Opuscula

41쪽

derent etiam ipsis haud esse praedia sam viam philosophandi,nec Platoni,

nec Aristoteli aisentiuntur : propce re comminiscuntur aliam causam:opinantur enim quandam qualitatem im pressam a motore ipsis missilibus,oc cultam, fugientem sensus iaculatio/nem perficere. An haec opinio etiam

sit veri similis, docti viri iudicabunt: equide ipsam validis argumentis euerti ut reor in eo opere,quod scripside scholasticis cotrouersiis.Sed ut eo redea unde deflexit nostra oratio Ne mini dubiu est,quin motor sit principii motus in re mobili, qua mobilis est. Motus autem, qui cietur a finito motore,itidem finitus est, propterea finibus

de terminis concluditur:est ergo motus itio quaedam,siue inutatio exicrmino intermina,quemadmodu nominis etymon

planissime significat: nuncupatur enim

42쪽

t cis, rario a Graecis physiologis e nateae transitus ex hoc in illud,ut Arist grammaticorum pissime prae repta consectatus in physicis interpretatur. Mutatio tamen latius pate quam motus,quonia ni quidem motus cst mutatio, sed non omnis mutatio est motus:quia ge/nerati de interitus est mutatio motus vero differt a sericiatione Viniciitu, quemadmodum ex natura terminorum

infinium,quibus clauduntur,manifes dapparet. Nam termrni sunt oppositi, alioqui nullus citaretur motus, sed cuncta quiescerent, illa enim diuersa nai tura est opifex motus . Possunt autem

opponi, aut et aer, hoc est con uarie , aut, Tictatrix s hoc est con tradictone,veluti firmatio de negatio Contrarie quidem, ut sanatiocst oi

tu ex aegritudine in sanitatem nam

43쪽

re ritudo est contraria sanitatis. Si/mili quoque modo aegrotatio est mutatio ex sanitate in aegritudinem . Moatus ergo proficiscens ope motoris,in retriobili, sua mobilis ell, a termino constrario fertur in terminum contrarium.

Sed ad issentiam contrarietatis,magis concurrit terminus contrarius, in quem delinit motus , quam terminus pari flter contiarius , a quo inchoat motus: propterea quod terminus, a quo pro ficiscitur motui, est liberatio contra rietatis , terminus vero , ad quem contendit, est assumptio contrarietastis per illum abit a contrarietate , per hunc subit contrarietatem: cstigiis tu motus, ex subiecto contraris, inc Intrarium. Contradictori vero ad, uersantur, ubi fit transtus , ex su/oblecto, siue ex affirmatione,in non subie

quar, siue negitionem, qualis est a

44쪽

teritus : aut ex non subiecto,siue ex ne

gatione in subiectum , siue Et ismationem , cuiusmodi est generatio. Porro interitus, at paeneratio non estinotus, sed rectius nominatur muta tio , siquidem non sit ex contrario , quin potius ex non contrario quia est ex negatione in affirmationem, ut ex non ente in ens aevicissim ex affirmauetione intacgationem , ut ex ente, iunon ens, Sed Ermantia, siue alen tia, de negantia, ut Ciceroquo testa/tur,non sentcontrari sed contradicen tia.Motus ergo,ic mutatio ratione terminorum differunt.Et quemadmodum motus,clauditur terminis contrariis,ita etiam ratione terminorum, alter alteri contrarius estniam illi sunt motus co

trati , qui cientur ex contrariis in contrarias cuiusmodi sunt sanatio et agrotati curua modi scientia,quae si

45쪽

D E mora, scitur inuentio, error ex sercuiusmodi scientia ab alio accepta, o error per alium cuiusmodi locus superus, o in ferus, ratione longitudinis, aut dexterta sinister,merito latitudini aut poste/rior, e tanterio , ratione altitudinis. Ex contrariis autem , vel sunt exacte contrarii, vel quodam modo . Exacte contrarii illi plane sunt,qui cientur ex contrariis extremis, in contraria ex trema Nilodam modo contrarii iudicantur illi essie, qui sunt ex mediis

contrariis nam medium comparatum cum alterutro extremorum, rationem

obtinet alterius extremi.Non solu motus sed pro ea primum motus,qui fiunt in loco, aduersantur ratione ter minorum , explanavi qui sunt oppositi, sed etiam ratione modi.Nam

omnis motus est aut violentus,aut na turalis. At vero interitus, aduersatur

46쪽

non imodi: propterea usa interitus,

est mutatio ex crate:generatio ex non entocias non eras,est, non est, sunt ictimni posti, e contradicunt. Sed interistus aduersatur teri tui, o generatio generationi,non ratione terminorum, scd modi duntaxat:quoniam utrac muta, ti est aut violenta aut naturalis . Nam interitus naturalis aduersatur interi tui pr te naturam,pariter regenerationi,sed alia ratione, nempe ternamino rum . Et quemadmodum motus, at mutationes aduersantur,aut ratione terminorum, aut modi,ita quoi iudicari volo de quiete, de qua suo loco breuiter dicetur. Quin potius illud disquiratamus, quod ad dissolutione definitionis pertinet,an in omni motuit duplex coistrarietas. Nonnulli quidem, qui sibi

istum nomen Vendicat in philolophia,

47쪽

opinantur in latione tantii nisi duplicena contrarietatem,alteram sane, tuaesumitura terminis contrariis alterana autem, quae sumitur a modo terisiminis contrariis , ut latio a supero ad inserum locum,est contraria lationi,quae

est ab insero ad superum A med ut latio ignis sursum est contraria lationi eiusdem deorsum,quia illa quidem est

naturalis,haec vero est praeter naturam. Huiusmodi autem differentia cnatu ra,ta praeter naturam non iuueniri afuefirmant in aliis motibus,ne in altera

rion ne in accrcilone,ue 3 in imminutione,ne in generariove,ue In Inte ritu Sanatio enim non diuiditur in naturalem,aut praeter naturammcc in crementum est aut natura, aut praetcrnatura Iumec generatio, ne rinteritus diducitur in naturalcm,aut praeteria turam:quemadmodum nec senium, nec

48쪽

morbus, recipit diuisionem in naturais lem: praeternaturam . Sed hi perinis

signes scilicet philosophi meo quidem

iudicio parum attendunt,quid enuia acient. Nam de sententia Aristotelis, ego arbitror omnem motum mutatio nem esse capacem harum differen tiarum:siquidem lati alteratio, accre tio,imminutio possit este motus violentus,d naturalis:pariter ec interitus,at generatio esse violenta mutati de naturalis . Sed violentum idem est, quod

praeternaturam:id autem quod est prpic naturam, opponitur ei quod est seiscundum naturam. Porro natura est principium mutationis, in re mutabili, in qua inest violenta autem,sive vis, est principium mouendi atq3 mutandi Icm,extra quam est,ut docet Aristo. h. bro tertio de vita eL moribus . Geneis ratio igitur,e interitus,e alteratio, d

accre

49쪽

accretio, Simminutio, o latio est mutatio, at motus naturalis, ubi seruat tu ordo a natura praescriptus, tem pus definitia de quia naturalis est,ideo fatalis quod iure optimo nommata est haec mutatio a Peripateticis: quando

quidem fato nihil sit aliud,quam series

causarum, Scordo natura praefinitus: dicitur erco violenta mutatio quando allata ui externa,Ordo naturae tur Datur, ac peruertitur ut accretiostumenti in hortis Adonidis mit violenta, o praeflter naturam:propterea quod irrigatum calida, ante tempus a natura praelaris plum, intempestiue increuit: tapepili ex vi oleorum calidorum inarte adhibita,praeternaturam, prster ita, tum succrescunt.Quid quaeri s solutio, inorbi in diebus decretoriis natura est, in aliis diebus non decretoriis est viola lentabo praeter natura. Nisingitur tur

Ecphrasis de motu C

50쪽

mae sint. Porro intermedium cst id quo res prius peruenit, quam ad diad

quod ultimo mutatur,qua natula conaimenter mouetur riri enim admotum concurrunt,de duo extremasi unum intermedlumiqura motus cantra nebam,est mutatio ab extremo contra ri ad alterum extremum contrarium,

Ad extrema vers non fit transitus sine