Joannis cardinalis Soglia ... Institutionum juris publici ecclesiastici. Ed. 3., ab ipso auctore recognita et aucta

121쪽

lelanis C0nciliis oct0, a quini ad decimum tertium , et ex Concili Bracarensi ad 0rnata, quae post ipSiUS 0rtem celebrata suerunt. 3. C0nscia nomina Archissaminum, priorum Flaminum vi ces Prima luum, Archiepisc0p0rum, p0crysari0I Um, quae ab aetate et usu velerum P0ntificum alienae sunt. Contra vero de persecuti0nibus, de c0nsolatione martyrum, de rebus, et statu e0I Um lemporum mnino siletur. 4. Falsae consulares notae eisdem epist0lis Uxae, quae Consules reserunt, qui in c0nsularibus fastis nunquam suere, aut 0n ea certe aetate, Vae clim aetate earumdem epistolarum c0ncordet. 5. Denique serui rudis et barbarus a priorum saecul0rum nitore prorsus alienus, et idem semper stilus, idem orati0nis numerus, et eadem verb0rum dispositi in t0 epist0lis, quae ab auctoribus diversae plane ind0lis, aetatis ac morum conscriptae fuisse dicuntur. N0n omnia tamen Suae collecti0nis monumenta Isidorus confixit ingeni suo, sed quatuor m0nument0rtim generibus usus est 1. genuinis atque sinceris, quales sunt

Decretales epist0lae ex Di 0nysian C0dice desumptae 2. supposititiis, quae ipse fabricatus est, ut Sunt epist0lae sere miles Summ0rum Pontificum a S. Clemente usque ad Siricium, multae eliam a Sirici usque ad S. Greg0rium Magnum, tum gesta Romanae Synodi sub Juli I, acta qu0que Romanarum Synod0rum quintae et sextae sub Symmach 3. apocryphis, quae ab aliis aule Isidorum procus ipse tamen in suam collectionem retulit,

uti epitomen Concilii Rom. I sub S. Silvestr0, qu0d Silvestri Constitutum appellant, M.' interpolatis, quae

122쪽

videlicet suis additamentis corrupit. Nam si quae monumenta in genuinis suis sentibus breviora sunt, apud uercat0rem vero auctiora; de quidquid additamenti accessit, id ejusdem Mercat0ris opera suppositum siti mare licebit. Ita adjectilia sunt duo p0strema capita epistolae Vigilii Papae ad Profuturum, quae t mendosam lecti0nem ad uterium inscribitur; siquidem ea n capita a sinceris Hispanicae collecti0nis C0dicibus absunt, et apud Mercal0rem reperiuntur. Legendi Fratres Ballei in de antiquis c0llectionibus can0num pari. 3 cap. 6 S. 5 , ubi omnia sidoriani C0dicis documenta tum sincera, tum spuria, tum interp0lata eruditissime diligenterque discreverunt. Jac0bus autem ei linus Parisiis an . 1523 Isidorianam collectionem, cui tamen ulla additamenta facta suerant, typis evulgavit: quae editi sequentibus C0llectionibus Conciliorum inserta est.

S. 2. DE REBUS OTANDIS IN COLLECTIONE IS IDORI

De hac c0llecti0ne generatim animadvertimus 1. nihil pr0rsus in ea contra idem , bonosque m0res c0nlineri; secus enim ab universa Ecclesia septem sere saeculis recepta, usuque pr0bata n0n suisset: . ius iis Romanis Pontificibus salsas Decretales, et alia monumenta suisse

dram evectus est, ad Britanniae piscopos rescribens, non alias Decretales et ean0nes agn0vit praeter e0s, qui

apud Dionysium Ixiguum extabant 'can. 1 dis l. 20 ,

123쪽

quod manifestum iudicium est, adulterina Isidori monumenta Romae cognita non suisse, alii saltem n0n recepta. 3. V Privilegia Summi Pontificis illa collecti , ne, veluti laudamento, non inniti, qu id summa injuria recentiores haeretici dixerunt. leui in Pontificis jura non tali auxili iudigebant, cum a De ips0 0llata si ul. Praecipuus autem Mercatoris scopus duplex suit, alter pisc0porum indem uitali consulendi, alter stabilie uili Primales, qu0 Patriarchis exaequat quae dii sus ei erudite demonstrat Carolus Blascus in sui C0mmenlario de collectione an tuum Isidori Mercatoris . . ' Vanas et injustas eSSe eorUm derelas, qui per collectionem Isidori sublatam putant utiquam Ecclesiae disciplinam , et insuetam plane ille novam introductam. Nam pleraque Isidori m0- numenta ex canonibus C0nciliorum ex R0manorum P0ntificum sinceris C0us litutionibus, ex sententiis auctorum Patrum excerpta sunt. Cetera Ver eam plerumque disciplinam exhibent, quae jam obtinuerat. Praeterea, ut Ballei in Fratres citat opere animadvertunt, stultus plane fuisset imposior, si sperasset suam collec60nem acceptum iri ab hominibus, quae novum omnino disciplinam a sui quoque saeculi moribus et consuetudinibus abhorrentem contineret. Quod si quaecumque contra consuetudinem ingeruntur, etiamsi bona et lilia sint, ipsa no Dilate1)erturbare solent; multo magis de iis timendum erat,

quibus disciplinam per se optimum , et sanctioribus fultum legibus , longoque usu ab hominibus receptum quispiam evertere et immutare contenderet. Nulli autem tumultus, amores nulli ui dili sunt ob inducta Deere

124쪽

tales ap0cryphas, nisi in ea parte, quae ad Episcoporum causas et judicia pertinet de quibus aliqua apud Hinc-marum leguntur , et in epistolis Nicola I. ut in his ipsis causis utque judiciis, quod in pseudo, epistolis ac

Synodis Isidorianis traditur, non erat Omnino novum.

o. Denique disciplinam, quae ab Isidoriana collectione

praesertur, auct0rilalem ecclesiasticae legis obtinuisse, non in vini ejusdem collecti0uis, quae privata auct0ritale c0nsecta est, et plerisque m0 numentis partim c0rificiis, partim interp0lalis c0nstat, sed in vim tum praecedentium, tum subsequentium C0nstituti0num ecclesiasticarum, quibus eadem disciplina inducia et c0nfirmata est, tum etiam in vim c0nsuetudinis, quae in rebus disciplinaribus multum valet. Τ0lam hanc rem c0ucludam verbis Petri alterini in vindiciis auct0ritati P0ntificiae c0ntra pus iis lini Febronii cap. 5: Neque causetur ignorantia falsarum Decretalium, quae omnes diutius occupabat; nam praeterquam quod fere omnia, quae Pseudo-Isidoro tribuuntur, anteriorem, ut indicavimus, habent originem, nonne in materia disciplinae jus novum, etiamsi quibusdam in capitibus errore aliquo inductum ac propagatum, cum legitima potestate proprio jure receptum et approbatum

est, non eae ignorantia, sed eae auctoritate approbantium, nec non eae ipsa consuetudine legitima praescribente vim

legis equireret, dum nihil contra divinum, aut naturale jus receptum aut approbatum sit 3

Doctissimi Fratres Ballerint, editioni operum S. Le0nis Magni integro volumine adjecto, recensendi illustrandisque vete-

125쪽

S. LII. DE REB. ΟΤΑND. IN OLLECT. Isi DORI 123ribus ad Gratianum usque c0llectionibus dederuntisperam, eamque pr0 vinciam magn0 studio et eruditione obierunt. Ea igitur, quae ad veteres can0num collectiones, earumque Collect0res pertinent, ibidem bene digesta explicataque c0ntinentur.

D GR1TIAN DECRETO Sunt et aliae c0llectiones cau0num, veluti Collectio S. Martini Episcopi Braeut ensis, Breviarium et Collectio Cresconii , Collectio Reginonis, Volumen decretorum

Lurchardi Morinaliensis, Decretum et Panormia seu Panomia Ironis Carnotensis, quibus omissis ad collectionem Gratiani pr0peramus. Itaque Gratianus m0nachus Benedictinus circa anuum 1151 celeberrimam c0llectionem omnium ditissimam evulgavit, in qua certis prop0silis quaesti0nibus canones aliaque m0 numenta, quae inter se dissidere videbantur, in conc0rdiam studuit revocare. Hinc ejus c0llecti Concordia discordantium canonum v0calaest, quamvis Vulgo Decretum Gratiant dici soleat. 0lum opus in tres partes dividitur, quarum prima distincti0nibus c0nslat centum et una, et quaelibet distincti plures canone Seu capita c0mplectitur quam0brem can0nes hujus partis allegantur tribus m0dis, vel expresso numero can0nis, e X. r. cun. 5 dis l. 61, 0 est canone quint0, distincti0ue sexagesima prima vel expresso prim ejusdem can0ni V0cabul0, ex. r. an. Miramur dist. 1,h0 est canone, cujus initium ira rur, distincti0ne sexagesima prima vel denique express tum numero ca-Π0nis, tum prima ejusdem o0ce, X. gr. can. Miramur

126쪽

dist. 1, videlicet can0ne Miramur quin l0 distincli0-

ne seXagesima prima.

In prioribus viginti distincli0uibus de origine, auctori- late variisque speciebus ac principiis uris Ecclesiastici; in reliquis distincli0uibus de Clericis, e0rumque latibus

et ossicis praesertim agitur. In secunda Decreti pari s quae in causas 36, et unaquaeque causa in plures tuaesti0hes, quaesti, auteni in can0nes tribula est praecipue exi multur Nae ad judicia ecclesiastica pertinent. In hac parte allegantur vel priora canonis seu capitis verba, vel ejus numerus, et praeterea causa, et quaestio, uti cun 2 caus 84 2,h0c est canone Secundo, calisa clava, quaestione See Unda.

In hac secunda parte ad causam trigesimam eri iam quaesii0ne tertia extat Truciatus de poenitentis in distincti0ues septem divisus; quare hujus distinctionis cauonescitantur, alit express numero, aut 0ce initiali canonis, et numer distinctionis de p0enilentia e g. cun Lacrymae dist. 1 de p0enit. Tertiae autem partis eadem est quae primae divisio in disti ueliones, et cau0ues, tu eaque de rebus et ilibus Sacri tracta illi , quam ob causam de consecratione inscripta est. Citantur laque canones per priora ipsorum Verba, Vel numeruin, addito numero distincti0nis, quemad-n40dum canones primae partis; sed ut can0nes utriusque partis discernantur, l0cis ex lertia parte laudatis addis0let de consecratione, sicuti an a dist. 1 de eo steriit. Haec partitio Decreti in res praecipuas partes de per s0uis de judiciis, de rebus ecclesiasticis apla et i diuata

127쪽

foret; sed tamen materia proposita saepius et sine causa interrumpitur; ideoque Antonius Augustinus assii mare non dubitavit Si pud Gratianum artem requiras, et ordinem docendi, frustra laboraveris. Nec solum ordo seu situs orationis in Graiiani per desideratur, Sed qu0d magis est, multis err0ribus calet, U0rum praecipua genera Xpressit Antonius Augustinus lib. dialog. de emend. Gratian Saepe, inquit, erratum esse video in nominibus hominum, urbium, provinciarum, Conciliorum et aliarum rerum Saepe falsae sunt inscriptiones, et quae Conciliorum sunt, Pontificum ainimorum esse dicuntur, et quae sunt unius piscopi inferioris Rometrio

Pontifici aut Concilio generali vel provinciali tribuuntur. Multa Gregorii, umbrosii, ligustini, vel Hieronymi

verba esse dicuntur, quae aut nusquam extunt, aut aliena sunt. Illa quoque ipsa, quae inscriptiones veras hubent, non recte referuntur.

reS, at Ille emendand0s animum adjecerunt. In primisC0ntius capila sive can0nes numeris distinxit Ante Contianam enim editionem certum est, ait Antonius Augustinus it. lib. dial0g. 18 capitum numeris nullum Gratiani volumen fuisse distinetum. Multas praeterea n0laSaddidit, quibus salsae inscripti0nes a veris et Sinceram0ΠUmenta ab lap0cryphis secernerentur. At i0ntisces

128쪽

galiorem Gratiani emendationem aggressi sunt, eamque provinciam selectis quibusdam iris, qu0. C0rrect0res R0manos vocant. demandarunt. Iam vero Ἐ0rrectores R0mani, c0nquisitis undique praesidiis, permulta in ca-n0num inscripti0nibus, et in textu, et in glossis emendarunt. Primum citaque verac inscripti0nes, Seu allet0rum etiali 0nes, ubi error evidens erat, restituerunt; ubi aulem de Vero man0nis auctore dubitati, tria est, qu0d idem caput apud plures auctores inventum suit, aut aliqua capiti pars c0mperta est ejus auctoris qui citabatur, aliqua Vero minime, aut verba valde mutata, subjectis molis indicarunt, et in margine ea l0ca descripserunt, ubi eadem capita haberentur. Circa emendati0uem textus haec

ratio reservata est, ut uilia capilum ob usitatas D0ct0I Um citati0nes n0n mularentur, quand0quidem ante Con-li Um, Ut supra monili, canones seu capita numeris distincla non erant, adeoque per verba initialia citabantur.

Veruntamen es Correctoribus ubi initia capitum ab originali discreparent, in margine aut in m0lationibus germana lecti, indicata est. Man: qu0que Al0ssa, ipsius rationem habuerunt, nihil ut in extu sit mutatum, ubi mulati ipsa impeditura erat, quominus quid sibi auct0rglossae V0luisset, animadverti i0sset, sed 40dem 0do aut Margine, aut in notatione mendum est indicatum. Ubi veri haec mon ibstabant, m0nnulla in ipso textu emendarunt, n0nnulla etiam aliquando addiderunt, et aliquando detraxerunt, earumque , mutationum in . subjectis n0lis identidem rati0nem attulerunt Saepe tamen in genere

129쪽

monuerunt aliquid emendatum esse, et aliquanti mulali 0- num menti0nem Ullam secerunt. Denique quod ad glossas pertinet, quae in illis errata paulo majoris p0nderis DbrepSerlint, ea in margine olarunt, et quid catholice sentiendum esset, stenderauit. Haec autem Romana Cui recti qua par erat diligentia et studi peracla est; sed tamen in per Vastae adeo m0lis, et limanam pene effugientis diligentiam, mirum non est, si novi err0reStractu temp0ris delecti sint, qu0d C0rrectores ipsi viderant; namque in praelatione Decreti professi sunt, ii in in t0tum, sed magnum jam partem suum unicuique tributum esse. Hinc Gregorius XIlI, quamquam jure caverit, ne qUi Sque pri libidine sua Decretum, tau a maturitate diligentiaque emendatum, iterum emendare ac typis subjicere praesΠ- meret, permisit lamen, ut viri eruditi in expendendis

Gratiani 0 numentis operam suam c0ll0 carent. De mendis Gratiani vide Antonium Augustinum de emendatione Gratiani, et Carolum Sebastianum Berardi in praestantissimo opere, qu0 inscribitur Grationi Canones genuini ab opocryphis discreti, corrupti ad emendatiorum Codicum sidem exaeti, di ciliores commoda interpretatione illustrati.

D AUCTORITATE DECRETI GRATIANI Sed quaeritur, an Gratiani collectio authentica haberi illeat, et imiud quidquid in ea conlinetur, ecclesiasticae legis vim habeat. Hac in re illud in primis tenendum est, Gratiani Decretum n0n publica aucl0ritale, sed pri-

130쪽

valo ipsius Gratia ui arbitri c0n seclum isse . ideoque nullam ex C0lleclore legalem auct0ritatem obtinuisse. Restat igitur, ut, si quam auctoritatem habeat, eidem postm0dum approbali 0 ne iublica accesserit. Fidendum laque an h0 Decretum receptum approbatumque sit. Ires in- Veni sententias. Prima Generatim in stirmat, tum qu0d Graiiani lecretum, cum primum prodiit, in sch0lis et

in sero assidue susceptum et adhibitum suit, tum qu0d Eugenius III, et Gregorius XIII publicam auctoritatem

eidem Deci et tribuerunt. Allera sententia omnino negat, pr0plere, quod scholarum et seri usus praestantiam Decreti commendat, nullam tamen auctoritatem adjungit, e0 vel magis quod adulteraia, spuria, aliaque mendosa a pila, quibus Decretum hoc scatet, nondum c0mperta erant idcirco redendum mota est sch0las et serum, im Ver0 Romanos quoque lontifices ex voluntates Decret usos

esse, ut milibus cindiscriminatim β. congestis vim legis ecclesia licae tribuerent, cum nihil magis obsit con-SeuSui quan error. Sed teque de legali appr0bali ine

unus et s0lu orithemius testis est, sed ejus testim0nium a criticis plane rejicitur, propterea quod script0res ceteri, aut Gratiani aequales iniit letales iusseriores, Eugenianae appi bali0uis mota memineri ut, mees illius certum d 0cumentum illum asseratur Nec quisquam persuadere sibi Ρ0lurii, eam approbationem, si extitisset, n0 divulgatam, non ulli Graii aut exemplari praefixam sed innino Suppressam suisse. Similiter Gregorius XII in suis litteris

declaraxit, iurasse se, ut Gratiani Decretum a mendis