장음표시 사용
51쪽
karpo Iabo' Miritia aequiritur. 4unt adsimnativae; partieula enim negativa non, in prima est subjecto praeposita, Praedicato autem in secundo ; aequivalent proinde his: imsertas sunt miseri ; multo latiore Oinus acquiritur. IIaec autem propositio . Filius Dei poterat in Mundum non Oenire, quia si errimus , infinita est; negans quippe Particula, e tyracdicato Praeposita. I. 67. Def. a. ProPosilia Mera illa dicitu , quas de εubjecto a mat, Dei negat, quod revera bubjecto ιρsi
F. f6S. Schol. Multipliciter autem propositio aliqua dicitur vera ; vel I. mauria irer, veΙ u. formatiter. vel 3. in sensu liferali; vel 4. in sensu allegorico , vel f. in sensu composias; vel 6. in sensu dioiso. Propositio dicitur vera materialiter,is quando ultributum non convenit sta hiecto ratione ipsius naturae , sed nominis ἰuli haec: Petrus est nomen sufflansioum , vel duabus yyllaBis constans. Formaliter vera, si praedicatum essentiae subjecti tribuitur; vir Petrus est Aomo.
g. 169. Def. I. Propositio vera in sensu literati illa dicitur, qua res ita accipiuntur, uti, literaliter denotant voces, qui bias exprimuntur: talis est illa Davidis Psal. X. v. 6. Qui diliUt iniquitatem, odit animam suam. Vera autem propositio in sensu allegorico , vel metvhOrico dicitur, in Pia voces ipsae ad aliquid aliud , per
quamdam similitudinc ira, significandum transseruntur: la-li, est haec Christi Domini apud Ioannem Cap.XV. V. L, a Ego sum Oilia Oeria', et Pater meus a seola est' f O. De , 4. Tandem propositio vera in seniri eomposito cst illa , qua enunciatur , attribulum subjeato
convenire, eodem tempore, tit uulla lacta mutatione I Ve-
Iu i i si dichreior Oui facit peceatum semus est Reccatio idem en ac si dideretur Peccator, guamsu ost Peccam
52쪽
silio autem vera in sensu diviso est illa, in qua attributum subjecto convenire et unciatur . non Pro temporci praesenti, sed de tempore suturo, et sacta in eo mutatione; ita: Homo Asccalor est sarous Dei; hoc plane significat: Homine/n seroum Dei esse, statim ac reli querit, ex Corsis iniquitates , et fecerit iustitiam. s. ν' . Def. 5. P PO,ilio certa est illa, de cujus oeritate nequit mens iliabitare. Dubia oero . ia qua mens suwensum habet assenSum. νIG. Def. 6. ProPositio eoidens est illa , cujus νeritas ρerwicua a ulmi menti. Et si eius veritas ex ipsis ejus terminis manifeste Palet, vocatue etiam Peras nota , axioma , PrinciFium. Obscura vero, cujus veritas Permicus menti non affulget. g. II. Def. I. Proseositio probab iis illa scitur , Cujus Merios ut amaret, ut tamen relinquat formidinem des o Posito. Drobabilis vero, cujus ωeritas atmodum in mis fundamensis innititur.
ne Pro filionibus ratione quantilasis.. ν 4. Animad. Quantitas propositionis est exten-ῶo, et amplitudo , quam obtinet subiectum. Quia ergo subiectum vel nullam, vel aliquam, Vel omnem, vel tandem in determinatam habere potest extensionem; hine . quae ad hoc caput propositiones altinent, sunt vel singulares , vel Puruculares, vel unisersales , veΙ inde- initae g. ν 5. Def. g. Proseositio singularis est illa, in qua individuum subjecto exprimitur, ut isthaec: S. Paulus mytus muli ad tertitam Coelum Il. Corinth. Xll. v. I. . Signum hujus propositionis est: hic, ille, hoc , istud elo. I' 1 . Def. I. ProPosilio particularis est illa, quae ad aliquas tantum vectes, aut inlisi a in sufjecti notione conrenis extendi in; ut . quidam ex νo5ia Phil ο- mi eoaderat.
53쪽
qua attribulum stibjecto conυenit in tota sua extensione; tii: Omnis homo est Menalis C ax. Proposiliouis particularis adfirmativae signum , cst aliquis , quidam , in negativa additur particula nou. Signum tandem Propositionis universalis est omnia, nullus. g. 1 S. Schol. Dupliciter autem pol est propositio diei universalis; un Gersalitate nempe mel hysica , et Mnioersalitate morali. Propositio universalis universali sale me lapitysica, est illa quae omnia inferiora genera, apeetes, et individua, ne uno quidem excepto, comple-etitur ; ut ista: Omnis homo est racsonalis. Propos. tici autem univcrSalis universali tale morali , est illa , quae non omnia inferiora sub se contenda , sed sere omnia
comprehendit; ita haec Apostoli Rom. III. v. I a. ):
Omnes Ueclina Oerunt, simul inutiles facti sunt, non est qui faciat bonum , non est usque ad unum. Esto namque omnes in Adam Peccaverint, non ideo ita omnes, et singuli inutiles laeti sani, ut nullus, vel gratia ipsa Dei adjutus, bonum aliquod superna luralis ordinia
f. Def. 4. Pro'osilio inde ita est illa,
quae subjectum habet in determinatum, et pluribus com ninne , ut i homo ratione mutaei s subjectum namque homo, est commune Pet O, Paula, etc. Verum propositiones hujusmodi, optime ad universales, particulares , et singulares reduci possunt ; prout scilicet vel ejusmodi sunt, ut attributum subjecto in tota sua extensione conveniat ; vel inferioribus omnibus; vel inferioribus col-
Iecliveas. 1M. SehOI. In propositionibus, quarum objecta sunt communia, subicctum multimode accipi solet ; vel nempe I. accipitur pro omnibus suis inferioribus in unum simul collectis; vel a. pro omnibus, et singulis; vel 3. pro singulis ,, sed uori pro omnibus; vel 4. pro uno singulari. Si propositionis subjectum commune accipitur pro omnibus inferioribus collective, propositio erit singularis: Ita haec propositio: Omnes homines simul sume destituuntur Oi in ira, singularis est. Hic namque, omnes homines simul collective, spectantur illatar individui;
54쪽
perinde ae si dicere lue: Gniωeratim genua humanum Ainsinua descimurar. Item si an bjectum, licet commune . determinetur ad unum singulare , propositio erit singularis ; uii haec : Homo , qui est te Deuin, abstinet sta iapeccatis. Quod si propositionis subjectum sumitur pro singulis interioribus, sed non omnibus, iurisi propositio erii particularis; uti haec: Bali sunt ingeniosi. Si iandem subjectum propositionis accipitur pro omnibus, et singulis inferioribus , propositio est universalis; uti haec:
Nomines ratione pollem I. 158. ).f. Ss. CorolL Propositiones itaque singulares, in qu libet propositione sive univcrsaIi , sive particulari conlinentur. In qualibet enim propositione sive universali , sive particulari, attributum de singulis subjecti inferiori bus assirmatur, vel negatur. Itaque in hac proposition. universali : Torum est sua parite motis, continentur haesingulares : Tota Telsus est major Eurosea ; ιolia Eum- Τα major est Italia ; tota Italia major est Neapolitans Megno , etc. Similiter sub hac particulari: Plerique Ma- Mematica Hudia impenso comerunt, conlinentur sin gulares : Euclides Mathemasica studis coluia: coluit A criimedes : coluit Cartesitis . coluit Newtonias, escf. 18 2. Anima f. Subjectum propositionis nniversa Iis, quod plerumque est genus aliquod, continens sub se varias species, specieruntque individua, aliquando ne CiPitur pro singulis speciebus , aliquando pro singu, etiam individuis. Cum pro speciebus tantum arcipitur . Proposilio universalis , dicitur de generibuo singuismum, Cum Vero sumitur pro singulis specierum individui dicitur propositio universalis , δε singulis onerum. Id,
Probe observandum est, ne majorem , quam par sit, exteri aionem propositionibus tribuamus. ita cum dicimus: Omnia animalia fuisse in Arca Noe intro eta a propositio est de generibus singulorum; nori enim omm mi animaliurn individua , sed omnium animalium species se
55쪽
ia Pros itioribua rations o ecti, et eνidentiae. g. eo. Def. g. Ratione objecti propositio duplex est: ecretica, ei Practica. ProρOsilio Meoretica illa dicitur , in qua aliquid de subjecto enunciatur; ut CΟγMaeat solubile. Practica vero est illa , quae aliquid ueri posse, vel debere enunciat: uti : a Functo ad punc mmesam limam ducere. . g. ιδ . Animaia Si propositio theoretiea est per soadeo clara , ut nulla egeat demonstratione , eo quia extremorum nexus per se patet, latis propositio dieitur Axioma; ut haec Bia duo quatuor siciunt. Si vero non est adeo per se clara, sed indiget demonstratione, dicitur eorema , veluti haee i Scientia Phil νηο est ns.
g. G5. Def. a. Itaque axioma recte dici potest: proMOsilio Meoretica indemonumBius; Theorema Nero ymFositio Meoretica demonstrabilis. s. ι86. Animad. Ulterius si propositio practica esti Per se nola , ut primo veluti inini tu paleat, nec ulla in digeat demonstratione, hujusmodi propositio dicitur 6-Mulatum ; uli : quooia centra, et quoiais intemalso circulum taescribere. Si vero talis propositio opus habet de-
D. Def. s. Postularum ergo rite definitur: Pro siti Aractica indomonsuabilis a Problema Vero: Propositio Aractica demonstrabilis.
f. σω. Sc l. Sunt et alia nomina propositionum quae ad mathematicam mellicidum spectant, et apud Ma- heseos tractatores in usu ; sciIicet Corollarium. Scriosiora, Anima erato , Lemma, et ΠυOMeSi3 - .. g. νῆς. Def. 4. Cono Ianum, vel consecmmium est propositio, quae sponte εua, et per necessariam dedu-elion m ex alia Cori sequitur,.
- . Def. I. Icholion . vel Sehatrum est uberiox
56쪽
declaralloi demonstratae alicujus propositionia. Idipsumsere est Animadparsio , hoc solo diversa , quod in haemonii a latituria Proponi'SOleant, in illo vero quaeeum siue ad demonstratae propositionis dilucidationem conserre
91. Def. F. Lemma. st pronos illo ex aliena doctrina desumta , quae cum alicui proposition tuosten dendae inserviat, neque commode citari .possit , eidem propositioni praemittitur, ni que demonstratur.
I. 19a. Def. 7. H οHeus tandem est propositio era, quae talis supponitur absque ulla demonstrationia necessitate; quaeque inservit ad aliam aliquam domo atrandam , quae dicitur Mesis.
De desinitione , atque Dioissens, 1. 193. Def. 1. Definitio est pro osi . dis σω - algus co Ieis e Mana. M Ee wo agitur. Quod si propositio distincte quidem, sed non eompleto explicat, quod est in re, de qua pgittar, tunc:non definiιio, sea
Potius des rinuo dicedenda est.. Atque in hac etiam-cidentia Iocum haboni. Duplex atalem distinguitur dest-tistio, nominis scilicet, et rei. . 94. Def. u. Definitio nominis est tua , qua casularum nomen , ct si nificano veritur ; Gmitio autem rei illa dicitiar, qua taetaminantur, quaenam in dam laesa continentur, Per quae ab aliet quaciabel gstinguitur Ita cum dico . Nomine comoris intel igo qui Midoatione percoitur, iacio definitionem nominis; cum ver, dico : CorFus est subflaritia solida, extensa , inetra, gra vis, facio definitionem rei. In illa namque explico, quid
nomine corporis in lollectum. velim; ita ista. vero deter mino, soliditatem , extensionem , inertiam , gravitatem l . CorPore contineri, quibus quali talibus, corpus Gonstitui tur, et ab alia quavis re discernituris g. σω. Schol. Nominis definitio, maximo. usu apud scientiarum tractatorcs esse debet. Est namque prorsus ium. redibila quot obal in alae, et scandalosae eonIentiones, omni
57쪽
empore exortae sint, atque in dies enascantur ex voci hus, atque terminis aut non rite explicatis, aut male iu-
ellectis. Hiae optime Tullius Lib. I. de oss. in scripsit: Omnis . guae a ratione susci tur M aliqua re institutio, defee a definitione uero iaci, ut intelligatur quid sit ii,
G qtio suumωr. Definiato autem realis duplex est, ca- sentialis una, acciGntalis allera. .. 9F. Def. S. Essantialis est illa, quae rem peressen. talia attribula, quibus componitur, explicat: Uti haec: Nomo est animal rationals ; Accitaenialis vero ,,quae rem explicat per quasdam acciden lates Proprietates, quae non nece3sario, sedbaccidentaliter rei insunt ; veluti haec: Nomo est animal Proridum , s ax, aculum , memor, Plenum consilii, et rationis. Verum haec , taescriptio
I. as S. ) potius , quam desinitio dieenda est ἱ non
enim distincte , et complete hominis naturam explicat. I. 97. Schol. Satis nunc de definitionibus, lau- um ut iis recte uti aciat Philosophus nos lor, sequenta cordi habeat.
I. rater ae Misionem nominis, et nominis efXm iam pro a Gatin sto. Illa namque determinat notio nem , quae dato vocabulo tribuitur; haeo vero explicat antum Originem, veramqua rationem nominis; ut si dicam: Christus est unctus : Deisara est , . quae Deum enuit. Il. Defestiones nominis, a de ilionibus rei Alurimum suferre Pulam. Is lae namque, quoniam determinant quaenarn in rei id ea continentur I. ), necessariae sunt; Illae vero, quoniam vocabulis conflatil, quae ad certamquampiam ideam significandam assumuntur quod eat Omnino arbitrarium), arbitrarie sunt III. Vocabulis Oel 'erfecte notis , diei distinem e li- eatis es initiones nominetlas conficito. Theoni a Docabulano vernuo; tantummodo illorum at Uicadia desinus. Vocabula theenica illa dicuntur, quae alicuius scientiae, vel artis, sunt propria, Sua namque vocabula habet Phi-
58쪽
logia; quae nisi dosin Iamur, altercalion Ilius, atque eontiIsionibus viam aperiunt.
IV. De illo nec latior sit, nec an stior re definita , sed aequalis ; ut sic inoicem substitui possint. Ια reali ergo definitione, tot rei definitae characteres enu merentur, quot rem deficii in m constituunt, et ab alia quacumque re distingunt. Nam definitio est ipsum definitum magis evolutum II. I93. J; nec minus exprimi debet desinitione, ac est in desinito. Hinc illa Scholarum axiomaia ἰ Cui contienti definitis, conviensit et es nitum aet contra: Cui reρ nal tae initio, ne tignat et de itum V. De itio sit clarior re tae ita. Alias enim ignotum per aeque ignotuin explicaretur. g. N3. Def. 6. Dioctio est rei, utcumque CONO duae , in Suas Rartes , pel quasi Parios distrifutio. Reo namque composila vel est verum aliquod lotum ex Veris. exurgens partibus reipsa distinctis , vel est idea universa id, cuius quasi partes sunt in Ieriora sub idea universali
f. 199. Coroli. Divisione ergo vel I. partimur tori tum in Partes essetitiales, quae scilicet ad essentiam Per tinent r ut fiomo , in animam , et cor Pus ἰ aut u. in Par tes integrales, quae ad integritatem tantum specta ut, uti. corpus humanum a G ur tui caput, colliam , Brachia syeCωS, etc. Vel 3. genus in species ; ut : animal in δεο minem , et belluam; vel 4. 'genus per differentias; ut animal in racionale , ef irrationale; vel 5. subjectum Per βua accidentia; uli: corpora eaolestia in luciaea, eι maea I Vel 6. accidens per sua subjecta ἰ ut : ώonum eει vel Gnι mi , Dei comoris ι vel '. eaussa per essectus ut Gmor Gel aes beaticusnem Hucit, ut amor Dei, Mel GamιSeriam, ut amor creaturarum; vel 8. esse clua Per Caussas; ut ἰ Te es humanae oal canonicaE sunt, vel σι Miles ἰ vel tandem s. qualitates per subjecla; ut i ες . ''tia Dei est ri rebias Hirinis, Oel Aumanis. f. I . Animaά. Membra divisionis jam tactae, nihil vetat, quominus singula iterum dividi quean L, Finempe veluti totum considerentur, respectu ad Partes . ubae contentas: ita caput humanum, ex . gr. , Pol est 4Mbdividii DO , aurea , nasum, Da , sin am , σις. Id autem
59쪽
Cavendum ne fiat, nisi natura re I, quam dividimus id exigat; etenim divisio naturae aptanda est, non arbitrio nostro. Sine necessi late propterea subdivisiones multiplicandae non sunt; quippe confusionem potius, quam claritatem repelitae sul divisiones asserre solent ; diam .
uti aiebat Seneca Epist. 89. Simile confuso est, quies-
quid usqus in pumerem se tum Est. g. IOf. Mhol. Quae pro recta divisione a Logicis traduntur regulae, ad unicum hunc Canonem reducuntur; nempe; Membra dioisionis sint opposita, nullum desciat, nullum redundet. Num si lotum est aequale omnibus suis partibus simul sam iis , Omnes partes per divisionem sejunctae , ita debent se habere , ut si demio simuΙ sum an intur, tolum adaequeul; itaque neque minus, neque plus essa
debet in partibus divisis, ac suit in toto , partibus scilicet simul sum lis. Unde inepta est Terrae sessio in Asiam, Africam , et Euroseam p vel in Asiam , Africam, Americam, Eu Ram , et Dialiam. In prima namque divisio Terrae deficit; deest quippe Amorica; in secunda vero redundat: Italia enim in Europa continetur μ).
os Propositionum assessioribus.
I. MI. Animaes. Propositionum ometiones quἀ- quor potissimum numerantur; videlicet L. Rositio, A. bauernatio S. Conmersio a el 4. A ut odientia. s. IUS. Def. f. omo fio est sollatio viarum pro si sentim λωr se Pugnantium p et triplex est, I. contraria, I. sub ontraria, et s' contraVictoris. s. e ' Def. I. inpositio contraria est illa, quav ersatur inter propositiones universales aientes, et uni VersaIes negari est sic, est. gr. Omnes homines indigenid vina conseroations : Nultas Aomo inae Dei conse
60쪽
φ. ata. Def. I. Subcontraria est ea, quae inter Particulares aientes , et particulares negantes versatur. ET.
gr. Quidam homines sunt pii ; quidam Rominea non
s. Io6. Def. 4. Contradicloria tandem est illa, quae
versatur inter universales negantes, et particulares alentes; ut Nullus homo sine Dei gratia famamr οῦ aliqu s. homo sine Dei gratia famatur ; I. inter universales aicntes, et Particulares negantes; ut ; Omnis homo est Ii Berialis caueax: aliquis homo non est ΔΓerlatis caseax; 3. inter singulares aientes, et singulares negariles I ut S. Petrus fuit Romae . S. Petrus non fuit Romae. I. Io7. Anima I. Ut autem propositiones sibi mu- . tuo opponantur, omnino necesse est, ut idem ipsissimum attribulum, de subjeeto eodem affirmetur simul, et ne getur; et quod tarn subjectum, et attributum, quamnsfirmatio , et negatio, in utraque propositione, cum eadem
modificatione, et determinatione accipiatur. Omssitis enim est a matio , et negatio secundum idem. Hinc nulli mode opponuntur has propositiones. Libri sacri , juxta Canonem Ecclesiae Romanae, sunt insepi; Libri Sauri, juxta Cariones Haereticorum, non sunt in Imri; Deus est unicus: Deus,juxta Manichaeos, nora est unicus M s. GOS. Schol. Circa propositionum oppositionem 1eguentes attendendi sunt.
I. M Promessioni a contrariis unci debet esse υε-m , altera falsa. Nam si ambae forent verae, idem si ut esset, et non esset, quod repugnat; quare si verum est: omnes hominea egere dioina conseroatione ; LI- sum est procul dubio ejus contrarium. Hoc autem locum habet, quoties agitur de propoMlianibus in maleria nε-
cessaria ; in illis nempe, in quibus altributum neve Sario convenit, aut necessario repugnat. At in materia contingenis, quando nempe attributum sortuito convenit, aut non convenit subjecto, contrariae, licet ambae non possint esse simul verae , ambae lamen salsae esse Possunt. Hi ne si ambas verae esse non Possunt hae propo i