장음표시 사용
51쪽
esseque libere, ac reliqua quae opus sunt peragere. Q Wippe facultas ad necessiarios usus minime impedita finitatem potius determinat. Non enim functionia imbecillitas, morbi statim nota est absolute ita,citraque exceptione loquenti, nisi adiectum sit,quae praeter naturam cuiusque sit. Siquidem omnes arbitror & cernimus male , si cum aquilis lynce comparemur: S confuse obloe seque audimus, si cum
Melampode: pedibus parum valemus , si cum Iphiclo:
manibus,si cum Milone conferamur, Quouis denique mero bro prope mutili videamur,si cum iis qui hoc ipso niaximὰ
valent,comparemur. Quis igitur nostrum se no probe oculatum existimet si formicas duum stadiorum interuallo nocernat ZAut quis auritum se parum recte putet,si quod sexaginta stadiis abest, non exaudiat 3 At si quis literas hac pagella descriptas, redi e non cernat: is iam oculos merito accuset: non tamen si quatuor has ipsas cubitis abiunctas non pervideat: nisi forte ea prius oculorum acie fuit qua vel has cerneret. Sic enim arbitror accuset, dicatque merito quod omnibus hominibus dici assolet, nempe hoc prius fecisse, et nunc idem facere non posse hunc enim morbo aliquo teneri dicemus,si quidem senectutis vitio imbecillitas ea no incidit. luanuis sunt qui senectutem quoque ipsam morbii esse velint. Caeteros quibus natura non dedit ut acute videat, aut audiant, aut celeriter currant, aut alia id genus ali id strenueque obeant: neque morbo teneri, neque in totus rς-
ter naturam se habere censebimus. omnis siquidem morbus praeter naturam est hi se praeter naturam plane no habent, sicuti nec senes. No igitur absolute citraque exceptionem, fanos aegrosque,sunditionum firmitate infirmitateque iudia candum: sed sanis verba illa,secundum naturam: aegris illa, praeter naturam, adijci oportebit: ut sit nimirum sanitas, afIectio naturalis actionem perficiens contra na orbus aste-etio praeter naturan actionem impediens . Neque enim si affectus secundum naturam se habeat continuo etiam fanitas existit. Est enim assectus secundum naturam, tum Aegyptiorum nigritia,tum Gallorii candor, tum Scytharum rufus color: quorum tamen nullum est sanitas, cum ea omnino in color no consistat. Neq; si praeter natura se habeat,
protinus morbus est quando 1ta vel ex solσnigritia,vel ex 4 diutina umbratili consuetudine cotractus candor, morbus
52쪽
sit. Se 4 adiecisse oportet sanitatis notioni, tuod causae rasrionem ad aliquod opus edendum obtineat: morbi vero notioni, quod actioni incommodet Verum de his alibi dictum a nobis locupletius est. Ad praesentem disputationem illud solum sumptiis sufficiat, per magnam sanitatis latitudinem esse nec eam in omnibus nobis aequaliter prorsus inesse. od si cui violentum appareat lim es iocet id est medii temperamenti nomine censeri quod medio ad
Vnguem temperamento non sit: is quaeso reli auorum invita nominum usum ad memoriam reuocet ubi & otionem c balneum eiacraton hoc est temperatum dicimus:
laon solum cum alterum huic, alterum illi tale est, sed etiam cum ad eundem hominem in latitudine tale est. Nam si averso paululum qui biberit,iniecerit quis in calicem calidae frigidaeve exiguum , nullam mediocris temperamenti mutationem deprehendet. Atqui si quod temperatum est, ita exigis ad unguem, ut omnino indivisibile insectileque sit haudquaquam iniecto vel calida vel gelidae minimo, temperatum esse videbitur. Ad eundem modum neque siquis in natationem temperatam , frigidae pusillum iniece orit: utilitatem eius protinus corruperit O nn ambientem
quoque nos aerem temperatum dicimus etiam si in alter
utram partem paululum sit propensus Denique quid miri si eucrasian in fatis amplam latitudinem extendunt uniuers 3 quando in lyris consonantiam ipsam quae summa exactissimaque sit unicam atq; insectilem esse probabile sit. quae in usus hominum veniat: certe latitudinem habeat. Sς-pe nanque quam percommode temperasse videaris, alter superueniens musicus exacte temperauit. Siquidem nobis ad omnia vitae munia sensus ubique iudex est. Quare ipso etiaeucrasian discrasianque iudicabimus iari modo actionis vitium cuiusque praeter naturam suam male habentis membri, non ante morbum decernemus, quam ad sensibilem magnitudinem peruenerit. Nec quicquam ut ad rem propositane hic quidem referat, ipsamne laesam actionem, an affectu cuius vitio laeditur, morbum dixeris sicuti nec siue quis an sedi ionem, siue constitutionem appellasse malit. Dictum a nobis alibi Sc de his est, Imul uidelibus rationibus co-
firmatu,tum morbum, tum sanitatem in corporis si estio
ne constitutionEque cosistere,minime in actione actionis .
53쪽
LIBER .ve laesione Carterum ex liorum morosa perpusione discussioneaue, parum vel ad valetudinem tuendam, vel ad nior-hum submouendum iuvamur cum illud modo nouisse fati sis,corporis constitutionem,qua causae rationem respectu actionis obtinet: utriusq; facultatis scopum es. ωeius Quae fanitatem tuendam,&eius quae morbum profligan-rium profitetur: quippe cum hancis praesentem seruare, amissam restituere propositum nobis sit Actiones vero c6stitutionem corporis neces lario sequuntur eam ouae probaro it, inculpata probaeque quae contra est, culpabiles ac vitiosis: Quare quoniam id quod ope nostra seruatur restituitur ue allectio quaedam corporis constitutioque est: eam Vero ex necessitate funictionum sequitur. bonitas, Gad praesentem certe disputatione parum attineat, functionum ne, an constitutionum in genere, morbus sanitasque collocanda sit,anquiras, id potius attinet, ut illud pro hypothesi sumentes quod in naturali corporis nostri constitutione illa
seruanda maxime sunt,quorum beneficio functiones obeamus: ac illud memoria repetentes,quod similarium quidem et partium eucrasia,Linstrumentalium aform.1, positura numerus, magnitudo functionsi sunt causae praeterea quod haec omnia in latitudine quadam spectantur:etiam ii singulis io minibus seorsum quae reliqua sunt persequamur. Ad quae Lancio paruam commoditatem asseri latitudo horum perspecta. Nam clina eucrasia duplex omnino sit: altera quae an animantitim fallem corpore cogitatione potius usurpetur, quam solide subsistat: altera quae in fanis omnib subsistit atque apparet hanc rursus a nobis diuidi par est: quippe in qua non parua diuersitas inuenietur. Id quam sit verum, vel ex ipsis aetatibus maxime deprehendas. Cum enim ad omnem voluntate suscepta actionem adolescentiti aetas sit aptis ima: infantisi certe senuinq; minus ad hac est apta propterea quod iliis humor,his siccitas frigiditasque nimis abundat. In alijs tamen functionibus, quas naturales appellamus,veluti auctione, concoctione,distributione nutritione,infinies plane caeteris aetatibus longe prestant. Neque tam eo secius omnibus per omnes aetates licet essee sanis. Ergo quemadmodum in artatum diuersitate se habet: ita etiam in naturalis habitus differentij immensum quan
o sum temperamctorii distriareo uenias: ut duorum excpli
54쪽
gratia similis aetatis puerorum, hunc altero loge humidio rem, illum sicciorem pari modo hunc calidiorem illum frigutiorem. Q ibuscunque igitur corporibus multo supra iustum calidis frigidis, humidis, aut siccis esse contingit ijs plane optima temperies non est. In quibus aute ab eo quod absolutissime temperatum est diuersitas quaedam intelligitur, minor tamen quam quae sensu discerni pos it: haec certe quod ad usum pertinet,pro absolutis imis accipimus ita ut sanitatis quam in latitudine contemplamur , haec quide inmedij sit temperamenti, nec ulli vitio obnoxia, quod salte sensu percipiatur: haec ceu intemperat , vitioque exposita. Huius sententia euidentissima indicia sunt discrinam quet
in gracilibus corpulentisq; notentur quippe quorum Ontrarias habitudines,ex contrarijs temperamentis ortas esse necesse est. Sicuti igitur nec nimium gracile corpus probamus,nec quod valde est obesunt . ita nec tem eramenta eorum plane laudabimus, rametsi trunque quam maxime fanum esse conspicimus sed quae in medio horum habitudines sunt,eus archi Graecis didie,sicut ipsae debitam partium conuenientiam,speciemque inculpatam habent ita id to cotum conuenientis laudabilisqtie temperam et beneficio acceptum ferunt. Tales ergo corporum habitus , si veritatem ipsam ad unguem exigas, absoluta saltem exactaque temperie ne ipsos quidem temperatos dixeris. Verum quod sensu iudicetur, atque fusum sit satisci non inculpabiles solum, sed etiam optimos censueris. Sane indicium euidens est ne ii . os quidem ex aetis imum temperamentum cosecutos ex 'oouod nunquam eodem statu permaneant. Sed primam aetatum ipsarum mutationem recipiunt, nulla harum eundem perpetuo tenorem seruante,sed semper ad siccius tela rodente. Alteram, luce somni, ac vigiliarum, quietis, motus, tum motus ipsius differentiarum, ad haec bibendi sitiendi, edendi esuriendi ciborum potionisque copia aut inopiae. Praeterea balnei,iracundiae, stud ij,doloris, omnium talium
Cccasione proueniunt,quae tantum non omni momento te peramentum immutant. Quis i itur in tanta mutatione,
optimum undecunque temperamentum inuenire se speret quippe quod si cui unquam optima natura praedito contigit. certe ne momento quidem durauit. Adeo mihi sane ad intrari subit eorum opinionem qui sanitatem eucrasiamq3, o citra
55쪽
citra omnem latitudinem,unicamque esse contendunt nec
si quid ab hac paulo discessit, utique sanitatem esse. nimirum sententia .es, παθε ti obiter imprudentes inuehunt:
disputantque de re aut nunquam plane visa in an ina alis corpore, aut si quando visa est, ne minimum quidem tepus du--- ante. Hi ergo quam somniant sanitatem, ipsis seruandam linquimus. Nos interim ad eas quae in aperto sunt, reuertimur. Quarum cum duplicem statuamus substantiam, Luna
de qua plane quaeri non sit, alteram de qua quaeri liceat a dei qua modo verba fecimus suum utrique scopum reddamus: nempe ei quana inculpatam diximus exactam absolutamque plane,quod utique sensu aduerti possit,custodiam Alteri de qua conquerare, non exactam. Quippe intemperies quae intra sanitatis sunt terminos, corrigere oportebit itavi qua iusto sicciores naturae sunt, humidiores reddaS quae humidiores sunt, sicciores. pari modo quae frigidiores sunt. Vt harum excessum castiges. quae calidiores earum siperan tiam ad moderatius reuoces. Haec qua salubris victus ratione fiant procedente sermone docebimus. Prius enim tra-1 dendum arbitror quemadmodum optimae natura conseruanda sit sanitas Ante id vero qugnam sit optima corporis constitutio,exponemus. Est igitur ea ,si substantia eius species, quae optimo temperamento sit , quae figuram partium egregiae adiunctiones comparata liabet: ad haec, quae
Omnem tum numerum, tum magnitudinem , tum omnium
earum inter se contextum,ad actiones idoneum exhibet si vero indicia notasque respicias cuius corpus,carnis mediocritatem prςfert. porro id tale est,quale inter gracile, obesum, medium esse docuimus. Nec refert si pro obeso corpulentove crassum dixeris. Idem reliquorum quoque excessuum in medio plane est situm, ita ut nec hirsutum id merito dixeris, nec labrum: sed nec molle, nec durum nec nigruna, nec candidum. adde etiam nec venis ana plis, nec obscuris: nec iracundum, nec ignauum: nec solia nolentum, nec peruigilem: nec hebetem, nec alii u nec in venerem pro num, nec venere alienum. Quod si omnibus quoque co: poris partibus plane medium omnis excelsus teneat pi: cherrimum id visu nimirum fuerit,ut o te su Danaetron L it non minus ad labores omnes plane o. I, nec reliquis
o ucraus,id est boni temperamenti cuiusque membri nO - ,
56쪽
quas in secundo de temperamentis retulimus, destitutum Nam multos videas quibus caput attemperatum commode sit: thorax venterve, qua gignendo tributae partes sunt, parum prospera temperie mat. Quorundam vero in artu. bus intemperies est. Non desunt, quorum unum aliquod viscerum, aut alia quaepiam particula,vna plurcsve,interim vero plura aliqua viscera, parum salubri sint temperamento. Ego vero in unica instrumentalium partium intemperiem,idque in non paucis notaui ita ut verbi gratia reliqua omnis ventriculi concauit asino temperamento cora SO modo incommodove esset, alio ipsum duntaxat ventriculios. Caeterum de ijsibi de vitiosis corporum statibus disceptabimus, agetur . De optima vero in cuius singula par p. ticula via mersam substantiam inculpatam habent, nunc dicetur. Huius ergo sortis homo cum arti sanitatis tuenda traditur educandus t fortunatus utique sit si statim editus in lucem ei committatur. Ita nanque ad animi quoque amestus nonnihil lucrifaciet ipsa nimirum reci a victus ratione mores quoque probos recluente. Caeterum siqua, iam sequentium aetatum eius se moderationi summittat sic quoque commoda sentiet non mediocria. Sane primum dicetur quemadmodum si huiuscemodi hominem ab initio susceperis,eundem per omnem vitae cursum sanum custodias modo ne quid violentum extrinsecus illi incidat id quod utique ad sanitatis tuendae artificem parum attinet. Secundo loco quemadmodum si non recens natum puellum acceperis, sed qui iam praeceptor1bus dari sit habilis:
eius quoque curaraa Sas . Postremo quemadmodum reliquarum aetatum cuiuslibet. Ergo recens is natus infantulus cuius corporis constituti Omni nota vacat, primum qui podem fascij deligetur: sed corpor uri sis toti sale modice in- sparso quo cutis eius dentior solidiorque j quae intus sunt partibus reddatur. In utero enim aeque cum reliquis mollis crat: cum nec durius ullum corpus inibi contigerit, nec aer illi usquam frigidus inciderit, tuorum commercio contra cla densataque, quam ipsa me prius quam reliqua membra densior duriorque fieret. At quoniam a editus infans in frigore , calores, atque inter corpora multo se duriora versetur necede est, ob haec insanimirum naturale
eius tegmen praeparari quodai. uocio a nobis, reddique ad ci
57쪽
indolentiam&tolerant an quam aptissimum par est Itar ero qui secundum naturam se habent infantes vel solo fale praeparati munitique abunde fuerint quanda ui sieeo rum myrti foliorum , aut aliorum id genus inspersone egent iis plane vitiosus statiis sit. Nobis vero ad praesens de is qui optimo statu sunt,disserere propositum est. Ergo hi fasciis ut dictum est inuoluti, lacte pro alimento tantur, balneis salubrium aquarum Vniuersam nanque victus rat1onem humida sibi adhiberi postulant ut qui caelo teris aetatibus temperamento sint humidiore. Atque ex iis quae ad fanorum victus rationem sunt necesssiaria irim inthoc se ad disquisitionem statim offert. Nam sunt qui humidiores natura siccandas semper putent sicuti e diuerso quae frigidiores sunt, calefieri deberes madefieri quae sic ciores: frigefieri quae calidiores: Quippe similibus quemliabet excessiim augescere, contrarijs remitti ac minui inoque verbo,contraria contrariorum est e remedia oportuit
vero non id modo Hippocratis legisl e eos memini ique. se illa quoque in quibus ait humidam omnem victu
i rationem febricitantibus est e utilem, praecipue vero uel is qui tali refici victu sunt assileti. Videtur enim his tria deinceps pari inter se iure posuist e morbum tartatem consuetudinem. Que . n or uMem e nitarii adhibet si nauationem ac irit, ab aetate 5 coniuetudinest D. rum scori nati cle, ceu mori, calido linio , humi da conueniunt. Puellis,ut quibus ea. etas non morbus sed
secundum naturam si id maximὰ est utile, quod plan est simillimum Pari modo constella lini .utpote su ad se iti- i 'l' qui sititiamque n/turam in colitaribus gignit, conso raria decliue in primis ei noxium. atque Icc terno Orieenim corpora secundum naturam se habent, ij seruariSi stodirique situm habitum decet.quae morbo aliquo premuntur his colatra alterari, ad contrarium habitum trahi ex pectit. Ac seruatur quidem similibus unumquodque alie d luci qu.ana itaque siccandi puer lint si modo in his nulla praeter natura humiditas si best duatis in aucedine , destillatione , catarrh6que conspicitur laumectandi: oua enim medicam vim aliquam prae se fe- o lint, omnes plane siccant veluti qua s)phuris aliqv o, bitumi -
58쪽
bituminis, aluminisve repraesentant tum cibo eo potioneque nutriendi,qui humidae quam maxime natura sint. Ad hunc modum matura ipsa pueris consuluit S lac matris in humentis alimenti usum praeparauit. Atque Optimu quidem est etiam reliquis fortasse omnibus infansibus ipsum lac matris, modo nullo morbo sit corruptum maxime vero ei qui optimo est temperamento, de quo nunc sermo instituitur: quippe cuius maternum no corpus modo totum, sed etiam laesa vitio esse alienum non sit absimile. Ac sanguine quidem dum adhuc in utero gestamur , alii OS coni. at e X sanguine vero lac gignitur,exiguam in mamillis mutatiOnem adeptum. Quare qui matris lacte pueri aluntur ij iam
non soliim consueto,verum etiam maxime proprio tuntur alimento. Videtur autem non modo nutrimentum id natura infantibus praeparasses verum etiam facultates quasdamnaturales quibus eo tantur, ab initio protinus contulisse:
quando si modo natis papillam statim in os inseras, iugiant lac ipsum, deglutivi promptissime QS in sicubi forte offenduntur plorantve,non minimum iis doloris lenime est nutricis papilla ori indita quippe i haec doloris infantium remedia nutricibus ipso usu eaoctis,inuenta videmus: unum quod modo retulimus, altera duo moti mediocrem iocis modulationem. Q libus perpetuo se nosolum inuigiant, sed etiam somnum conciliant: vel hoc ipso estis cante natura, ad musicam eos&exercitia suopte ingenio esse propensos . Adeo quisquis his artibus probe uti sciet is nimirum corpus Manimum optime instituet. Nutricibus igitur, triplex puellis excogitata dimotio est in cuais , in lectulis pendentibus , in suis ipsarum vinis . ubi iam hoc aliud quoque nobis aestim adum oritur, ad sanitatis tutelam vel in primis necessarium: cum Asclepiades plane perteque exercitationes damnet Erasistratus verecundius timidiusque decernat, caeterum idem cum Asclepiade sentiat: reliqui fere medici non solum ad evexi an, id est bona corporis habitudinem, sed etiam ad sanitatem eas praedicent. Porro exercitationum tria taltem prima notantur generia,Vtique quot motionum differentiae . quippe aut a nobis ipsis movemur, aut ab alijs, aut medicamento. Horu a - anc tertia species ad sanos nequaquam pertinet. Sed qui ab altero praestaturinotus nauigando, quitando, vehendo,
59쪽
atque ut paulo antι dictum est, in cunis, lectulis, vinisque
obitur. Recens tamen nati puelli tam valctem motum qua est qui vehiculis, nauigijs,equisve praestatur, adhuc non de-syderant. Atqui iam tertium aut quartum annum anunt
his Iehiculo, nauigi6que modice agitari licet SeptInne:
ver etiam valentiora exercitia tolerant, ita ut equitare iam assuescant. Per se vero moueri tum prinatim pueris licet cum iam repere coeperunt, magisque etiam clim ingre-cli. Immat ire ver cogendi omnino non sunt ne crura eo ro rum potiuere vitientur. Sane vel hac aetate facile declaratur quanta sit naturae nostra cum exercita j societas, clim pueros, nec si concluseris loco aliquo, prohibeas quo minus discurrant,ac pullorum vitulorumque ritu lasciviant. Qui postra cuin ' animanti natura satis est ad proprias conuAii Ztesque excitandas appetitiones, quibus fanitatem salutesn-que tueatur Versim Asclepiades nihil horum cogitan per maguum ocium captiunculas texit,quibus docere concturnihil ad bonam valetudinem exercitia conferre Vertim huic postea quod par est respondebitur, ceu garrulitate ada finem potissimum taxanda. Est enim nobis hoc loco propositum non sophistarum nugas refellere , sed quod ad fanitatem tuendam conducat, praecipere. Itaque ad infantes redeo qui optimo corporis habitu sunt. porro his animi quoque mores citra vitiu esse par est . Qui enim isto sunt ad iram magis procliues, aut animo plane demisso, aut sensiles magis, aut insensiles, aut praeter modum gulosi hos parum idoneo temperamento esse ij partibus quibus praedittorum singula administrant, ne et . est Proditum vero de his fusius est iniss libris quos de Hippocratis Platonisque 3 placitis scripsimus. Verum qui nunc propositus infans est undecu noue absolutus est. Huius ergo sicut nullum ex ani in moribus corrigere,sic eosdem seruare ne quo vitientur Oportet. Seruia i vero quidque i)sdem plane generibus qui
laus corrumpit:. . . Corrumpuntur animi mores praua consuetudine cuiusque horum,cibi, potionis,exercitationis, vicendi, audiendi,totius denique musices. Itaque peritum horum omnium eis eum medicum oportet qui sanitatis tuendae curam suscipiet,nec ea opinione eis quasi ad solum spe. 'ς pHUMi Opi una animi orcs effingere. Quippe huic ob μ' alnid omnino maius,id muneris tribuitur,nem De animi sa
60쪽
nitatem: medico vero ne corpus facilitis in morbos dilabatur: qitando iacundia, fletus, ira, tristitia, cura immodica, Minultae super his vigiliae,febres accendunt,ac grauissimis valetudinibus initia praebent: velutii diueri cogitationis mentisque segnitia, ac animus omnino deses, decoloratos, atque ex atrophia id est nutriendi defectu graciles, ob naturalis caloris imbecillitatem reddunt. hunc enim calorem praeter caetera intra sanitatis fines custodi. oportet. Custoditur a te modici tum corporis tum animi exercitijs. Qui nanque motus modum non seruant, siue i ex rationali,sive 'ex appetitoria,sive ex animosa animi parte cientur modum nimium excesserunt biliosum animans reddunt. Si intra modum nimium subsiistunt, pituitosum frigidumque ei- sciunt. actinetiam priorem habitudinem febres, δ qui ca-l1diores auectus sunt posteriorem iocinoris do visceris obstructiones,comitiales morbi, a poplexiae, in summa destillationi in fluxionumque morbi plerunque excipicit. Et nos aegros quotannis no paucos persa nauimus,solis animi motibus id debitum modum reuocatis. Est vero non spernendus huius ententa a testis, ipsum patrium nobis numen Ae G Osculapius,qui multas scribi cantilenas,inim5sque ridicularum rerum fieri,d melodias quasda instituit ii quibus c-hementiores animosae partis motus corporis temperamen tum iusto calidius efficerent. Aliis quibusdam neque j paucis venari, equitare, atque armatos exercitari iussit Iisdemque statim tum motuum ipsorum specie, utique quibus motus iniunxit tum armorum,quibus armati exerceri praecepit, destituit. Non enim quo pacto excitetur exigaturque animosa pars cum imbecilla sit, praecipere sat haburi nisi etiam mensuram eius ab exerci alio iiivii lea definiret. No oenim patam ocio excitatur ea animi portio ubi cum apris, ursis tauris in alijs id genus praeu lentibus robore belluis agitandis sumus attenti: S cum leporem,capream, d id e nus fugacia ac timida iectamur. Nec siiniliter clim in leui armatura, graui exercemur. Nec pariter cum citato citr-su dimouemur, chim mediocri motu agimur. Necubi cuin alijs contendimus, ubi soli agimus.Iam clamore,an tacitus ad labores inhorteris irritesque non parum an inter'
est. Veriam de his latius dicetur in sequentibus. Sed infantes qui optimum sorriti sunt emperamentum, de his enim Ro