장음표시 사용
81쪽
quod dialectici aiunt, interim arguam sexcentis conuiciis drgniorem canaesoriam artem, que ad Iucrandum destinata, insolentissime Pecuniam in commercio habete Carterum sique per se bonae tam res abutantur, non est in rem ipsam, sed omnino inlabuentium animum reiicienda culpa.Semper autem honesta est,& cum laude ipsa ars medicorum i incriflmine vero illluxabusus, 3d ade6 mens auri sitiens. Hoc certἡ Paralogismo; de philosophia, R Theologia nostra exploda tur necesse est e quandoquidem non parum multos philoso/Phari, ac theologari ut hoc insolenti verbo utar ) peruersisti m e Vtinam non videremus. Non est ergo quod ex Aristote licis commentis,artem campsoriam indefinite fine bono ullo' honestam reddere contendamus: sed prudenter distinctum oportebat, quando inculpare dehoneste, quando nefarie aeturpiter, ne pueriliter fallacia de dicto viaiunt secundum' quid, ad dictum simpliciter incurratur. auemadmodum ergo venditionis negocium ipsum, non toto genere Vel approεhatur vel improbatur, ob finem videlicet illum bonum aut malum, cuius gratia luctum peripam venditionem exquiri usu uenit, sed ob res potissimum quas circa exerceturr Ica enim tum honestu est, cum de rebus necessariis, de commoedistationabiliter humamae vitae habetur 3 turpe autem quoities de rebus, quaevi oleum flammae peccatis incendium susficiunt: Sic nimirum de arte campsoria statuere oportet, ut neque amistute damnetur, neque etiam absolute: comprobe tur . APProbari autem ultroassentimus, atque adeo commo dam neccessariamque dicere non veremur, cum priuatim iii publice per duo realia illa, ad minutum alterum dictum. a terum Per literas. At in hoc tertio genere, quod Siccum ex multorum auctoritate domorum continenter appellauimus, commodiosima facta est illa quidem, sed mi/nime citra nefas F ut abunt i5 ri . deest demonstra. l
82쪽
esse detrimento Reip. p. XIX. UID, quod etiam in hac Parte, ea ars contra id quod in ipsius defensionem arguunt ut mulo ante indicaui Perquam detrimentosa esse conuincitur e INamquam enim pecuniosis istis praesertim , opum augendarum commodissimum instrumentum esse experitur 3 in uniuersium tamen, damna ingentia Reipublicae importat. Testis nesonge exempla petamus) ipsa nostra R E Si in qua horum cambiorum gratia praeter alia caeterarum rerum honesta negocia, maiorem in modum dissueuere. Etenim cum hisce deploratissimis saeculis neutiquam tuto, sed sum
mis cum Periculisper varias regionum oras commeare negotiando homines Possint; contra Per haec cambia, facilius, mi nore labore, tra Pericula sere, &non ita diu, non media cria lucra reportent, huc se toti dedentes hi bene nummaticumprimis, ab his negociorum generibus, quibus Populares 8c manuarii artifices plurimum iuuantur, egregiet abstinent. Vt igitur paucis ad totam multitudinem plurimum emolumenti afferre, ita frequenti stimi ut damna incurrant,in causa esse isthcc sicca cambia comperiuntur. Semrandum ergo preciosum a vili,neque confundenda est cum honestate turpitudo,quia us dicitur illis qui dicunt bonum malum,& malum bonum ponentes tenebras Iu 3. 2 cem,& lucem tenebras: quod, ne quam 1 do fiat, cum Dei gratia , omni ra la
praesens liber excrescat,quae praeterea di cenda habemus, in sequenti Hii a P. explicabimus.
83쪽
DE LATISSIMO AVARITIAE DOMINAT v
O s quidem lector, cambiorum siccorum In
iustitiam demonstrasse quantum sit fatis, ar bitramur, de credimus, idque veronon ita articiosa oratione, sed euidentibus ac certis nisi fallor argumentis, quae ex ipsa rerum nat ras ac incorrupta ratione, & secundum christianam Potius, quam exoticam aliam philosophiam, deduxi se nobis videmur. Ac ut per summaqviedam caPita, quae in hoc speciatim argumento discusisimus, reseramus ex Pli
catum est nobis pecuniam esse, que vaenundandarum rerum, vel quo quo modo commutandarum, Precii sit moderatio, ac regula,secundum quam res ipsae iuste commutantur. Ad hunc ante omnia usum percussam illam, atque signatam, Sehoc nomine commodo negociationi esset negociationis item gratia Permutationes inter se nummorum fieri,transuehique
illos saepenumero ex alio ad alium locum i neque ipsam Pracuniam ProPrie negociationis genus habere, sed instrumenε tum negociationis ipsius Potius esse, eique subseruire.Ex Perqmutatione reale illud simplex,quod ad minutum vocitatur ex transuectione autem,quod reale per literas dicitur,cambiu haberi r quae duo genera ex secomoda,&inculpata,cum Puεblice cum priuatim esseconfirmamus. Haec autem sicca,Vt Vt UOPrium negocii genus facta sint, atque adeoutcunque alii ad alia genera reduci velint,quantumlibet varientur,vel ari Pellationibus,vel peragendi modis,si tamen ad ullam nego'
clandi speciem coniungi habeant,omnium maxime ad mu/tuatiota
84쪽
nati em sertinere comprobauimus. Proba ulmus ad hocὰ vendi reuera per se pecuniam haud posse: incidere saepe tame,
ut per conditiones nonnullas augeri, aut diminui de ipsius legitimo precio aliquid appareat 3 pro materia autem vendi Posse,quamquam illud rarissime contingat i Publicae autem potestatis interesse euides fecimus,nummis precia praescribe ret neutiquam vero Privatorum hominum Praesertura sua Iritiae incumbentisi. αuod si fieri usu venit,illud abusum esse, atque correctione digni stimum. In summa , dicta heeficca cambia inique fieri,& lucrum inde omnino iniustum esse,quod prorsius restituendum sit; confirmau imus. aua re optimet illos colligere,qui non nisi in fraudem usurariam ex/cogitata ea,& barbara hac voce,& de vulgo sumpta, usurana ipsam continere,non tam interPretatiue, u Vere, amrmant: de nummulariorum artem siue campsoriam, quam duo rum illiorum generum gratia honestam ultro assentimus dum hoc tertium genus incumbit, iustissime improbari, damnarique palam factum est. Et licet priuatis quibusdam per commodam illam; at generatim ciuitatibus Rebus publicis Plurimorum damnorum causam habere. H AE C fere quae nos varie in praecedentibus de hac cambioru tractatione d userere opportunum fuit, quamuis alia dicenda haberentur ;
ἡ in magis tesorum propria disquisitione produci potuis
DOMINAT vM AUARiTIAE ARG v I FTIAM E x Uufrequenti siccorum eambiorum apud mulieres, strictim
uti exporutur de aeraris,quod Diui Georgis dicitur. Cap. I .
E C igitur cum ita sint, ut ad nostru de prinjcipio iamdiu constitutum propositum reseramus nos collectis itidem caeteris omnibus, de quibus in praecedentibus tribus libris varie ptractauimus: constanter probatum nobis re linquitur. quod ab ipso dicendi Ptincipio constituimus 3 uia manissimum tyrannum auariti anx Ionge lateque dominari in nobis . Nam praeter tam multa commemorata iamdiu indicia execrandi mali huius quotus quisque est
qui modo postit ad haec dicta cambia manum non mise
85쪽
rite Taceo vero circa ipsa infandas abusones, quae ab aliis
Praeclare ex Posita,&Peroptime damnata suerunt. Omnes is re, non solum viros, sed etiam foeminas, quae aliquousquore prostant,hisce peruti cernimus. Et enim ut unde ansa nonnullam praeripere videntur istae, exponam cum ex diui Georgii comperis,locisque svr vocamus nunc ea emolumelia non Percipiantur,quae antet ad haec, cum ob calamitateS, ingentiumque malorum Procellas,quae Pauci sit nati non iami
paucis sed multis ab hins annis nos obsit det, ingenti discrimini patere id crarium videatur 3 ut qua possunt rebus suis PN Pterea consulant ς diuenditis locis,ac pagitis,quq possidebat,
ct quae Praeterea apud se pecunias aliis modis retinent , in idem repositurq erant, ipsas in uniuersum Pecunias ad haec cambia conferunt. Longum valde esset neque etiam OPPOttunum , qua ratione moti maiores nostri hoc Diui Georgii aerarium institueste 3 dc quae sit illius sorma, instituta,leges. Hoc tantum dicam i tametsi de principio constitutum fuerirat,vi commoditatibus,atque impendiis eorum, qui ea temPestate rerum potiebantur inseruiret; in sequentibus tamen annis communi omnium utilitati,maxime mulieribus, Prae sertim vero Viduis,pupillis,atque monachorum sodalitiis ecs experientia iPsia intelligebatur. Nam,ut caeteris omisisis,demuli exibus dicam: cum semotς hae sint i negociis, de Ob se xum eas domi cum verecundia,atque omni honestate dege/re,publicum fugitantes,Praesteti hac via prospici suis imperadiis non incommode videbatur. At vero quia eius Crarii Prouentus ex Vectigalibus maxima ex parte colliguntur; vecti galia autem ex negociorum defectu diminuta minus respondere contingiti contra ob bellorum tumultus frequentiores in militum stipendia,& alios bellicos apparatus, inde plus solito expendi necesse cum sit,parum admodum yelicta illic pecunia,Vnde caeterorum,quos diximus,Vsui occurri possit,as
dita suspicione ut dictum est publici illius aerarii,ne aliquando disturbeturi ideo ad haec cambia ipsς etiamnum scemis nae manum iniecere . inuid nos hic dicimus e Nempe honestum esse necessariis suis prouidere, sed antedispiciedum ne
86쪽
tatem anteponere, iniquitati occumrendum esse, ius grariamo procurante aduersa nos premmi.
F IDE LIs quidem,& Is qui virtutis, ael vitii ignorans sit excusari fortasse possit,si qii
dum rerum indigus sit, honestati utilitatem anteponit . sed quos christiani hoc faciant, Omnino absurdum,atque vitiosum est. Si iniuriam censet homo tantum philosophus, ut in naufragio sapi H tabulam de stulti manu extorqueat qua, s Possit leuadat i quanto magis a nobis, & iniuria ,& omnis turPitudo cauenda fuerit f neque ob ullam utilitatem facianus comittendum e Vices nostrae fuerint si homines sumus quidem deplorandae ui turbinibus istis expositi, ab omni Prope angulo cum molestissimis rebus obluctamur. Sed his remedia Perquirenda erant,non ea mala augenda. Unde quq so tanta est malorum,quibus premimur, moles e Vnde Per turbationes e calamitates e unde rerum pene' omnium tam ingens defectus e Hoc expendi pervestigarique erat dignum3α agnita caula,quq certe' haud intime utet,pro virili,ut pN dideretur incumbere. Et diximus aliis iam,& neque dum re Petere Pigetr non casu,neque una modo' regum ira, ac libiditae, sed ante omnia, quod innumeris modis, maxime Vero perditissima habendi cupiditate in Deum nostrum iniurii samus, miserabiliter exagitamur. Haec vera mala, haec exti/mescenda, ac omni robore propulsanda sunt, quibus quidem magis, quam externis hisce, quae vere piis incredibili
ter commoda sunt, Proindeque non reuera mala,circumfusi sumus o Hec igitur origo, ac λns calamitatu nostraruin M ut cohiberetur restinguereturque, vigilantissime .llai .r danda opera erat i non item scelera sceleribus u i I M i ut committerentur. Hoc addere oleum i i , j. camino esse quis nesciate de iram trocliri': Dei vitionemque in caPut i
87쪽
Τverd cur sub silentio praeteream signi sicari
tissimas illas quam.quae maxime, notas aua ritiae atque acta, quibus diuites nostri cum principibus ac regibus utuntur Aperta enim cum in eis sit usura , ac turpissimum lucrum, nullo tamen pudore christiani obeunt. DamCaesari. dant huic aut illi principi bene nummati :ciues myriadas aureorum, ac Pro centenario quoque χO. aut 3 D. aut quetiam insuper ut Percipiam iri Pactum: conueniunt. Heu indignitas. O uid tantum auaritia dementati sumps, vi manifesti stimum scelus atque Insandi stimum facinus non so lum non abhorreamux, verum etiam studiosissimili facio ius f.& caelare malum fortasse sibi videntur posse ficticitata tithnsdam nominibus, ct conditionibus simulatis e sed fu cum facere ne dqm Deo, sed nec sano quidem hominii haud Nnquam praeualebunt. Hinc Potissimum, ut iam dudum pesti me audiamus f dc hac nota ignominiae plenissima, ab cae reris christianae Reipublicae populis acinationibus, non aspers modo, sed impressi tanquam indelebili signo penitus stoeMtibus Iudibrio, probro ac ianitis.tula tum pateamus . Μω destos ac pios se Iudaei prae nobis euincent; si nobistum com/3 . Utentur. Simulacrum desolationis a scriptura memoratu, M lxh. 4 - siquis internos erectum dicat, quis contradicere iure Pota/y8LF .it c Simulacrorum seruitus steste Paulo: auaritia est. Quod
CR J-3 si uon hinc iIla patet 3 nescio an a iunde coargui iam Postit. Nemo ver d pluribus iverbis atque argumentis damnatum castigatumque iri at me speciatim hoc facinus expectet. Plus quam satis apertum iIlud extati & qui ulla religione tenetur horret, abominatur, ac fulmine dignum censet. Non ita mi dem ut hoc tamen praeterea commemorem conuicio erat, ct digito ostentabaturi qui lucri gratia coemebat paghas , ocapud maiores nostros, tantum nou vivirae vacans vitaba/tur, & in coetu proborum fere non admittebatur. a uid, sic tumulis excitati, ita usuris ut honestis negociis operam im
88쪽
.i diternerent, agerent quaesos Admonet Diuus Paulus, 3 C 'spreterritos, Vticum auaris necibum quidem sumamus i at dii quos dicimus, in oculis fere omnium habentur, atque inagnissinu. Noea est rem, nunest, quamobrem dicere post, imus, perniciosissima auaritiae contagione infectos non esse. quacunque Parte comerias ociuos, quisque auaritiae studet, ut maiore ad minorem & indigne admodu aquis istis pesti lentibus immeis. iacere snnimuriquo fit,rt ira Dei ει eius flaxes lagrauiter nos Pulsenti& maiora certe impendere din νscantur. Igitur s dolemus, si votis desideriisque , si voce, ser mons, scriptoque, si drnique Virtutemni quaPossumus cumamus,sontendimu Νt tantum malum agnoscatur , agnita .ut curetur λ Opera adhibeatur quam studiosissimei non ins MIenter,non in t noni aprobe facere nos existimare quis debet. auid qst quod tantopere christiam in rebus atque fortumis augendis acquiescunxae qui se hic Peregrini esse, patriamiverotaxigva habere, anti es autem vi milites, ad nutum
summai quod in soni uno morituros isti mus, etiam si nulla. in explenda hae Perditissima cupiditate culpa committeretur coercere hinc homine soniter debuisset. Nuc vero cum istud. sexcetis modis tume alii impium sit . cum videlicet aduersus inatur a , aduexsuI Pro1imu que u feratur, cum nos ipsos fre. quelibu mi S & corporis S animi findat: deni ,qd' olum maximesnmrobum est, cui Dei lagi atque voluntati con i stetaduersari, v* ne memoria quidem eius, sceleris audiaturi inter nos omni studio ac viribus obnitendum est. st l. llam. jN LI nil BONAS EX SE ESSE DIVITIAs, SED Ex Co I IRA 'ρa T A F nimianimi ruri exitu poscintilaus. ill
JE D amantur diuitie,& ex eis plurima &ma iv xima commoda habentur, inquit r quam ob It rem latius in viriuersum de ipsis oportunus i hic mihi locus disterendi costitutus sit,& que
'aprincipio totius huiusce nostrae tractationis obiici solere disimus, confutandi. Audiat em
Sovellaggi, quisquis haec nostra volet. Q ita bonae sint du
89쪽
ulliae non negamus, Esque nonnullos, qui Deo placuere: ubundas et& utilitates multas inde percipi poci etiam stramus. Sed quid, si ex infirmitate atque deprauatione animo rum,summo esse exitio deprehenduntur e Et vinum bonum est di salutare, cum modo haustumi sed intemperanter, Per niciem afferre nemo ignorat. Ferro autem ac gladio sanus homo tutari se, Ae adorientem se hostem depellere potest e rimosus vero atqueimbellis, eo periculose utetur. αuicquid enim summus ille Deus constituit, quippe qui omnia sue incretis, siue in terris, siue in aquis, & aere ipso unus effecit, ne ullum Praeterea commentitium cum impiis ac deliris Mani/cheis conditorem dicamus t auicquid,inquam,ille condidit sue cantharides, sue muscas, siue cocodrilos, siue aspides,
sue alias Pene innumeras rerum atque animantium specios aquamquam venenis armata, atque alio mocunque modo sperniciosa indenim, Bona tamen sunt uniuersa ν quod ipsa
iuncta effectus sim ipsius Dei, qua printem illa, ct absoluta
omnium, atque Optima est causal quae dum operatur , minii meab alia causa impediri potest, quo minus bonum si quod efficit. At vero nos in causa sumus, ut quς natura sunt bona, mala, exPeriamur,qui non suo modo,neque ordine; praeser/i tim dum contagione Peccati infecti sumus, illis utimur. Poeto si caeterorum free omnium; diuitiarum potissimum opu-que abusus, maxime nocet. Ut enim cupiditatibus aliis proi corrupta natura, inertia, lupina studio, quod hut confertur. valde sit difficile modum ponere; habendi appetitum alio qui a pauci si imis edomari, iuste usu venit. Q uod tanto masgis demirari subit, quod hunc a sapientibus praeter naturam esse ut iam diximus definitum est.
periores nobisin frenanda auaritia fuere. p. v.
VOCIRC A illustrissimi declarantur antUqui patres, qui in rerum summa exuberantia, animum ab ea libidine multo liberrimum re tinebant. auid de Abraham dicam e Hune enim inter alios nobis opponunt. Nam, Vt
multa alia PKclara argumenta, qRod in ma
90쪽
regum reuerteret iuri qui expugnatui ac direptis Sodomit rum urbibus, nePotem eius abduxerant, potitus amplissimmis spoliis, tantillum ex eis, qui bonam partem iure belli potuisset, licet ut id faceret pene cogeretur, accipere neutiquam acquievit. Q uid cum sepelire vellet amantissimam coniu/gena, cum vim tantum non inferrem filii Heth, ut pro voto
modestissimus ille iitra precium ullum inter ipsos monumetum illi condiendae deligeret,prius ipse nequaquam assensu. c is r 1. est, si i ustam pecuniam liberaliter numeraret e Hunc anima quisquis tm virum ditissimum mihi obiicis, hunc ergo viri optimi animu fac mihi prima retineas : mox per me istastis viditissimus esse mideas licebit. Ae Iobum veroillum qui adducisi vide significationem sole ipsis illustriorem, animi il , itus a noxia eupiditate alienissimi.Posteaqomnia,quc ex scri 'plura nouimus, timidi M& arxibus satanae amisit, in ea verba deuenit 3 Nudus egress sum de utero matris meae, &no 2 l . . Idus reuertar illuc. Dominus dedit, Dominus abstuliti Sit nomen Domini benedictum. O uae rupes e quis adeo scopo itus,aduersus fragorem immanissimorum fluctuum, constantior hoc animo e inuanti quaeso habebat diuinus hic vir tantas copias e Q uae oratio satis laudare hunc laudati stimum possit e cLuot tesa haberemus ex huius beati Simi, A vere se/cundum Deum locupletissimi terrenis etiam opibus, ad nos stri temporis diuitum hominum duutias; imo verodiuitia rum cupidos animos confodiendos e Sed consulto contine/mus nos. Tantum etiam atque etiam vide quid facias. Nos tibi o bone quod in sensibilibus istis diuites fuerint, siue Abraham, siue Iob, siue qaecunque allegare praeterea contia me cures, imitandi erunt λ sed probitatis atque praeclaristimarum virtutum gratia, quq in eis elucebant, in Primis vero
quod in affluentia rerum, mentem a morbo auariti unde cunque liberam habebant. Hei quantum nos infra iacemuse ut nos nostri causa pudere oportet, ruboreque maxime sus,
fundit' Illi in lege, imos praeterquam natum sine lege; qua Q .ado non solum permittebantur; sed etiam promittebatur terrena bona, antequam C Η'STI lux, euangelium, do/ctrina, atque ipsius augustii sima exempla vitae mundo splen i descerent, antequam, qui innumerabiles inde edocti diuitias omniβ generis contemPsese, praeicient; ita tamen ab ba lue