장음표시 사용
51쪽
asperunt rexempla commemorant multorum, qui cum ab hoc facinore non abhorreant, Pii tamen habeantur. Uerum Dos errare istos non solum ex his quae iam diximus, Verum
etiam quae praeterea dicturi sumus, Deo dante, non dissicile demonstrabimus: non tam nostra, quam que Ecclesiae ma/gistri, de Christianae politiae moderatores sentiunt, adducentes. Iam pridem non semel constitutum est lucrandi propos tum a bonis omnibus criminari, carere tamen vitio posse videri, cum honesto aliquo fini corrigituri finem autem huncturPitudinis vindicem inter alios esse, quando in hoc refer/tur lucrum, illudque moderatum , ut eo nece sis itatibus suis suorumque honeste fatisfaciat quis; quicquid autem ampli iis intendatur superfluuin esse, & inter Christianos damnari. Iani quo quis in lucra maiore affectu, siue reipsa plus se tur, eo m agis a rem honestatis deflectere. Caeterum praeter haec audiamus tubam diuini Spiritus Paulum: EmoluI Imentum inquit ingens est pietas cum sufficientia. haben
tes vero nutrimenta ac operimenta, istis contenti erimus.
Audis quos ab omnibus Christianis obseruari volebat Apo, stolus idque vero in diuites cumprimis intentanse Nam quq ille subiungit hoc indicant, atque ea merito magna cum at/rentione hos audire praestat. αui volunt ditescere inquit incidunt in tentationena: & laqueum, & cupiditates multas, tum stultas tum noxias, quae demergunt homines in interi tum de perditionem. Si damnari assectum lucri ut hoc etiam unc interim colligamus & ab eo malorum ingens examen suboriri aperte dictum esse ab Apostolo constat: ecqui hone, stegat, ac citra periculum delinquendi, cum cupiditas ipsa Omni studio re perficitur e Non est hic luce maiori opus ; nec Vt quis alio violenter interpretetur ea. quae sunt clarissima 3 quae etiam qui non videat, nescio an aliud magis intellectu rus sit. Sed dolendum valde est, quod cum ea tot annorum centuriis in rem fideli una constri plerit beatissimus ille .nihilo
tamen minus cum interim Producuntur, tamquam nunqualiteris fuerint comissa, & audita, demirari illa pergunt, cauit . Iarique: deridere autem, dicere non ausim. Sed cur non a u. sim quando ipsi factis id essicere non vereantur auis abhorret a lucro e quis cedo si lex singulo centenario viginti lucrari potest, decem tantum contentus sit e Stultum potius ac
boni impetitum apellant, si quis nonnulla religione motus,
52쪽
tanti res val eat, quanti ex impulsu cupiditatis, atque aua/rorum astutia, sed quanti ex iure, & quo definiri posse de/claratur. Alioqui, quid aliud hoc esset,quim habenas in collum remittere auaritiae e Sed absit vi suo contra ipsum op/Ponentem telo utamur ut lex quae coercendis transgressio nibus imposita est,transgrediendi fomenta subministret. Tametsi quod tuu est, tuo ipse arbitratu vel non vendere,vel Vedere possis; in si vaenale exponas,luri honeste vedendi, Remedi,velis nolis,subdere. Iustitia enim ante omnia retinendae si inter homines , qua maxime Pax& sancta consensio con seruatur: ciuitates, Resp. Regna amplissima stabiliuntur: θe
durant. Apertum autem reuera fuerit latrocinium, neque iustitia, sed violentia; si de facto posse illud intelligeretur. Caeteru,ut de hac potestate valoris aliquid amplius loquamur, scire operaeprectu est,rem Partim natura sui,partim Vsu, plus vel minus esse in precio. Non enim inter se usque, duo haec natura,& Vsus, conueniunt. Nam fit Plerunque, ut quae na/tura excellunt,proindeque plus hoc nomine valent; si usum respiciamus,multo inferiora, ac viliora habeantur: contra. quq ob usum,ac necessitatem sunt cara, quod ad naturam tamen Pertinet, Parui fiant. O uis nesciat praestare multo id qlanimam habet, quam quod ei sit expers i Sic formica ingentem farris aceruum,quem interdum ut ait ille ) depopula/tur,naturae dote exuperat,& adeo coelum ipsum, quod cernimus, magnitudine,atque ornatu incredibili suspiciendum. At vero quod leone, & elephanto nobis carior sit panis, &o uum,usus & utilitas in vita facit. Usus quoque in causa est non raro,Vt vilior sit homo, quam iumentum. Cum igitur
non tam ex natura sui,quam ex usu Potissimum &commo/ditate in vita rerum species quantitatem Precii recipiant, qua
uis valde difficile sit ipsis rebus iusta precia constituere: tamevidendum etiam atque etiam est, ut secudum dictum usum, & honestas commoditates,quoad eius illud fiat, & quid iustitia ipsa,& bonum commune desideret. Non enim ob priuatum bonum dumtaxat commercia rerum, & em Ptionis, ac
venditionis negocia introducta quis rectet dixerit; sed potissimum Pro publica,& communi, quibus cum Viuimus,lio mi/num Vtilitate. O ua re, in hac parte iustitiae distributivae, ac Politicae,regula necessaria est,qua ita temperetur rerum pre clum,ne hic maius commodum,ille vero maius percipiat do
53쪽
trimentum . sed proportio, & aequabilitas quaedam, quoad
, - fieri Possit,Vtrinque construetur. Q uoniam vero res rebus
ctificile per se, iusta proportion Oinponi possum , Pruden/tiseime excogitauerunt, qui pecuniae usum induxere. Haec enim medium, ac regula eli,qua fit hec rerum non incommode collatim,Propterea P rerum omnium vasor ad pecuniam cstimatur. Q uo circa si quantitatem valoris rei, Precium mnummis excedat Vel minus sit in nummis, quam in re valcraris, nequaquam aequabilitas ea iustitiae,quam diximus, confseruatur. Q uae cum ita sint, manifestum iam esse potest,rem non quanti Possis, sed quanti iure debeas, ccsendam esse; modumque Praeter ea lucro imponendum.jNam & ipsius naturae legem illam incorruptam animaduerte. O uod tibi iu/quit non vis fieri,alii ne seceris . E i, O uaecunque vultis, VsMaItb. 7 vobis faciant homines, & vos facite illis. Sic nempe hane sanctissimam legem Dominus confirmauit omnium optimarii legum Auctor. Q uam legem omnino Pruvaricatur, qui quantum de facto potest res vendere,& lucrari, ipse conten/dit. Unde & canonica,& culilia iura cauerunt, dum v' tra dismidi una plus Venditur res, et minus emitur quari valet. li herum esse et,qui damnum acceperit ontractum quod aiut rescindere. Res igitur tantum valet quantum vendi Potest rhoc est,non quantum quoquo modo clicere inexaturabilisanari animus valeat, sed quantum regula iustitiae adhibitis . circunstant HS,quae rationabit iter variare Precium maint, ex
gunt,proripi re vi iusta pretirribus imponantur: nιῖω- Iurn in ea re non impune laturum Deum. CapXI II. p.
V A M ob rem,ut primae huic cupiditati frenaimPonerentur,optimum esset, ut per superiorem,ac legitimam potestatem,siue laicam, si ue ecclesiastica rebus praesertim maioris mo menti,sua precia Praescriberentur, idque accurate Perpensis circunstantiis, & collatis omnibus ad conseruandam iustitiam; atque non tam priuatuna, quam commune,d Publicum bonum omnium constabilies
54쪽
3dum,opportunis i neq; ita ciuilibet illud efficere pro stia vo
luntate Permitteretur. Q uod si operosa haec res, R ingentis curae,atque molestiae videatur,ut certe esse non diffitendum est,uiderint,ac sciant,qui Praesunt, hoc ad se maxime inter a lias curas,ac studia regundorum Populorum Pertinere. Lua
enim rem magis fiat esse officii dicere habent, atque subditis, quam optime fieri potest, Pro icere clauod si negligant, sciant se ad Dei tribunal de huiuscemodi neglectu rationem reddituros. Sunt quidem in rebus minutioribus priuati illi magistratus optime constitutis quos Romani sediles olim
quorum munus est praedictarum rerum stata Precia taxare,eXPendere,examinareque mensurarum, ac Ponderum iusti/tiam,aut iniquitatem ; castigare fraudes, atque in fallarios, impostores ipsos iuste animaduertere. Sed haec cautela,atque diligens prouidentia in rebus maioribus etiam multo fuerit salutarior 3 tantum ut ne priuatis afl ectibus,atque
Piditatibus huiusmodi censores,& quaestores indulgeant, sed utraque 4n parte incorrupte decernat. Verum quid nos hic ianvestere postumus f Omnia neglecta videmus . iacet stu dium extinctus p est sanctus iste iustitio honestissimς zelus. sine legitimis legibus,ac regulis fere visentes unius auaritiqes cupiditatis incitamenra exacte Persequuntur. Risus sunt, ac ludibrhis quis de ea moderatione in uniuersum adinc neat di tanquam vero nihil possint iustae rationes contra hanc improbitatem,& quasi nullius roboris sint iura omnia , siue Dei,sue naturae,siue quae a sanctissiniis,& prudelissimis qui. - 3 furcita sunt,uel certe perinde, atq, haec nunquam, studierint,aut ad se non pertineanti ad hunc m n oura ex toto diametro explere istam inex/. lli . si item tuam auiditatem, omnibus za cc l neruis, arte, studio, atque b
55쪽
AELIA ARGUMENTA ADJ DEMONsTRANDAM auaritia seruitutem , qua maxime functitas chrissiana foedatur ; hinc in nos flagella diuinae.
2 D audiant Dei nomine propheta: Vocem In multitudine iniquitatum tuarum, de ini quitate negociationis tuae polluisti sanctificationem tuam. Haec ad Populum, cui Permis sum erat terrena bona quaerere,& adeo ob recte facta promittebantur. O uanto noS ergo ea vehementius Premunte& nota ignominiosissima inurule Polluimus sanctificationem nostram modis iniquissimis hisce . Nam quanto Iudaicam sanctificatio nostra excellat, sci mus. Sanctificati enim nos non terrenis rebus humilibusq;
symbolis, sed sanguine filii Dei unctionet Spiritus sancti, diit in is muneribus dicati atque ditati sumus. Christianos nosa CARI STO, dc in filiorum Dei album cooptatos Lan ctificatos nos admirabiliter praestantissima omnium sanctifica tione sane, quam dicimus. Itaque qui hac Plusquam regia nota insigniuntur,quando terrena uniuersia alto animo spernere conueniat = si contrafaciant,iure optimo sanctificatione suam polluisse intelliguntur. Praetermitto non parum multas alias ex avaritia labes quibus perinde haec nostra sanctiis catio ignominiosissime foedatur,ut sunt Periniquae illae, ac damnatae congerendi auriformae,indicia non minus indub tata Pestilentis qgritudinis,dum inuolutis, de inextricabilib. usurarum nodis,indo apertis usurae laqueis, diripiuntur Pro ximorum res,intercipiuntur Pignora,negantur deposita, fi/deicommissa bona pupillorum fraudanture denique quam do, quoquo modo aliene res habentur H quam diu probare non Postis,sortiter retinentur. Infanda autem isthaec facinora multi abhorrent, sed utinam plures hoc malo non languerent. Nam si inter nos quam Par esset, syncera fides vigeret,s animi ab noxia cupiditare liberi essent,ac sani, quid tot in/strumentis,codicillis,syngraphis,hypothecise quid in sui lina tot notariorum scriptis e tot testibus in quotidianis commerciis,ac negociis opus e Ne Pater quidem filio, neq; filius
Patri,Vt alios minus coniunctos ne commemorando molestus sim praetermittam, rem vel Pecuniolam sine obfgnata tabella
56쪽
tabella sicile credit . Hei nos miseros,qui ita Deum,imo no Deum, sed aurum,& res nihili adoramus. Adoramus certe, ac colimus,cum ita animo in eis affixi acquiescimus. Mirari ergo desinamus si cunct a fere exaduerso nobis ferantur, si tot molestiis,atque calamitatibus,donat,soris eoncusti, interea nullus prope modum tranquillitati, ac ictitiae locus relin quatur. Nostra hςcce iniqua facta sunt, quae tam multa, at que ingentia in caput nostrum mala important. Lucrari de . lectat, fieri diuites contendimus, sed non secundum legem CH M ST I. Q uo circa,& si cunctando ad ultionem procedit,ne tamen ob impunitatem in scelera Perdurantes, Deum non curare res nostras imple persuasi simus i huiusmodi molestiarum procellis exagitari interea ipse nos permittit. His nos ad mentem redire cupit, ut grauiora supplicia non
incurramus,quae omnino,si bonitatem,ac maiestatem eius contemnere Pergamus,nos manet.
Ut enim Deum infinita lentitudine, ac misericordia erga resipiscentes, sic Pari iustitia, de seueritate ad f
57쪽
DE LATISSIMO AUARITIAE DOMINATU
i E R Τ I V M iam exordimur , 5c ad ea quae
multa diximus, ac Plura etiam, quam nostri propositi primum fuerat; complura tamen etiamdum dicenda intelligo. antequam nae/tam finemque, que res atque causa Praesens ex Pastit,Pertingamus. Interdicendum enim atque scribendum, quamuis tibi certos locos limitesque Prae
stituas, aperiuntur tamen, curuntque non raro multa ne
que excogitata Prius, neque animaduersa, quae commodissima si adhibeas, neglecta vero si fuerint, ac Praetermissa cum iactura quidem id postea experiare. αuantum uis enim quis bene doctus exercitusque fuerit,omnia que in negocio quod tractandum sumit , necessaria es commoda singulatim ut Praemeditata ac Perspecta habeat, usque vidisserendo sibi inopinate occurrat, fieri equidem posse non putem. Sin autem contingat ut in aliquo sit tanta perfectio, ut eum nihil latere possit;nos certe qui adeoinfra esse agnoscimus nos,am Plectimur non grauatim, quae se noue offerant, dum nostrae tractationi prodesse videmus. Arbitramur nempe cum in caeteris causis, tum in tractationibus rerum,quae ad fructum animorum, & ad bene Christianeque vivendum Pertinent, magno istuc usui, atque honestissimum esse. Alia enim multo est conditio forensis oratoris, & profani philosophi, alia Christiani . Illi suopte ingenio, studio, arte exercitationeque freti suas causas peragunti hic, Ut non eorum instrumenta contemnat, ante omnia tamen atque in uniuersum a Deo, a
58쪽
diuina gratia & patrocinio pendet. Non enim sunt ista qui loquantur, sed organa ut ita dicam sunt Spiritus sancti,qui
loquitur per illos. Vnde sit, ut ciente illo agitanteque, nec non clare primum intelligente fructum, quem ad alios pertremi mina inde destinauit, non tam quiae ipsi sibi diuinae doctri nae a d mi ia i stri proposu erint . quam quae neutiquam cogitarant ad disserendum, inflectantur. Testes huius rei sunt omnes boni, quibus sanctissi ima haec pronii via , alia aut alia iusta ratione pie, soliciteque exequitur . Nos vero licet in hoc ordine postremi, non immodestos aut culpa dignos esse no bis persuad us, si dixerimus sperare nos optaroque, ut nobis quanti quanti sumus in mum Spiritus ille sanctus vim utatur.-Conscientiam ille videt, ac mentis nostrae propensiones & decreta ad eius voluntatem constituta, quorum qui dem cum ille sit auctor, quae inuidia si in finem quem ipse velit pro suo arbitratu ea dispositurum credimus & fatemur fConfisis igitur benignissimis eius auspiciis, ut commodius
Procedamus, Placet quae nostrorum hominum mentes aua ritiae contagione infectas demonstrant . in praecedentibus expositas, hic strictim colligere, inde ad alia, maxime autem ad cambia non mediocre auaritiae symbolum atque adeo nutrimentum, Pertractanda, orationem conuertere.
n E CAPITU LATIO ARGUMENTORUM IN P RAa
cedentibus expositorum, unde avaristam dominari convincitur. Cap. I.
IXIM US ergo in uniuersum non es e cur
auaros se negent, non Diodo qui in superflua conquirenda , cupiditate immoderata seruimtur, Verum etiam qui idem in parandis neces/sariis praestant. Clara autem & indubitata illa aegritudinis eius esse indicia,quod neglecta animae cura, toti ad lucrum continenter incumbunt i quos neque quid fas sit aut nefas, modo aggerent rem, expenden/di ullam habent rationem 1 quod lucri gnati a fingere, restagere, adulterare res, bonas malis commaculate, malas pro bo/nis obtrudete non verentur. Ad haec, noua sordida, turpia& inhonesta artificia in hoc subinde excogitare: continuis iti/ ramentis abuti, deierare, peierareque imperterrite ilia Deum
59쪽
In sanctos periniqua committere. Adde mensurarunt, ponderum falsitatem: impatientiam dum male Propriae cadunt res, inuidentiam, cum aliorum secundo ferri intelligunt cursui item continuas querimonias, sacrorum dierum Profana tionem , neglecta insuper vel indignissimi obita nostrae reliIgionis necessaria suis temporibus ossicia . Denique inter ne/gociandum, neque fidem neque modum, neque honestatis iura retinere. Et si vero haec,& huius generis alia multa, omnia ad unumquemque non pertinent, horum tamen omni/um cum alius alio signo impressus deprehendatur, cunctos generatim quidem laborare hac prauitate intelligitur. Sunt tenuibus magis Peculiares suae huius morbi notae, sunt locu/pletibus Perinde . illi maxime per manuarias artes, isti Potiissimum per negociationum genera seruiunt auaritiae seruita
Dis p UTATIO DE CAMBIIS INSTITUITUR, AD regulam chrisianae doctrina illa esse examinandat Ocur pecunia , oe eius varietas lut ducta. Cap. IIE D iam commodum occurrit de cambiis dira
serere, quae inter artificia de commenta egre gie apta ad amplificandum lucrum, nostri diuites perquam familiare habent. Non contenti enim aliarum rerum quod per leges licet,
dum ad honestium finem ut explicuimus diriguntur negociis lucrifacerer commercia etiam nummorumcu m nummis traxerunt in usum, cambia vocant. quae Vox& si ex vulgo crassa, dissimulanda erit, cum rebus intentos Per omnia esse conueniat, Prae sertim in christiana schola de qui docet, & qui discit. De his igitur nunc disseramus; & ea genera, quae recentioribus hisce annis frequentius exerc entve ut perinique fiant, certis rationibus demonstremus. Ne vero hoc mihi ex Aristotele, aut aliorum philosophorum munda/nae sapientiae palaestra deductum iri expectes; sed, omnium maxime a doctrina Christiana, quae ex diuinis scripturis, de secundum illas cum primis habetur. Ninc, mihi crede, non a mortalium adinventionibus, verae ac Perfectae religionis,
dogmatum sanae & integrς fidei, honestatis morum atque virtu
60쪽
vitam pertinet, regula ac forma petenda est, s non ementite christiani esse volumus. Igitur ut ad rem nostram veniam, indicatum est paulo ante, honesta negocia in usum traducta fuisse, ut necessalia humanae vitae, cum Privatim tum Publi/ os,
Omnes,ncque omni in loco in promptu habeantur eius generis uniuersa; commercia inter sese rerum istarum atque commutationes excogitatae fuere, quod actum vocari negocia/tionem diximus. Q uia vero multum esset difficile, ut, si Per se res cum rebus componerentur solum, secundum leges . iustitiae ipsa commutatio exequereturi idcirco commodissi me repertam pecuniam esse item diximus, qua quantum fie/ - εν ri posset, Precia rerum coaequarentur. iram ob rem, Vis .
Pecuniae Proprius Princepsque est, ut hanc aequabilitatem I vltro citroque, haud cum labore constituat. Unde fit quique, ut quod alius minus habet in re, dum ab alio eam accis Pere velit, Pro ipsa re pecuniam tradat 3 quod factum,emptio
ac Venditio nominatur. Porro autem cum infinite in suis Preciis res Variari contingat propterea varie nummorum formae admissis suere. Sunt enim aurei, sunt argentei, sunt aerei sunt maioris, sunt minoris quem ad modum ponderis, sic &valoris. Variant quoque Pro auctoritate,qua percussi & obsi/gnati ex nuntur. Q uo circa si unum aut alterum dunta/xat pecuniae genus haberetur, aegerrime etiam negocia exer/cerentur. Sed varietas ipsa maxime commoda expetitur. At/ . f. que ob hanc commoditatem Permutationes Pecuniarum cuPecuniis inductae sunt in usumi qui quidem usus haud prin- Lci'alis dicetur ipsius pecuniae esse, sed Potius ex casu, atque honi eius gratia, quod mox diximus, admissus. Alius autem Pecuniae usus deprehenditur etiam, qui tametsi ad alias res complures conuenire intelligatur, in pecunia tamen maeis E,ri . ., telucet, ac stequentari solet: quod factum sane mutuum pas/ ι sm appellatur. His ita depecunia expositis, de illa in uniuer , sum hoc praeterea, quod in Praecedentibus tetigimus, nunc , Icongrmamus, non Proprium genus negociationis illam ha/here; sed re vera eius esse instrumentum atque illi subseruire M . quamquam contentiosius non repugnarim, si negocii speci/' . es quasdam tum mutuum ipsum tum Permutationes quas x- quidem mea sententia, vere cambia voce hac triuiali auPella