius patroni unum hoc habent quo se tueantur: sieri non posse ut maior pars in malitiam vel errorem labatur. Atqui, reponimus. maior Atheniensium pars Aristidem iustum expulit e civitate, Hierosolymis Christo pra tulit Barabbam. Generatim vero virtus et sapientia in mortalibus rarescunt, rarissima autem sapientia quae regendae civitati apta sit. Fieri ergo potest, et siet saepissime, ut pars numerice maior sectetur ceteris noxia vel iniqua: tuncque vel illa obtin bunt, et siet ius ex iniuria: vel si a principe iusto repellenda sunt et coercenda, imperium illud numericum est reiiciendum. XXVI. Haec itaque concluduntur: I. Revolutio quum sumdamentalia societatis principia aggrediatur, iniqua est in principem, in civitatem, in naturam. 2. Quum in ea sit minima civium pars, minis licet et clamoribus validior, populi neque nomine neque auctoritate sussulcitur. 3. Si maxima quandoque si rei populi pars, quum nihil stultius habeatur quam iura non ex iustitia, sed ex numerica insipientium quantitate vel elicere vel dimetiri, tune quoque esset per se iniqua et cohibenda.

286쪽

REGIMINUM FORMAE DEFINIure R ET COMPARANTUR. I. Tres regiminis formae. II. An miscendae. III. Ex Cicerone, omnium aequalitas, in virtutis inaequalitate, est indecora et iniqua. IV. Idem mixtum praeseri, ut puram democratiam excludat. V. Sed iam, aliqua tamen praecautione, regium laudat atque exornat. Vl. Primo, rationis exemplo, cuius in homine unicum est imperium. VII. Deinde exemplo lamiliae, et navis, amplissimisque experientiis. Vill. Quam inepta lasciviens libertas: dictatoria potestas. IX. Immodicae libertatis descriptio et effectus. x. Nimiae libertati proxima servitus. XI. Mixtum illud laudatur, in quo u suo quisque est gradu firmiter collocatus . . xl l . Persarum disceptatio. xlli. Otanis sententia pro republica. XIV. Megabysis pro aristocratia. XV. Darii pro monarchia. XII. Abusus ubique possibilis, sed atrocior in multiiudine.

I. Hactenus de regimine constituendo, cuius hostes sunt imsurrectio et revolutio: nunc de eius sormis. Regiminis vulgati simae formae vel species sunt monarctis, aristoeralia, demer ιia. Inquit Tacitus: a Cunctas nationes et urbes populus aut primores aut singuli regunt 13. n et Quare, subsumit Tullius, cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum v camus, et regnum eius rei publicae statum. Cum autem est penes delectos, tum illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur. Illa autem est civitas popularis, sic enim appellant, in qua in P pulo sunt omnia R. nII. Discrepat autem a Cicerone Tacitus, an miscendae sint hae sormae, necne. Negat Tacitus: a Delecta ex his et consociata reipublicae forma, Iaudari facilius, quam evenire; vel si evenit,haia diuturna esse potesιδ).s Paulo antea commemoraverata di cordias consulum adversum tribunos, plebis et optimatium ce tamina M. v Tullius vero, sive eius in libro de Republica inte locutor, non perlaeta illa, sed quibusdam conditionibus tolerabilia assimat: α Atque horum trium generum quodvis, si teneat illud vinculum, quod primum homines inter se rei publicae causa societate devinxit, non persectum illud quidem, neque mea se tentia optimum, sed leseratule tamen, et aliud alio possit esse praestantius. Nam vel rex aequus ac sapiens; vel delecti ac principes cives: vel ipse populus, quamquam id est minime probam dum. tamen, nullis interiretis iniqui tib M aut cupiditatibus, po se videtur aliquo esse non incerto statu R. v In quibus duo sunt animadvertenda: 1. monarchiam atque aristocratiam possibiles dixit; 2. democraticum imperium minime probandum, vel iis co ditionibus quae nunquam existunt: quando enim populus imp rans habebitur. nullis interieciis misitatibus nes iniquitatibus' III. Pergit adhuc Cicero, cuiusque regiminis vitia ita commemorans, ut ceteris maiora in populari imperio deprehendantur: a Sed in regnis nimis expertes sunt ceteri communis iuris

287쪽

et consilii sin illo intellige regno ubi rex despotice agat): et in

optimatium dominatu vix particeps libertatis potest esse multi, ludo, cum omni consilio communi ad potestate careat scilicet multitudine in paucorum despotismo redacta : et cum omnia per populum geruntur, quamvis iustum et moderatum quod vix fieri posse iam indicaverat , tamen ipsa aequalitas est iniqua, cum habet nullos gradus dignitatis 1 . i, Vellicat deinde Athenienses, quod et sublato Areopago, nihil nisi populi scitis ac decretis agebant; quoniam distinctos dignitatis gradus non habebant, non tenebat ornatum suum civitas. n Conditionum atque honorum, dignitatis quoque et auctoritatis distinctiones et gradus, sicut ingeniorum ac virtutum adsunt varietates, praeterire igitur, ut pura iubet democratia, iniquum est: a Cum enim, addit, par habetur honos summis et infimis, qui sint in omni populo necesse est, ipsa aequitas iniquissima sit M. BIV. Pergit: si Atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicorum non turbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus. Quae genera primum sunt in iis singula vitiis, quae ante dixi: deinde habent perniciosa alia vitia: nullum est enim genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad sinitimum quoddam malum praeceps ac lubricum. 1, Ast democratiae iter lubricissimum: si Iam Atheniensium populi potestatem

omnium rerum ipsi, ne alios requiramus, ad furorem multit dinis licentiamque conversam, pestilentem latentur. n Conquisito Atheniensium exemplo, populi romani odium a se removet. Non minus tamen evidenter in Atheniensium ac Romanorum rempublicam concludit: u Itaque quartum quoddam genus rei publicae maxime probandum esse sentio. quod est ex his quae prima dixit moderatum et permixtum tribus 3). v Regiam nempe maiestatem, optimae regiminis formae praeesse oportere, Iuc lenter amrm3t. V. Verum et ultra progressus, si electio daretur, ceteris r gium praesert: a Sed si unum et simplex probandum sit, regium probem atque in primis laudem M. n Primo, quia et occurrit nomen quasi patrium regis, ut ex se natis, ita consulentis suis cruvibus, et eos conservantis studiosius quam adigentis in servit tem: ut sane utilius sit lacultatibus et mente exiguos sustentari

unius optimi et summi viri diligentia 5 . o Regia haec et pate na charitas, quam Cicero laudat, elucet maxime in monarchia hereditaria.Verum, ne optimates ipsumque populum apertissime laederet, illorum laudat consilium. huius autem libertatem: a Itacharitate nos capiunt reges. consilio optimates, libertate populi: ut in comparando dissicile ad eligendum sit quid maxime v Iis 6 . n Imo nec dissicile, quum cito ipse Tullius, Iovis exemplo, qui et et rex et pater haberetur omnium, v in terris quoque regis praeserat imperium. Quod et gentium lactis, et sapientum confirmat auctoritate: u Ita consensisse gentes, decretis vi-

288쪽

delicet principum . nihil esse rege melius, quoniam Deos omnes censent unius regi numine 1 . is Quod alio ipse loco retulerat: 1 - , a Omnes antiquae gentes regibus quondam paruerunt 2J. η Tum di tiipsam denique Romam a regibus et virtutis et granditatis suae ui 1. 'exordia retulisse, Tarquinio tandem expulso, non regno sed ho- 'minis vitio: a Regale civitatis genus, probatum quondam, poStea, non tam regni quam regis vitiis repudiatum est 3 . v a De Dy. , VI. Quum autem Scipioni haec disserenti regereret Lae- lli, Iius. apud se, ut apud bonum iudicem, argumenta plus quam testes valere; tum Scipionis nomine prosequitur Cicero. Probat scilicet regium in homine vel monarchicum esse oportere rationis imperium, quo avaritia, iracundia, aliarumque cupiditatum in rationem ipsam seditiones compescerentur. Tum Laelium urget Seipio: si Probas igitur animum ita adfectum Laelius: Nihil ve- m. inquit, magis. Scipio: Ergo non profecto probares si . consilio pulso, libidines quae sunt innumerabiles. iracundiaeve t nerent omnia. Laelius: Ego vero nihil isto animo, nihil ita animato homine miserius ducerem. Scipio: Sub regno igitur tibi esse placet omnes animi partes, et eas regi consilio. Laelius: Mihi vero sic placet. v Tunc maiori impetu Scipio: a Cur igitur dubitas quid de re publica sentias7 In qua, si in plures translata ressit, intelligi iam licet, nullum fore quod praesit imperium: quod quidem, nisi unum sit, esse nullum potest M. n De Rep., VII. A privati hominis exemplo, in quo unius rationis com L δῖ. filio reguntur omnia. ad alia delabitur Scipio: et Quid domi r Pli res ne praesunt negotiis tuta Laelius: Immo vero unus, inquit. Scipio: Quies Totam domum num quis alter, praeter te regit' Laelius: Minime vero. Scipio: Quin tu igitur concedis idem in re publica singulorum dominatus, si modo iusti sint, esse optimos Τ Laelius: Adducor igitur . et propemodum adsentior 53. a b illi, Ms.

Inde assurgens Scipio: et Tum magis adsentiare, Laeli, si omittam similitudines. uni gubernatori. uni medico, si modo digni sint iis artibus, rectius esse alteri navem committere, aegrum alteri, quam multis, ad maiora pervenero si . n Sunt autem illa 6 Ιb., 30. maiora, sacra publica quae continuo stabiiciuntur: a Vides. quinio exacto . mira quadam exultasse populum insolentia libe Latis: tum exacti in exilium innocentes. tum bona direpta multorum, tum annui consules, tum demissi populo fasces, tum pr vocationes. Omnium rerum, tum secessio plebis, tum prorsus ita acta pleraque. ut in populo essent omnia T). , In quem locum τὶ ibid, addit Maius: et Easdem calamitates narrat Polybius accidisse in urbe Messene, quo tempore ibi suit democratia: ne recentioria apud nos exempla commemorem . quae sunt notissima. n Haec ille. anno 1822. Quid. posteaΤ Eadem semper. in libertatis insolentia: a Plebs soluta regio metu. agitari coepta tribunitiis procellis N. v b T . I.iv. II.

289쪽

2T2 LIBER Ill. tradit Scipio: a Licet enim lascivire dum nihil metuas. ut in navi ac saepe etiam in morbo levi. Sed ut ille qui navigat. cum S bito mare coepit horrescere, et ille aeger ingravescente morbo. unius opem implorat: sio noster populus in pace et domi imp rat et ipsis magistratibus minatur, recusat, appellat, provocat; in bello sic paret ut regi: valet enim salus plus quam libido. Gravioribus vero bellis, etiam sine collega, omne imperium nostri

Penes singulos esse voluerunt. quorum ipsum nomen vim suae

potestatis indicat. Nam dictator quidem ab eo appellatur quia dicitur; sed in nostris libris vides eum, Laeli, magistrum populis Cic. . De appellari 1 . n Revera a nono anno post reges eXBetos, cum g Rep., I, Ah, ner Tarquinii, ad iniuriam soceri vindicandam. ingentem collegisset exercitum, nova Romae dignitas est creata, quae dicta-2 Eutrop. , tura appellatur, mdior quam consulatus 2). v Adeo non popi Areo. histor. Ius, non senatus, sed una mens unaque manus labenti Succurrit

B- , .d Rn- imperio: quod Livio quoque animadversum: a Trepidi Patrus ad summum auxilium decurrunt, dictatorem dici placet. Dictatoris

Dionys. lla lic., lus in regia vel in dictatoria demum auctoritate. IX. Tandem rem conficit Scipio, ex effectibus popularem libidinem describens: a Si quando aut regi iusto vim populus a tulerit, regnoque eum spoliavit: aut etiam: id quod evenit m Pius, optimatium sanguinem gustavit, ac totam rem publicam substravit libidini suae: cave putes autem mare ullum aut fammam esse tantam, quam non facilius sit sedare. quam effrenatam 4 Cic. . De insolentia multitudinem M. is Deinde disertissimam laudat Pi ReP., I, 42. tonis sententiam, popularium commotionum historiam vel em-giem describentis: a Cum enim, inquit, inexplebiles populi sauces exaruerunt libertatis siti, malisque usus ille ministris, non modice temperatam sed nimis meracam libertatem sitiens ita Serit: tum magistratus et principes, visi valde lenes et remissi sint, et large sibi libertatem ministrent, insequitur, insimulat. arguit; praepotentes, reges, tyrannos vocat. n Prima haec ins lentiae exordia, ex Platone; unde illa sequuntur: et Eos qui pareant principibus agitari ab eo populo, et servos voluntarios stypellari; eos autem qui in magistratu privatorum similes esse v lint, eosque privatos qui essiciant ne quid inter privatum et magistratum disserat, serunt laudibus et mactant honoribus. n Idest. adulatorios atque imbecilles magistratus diligit populus, ut licentiosa ipse multet libertate: u Ut necesse sit in eiusmodi r publica plena libertatis esse omnia; ut et privata domus omnis vacet dominatione: et hoc malum usque ed bestias perveniat. Denique ut pater silium metuat: pater filium negligat: absit omnis pudor, ut plane liberi sint: nihil intersit civis sit an peregrinus: magister ut discipulos metuat et iis blandiatur, spernantque discipuli magistros: adolescentes ut senum sibi pondus adsumant. senes autem ad ludum adolescentium deseendant, ne sint iis ο-

290쪽

diosi et graves. Ex quo sit ut etiam servi se liberius gerant:

xores eodem iure sint quo viri. In tanta libertate canes etiam et equi, aselli denique liberi sint, sicque incurrant, ut iis de via deci endum sit. n Haec Plato: unde colligitur: si Ergo ex hac i finita licentia haec summa cogitur, ut ita fastidiosae mollesque mentes evadant civium, ut si minima xis adhibeatur imperii, irascantur et perferre nequeant: ex quo leges quoque incipiunt negligere, ut plane sino ullo domino sint 1ὶ. n i X. Restat ut immodica libertas ad servitutem populum rapiat, quemadmodum potentiae abusus 3 et excussus infirmat vel evertit regis principatum: si Nam, prosequitur Scipio ex Plat ne, ut ex nimia potentia principum, oritur interitus principum, sic hunc nimis liberum populum libertas ipsa servitute adficit.

Sic omnia nimia, cum vel in tempestate, vel in agris, vel in eo poribus laetiora suerunt, in contraria sere convertuntur, maXimeque in rebus publicis exstitit: nimias pie illa libertas et populis et pritatis in nimiam Servitute in cadit. Itaque ex hac maxima )ibertate tFrannus gignitur, et illa iniustissima et durissima ServituS. v En nutem illa Omodo populus tyi annum sibi constituat et servitutem: si Ex lioc enim populo indomito. et potius immani, deligitur altiluis pleriumpie dux contra illos principes adflictos talia et depulsos loco, audax, impurus, conSee id HS prote xe bene saepe de re publica meritos, populo gratificans et ali na et sua: cui quia privato sunt oppositi timores, dantur imp ria et ea continuantur, praesidiis etiam, ut Athenis Pisistratus. saepiuntur: postremo a quibus producti sunt, existunt eorum ipsorum tyranni. n Hinc novae commotiones populorum, regnorumque con ersiones: si Sic tariquam pilam rapiunt inter se rei

publicae statum, tyranni ab regibus: ab iis autem principes aut populi: a quibus aut factiones aut tyranni: nec diutius unquam tenetur idem rei publicae modus M. B . ' 2 Ilii, ε .XI. Quae cum ex Platone M recitavisset Tullius Scipionis a Plato. denomine, pro sua concludit sententia: α Quod ita cum sit, tribus Rep., Vli I. primis generibus longe praestat mea sententia regium. n Annuit Plato in Politico, et Plutarchus in brevi scripto de unius in re publica dominatione: ab Isocrate quoque, in Nicocle, monarchia ceteris politicae generibus studiose praesertur: de monarchiae praestantia totus est Stobaei sermo XLV. K Sed, inquit Maius. de tam celebri re cumulare scriptorum testimonia, abutentis otio est. O Quum tamen et Romae scriberet Cicero, neque exlegem

diligeret principatum, subiungit: si Regio autem ipsi praestabit

id quod erit aequatum eι temperatum tribus optimis rerum publicarum modis. Placet enim esse quiddam in republica praestans et regale: esse aliud auctoritate principum partum ac tributum; eSSe quasdam res fer alas iudicio voluntatique multitudinis . n Quam longe absint haec a regimine repraesentati, o prout nunc circumfertur, videbimus infra. si Haec constitutio, subdit