Joannis cardinalis Soglia ... Institutionum juris publici ecclesiastici. Ed. 3., ab ipso auctore recognita et aucta

81쪽

licet schismate, Placitum nou exarauit, sed apud millas nationes a potestate civili retentum est, et gradatim amplificatum. Priirium nempe, ut ait oliva de sor e Mesiast. pari. 1 quaest. 22 num. 19, ad rescriptu grutiae et justitiae privatis data adhiberi Placitum coeptum est postea extensum ad decreta disciplinae, demum ad ullus etiam dogmaticas. De jure inspiciendi cavendique, qu Placitum regi nnili autumant, generatim animadvertimus, jus istud certis sinibus c0erceri, qu0s egredi 0n potest. Namque, ut ait

Pusseu dorsius de ui . Nat et Getat. lib. VII cap. 1 S. et 8 homo jus habet utendi omnibus mediis quae

sana rotio ad ipsius conservationem necessaria dictitat adferSus omnes, a quibus ipsi periculum imminere itidem una ratio suggerit. Igitur si quis euutionem suam ulterius, quam uti sana admittit, ea tenderit, sine dubio in legem nuturalem peccabit. Ergo lex naturae vetat in aliorum actiones inquirere ea de causa qu0d nocere p0Ssunt neque unquam Ecclesia jus sibi iudicavit Summ0rum Principum leges, antequam ederentur, inspiciendi probandique ob eam lautum m id rationem, qu0d aliqu0d ex eis detrimentum capere posset. Igitur necesse est, justam rioque esse ali aut limendi,

ne sultarum sit, ut detrimentum aliqu0d inseratur. Quid porri mali ab ecclesiasticis Constituti inibus d publiea limere potest ' uim ver C0us tituli oues dogmaticae, quae fidei 0rumque doctrinam proponunt, tantum abes Ut Reipublicae noceant, ut nihil magis l0ssi pr0desse;

82쪽

siquidem Religi maximum est propugnaculum et praesidium Reipublicae. Sic etiam Constituti0nes, quae ad disciplinam perlinent, pro salubri regimine Ecclesiae, ut ait Zypaeus in Analys. Jur. Pontis lib. 1 tit de C0us liliat. maturis et repetitis deliberationibus ad tollendos abusus cum magno decore domus Dei, incremento politiae e clesiasticae, et augmento justitiae sue filaris promulgantur et E clesia nihil habet an liquius, quam ut jura civilis p0 testatis

invi ilala ubique 3neant.

Verum illud gravissimum accedit, qu0d hujusm0di Placito libertas Magisterii et Regiminis ecclesiastici divinitus Ecclesiae concrediti apprime laeditur; et si Ecclesia

ad majora praecavenda mala sustinet et tolerat, n0n tamen consentit ne ille appr0bat.

Pro Placit regi scripserunt Felicianus Oliva, apud Lusitanos cau0uum d0cl0r, de Foro Eccl. p. 1 q. 22, Franciscus Salgad de Supplicatione ad Sanctissimum, itemque de Regia Protectione, id acus C0varruvias inqHaeSt practi c. q. 35, qui tamen omnes jus illud quibusdam terminis et m0dis circumscripserunt. Sed Van-Εspenius uinem m0dum et terminum transivit, ita ut Zallive tu in princi p. ur Eccles. 0 m. 1 q. 4 cap. 2, dixerit Hortamur catholicos, tit hunc auctorem cauteisquΠt, qui sane excessivus est in eoelensione hujus Placiti regii, et jure optimo illis scriptoribus annumerari meretur, qui muscas captant, de umbra disputant, interesse p0liticum etiam imaginarium ante oculos habent, atque has ratione potestatem ecclesiasticam ferme ad incitas redigunt e contra p0liticam ultra suos lines quam l0ngissime extendunt.

83쪽

Pro sententia n0stra vide attinger Iur ecci publ. l. S. 401, et unusebronium vindicatum tom. IV diss. 12 eap. 2 num 3, apud quos invenies etiam argumenta c0ntraria d0cle perileque c0nsulata.

DE RESCRIPTIS Ecelesiasticis Constitutionibus adjungimus Summ0rum Pontificum Rescripta, quae sunt speciales quaedam C0nstituti0nes, quibus ipsi P0ntifices interdum m0tu proprio, plerumque tamen vel de jure ambiguo consulti, vel precibus perm0ti ad certas pers0nas rescribunt. Ea quae Ponlisex scriptis mandat, cum de jure resp0ndet, Rescripta justitiae cum precibus indulget, Rescripta gratiae dicuntur. Igitur rescriptis justitiae jus dubium explicatur, quaesti0nes prop0silae dissolvuntur, vel ad alicujus petiti0nem judex delegatur. Rescriptis gratiae beneficium, privilegium, aut gratia quaecumque conceditur. Rescripta vero pro Varia negoti0rum gravitate, Vel per simplicem Scripturam, vel per ullas aut Brevia expedi uult r.

DE AUCTORITATE ET USU RESCRlPTORUM Iu dure civili regula suisse videtur, rescripta tantum jus sacere in iis causis et pers0nis, pro quibus edita Sunt nisi in C0dices publica auct0rilale redigerentur, aut aliquid

84쪽

amplius c0ntinerent, qu0d eis vim legis generalis c0nciliaret quod J0annes Gotth0sredus multis pr0bat in lib. IX Cod. he0d de diversis rescriptis. At in Jure Can0nic plerique putant rescripta justitiae, quibus peculiares quaestiones deciduntur, vim legis generalis habere, quamvis nec auctoritate publica in C0dicem relata sint, nec aliud c0ntineant, ex quo compertum si P0nti Mem voluisse generalem legem c0ndere. Sane Iuno centius III c. 19 de Fent. et re jud sic edixit In causis, quae Summi Pontificis judicio deciduntur, et ordo juris et vigor aequitatis est subtiliter observandus, cum in similibus casibus eteri teneantur similiter judicare nisi forte cum aliquid, causa necessitatis aut utilitatis inspecta, dispensative duae rit statuendum. Ex quibus verbis duae c0nditi0nes desiderantur, ut inseri 0res judices secundum rescripta vel decisi0nem Pontificis sententiam serre debeant. PrimaeSt, ut casus sit mutuo similis Ad rem Card. De Luca in Ann0 l. ad 0nc Trid discursura num. 12 Cum

illae decisiones, quae singulos vel particulares confernunt casus, eae eorum particulari qualitate et circumstantiis manare soleant ideoque alteri diversas circumstantias habenti non semper sunt applicabiles, cum diversimode ob diversam sucti uulit utem saepius decernere congruat, quod vulgus male concipit, atque contrarietatem appellat. Altera est, ut Pontifex prorsus rescribat aut dessidat,et 0u dispensando quidquam statuat, siquidem manifestum est dispensali 0ue hujusmodi in iis tantum eventibus et personis valere, pro Vibiis c0ncessae fuerunt. Haec autem sententia, quamvis tuler duris interpretes

85쪽

3. XXVIII. DE AUCTORIT ET SU EscRIPTOR 67 communior sit, su0s tamen adversari0s experta est b

eam causam, U0d P0nlisex 0 ea mente judicium proseri, Ut iis novum c0nstituat, sed jam constitutum applicet, ide0que n0n Legislat0ris, sed judicis munere sungitur. Huc accedit etiam, qu0d jus inter prival0s dictum, privatam utilitatem, n0n bonum publicum respiciat, et praeterea publica pr0mulgati0ne careat, quae duo ad naturam legis maxime desiderantur. Veruntamen in medio relicta quaesii0ne, illud apud omnes eritim est, epist0las sive rescripta Ponliscis legem dubiam interpretantis diis c0mmune constituere, etiamsi ad privatam c0nsultationem data suerint tunc enim Pontifex Legislatoris pers0nam gerit. inc un0 ceu lius III, c. de voto sic statuit: in consultatione, quam ad inquisitionem tuam super negotium Cruce signatorum olim edidimus, viam invenisti ad alias quaestiones, et utrum, quod in ea dicitur, Ius constituat generale. Id hoc igitur respondemus, quod in consultatione nostra Ius

editur. Et ustinianus in L. Si imperiali C0d de legibus

Desinimus, inquit, omnem Imperatorum legum interpretationem sine in precitus, sive in judiciis, sive alio quocumque modo factam, ratum et indubitalam haberi. Bescripta gratiae a die datae vim exerunt; ex quo

illud c0nsequitur, qu0d si duo litteras ad idem beneficium impetraverint, ex temp0re datae, celeris paribus, judicandum sit uter praeserri debeat. Verum aliqua rescripta gratiae ita c0mparata sunt, ut executorem postulent: tu casu a tempore execuli0nis vigorem btinent. Sic ex

L. MC0d de temp. in inleg restituli0nis venia a Principe

86쪽

68 ΑΡ. II. DE FONTIBUS JURIS CANONICI

c0ncessa, eae eo die quo indulgentia Principis in udieio competenti fuit intimata, et administratio rei propriae

permissa vim suam consequitur.

Rescripta justitiae a die factae insinuati0nis generatim valere incipiunt iusiuuari autem an diu p0SSUnt, quamdiu durat acti aut excepti0, b quam impetrata sunt. At qui per annum insinuationem neglexit, et interim adversarius ejus aliud rescriptum c0nsequutus est, rescriptilinprius expirat. Nam Inn0centius I c. 23 de Reser sic resp0ndit: Si quis nostras litteras impetrans , intra annum, p0stquam copiam judicum habuerit, eae malitia vel negligentia postposuerit uti eis, auctoritate posteriorum litterarum valeat conveniri , licet in ipsis nulla de prioribus mentio habeatur.

DE RESCRIPTIS VITIOSIS RATIONE PERSONARIAE

Rescripta vim n0u habent, nisi vitiis expertia sint. Triplici autem vilio lab0rare rescripta p0ssunt, Videlicet Viti personarum, quae inabiles sint vel concedendis vel 0bliuendis rescriptis vili precum , quae Veritalem Supprimant, vel salsitatem contineant; et viti formae, quae legitime exarata n0n fuerit. In primis itaque de pers0na c0ncedentis et impetrantis videndum est. Rescripta c0ucedere p0 est qui suprema p0les late pollet, iisque autum iu rebus quae ipsius imperi subjiciuntur. Ex quo tutelligitur stili Pontifici in

rebus spiritualibus it ecclesiasticis, Principibus autem

87쪽

Supremis tu temp0ralibus rescribendi auctoritalem inesse, eorumque rescripta seu justitiae seu gratiae inutilia esse, si pr0priae p0 testatis limiles egrediantur. Sic natalium restituli per rescriptum Principis impetrata ad essectus civiles facit, ad ossicia et beneficia ecclesiastica nullum m0mentum habet. Rescripta consequi quisque p0test sive pro Se Si Vepr alia pers0nari et quidem rescripta gratiae pro per-Sona etiam n0n mandante, im penitus ign0rante, utiliter impetrantur. At rescriptum ad lites irritum est , si pr0 ali petatur sine speciali ipsius maudato, nisi pro iis perS0ni petatur, a quibus n0u debet de jure exigi auda lUm, Uale eX. gr. Uni parentes et tul0res c. 28 de rescript . . Praeterea nullam ex rescriptis utilitatem ferre p0ssunt haeretici, et majori exc0mmunicati0 ne irretiti, etiamsi n0n vitandi et occulti sint. Quam0brem ad cautelam s0lvi ab exc0mmunicali0ue ii solent, quibus a Summo P0nlifice gratia aut privilegium impertitur Ouae tamen abs0luti tantumm0d epicit, ut illud peculiare rescriptum essectu Suo non careat.

DE VITIO RECUMEx vili precum irrita rescripta sunt, si verita Secundum Curiae stylum et uris regulas exp0nenda reliceatur, aut salsa sint quae narrantur. Rescriptis enim haec semper c0nditio, etiamsi expressa non sil ineSSe cenSetur, si preces veritate nituntur. Ubi aliquid relicitum est qu0d6

88쪽

exp0ni oportuisset, rescriptum subreptitium dicitur; si quid salsi narratum est, breptitium appellatur Iulerim ad rem praesentem nihil interest utrum subreptio interfuerit an obrepti0, sed magni interest, an brepti vel subrepti ex dolo et malitia, an ex s0la ignorantia et simplici tale contigerit. Itaque Pontifex c. 20 de rescript .

tres regulas statilil.

Prima est: vi fraude vel malitia uti atem e rimunt, aut supprimunt Peritatem, in suae perversitatis poenam nul lum eae iis litteris commodum consequantur. Haec a viem regula tum rescripta gratiae, tum etiam justitiae complectitur ulraque enim ex communi sententia nulla sunt atque irrita, etiamsi suppressi veri, vel nai rati salsi praecipua causa n0n extiterit, quam0brem rescriptum c0ncessum suit. Rescripta tamen ad lites non

ips jure sunt irrita, sed pe excepti0nis irrita seri p0ssunt. Vide agrianum in cap. Ceterum de Bescript .

Secunda regula est: ut eae ignorantia vel simplicitate litteras impetrant, distinguendum est, quae salsitas suggesta fuerit , vel quae veritas sit suppressa nam si talis expressa sit falsitas , vel veritas occultata, quae quamvis fuisset tacita vel e ressa, Pontifex nihilominus saltem in forma communi litteras dedisset , elegatus non sequens formum in litteris ipsis appositam, Secundum ordinem juris in causa procedat. Igitur utile rescriptum erit, ubi ex ignorantia vel simplici late salsum ex-p0situm, aut verum silenti praetermissum c0ncessioni causam m0n dedit; multam namque p0enam simplicitas

89쪽

et ignorantia meretur. Illud tamen Pontifex admonuit in executi0ne decreti, non secundum formam in ipsis litteris appositam, sed secundum juris ordinem procedendum qu significatur hujusm0di decreta in substantialibus, ut ajunt, c0nsistereri in reliquis autem uri 0mmuni accom-m0danda esse ex . r. si judex delegatus suerit, ut de plano et appellati0ne rem0ta procedat , delegati judicis valet, sed judici procedendum erit juris i dine servato. Tertia regula est Si per falsitatis expressionem, vel suppressionem veritatis litterae fuerint impetratae, quatuclla vel expressa nullas prorsus litteras Pontifex dedisset , a Delegato non est aliquatenus procedendum. Haec regula superi0ris appendix et explicati est. Quaeri enim p0terat, quidnam judicandum, ubi subrepti vel obrepli 0, etiamsi ign0rantiae vel simplicitati tribuenda esset, attamen rescripti causa extiterat ' Igitur rescriptum hujusm0di prorsus irritum habendum est, quandoquidem deficiente causa, quae ad rescribendum Pontificem movit, ipsius Principis voluntas defuit, ex qua rescript0rum vis

omnino pendet.

DE VITIO FORMAEI ertio tandem modo rescripta irrita sunt viti sermae, si nimirum in eorum expediti0ne vel desint characteres veritatis, vel notae salsitatis inveniantur. Veri latis characteres habentur, si rescriptum exaratum sit Secundum eas solemnitales, quae ix ire et stylo Curiae servari de-

90쪽

bent; quales sunt salutati0nes, sigilla , tum , charta, larina litterarum, subscriptio, data, aliaque id genus. Falsitatis vero n0lae sunt 1. Si rescripta in l0c suspecto abrasa aut vitiata appareant; 00US autem suspectus est, Π substant tulis, Ut junt, rescripti pars continetur, ubi nimirum P0nlisex declarat Hid , quantum, quibus m0dis et c0ndili0uibus rescribat . . Si gravis et manifestus error latinitatis occurrat. Quibus litteris nostris, ait Pontifex c. 11 de rescrip l. cum manifestum continent in constructione peccatum, dem te nolumus adhibere. In quem l0 cum sic habet Glossa : Patet quod ritium tulinitulis vilia rescriptum. Sed propter modicum defectum vel errorem , qui vel scriptori, vel nimiae occupationi tribui potest, rescriptum non viliatur. Hinc Hon0rius III c. 11 de de instrument resp0ndit: via rescriptum apostolicum, pro eo quod in huc dietione

SI LII RUNT hue figurum deerat, asseritur vitiosum;

mundamus quatenus hoc non obstante in negotio ipso praeria ratione procedas. 3. Si jus tertio quaesitiuuadimatur; nam regulae de jure quaesit n0u tollend0 derogare P0nti X 0n censetur, quamvis rescrip ttim ediderit m0 tu proprio, et e certa scientia, aut de plenitudine p0 testatis, cum dei 0gatione C0nstitutionibus ap0st0lidis et Regulis Cancellariae, etiam cum clausula uorum tenorem te . aliis ille generalibus derogali 0nibus. Sed pr0rsus pus est, Ut ipsi regulae de jure quassito non tollendo expressis verbis der0getur, quo casu derogatio prodest, si de publica causa agatur, in qua jus tertii

juri publieo 0slpi,nilur At si de causis privatis agere-