장음표시 사용
101쪽
oinnis exercitationis commiliae ill id est,quoc animali ipsi ex ipso caloris augmentum excitat. ippe calefiunt corpora nostra 'alneis, d calidarum aquarum lauacris , ccum per calidiores tempestates insolamur,ac cum igni fo-Memur, cum calidis medicamentis perfricamur. C terum ab externo est omnis elusinodi calor adscitus, nec de proprio principio, sed aliunde accensus. Exercitando vero,in
mi caloris augmentum animalibus ex ipsorum corporibus
excitatur Atque is omnium exercitationum communisi effectus est, proprius tamen earum effectus non est, si modo iratis. perturbatis, iridore affectis naturalis etiani calor augetur: quanquam ira haudquaquam auctus, sed veluti feruor est caloris in corde. Itaque etiam ess entiam eius vel probatissimi philosophorum talem esse affirmant. Quippe accessorium irae est, non eius essentia ultionis appetentia. Verecundis autem augetur insitus calor, tum primum intro se recipit uniuersus, deinde postquam in alto corporis est collectus, ex ipso inibi congestu, ex assiduo motu incrementum capit. Non enim quiescit pudore et affectorum spiritus,sed tum ab interno,tu circa se,una cum toto sanguine varie circumagitur, ita plane ut spiritus eo-Tum Pu perturbantur.Dicetur auteti in progressu latius de omnibus eiusmodi animi flectibus Ad praesens enim propterea quod commune sympto marituri hos ipsos affectustum exercitationes excipit dum omnis exercitia cominus
nem esse natiui caloris auctum ostenderem, idque de interno. a se , non tamen solis exercitationibus inesse, sed pariter dictis modo affectibus: coactus tum obiter, de his meminis . . Iam singulas exercitationum seorsum persequis tempestiuum videtur illo praesertim prius significato, quod in his quoque complures differentia inueniantur 'Quippe interim aliam partem aliud alio magis exerciti- ima fatigat. Et quaedam lente motis fiunt,quaedam cynim allitatis, quaedam robore a nixu adhibuis, quaedam sine his. Ad haec, quaedam cum robore pariter ieieruate , quaedam languide. Acquod violenter quidem sine Velocitate exercetur abetispotii id est valens voco quod
violenter cum celeritate , O Meat, id est vehemons Violenter autem robusteve dicere, nihil referat. Fodere er-
go, valens robustaque exercitatio est. Simili modo ta
102쪽
iis quatuor simul equos habenis cocrceat: ira pense robusta exercitatio est, non tamen celeris Tum si quis maximo onere si blato,aut eodem loco maneat,aut paululum procedat. Iam acclivis inambulatio inuitisinitoque generis est, Attollim tur enim eo motus genere,& vehit onus sustinetitur ab iis quae primum mouentur, reliqua corporis membr uniuersa. Pretere quis per funem manibus Apprehensunt scandat, sicuti in palestra pueros exercent,qui eos ad robur praeparant: quin etiam si quis fune arrepto,aut etiam perti ca, si blimis ex ea pendeat, ac diu teneat: robustum is ali
dumque laborem exercet,citra tamen celeritatem. Ita vero
si quis manibus in pugnum reductis,ijsdem prolatis, vel in altum fit blatis, liutissime eodem habitu consistat situ pii
si adhibitum quempiam deducere sibi manus iubeat, nec tamen ipse r mittat vel inanensius hic tum musculos omnestum neruos ad robur comparat ut quoru maxim propria
sunt omnia id genus exercitia. Idque multo certe magis fiet seorsum si duis summis manibus, utraque apprehenso podere cuiusmodi sunt qui in palestra alteres dicinatur porructis his,aut in sublime erectis,eodem habitu persistat Iam post etiam cui viam iusseris ut te violenter detrahat, inflectat que,dum ipse non manibus modo,vertimetiam cruribus spinaque constans inflexusq; resistas: non leuem ad membrorum robur exercitationem obieris. Sane hoc genere Milonem ipsum exercitasse se ferunt,dum alias conuellere se mouereque de loco volenti permitteret verum lis crurum maxime exercitatio fuerit alias utique si manus exercitanda curabat, pugnum aperire iuberet. Idem ut aiunt)malum punicum,aut tale quippiam manibus complexus, auferendum cuiuis praebebat. Haec igitur exercitia, maximi roboris tum oostctationem tum exercitationem continet Robur autem partium tum exercet,lum vero firmat,& si quis alterum coplexus medium, aut etiam ipse medio comprehensus, a
nibus digitisque pectinatim iunctis, aut quem complecti tu absoluere se iubeat, aut ipse se a complectente solvat. Ita etiam in quis alterum qui vel sus ipsum se inclineti, laterre aggressius, ilia manibus complexus, evinus aliquod sublatum inuicem protendat, reducatque ac magis si dum gestat,ipse nutu renutuque corporis utatur. sic nanque spinamylliuersam ad robur comparauerit. Aeque vero qui pectoribus ex
103쪽
sire eae aduerso innixi, magno se conatu invicem retriadsit. Etiam qui a ceriticibus pendentes, deorsum tralaunt, ad robur praeparant arterum talia omnia exerceri citra palestram aut copiosum puluerem queunt, quocunque conculcato loco erectis ac stantibus. Qua vero luctantes inter se moliuntur cum robori augendo student, haec aut puluerem altum, aut palestram desis derant. Ea sunt eiusmodi: cum v- terque luctantium ambobus cruribus alterum alterius crus complectitur Meinde manibus inter se collatis, altera ceruseci violenter in cimabat, uti caue quae e regione impediti cruris est: altera brachio Licebit circa summum caput manibus iniectis, violenter retrorsum se agat ac reuella Faus modi uiua utriusque luctatoris robur exercet: quemadmodum 'a quae altero alterum cruribus ingente, vel ambo ἶer ambo mittente, fiunt. Nam haec quoque utrunque ad rota praeparant. Infinitae aliae eiusmodi robustiexercitati
ne in palestra sint. Q aprum nimirum omnium peritiam usumque pardo triba callet, ipse sane sic a gymnaste diuersus, ut a medico coquus quod ipsum quoque ad perpensio-: nem aestimationemque se offert. At dictum quidem iam de hoc est in eo libro qui Thrasybulus inscribitur caeterum dicemus 3 nunc quod satis ad praesentem sit disputationem. verum si prius 'xercitationum varietates absoluero. tiaruqua robusta sitiit, quasque utontis r ci vocant, licte iam sunt. Superest, de ijs dicamus quae celeritate peragulitur, citraque robur violentiam. Id genus sis cursus .imbratilis armorum naeditatio,&cum duo firminis manibus
concertant. Gκ οχει id μου r. Graeci vocant. tum quae per cory
cum illam exercitatio sit: utique cum a distatibus xcvr-3 rentibus administratur. Eius generis est quod ἔκκλιθρ '
simplethro, id est in sexta parte stadis quis prorsum retrorsumque vicissim, idque saepe in v tranque partem sine sexu cursitans, unoquoque cursu breue quiddam de spatio demit, quoad denique in unico gressi constiterit. πηιτυλ ' Vero, si quis summis pedibus ingrediens, tensa in sublime an '
hanc antrorsum , illam retrorsum celerrime moueat. Hoc vero exercitamento maxime ante parietem stantes uti solant: quo siquando aberrent, facile pariete apprehenso eri' o gantur. Sed sic exercitatorum terror magis latet: ita exercitium
104쪽
ercitium ipsuin sit imbecillius. Celeres vero motus sunt, cistra tamen violentiam, qui in palestra duntur, circuliolutis humi nobis, vel ibiis, vel cum alijs. Licet aut cin erectes , tum circum adiis, ac velociter prope astantem mutantibus, celerem exercitationem peragere . Potesta solis cruribus, idque erectus, acino loco consistens,celeriter exerceri: sul incle quidem retro tantum resiliens, interim vero crurum utrunque vicibus referens. Quin ter manus exercitatione celeri,tantundem valente,ut datur: idque citra ullos alteres: utique si frequentis celeritatique motus earum impense incumbas siue has in pu num ductas,sive explicatas mauis Ac eiusmodi quidem celeris exercitato est ,1n ovibus dixi speciebus comprehensa. Reliquum est ut ad vehemetem veniamus. Ea vero sicuti pr dictum iam est,ex robusta celerique composita est 'vado quas robustas diximus, ijs omnibus ut vehementibus uti licet, motus modo celeritatem adijcias. Non in postremis vero vehementes hae sunt, fodere, liscum mittere, saltare, idque continuato sine intermis sione opere Similiter graue quod uis te hina iaculari, conti-miatis sibi quam maxime adhibus: aut graui armaturate coctum celeriter agitari. Et qui aliquo quidem talium exercentur,intermittere paululum solent. Atque hoc loco inter assiduam interpellatamq; exercitationem differentiam n scas licet. Quas enim modo retulimus, uniuerset morulacii rerposita magis usurpari solent: ac potissimum quae labores operaque sunt, nedum exercitia,ut fossi, remigatio. vero rc missiores exercitationes sui:ea sine interposita quiete magis fiunt veluti continuatus diu cursus,quem Graeci dolichon vocant.& iter faccre. Haec igitur omnia exercita stionum genera sunt,quein modo distia differentias habet, o supra ias quod alia lumbos magis quam brachia crurave
exercent, atra spinam totam, aut pulmone tantum,aut tho racem tantum. Sippe tallo,cursusque, crurum exercitationes sunt acrochirismi, sciam achiae , brachiorum manuum propria. Lumborum autem, assidue, se inclinare, ac rursus reuocare: idque aut pondus aliquod a terra tollentem, aut assa luc in manibus sustinentem, Sunt qui detositis ante se alteribus ulnae interuallo distantibus, postea medi ipsi stantes,inclinant se,atque attollunt dextera qui
donicum qui ad sinistram iacet , sinistra qui ad dextram: o
105쪽
tum mirsum utrimque in suum locum referunt. Atque hoc
dentidem deinceps faciunt, iisdem istig ijs insistentes. Hic
vero motus transi: ersas spinae partes magis exercet, si iti prior ille rectas. Tlioracis vero ivlmonis, maxinae respirationes proprie exercitationes sunt. Maxima vero vox supra iam dicta, vocis quoque instrumenta omnia permovet. quorum enumeratio in j qua de voce edidimus, habetur. Q apta iam autem huc pro ludii sumus, non alienum sit de Oninibus animalis partibus tradere in quae imotus euideni tes,d quae leueis Ic obscuros obtineant quae rursiis a se motae antur, queque ab aliis Q ippe et asinodi discretio non paruam commoditatem gymnastae asseret ad omnia animali membra mouenda alias a se in propria virtute: alias ab aliis ter alienam. au arcunque enim voluntate suscipiuntur actiones, ea natiuulorum neruorumque, quos aliqui tendo nes, Graeci tenonias vocant, proprie sunt. Eaedem tamen si maiore vi celeritate fiunt, primum quidem Scimaxime dictas iam partes, ex accidenti vero etiam arterias exercuc cum praediccis vero Ossa, venae, carnes,ligamento a. caeterae omnes animalis partes una mouentur. Reliquorum vero motuum qui in animaliti corporibus noscuntur quicunque non communi voluntate suscipiuntur , sed vel nuurales sunt,vel pro animi affectibus eduntur duplices hi genere sunt. ali enim cordis arteriarum, alij venarum iocinoris adtiones sunt, atque horum quidem primum de maxime secundo loco reliquarum omnium partium quandoquidem quatuor naturalibus inculiaribus omnes gubernantur. Ac arteriarum quidem cordisque imotus nunquam sane omnino intermittitur , caeterii magnitudine, paruitate, velocitate, tarditateri vehementia varie intenditur atque remittitur, idque multis ex causis: quas omnes in opusculo quod de pulsuum causis conscripsimus, percensui nunc summa tantum capita des ibais sat erit. Vna igitur mutandi pulsus causa est naturalis caloris auectio diminutioque Altera causa est quae ex animalis sui ritus murata quantitate spectatur Tertia, quae ex firmitate infirmita idque naturalis virtutis accipitur iactaria, quae ex instrumenti pilius malo aste. tu aestimatur Verum de hac diseserere non est huius loci. Iam enim aegrotet animal nece
se est in eiusmodi assectibus cum reliquae omnes pulsus
106쪽
mutationes etiam in sanis spectentur. ae igitur ex auctodiminutoque naturali calore mutatio oritur, ea pro anni tempore, nutrimento, potione,balneo, frictione, somno
vigilia, itemque animi affectibus in actionibus voluntate
susceptis, incidit. Quae vero ex animalis spiritus alteratione nascitur ea pro motus qui voluntate consilioque initur καθ' , A, o Graece vocant differentijs variatur. Quae ex virium firmitate infirmitateque oritur, pro substantia ipsius cordis Marteriarum bono contrariove temperamento contingit. Porro venarum opus una cum aliis instrumentis uni souersis quaecunque natura ad alimenti dispensationem excogitauit, pro cibo potioneque, tum vero pro distributionis in corpus, concoctionis, nutricationis ratione variatur. Huius vero mutationis,arterie quoque participes sunt. i vero motus, actiones non sunt: horum triplex diuersi
ta intellegitur iij nanque animantibus ex seipsis insunt:
ali extrinsecus adueniunt, alios medicamenta proritant. Et ex se quidem animalibus insunt ij quos ante memoraui. Extrinsecus vero accedunt qui nauigando,equitando, aut gestando siue vehiculo, siue lectulo pendente siue imis agitatis pr stantur, siue per nutricum ulnas, ut infantibus. Extrinsecus praeterea aduenientiu frictio sit. Nonnulli tamen motus isti plane sunt veluti equitatio. Non enim ut in vehiculis praesertim in quibus stratus quiescas, ita etiam cum equo insideas accidit ut a gestantestatum agiteris, ipse nihil agas: quin spinam erectam sustinere,ium trisque Ια-minibus equi costis firmiter haerere,& crura ex tedere oportet,etiam ante prospicere . In quo no modo visis, sed etiam collum laborat praecipue tamen viscera hoc genere agitantur. Porro ea salientibus quoque ae luc dimouentur verum oi; qui vehiculo gestantur, non aeque. Quare si quis viscera quae sub septo sunt, mouere violentius velit:& praedictos labores adeat, praeterea ad frictionem quae per circumiecta
fasciam administratur,accedat. Statuatur autem oportetis
qui fricat, tergo qui modo in dextram, modo in sinistrana anus inijciat acclinante apprimenteque has ipsas partes pii qui fricatur Sane concutiunt nonnihil ea quae sub se-
.pto viscera sunt,& maxime tum respirationes, tum OceS:
pari modo est latus, qui per se funi, qui cum cohibito compressoque spiritu,tum in tibiarum sono,tum voce ad hi so
107쪽
qui in thorace insut Verum de hac post agetur,utpo quae supra alia quae modo retulimus commoda,etiam a iam ariam no leuem praestat,cuius nimirum causa ad finem eam exercitationis adhibemus Verum ad propositum redeundum nempe quod non pauci ex iis motibus qui partibus animalium accedunt: nec partium ipsarum actiones sunt, nec earum actiones sequuntur: sed ab alijs desper alia perficiun et tuta veluti in vehentibus, nauigantibus, perfricandis pii' gandi sola per medicamenta tum vomitoria tum aluum du
artis non est. Reliqui omnem potissimum ij qui ex frictiones ut, in primis necessari cognitu huius artis presidi sunt: quippe ad cuius professionem spectat omnium motuum vires nouisme: sicut Creor ad opisces ipse specta transtulos particulares motus nosme. Hi nanque variet item quae in m
habet Etenim si quis me iubeat, hopi achicos,id est arto morum meditationis motus, vel alium doceam, vel ipse c5- ciniae peragam: sane numquemlibet eorum obire commode nequeam. At si cui me hoplomachicorum cum agit adlii beas: non modo quam vim obtineat actionum ut bet, sed etiam quam maxilla partem exercitet, omnibus illis certi' norim Imo vero si verum ingenue fateri oportet hoplo -
rens fines. Nanque aut violente quaedam sunt, rauesque ac
s yςς'x,quae binia bos,caput, spinam,ve ventrem: quae demum aliam quantris partem es restri preter caetera fatiget Hoplomachicus enim apte numeros tu peraget celeres fortasta robustos ac graues: caeterii quod densent aut emacient eiusmodi motus, arum noueri Ρam modo nec quod carnem augent rarefaciunt motus tardi. Iam idem robuste simul tarde, grauiter mouebitur
nec tamen quod istiusmodi motibu Dpol ioz I a
4 vitatem acquirit, intelligit. Aurigandi quoque peritus, aes
108쪽
motus particulares numerose apteque ad sum comm6diissime explicabit: se, qui horum corpus emacient,aut carne impleant,robustum, vegetum, molle, lurum, tensum ,rarum e efficiant,omnino ignorat. Ita qui pila exercere instituit, si haericum vocant omnem pilae iactum exceptumque callet minime tamen quem corpori affectum hi comparci, nouit. Paedo triba ouoque quicquid in palestra motuum geritur, pernovit: quid quisque motus efficere queat, ignorat. Et ut semel dicam)Omnes homines, artifices iuxta inertesque, quos corpore motus exercent,eorum ignorant vi SQ res, fallatores, nautae, fabri tum materiari tum ferrarij, piscatores, agricolae,aedificatores,sutores,omnes deniQue quiquiduis molititur. At gymn istes ex iis quae ante retuli principijs,cuiusuis actionis,etiam eiusquam nunc primum nec ante conspexit,vim tenebit: veluti statim saltantium pr uegeti motus. in quibus nimirum quam maxime saliunt, ac celerrime circumadii vertutur, genu prius posito mox emicant,& crura tum attrahunt, tu max1 me divaricant. S summatim in ilibus cyssime mouentur:gracile, musculosum, durum , compactum, praeterea vegetum corpus reddunt. At, remissi tardi languidi motus, non solum non eiusmodi corpus quale nunc diximus faciunt, sed contra si natura musculosum legetum sit, ii uersam omnino affect ionem inducunt. Qu'd igitur mox diximus praedo tribam ita esse gymnasia ministrum,ut medici coquum: id nunc quoque ostet sum est. Quippe coquus betam,tentem, aut piissanam alias alia ratione praeparat: nee tamen quod praeparauit , quam vim obtineat intellegit, aut quaenam praeparandi ratio censenda sit optima. At medicus nihil horum ita ut coquus parare est potisci verum quicquid praeparatum sit, eius vires ciprobe callet. Ergo gumnastes propositi nobis adulescentis utique qui optimum corporis statum est sortitus,omnium
quidem exercitationum vires pernovit: deligit ver ex omni enere quod moderatum mediumque inter utrunque excellum est. Nam neque celeris tardaeve exercitationis optimus status eget, sed plane mediocris ac mediae nec rursus violentae vehementis, nec remissae inguidae: imo in his quoque mediocre optimum est quando non alterare, sed plane seruare optimum corporis statum conuenit. Sive igitur armis eiusmodi adulascentem exercitare gym Sonastes
109쪽
tiaste velit peritissimo totius eclitationi , armorum adscito, eum omnes sibi promere actiones Hibebit. mox ipse eliget ac discernet, imperabitque quibus earum Cepe uibus raro, quibus mediocriter, quibus aut nunquan aut semper exercitari eum velit quippe quem latere non potest quae uodque membrum exercitatio massis a iret Quaeve cuiusque exercitationis ualitas facultas: sit. Sive folli ni lave exercitare studet sic quoque rursus tum genus tum qualitatem tum nimium actionis inueniet ipso Gliis nil e-ve perito, pro ministro diribito, quo illi omnem eius generis actionum materiam indicet. Nam ipsius propriae cuiusque artis materia gymnastes qua gymnastes omnino
cst ignarus verum ubi semel inspe; it Γon solum ita ta J
tem, sed etiam vim eius protinus tellegit. 'iam pluri- naos enim ipsi ex is quibus imbecilliores quaed ἰὴ corpo - ris particula erant, unde crebris in tris urgebantur morbis, unius gymnasticae ope restituimus: neque tamen omnes propri)s exercitationibus, sed siue quis allator erat, siue hoplomachicus,siue pancratiastes, siue luctator, siue alio quouis genere exercitatus,iuiso eo magisteri sui motus coram promere mox appositissimis una cum tempore modo de e tis Verum de correctione id genus procedente tra etatu agemus: ea cilicet operis parte in qua de vitiosis corporum ratibus disceptabitur, Nunc ol time comparato corpori suum statum tueri proposuimus. Porro huic ex uim genere mediocritas ct hibenda est frictione exercita tione, bahieo, cibo,iomno, ita ut nec durior illi nec mollior habitus corporis reflatur. Quippe hic ab extrinsecus imminentibus facile ostenditur: ille corporis inhibet u 1 3 Praeterea nec densior, ne videlicet in carne excremento una aliquid haereatriae rarior, ne quod est falubre effluat. Si mi si modo si quidem optimo habitu erato nec solito tracilior nec crassior: cum constat gracilitatem externis ni Gij crassitudinem iis quae interne ab ipso corpore proueniunt es
s obnoxiam . Pari modo ne iii calidius, frigidiu sicci
vel humi lius efficere eiusmolli corpus expedit, si Inculpat temperamento erat. Vnum igitur est quod id
1 nitati materia, luod conueniens mediocreque est Porris
o adest inter utrunq; excessum plane medium. a s
110쪽
autem huius maxime sis compos, stipra iam dictum est. car-terum de ij quae maxime necessaria sunt,uel saepius meminisse non sit profecto inutile. Pruna ergo die crassiore coniecturam praebebit, secunda vero, tertia,quarta, reliquarum quaelibet,pro ratione magis exactam. Quippe in prima die omnia tibi pro dictis iam scopis sunt peragenda. Exuat se,sicut Aegi inius precepit, ubi in lotio iam perfecta
concoctio cernitur. Mox frictionis ratio buc spectet,ut me bra molliantur.Docebit id tum floridus colos, qui in summa cute residebit tum artuum sexibilitas habilitasque ad soOmnem motum. Post haec exercitetur, dum corpus intumescit & color illi floridus apparet, motus prompte, qua biliter concinne edit. Inter haec vero sudorem cum calido vapore istum cernes Inhibenda vero exercitatio tum primum est,cum aliquod horu fuerit mutatum. Quippe si contractio paulo corporis moles videbitur,desistendum illico est . si enim ultra quid pergat, etiam boni succi
nonnihil educetur: atque ita tum gracilius corpus fiet, tum aridius, atque ad incrementum minus habile. Non minus profecto si coloris gratia vanescat, cessandum est quan 6odo si exercitationem continues, frigidum corpus efficies, nimium exhauries. Iam motuum alacritas, aequabilitas, vel concinnitas,si remitti quippiam collabique cernitur,v-tique statim desinere conueniet. Itidem si in sudore accidatvlla qualitatis eius quantitatisve mutati, quippe quem copiosum magis, magis incalentem edi par est,prout motibus vehementiae plus accesserit. Clim igitur is aut minor intellegitur, aut frigidior,tum scias digeri exhauriri l corpus, praeterea refrigerari ac siccari plus iusto. Quo magis solicite attendendum exercitando corpori est, ut cum dicta rorum iam notarum quaelibet apparet,protinus cesset. Nec tamen protinus lauatum ablegandum est,sed summam exercitationis intentionem,' in ακμiti Graece vocant, remittere sistereque iubebitur. Quod si ilia cohibendo anhelitu implere velit: perfundi oleo,atq; apotherapia uti deinceps debebit. Porro ea cuiusmodi res sit,simul qui sint in ea scopi, quae mensura, praeterea quibus absoluatur tum motibus,tum frictionibus: sequenti libro monstrabitur. praesentem enim,utpote fatis verborum habentem, iam commode
videor finiturus: si modo illud unum adiecero, lauacru quod somnina