장음표시 사용
71쪽
contra Ius ac las ut hoc esset maximes sic in istis huiuscemodi
querela intoleranda non esse non Poterit. REPROBATUR COMMENTUM NEGOCIATOrum in praescribendo valore mimorum 3 id ad principes pertinere ;nihil in hoc bonam fidem valere ,aut
E D ut landitus hoc vendundς pecuniae commentum in his cambiis demoliamur , don musque interim illam vendi posse, ut ipsi volunt: age consideremus qua ratione inculpat te secundum illos ea peragitur venditio. Hac ergo sine peccato fieri affirmant tantum, si numorum ultro , citroque iusta aestimatio fiat; qua deficientemerito damnari; & illam non nisi ad arbitrium boni viri comstitui oportere dicunt. At vero ad hunc modum haud scio quo pacto iusta haec aestimatio habebitur. Bonus enim qui Dque vir qui idem probus & pius) ut semper, ita nunc ab haiuscemodi lucrandi artificio continet se,& facto suo tanquam manifestissimo praeiudicio illud damnans, minime hic agere arbitrum se feret. G uam ob rem fiet 3 ut ad eos relegetur censurae huius arbitrium, qui in usu horum cambiorum versantur. cLuaero igitur, an integrum expectare iudicium postis ab eo, qui in propria esse causa deprehendature Sed plane non est priuati hominis quisquis sit, non modo insolentissismum factum inducere, sed nec etiam appreciare nummos Vt habeant inde alii, unde equam istam aestimationem defini ant. Publici euim magistratus,& legitimi principis interest recta cum ratione quantum fieri potest, nummis precia deis ni re, quem admodum aliis etiam in rebus oportunissimum fore ut facerent, in praecedentibus indicatum est. αuod calta sit, ut mox abundantius confirmabor viderit interim etiaquam infirmo fundamento nitatur, quisquis ad honestansdum, de quo agimus, cambiorum genus ita ait: auae iniustitia, aut culpa est, si scutum tradens quod valet nunc solid. 66 ut a mercatoribus in foro appreciatum reperio, ad nundinarum tempus, & in loco, ubi ille habentur, reddendum mihi Peto valentem secundum quod eo tempore ab ipsis merscatoribus fuerit decretum e Nihil hic ego astu inquit sed
72쪽
vulgatam aestimationem sequor bona fide, casum etiam si
turi subiens, cum incertum habeam quid valiturum sit ad Praestitutum tempus. Neque veroverisimile esse, si culpabile hoc factum esset, quod tam in apertum ac Publice per om/nes fere christianorum regiones exerceretur.quin Potius tum ex eo, quod ab his, qui rerum potiuntur, ei non contrai turtum ex consuetudinis iure iusta istaec negotiatio esse existimatur. At ab istis enim ita quaerere iuuat. Primum: quae sacro/sancta lex potestatem mercatoribus & nundinatoribus facit, ut ad suum arbitrium monetae precium statuante an id ex euangelio habente an ex Moste an ex canonibus ecclesigran denique ex codicibus imperatoriarum legum approba rarum e Lege uniuersa hqc, nusquam his istam esse facultatem tributam reperias propterea quod ut iam dixi I legitimi est principis, de eius, vel eorum, qui ipsius nomine iure fumguntur, decernere, quanti censeri debeat a subditis, & haberi in precio haec vel illa nummorum species. Cuius rei illud euidens esse argumentum potest,qudd nomina , insigniaque Varii generis ipsorum sua, in ipsis nummis imprimi faciunt. Atque hinc impudentissima confudit ora Dominus I ESUS, dum calumniosissime rogaretur, dari nec ne census Caesari
deberetur. O uid me inquit tentatis hypocritae e Ostendite mihi numisma census. Ac producto illo, cuius ait est imago haec, & superscriptio e Dicunt i Caesaris. Reddite er/go contra quam sperabant, intulit quae sunt Cesaris, Cosari 3 & quae sunt Dei, Deo. Ad Caesarem ergo, ad legitimos Principes ut dicebamus crescere vel diminuere pecuniarum Precia, atque adeo ill is interdicere iustis de causis dicimus pertinere, quod vetustissimus etiam, atque uniuersalis continu/usque usus abunde Probat, minime autem ad priuatos, multoque minus ad eos, qui etiam hac via, ac lucrum cap/tandum, hanc sibi licentiam usurpavere . O uis hic auaritiae morbum non agnoscat e auo vero spectat priuatorum vo/luntate tot variationibus numismatum valorem subdi 3 nisi ut hoc artificio incertitudo illa futuri, quae in excusatione affertur; non in damnum, sed emolumentum ipsorum ver/gate Iuuat autem exponere quo modo hic valor constitua/tur. Certi quidam enim multiiugarum nationum homines
Lugduni ut aiunt ac potius Bezen soni nunc ,siue ubilibet, ex negociatorum numero, statis temporibus, suopte non cu
73쪽
iusqua praetoris, edicto simul cosdentes, post non uIIa tolloquia posteaqua acutis ratiociniis technas suas, unde Iucratur, Probe discusserint, ut ne, quo ad eius, sine lucro peraganturrvalero inquiunt scutum ex marcha Per Genuam 6 F. Per Londinum exemplo dictum sit) o. De tripode oracula hec scilicetratque ut Plebiscita,Senatusque consulta Promulgat. Igitur cum istam sibi auctoritatem usurparint, & inique in usum traduxerint, etiam hinc certei iniquum erit, ad ho/rum sanctiones commercia nummorum exercere. Ubi enim
putre est fundamentum,ibi nulla exςdificatio firma erigetur. Fac vero etiam Ut Caesari aut Rex ac principes aliquis in suo dominatu potestatem, de qua dictum est,quibusdam faciat; haud propterea haec cambia ab iniquitate Vendicabuntur. Tantisper enim hominum decreta honesta haberi, de qui se/cundum illa actus suos instituerit, inculpatum censeri oportehit, quandiu quidem Dei cum Primis, ac naturae legibus, resecundum rectam rationem moribus, de consuetudinibus uniuersaliter, & infinita diuturnitate consentiant. audd sit ab his distentiant ac repugnent 3 confidenter, omni tamen cumodeltia obseruanda esse negamus, & inique facere qui ob/seruerit, fatemur. αuod quidem pluribus confirmare haud necesse este nunc censeo,cum cui ta is qui non sit insanus preciare intelligatur. Cum hoc ergo ad hunc modum pecuniae cci
mercium inauditum, insolens & quod significantissimam usurarii facti speciem retineat, culpatum ad nostra fere usque tempora semPer ab Optimo quoque habitum sit, frustra hi/sce negociatorum commentis, etiam cum principum au ctoritate, qui in aedificationem, non in destructionem communis boni, animorum Praesertim, praeficiuntur, iuste exercrari illud contenditur : neque ulla ratione hac in par te excusare bona fides potest, quae in mala fi/de, de iniquitate inhaeret 3 praeterquam cum quis omnium horum onas nino ignarus extite
74쪽
MONETAM Dvo ΡRECIA IURE NON HABERE neque excusari inique facta, quod impunὰ fieri sinuntur. Cap. XIII.
INC etiam apertum fit haud iure sustineri id
Posse quod multis persuadetur, duo videlicet Precia monetam habere, alterum legale, altorum mercatorium. De facto enim hoc ita accidere non inficiamur quidem, sed factum istud contra ius fieri ex iam dictis constati qui usus, non inculpatus usus, sed abusus nefarius meritovocandus est. At qui reclament, aut castigent haec,non videmusi imo vero dum ita dissimulatur ac tacetur, pro inculpata consu tudine approbari videntur. Addam ego uero: quid si & hac via quidam Principes suis ipsi commodis, de cupiditatibus prospiciunt e vi & in his communionem habere non dicame uid porro si etia alius generis factis nefariis conuiuetur ab his, quorum Partes essent, eis,ne imPune grassaretur, no modo voce occurrere,verumetia omnimoda auctoritates inuids ossicio suo desunt, qui officio incumbere debeant e auid tum deniquee Uindicabit tam vindicabit procul dubio suo tempore is, qui Praesertim cum Pastoribus siue ecclesiasticis, sue laicis somnolentis non dormitat: qui in summa,quo minus de sceleribus Poenas sumat, nullo affectu atque commodo mouetur. CONTRA EOS, QUI PER IN NOMINATVM ME gocium sicca cambia tueri volunt: nimas argurias doctiorum interim ansam porrigere delinquendi; fre
. . t nandaF cupiditates, non illis hab nas remittendas.
C. XIIII. AM Vero, qui, Vt haec inculpata cambiasa ciant, nescio quod innominatum negocium Praeter mutuum,ac Venditionem esse voluit ad eosPrcterea dicimus,ut viderint an vere sine nomine ullo sit, quod ab iustitia, & honee state Proficiscatur. Non hic mutuus inquit intenditur,& nihilominus se sacere, quam mutuari, dum ita
75쪽
negociantur in nummis homines dicunt, sed hic petit ab IIIo sibi Genuae Per hoc cambium dari cetum,quae postea Bezan soni ad constitutas nundinas assignari per literas faciet,cui i Pse campsor qui prior dedit,volet. At enim quid verba cauil/lemur, cum forma rei inesse deprehenditur e Nos miseri, auquos,cum ut ad nullos magis,lex Domini Pertineat, qua in ter alia iubemur,ut dum mutuo damus,nihil inde speremust nescio qua tamen ratione, dum magis nos,atque lucra nostra amamus,et ausim dicere Deum ipsum,sub extraneis nominibus,ac fucata specie negocii,mutuum dantes lucrari affectamus. Ac vero dum intentus in hac consideratione Persisto,ut citra cuiusquam inuidiam,quod sentio dicam,videtur in hac tota causa mihi, plurimum valuisse hominum subtilitates, eorum Praesertim, quos eruditionis existimatione tanquam duces caeteri quique,cum audire, tum sequi solent. Hi enim dum nimia quadam indulgentia male affectis animis mede/ri ne quid graue dicam incumbunt, argutis adinventioni bus,& artificiosa distinctionum doctrina,non raro quod bona eorum venia dictum sit rimas aperiunt delinquendi , araque ubi minus oportuisset,securas hominum costientias red/dunt. Esto damnetur animus qui ubi non est cur timeat, mrmidat, neque fingendum sit ullo modo in crimine certo esse, quod culpa,aut reuera caret,aut sit nec ne crimen,non Parum
dubitaturi Certe svi libere' meam in hac parte sententiam Prodam cauti atque prudentis in christiana disciplina doctoris fuerit,habenas de frenum carnis quae ad patentem cupiditatum viam currendum,Pr sertim nostro hoc saeculo, multo facilime' incitatur pressius stringere; & ab eo,in quod ,etiams certus casus non apparet,Praecipitium tamen facile Patet, cutemeritas,& affectus stimulos etiam huc addant, absterrere omnino; ac saltem sub silentium mittere, quae maiore periculo explicantur. Iouis adeo vere probitatis ignatus heu non perspicit,ut parui hant peccata et Insignia nam &grauia que in uniuertium mortalia vocant) modo de/:i uitent, minima caetero/Ium cura habe
76쪽
existimantur, non curare, i caueantur peccata.. Cap. xv.
T V L T O S nos ne sceleratos dicam, qui is
uia esse facinora ducimus,quibus voluntati cotrahitur Deli & quia leuia existimamus t cotineamur ab illis , nulla est solicitudo nostra, sed susque det ea cuncta ducimus. Grauis; i/ ---,-mam hanc ego quidem negligentiam non iteleuem Putem 3 qua prudentes committere non veremur in Deum. Quaero ex te i Si quem germanitus ames quicquid ipsi displicere intelligis, num tute summa diligentia caueris,siue graue illud,siue leue ex se iudices e id 3 impensius ἴ quo de te dilectum illum magis meritum agnoscis e Deum autem , qui primum ob ineffabilem maiestatem, nund satis amari, ac venerari potest 3 mox qui omni numero, & magnitudine su-
Periora nobis bona confert, ut respondere illi nunquam VsuPossimust Deum inquam offendamus nec ne P actiones no stras Omnes animaduertere non damus operam e Hoc ne a/moris est quaeso e Hoccine gratiae,& Pietatis,erga benignisti
num illum 5e optimum e Hoc saltem hominis sani ne est ecaeuare maxime aperitur prauitas nostra, traducitur manis itissime christiani populi peruersitas; qua indigni ne dum,ut vel istam sensibilem lucem perspiciamus. contra Potius di/gnissimi quibus de inauditae poenae sumantur, deprehendi/mur. auid autem est oro,quod ea in Dei conspectu efficere nullo pudore nobis temperamus, quibus in Praesentia amiculi fortiter abstineremus e Ita parentem laetati vulnere ferire, Parricidale facinus duces,alapis autem,aut calce si cedas, lusum, minime ve indignum factum existimaue/risti Vt prius illud,omnem immanitatem ne oquitia mi exuperet,castigadum etiam PQ sterius seuerissime, de a probo filio no omnibus viribus ne com mittat prouiden
77쪽
0 NGE aliud profecto est ex fragilitate, aut ignorantia in Venialia,quae vocant, errata dilabi sine quibus haec vita nostra non ducitui dicente scriptura i Septies in die cadit iustus quo nomine etiam a' benignissimo Saluato re docti sumus quotidie precando dicere: Dimitte nobis clebita nostra 3 aliud autem scientes ac Prudentes PerPetrare illa. Etenim priora ea longe facile mentissimus indulget Pater,quam plurimisque modis ab illo illorum ve/nia obtineturi at quae facti conscientia committuntur. diffi/cilina e dilui equidem dicam. In causa aio vero, no ipsa leuiora delicta sed istam animi constitutionem conscelerata, quae nullius pensi ducit,ut vel leuiter a se ostendatur Deus. Pro Peccatis omnis generis expiandis, ille quidem ignominiosissitne agi in crucem Voluit. Q.uantum ergo in neficium inefficax reddit,atque contemnit,qui ab his cum Po; e qui quicquid bonorum irare possumus,ab uno illo,erga quem tam indigne nos habere non Pudet,Percipimus: qui etiam si in summa boni sciemtia lucem nobis vertari videmur, nocenti tamen ista icaligine ita nunc obducti sumus,ut non rem leue esse Perspiciamus,Otiam leuissimis in rebus contra Dei Opt. Max. Voluntatem non inscios delinquere Et quidem si ullo tempore unquam, modo certi densStenebrae,carnisque regnum longe lateque occupat3 & non falso dici potest completum esse nostro saeculo,quod Diuus Paulus scripsti In nouissimis diebus salo imstabunt tempora periculosaide erunt homines amantes seip/sos,cupidi,elati,superbi,blasphemi, parentibus non obedien/tes,ingrati,scelest i ,sine affectione,sine pace,criminatores, incotinentes,immites,sine benignitate,Proditores,protervi, tumidi,voluptatum amatores magis, Dei,habentes quidem speciem pietatis,uirtutem autem eius abnegantes . Nunquid a
78쪽
I mores nunc nostri expressi fuissent e In hoc ergo statu de gentibus nobis,prqcidenda, non offerenda maioribus malis est occasio. Et corporum medici,qui salutem aegrotoru, non aurum amant,solicite edicunt, perant v vi non solum a manifeste noxiis temperent,verumetiam ab his, quae innocue' sumere incolumes possunt. auid igitur in re animae faciunda, quae sexcentis nominibus corpori anteferenda est e Sed nos tandem cohibere decet,& ad institutum longiore digressu in/termissum referentes nos,illud primum quod ante dicere memini, rursum commemoramus. Si pietatis christianae est, ac religiosi animi,culpam vereri ubi interim ea non sit, & ab his actis abstinere,quae tametsi ab uno,aut altero carere culpa existimantur,a pluribus tamen non minus doctis,si probis vitio facensentur,quanto magis cauere ea decet,quae solidis rati nibus probantur iniqua cCO LLIGITUR IN sv MMA CAMBIA SICCA USUrarico mini, ad communem νtilitatem, sita pro
V AE cum ita sint ut ad id quod proprium
maxime nostrae est causae veniamus cur est quaero, quod praecipitii Periculum, atque adeo casus ipse in tantum amatur, ut cambia ista, quq sortioribus argumentis, ae verioriAbus iniqua probantur, tanqua iusta, eo quoa ad venditionis, aut in nominatum negocium nescio quod, reduci posse existimatur, mordicus approbare, εἰ in usum hahere volumus in Atqui probatum abunde suit norit m no/stris quam secundum grauissimorum doctorum doctrinani, atque adeo ex ipsa rerum natura deductis argumentis primus ad ullum negocii genus reserenda sint 3 omnium potissimum mutationi conuenire. Nam in his proprie permutationem esse omnes fere negant*licet per accidens ea interce dat interim, propter Varium genus numismatum, ex varietate locorum,ubi ultro citroque assiginanture non hoc tamen est, quod cambiatores' isti praecipue facere sibi praestituant, sed ex nummorum isto mercimonio lucrum percipere. Deiris mutuum hic maxime esse constat, cum etiam de fine lucri constare nemo non videat, constet necesse est iniuste usurarie
79쪽
que illa exerceri. auid autem in dubium voces,utrum nani iupra sortem incri facere Isti ad haec cambia addicti,intendant quin, & re ipsa lucrentur e quandoquidem iuxta regulam ro uod Patet expresse,non est probare necesses Egregie dissueui uenis crede mihi ac minime frequentarentur, si absque lucro fierent. Non enim caritas illa , ac studium publici h ni ita istos obtinet, ut etiam si non lucrarentur, ad commu/nem tamen utilitatem ipsa exercerent . Nam & hinc, inculpatos istos quidam affirmant, quod pro bono publico PrinciPaliter, saltem tacitὸ, deinde pro proprio ad honestum finem
hent ipsius publici commodi intentionem, de qua vix forta Ose cogitare illos contingit. Si ergo, quod dicebamus, absque Proprio lucro & commodo peragerentur ista, non ita diuetollerentur de medio: sed quia per haec, breui, neque ita Periculose, seu etiam minus cum labore non parua fit lucri accessio, caeteris negociis fete omisiis ut apertius falsum intelligatur esse quod aiunt, istaec perutilia publice commerciis esse ) ea rurimo habentur in usu. auid denique tam multa contra aec redarguenda coaceruamus e quocunque nomine appetaientur, cum non nisi pecuniae dentur hic ac reddantur, siue hoc Genuae, siue MedioIani, siue per eundem, sue per Varia loca faciant, siue eiusdem, siue alterius generis fuerint illae idccum in uniuersum Periculis, Ut res caeterae in negocia . tione non subdantur', coniuncto his semper prot se: t Posito ac spe Iucti; qua ratione christiano homine quae digna sit 3 ut ne usurarie tranii ni nantur, atque indelebili iniqui f. talis nota ne inusta sint , dconta in summa damnene
80쪽
D alia nunc mihi transeundum esset nis scru
Pulum quendam adhuc amouendum in hac horum Umbi ψrum causa, reliquum factum viderem. Expendere enim antequam de hactre finiam, operaePrecium existimo nonulla cuiusdam, cuius in tambiis ingens existimatio
S auctoritas habetur, quibus artem hanc campsoriami sic unii Vinant approbare praese fert. Sic enim ille habet. Arscam orta inquit quamuis i pirulosopho vituperetur,&in ltione materiae, quia tantum numismata tractata proprio lnum smatum usu diuertens: & ratione finis,quia lucri gratia.
quod fine caret: & utriusque simul, quia Pecuniae ut instruumenta Oeconomicae & Politicq) habendae, querendaeque sunt non propter se, sicut nec quodcunque aliud organum Propter se appetitur is tamen ex hominis campisris fines ait honestatur, ut pote ad samiti eis status sui decentem sustentationem ordinata, lici λ est, mrmadmodum & alio nego viationes. Addit mox confirmationem, quam inde similibus illustrat. Ac primum quidem, si in utriuersum huius verumst argumerum; aeque non minus cohonestati potetit & ipsa manifesta usura. a uis enim, rogo, ad familiae ut ait, 3 5 decentem status sui sustentationem, adde Rad beneficientisam in egenos, ut in finem, Usuras perditissimus referre non
possit e quo quid absurdius e Nam quod formam mali sthmel habet quod ad astus nostros attinet) nisi ipsam forma
exuat, nunquam ut sit bonum, ob cuiuisistionesti finem se/quetur. Alioqui adulterari liceret saltem ne plura ob tu endam vitam. Iam quod de occisione hominis affert,sophisema est. Non enim propriam homicidii sormam, quo Dei lex uniuersos interdicit, actus ille simplex occisionis retinet, dum secundum leges facinorosus homo occidituri sed iusti/tiae opus is erit ac iure dicetur, quod perinde ex Dei voluntate efficiendum.Tale erat,quod certe peragere destinarat Abraham, unde laudem amplissimam est consecutus. O uod ve UM . .ro medendi artem probro dignam affirmat, cum lucri gratia exercetur a medicis, hallucinari hominem acutissimum alioqui, quis non adeo miretur e At quanto ut ad hominem, quoa