Disputatio literaria inauguralis de Aeschyli Choephoris, deque Electra cum Sophoclis tum Euripidis

191쪽

ea quae in hominum moribus cognoscendis vers. tur, ut enim rerum naturam et principia inquire di studium multis se commendat, uti disputatio, num subtilitas ingenii acumen exercet et auget, itamia is tamen magisque universae utilitatis est imvestigare quales Mi imus, quid, quamque diverae, sentiamus, Velimus, fugiamus, quaeque sint Causae exiguae saepe et reconditae), quibus ad iudicandum aut ad agendum impellamur. Booatudio illae maxime tenentur gentes, quibus Severi rem mentem et gravitatem quamdam natura dedit, quasque adeo ad cogitandum, observanidum, et Perpendendum aptiores informavit unde sertasser etendum est quod Anglorum et Gemanorum tragoediae, aliaque opera quae imitatione comine tur, diligenti excellant morum observatione, quum Contra sermonis elegantia et exquisita rei metricae cura, a Gallicis facile superentur Euripides au'tem noster, Anaxagorae auditor, temporibus vixitiis, quibus philosophia a Socrate e coelo in terris revocata est et in privatorum domos introducta, uis. d vitae magistra exstitit quam ita demum arbiatratus est Euripides huctuosissimam re lateque patentis utilitatis , si non in philosophorum et rhet

rum scholis Musa maneret, nec singulis tantum quibusdam permitteretur, sed cum Populo cuncto

communicaretur. Quum vero tanta essent memoriae facilitate Athenienses, ut Homerica carmina

multi possent memoriter recitare i), philosophiam

192쪽

pniale fecit iuris et in scenam prodinit, ut pra ceptis eius auditores imbueret. Hinc uisimrimae

istae ct verae sapientiae plenissima sententiae, quae omnium ore serebantur, quas tanquam Proverina quaedam oumes memoria tenebant, quae inges rem nactae sunt auctoritatem, adeo ut deinde philosophis saepius usurpari consueverint, nec Graecis tantum, sed exteris etiam essent notissimae. Huie quoque causae tribuendum est, quod in Person

rum suctum moribus e gendis plane diversam ab ea, quam secutus est Sophocles, rationem ini rit Euripides. Neque enim, ut ille secit, magnitudinis quamdam atque sortitudinis et constantiae speciem consectatus et amplexus est, quam in T Tum natura non inveniret; sed , quod philosophi Proprium est, quid verum esset quaesivit, illudque

arripuit, et in scenam Produxit quo tamen non ita usus est, ut hominum vitia et turpitudines e -- gitaret, sed hominem tam sortem et inritantem, tam magnum et excelsum, tam generosum et, hilem informavit, quam ipsa serebat humana natu ra. Animi vero affectus, perturbationes , et ipsa adeo vitia ita assilibuit, tamque vere Spremit, ut ad miserationem movendam, quo maxime excelluit, et ad tragicam voluptatem, mestum inde Proseo

rit. Quodsi nonnullis magis illa placet Sophoclis

193쪽

aene se commendam, qua est maxima imitati axis laus.

Blud multi, Euripidis personas acerbius et imis prudentius reprehendentes, animadvertere iniit neglexerunt aut noluerunt inter quos Schlegetius inprimis in poetam nostrum invehitur Neque Dinimagni momenti est, quod tammestra et Aegistho OP LV. P. a , animadvertit, hunc benevole restem excipere, illam, V ἀζως γαν τοῖς δεδμη - χαι -- filiam amice adloqui, itaque Euripidem inepte auditorum miserationem movere. Et

iam hoc ipso Euripides Aegisthi et Clytaemnestrae

mores veri me expressit nam nemo est tam,

Ius, ut non aliqua ex parte bonus sit, uti nemo tam bonus est, quin aliquid ei insit vitii atqui hospitalitas apud veteres tam communis atque uugaris erat virtus, ut etiam Aegisthus eam exercem Potuerit, eoque magis quod ita simul regiam dignitatem a se occupatam tuetur Quod autem ad Cluctaemnestram attinet, non sane tam nefariam et odiosam Euripides eam exhibuit, quam Aeschylus et Sophocles nec commisit poeta philosophus ut in illud vitium incideret, quod in recentiorum maxime sabulis saepius animadverti potest, ut homines non boni inerantur, sed perfecti, nec mali contra, sed ita pravi et scelesti, ut nulla prorsus virtut vestigia relinquantur: quod sane ridiculum est Euripidis igitur Clytaemnestra tam caeco amore Aegisthum prosequitur ut nefarias nuptias cum eo inire non sit verita, postquam reversum Agani- a --

194쪽

ia mea impie trucidasset Orestis mctu, et obsinquio illa , quo mulieres ei cedere Solent, quem aut amant, aut aliquando amarunt, Aegistho resistere non potest, adeoque liberis suis adulterum praeseri, sed ita tamen ut se matrem esse non plane obliviscatur Bines Electram iam antea Aegisthi furori eripuerat, hinc etiam eius miserias deinde luget et miseratur. Icelus commiserat ingens, gravi Poena solvendum nec necesse habebat poeta ut eam mainoa esurvam Proserret et odiosam aut scelus a dentem sceleri et hoc ipsum quod ei superest, dimi amoris, tragicam magis reddit mortem matris

a liberis suis necatae. In hoc etiam predentissime egit Euripides quod Aegisthum spectatoribus inmobtulit, sed a scena removit, eiusque caedi nuchram substituit narrationem. Eiusmodi enim est Aegisthi persona ut neminem movere Possit, eoque magis quod eius mors nullius sit momenti, at eum Clytaemestrae caede comparetur L adeoque inutialem in Choephoris personam agit Aegisthua, HL lam sum in Sophoclis Electra quae tota Soph His sabulae ultima scena , languet et riget, et,

quum ouinia quae pulchri sensum aut terrorem e etiam possint in praecedentibus iam exliausta sint, ita adiecta est, ut tanquam splendida vesti ias tus pannus, tragoediae sine dedecoret. Rustici etiam et Senis mores verissime expressit

Euripides. iis a prudens et cautus, Orestis,

quem ii senex illo paedagogus in Euripide in-intus esse vidc-

195쪽

quem olim servaverat, non oblitus, eum statim agnoscit, et consiliis adiuvat. Ille vero ista mominaimplicitato et bonitate, quae rusticis hominibus tribui solet, Electram a domesticis operibus sublevare studet, atque etiamsi pauper sit si vel egenus, Orestem tamen cum comitibus suis hospitio excipere non dubiis c i, in hae tragoe , partes breviores sunt, quum acti mi plurimum ubh-tur, ita ut hoc inminem ephoris Nonito ait Euripidis Electra Ceterum eius Uantris Pubeherrimi , atque poetico spiritu et sublim te insidines, ab isto sere vitio immunes sunt, quo non semper carent Euripidei Chori, ut ea saepe nant quae manus proposito conducant, neque ad ipsum tragoediae argumentum pertineant quo magis dolendum est cantus illos vi,scuriores interdum esse et corruptelis laborare. Quod vero mi ME RA et aram attinet, qui

earum permnarum mores acerbe reprehenderunt, Euripidem aut non legerunt, aut non intellex runt, aut certe non satis animadverterunt eum

plane diversam iniisse rationem, quam Aeschylum et Sophoclem. Senserat nimirum horum Mausis aliquid inesse quod humanitati et pietati repugnaret matris enim caetam eiusmodi esse, ut nutilis miseriis , nullis periculis, nullis huius matris sceleribus, neque vel ipsa patris ultione posset e

tur in uodammodo ad imitationem senis in Q x, cui uem Pu sit ἀναγωνισι

196쪽

cusari scelus ab ea commissum moris iuendum erat, sed hanc Menam non filius a matre repet re debebat: Πο γὰρ -- κεπρω , - μητροκτωσὶ ἔQuaesivit titur poeta aliquod, ut ita dicam, subsidium, quo iacti atrocitas levaretur, quo Ore te et Hectra extema quadam vi impulsi et M in eoacti hoc erimen omnium maximum perru Terit, ut eorum culpa hoc modo minueretur. Non sinciebant tu tanta in Ch 'meis minae, quippo eius irae se potius offerre Orestes potuisset, quam matrem impie necare et iliadem oracutiun in Sophoclis alnila minoris otiam esse momonti upra monuimus. Adhibuit igitur Huripides Fatum, ut eis aetem et immota necessitate, cui resistero non Possent, state et soror ad tantum iacinus propellerentur. Est igitur illa saeva Necessitas, vos trabales, et cuneos manu Gestan. abena, mi parentes Orestes et Electra non crudeles et mroces, neque impii, sed miseri magis evadunt. Rem ipsi declarant Dioscuri, M. 3Oa: μαρα ἀν- θ viri Fatin illud antea decretum v. Ῥι, - -

197쪽

trahis, imperium eum Iove tenet, , rast, μαλα Ζευς te. a necessitatis lege non state tantum, sed soror etiam tenetur , quippe

Cum hoc sat coniuncta est calamitas illa huic sa.. miliae impendens, ista inde a Myrtili caede Pelopidis adhaerens Dr: αἰα Ἀμροτέρους Bis denique ocedunt oracula μι---- ά, quae Orestem ad sicinus propellunt salo de tinatum e v. 297. v. 363. Quum igitur ista siti maiore vi et me aio Orestis et Electrae tollatur culpa, sed factum a.

men idem maneat, neque eius atrocitas minuatur, Orestem matrem interseeturum spectatoribus ori re, et Electrae sinae mores magis etiam, quams et Sophocles, feroces informare non Veritus est Euripides, quum hoc modo augeretur potius tra. gica voluptas Fati igitur decretis ut humanae etiam calamitates accederent, iis Electram oppressam e laibuit miseriis, quae animo nobili et Pneroso sunt

gravissimae Aeschri et Sophoclis inventis illud addidit, ut Uectram interficere voluerit Aegisthus,

utque Agamemnonis filia, cuius nuptias ambierant 'ED- π σοι - , rustico cuidam a matre, M. 6o, et Aegistho, M. 34, nuptum daretur ut tot malis. Ontumelia esiam, nobilis, unde iris

erat,

198쪽

erat, generis contemtus, turpes demque et indiga nuptiae accederent. Uectrae autem Euripideae non ea est sortitudo', non ea constantia , quam n euae suae tribuit Sophocles quod ipsum sertasse melius certe verius est. eminerat enim Euripides quod in vim pulchrum sit et laudandum, idem minem dedecere. in mortem metuit, M. I9, hinc ipsam paupertatis pudet, M. Oa, hinc ei Iuctus et indignatio, et ipsa ira et odium muliebris sunt animi, nec virilem ferocitatem referunt. Ore iis vero mores sine dubio sunt nobiliores et,

uores, quam in Aeschyli et Sophoesis sabulis. Quum enim maiores habeat proprii odii causas, quippe qui vagus et Asia, quin etiam m-

τα κοά sil α β- ν. 33. Sqq. in summo quoque vitae versatur Periculo. v. 33. nusquam tamen, ut a d Aeschylum aperte, aut tecte apud Soph elam se propriam simia ultionem persequi signimeat; sed, postpositis quae ad ipsum Pertinent m tris tantum adulterium et patria necem cogitat, M. 6. ωέ. q. , neque inimico suos, Sed misisset mmram iusta assicere Poena constituit: s. o. 687. Ceterum ita coniunctae sunt Electrae et restis Personae, ut separatim bene considerari nequeant rquare simul earum in hac fabula partes breviter recensebimus, quo magis etiam elucebit, quod supra

de Fato diximus.

Electra , adversae s tunae impetu victa et ompressa, in sabulae initio animum despondet, nec tot tantisque malis resistere valet. Begalis enim vi

199쪽

virgo patriis expulsa aedibus, Iam e Pauper et neglecta, in mohsibus procul ab urbe degens, amicis omnique auxilio destituta, omnem sere spem abi est, nec calamitatum videt exitum aut levamen. Imdignas suscipit domesticas operas, et miserae, ad quam redacta est, vitae conditioni se submittit, M. 71. Quod unum reliquum est, patris satum ibbere luget hoc tantum gaudet, nec acris aut se iis, aut choreis delectari potest, M. 75 sqq. Im

bus et montibus errat, sororem quaerens, uix eam ω υ -ρρου adsciscat, ab eaque simul quae in urbe agantur audiat. Prudentiae tamen memor, quippe in summo versatur vitae periculo, se non Orestem esse declarat, ae ab Oreste missum singit. Repentino eius adspectu primum exterrita Electra, mox Datris audito nomine, omnem tum deponit, et quam amiserat spem sensim animo recipit. Hinc mutuo se interrogantes, haec Orestis suturi adventus mentione erigitur, et anumum iam ad ultionem adplicare incipit ille in proposito suo confirmatur, et audito quales sepulturae bonores nactus sit Asamemnon, p. 87,

3 Iis enim , su et , Mismia et Mam eon ago , Te intuta minori distinetionis nota post ἄδμ, quam minus recte Missimis delet. Haec iis eo truenda ita videntur, ἐκ Φεοο

200쪽

vix lassignationem vestitit, nec sibi temperare ρο les quin exclamet, ἀμω τε ἀπ et 3 l . . . . Iustum vero prudenter reprimit dolorem, atque, ne ipso luctu Orestem se esse prodat, talis sub

tunsit,

rube teis θυραυ- σα μά- δε ει βροτοία ' Nec minua in sequensibus etiam Personae, quam . cepit, pines prudenter. et caute tuetur, m. 395. ω. 549. Sequitur longior Hectrae orauo qua Si gula γ' passa sit diserte recenset et exponit, si que memorandia se ipsa simul et Orestem ad vim di

r In omni s la mesta semper histrionis arbitrio resinae sunt, ut quid quantaque vis verbis singulis insit ingeniose miseligat, et apte proferat quare persuasum mihi habeo Iomines Itim hoe sensu aecipiendum, et ah histrione 'nuntiandum fuisse. Ceteriim quam accurato Partes sua agere necesse habuerint histriones Athenis, probat notissilua historiola Hein M, qui versum Euripidis recitans,

dievre videbatur, uagno eum auditorum risu. Quod dei . At istis anes et Stratiis in rem suam eonvertere nou neglexe ru Via Scho Gri . ad OreM. v. R.