Orationes et poemata

51쪽

inorumntistrorum medicina sit efficacissimananto reliquis disti

plinis est excellentior:sito animi corporibus antecellunt Nam cuconstemus exanima&corpore:Cum corporis seruitio aninii utamur imperio: Magis nos decet animum curares corpus. Nihil autem peraeque pertinet ad animorum sanationem:iphilolaphia dc ea potiuimum:quae de uita tractat motibus.Siquidem

cum plures perniciosiores' sint animi morbi qua corporis: di/es noctest nostras mentes exedunt:Cum cupiditatibus insatiabilibus sollicitemur:Cu perturbationibus innumerabilibus simus obnoxii:hos omnes morbos sola sanare pol philosophia mo/ralis .Quae haud immerito uitae dux:& uirtutis indagatrix ex pultrix ν uitiorum a luculentis scriptoribus nuncupatur. Cuius do cumentis qui suerit imbutus:is facile casus contemnet humanos: fortunam I floccifaciet imperterritus imperturbatus inuictus.

Et cum plura sim studia:quae liberalia:nominantur:quia homine libero digna sunt.Hoc unu philosophiae studium uere liberale et quod homines liberos facit sublimes sortes atq; magnanimos. Quocirca illi ualde uituperandi esse creduntur:quorum corpora in sagina sunt:animi in macie ueternos tabescunt:apud quos appetitus rationi imperat:Virtus uoluptati obsequitur:Corpus animo dominatur:Quorum deus uenter est:quil in uoluptatibus libidinibust summum bonum collocarunt. At quanto maiores nostri prudeliores laudabiliores extiterunt:qui uirtute ad bea te uiuendum solam sufficere crediderunt:qui unicae philosophiae diuitias oes postposuerat:Solam uirtutem conreptantes:Solisa. pientiae inhiantes: solam doctrinam amplexates inter quos primis Socrates philosophorum sons nuncupatus excelluit qui primus philosophiam deuocauit a caelo Docuit de nita hori. bus rebuso bonis ac malis inquirere Naium philosophiae tres partes esse tradiderint eximii scriptores Physicem Dialectice:

ait Ethicem:quam physice: quae a nobis naturalis appellatur:

52쪽

rerum naturam perscartatur:Dialeetice:qua rona holainus:pi prietates uerborum structuram,requirit:Ethica quae dicitur moralis animum coponit tap omnes animorum perturbationes se dat:hane postremam Socrates complexus est:Ethicam Socrates in scholis edocuit:ethicam adamavit:illustrauit: excoluit:ad quacum transiret:illud uulgatissimum usurpauit. Quae supra nos nihil ad nos:tanqua sola philosophia moralis esset mortalibus maxie necessaria ari frugifera:plurimum,utilitatis afferret: Cum reliὸ quas partes multum non probaretadeoq; ne I de natura rerum:

nes de altioribus sublimioribus,rebus Socrates unquam disputabat:sed de sola morali philosophia assidue disserebat ac meditabatur.Cuius discipulus diuus ille Plato doctoris dogmata in ODbus sere uoluminibus mirabiliter expressit:Eius,ingenium uario sermones immortalitati comendauit:Cum ipse litteram S crates nullam reliquisset.Caeterum philosophia omnis ac reliqua liberales disciplinae diu in solis graecorum gymnasiis floruerant: diu a solis graecis tractatae:excultae:illustrata sunt: Cum Romani latini arma magis si studia litterarum exercerent:cum imperium

magis propagare si disciplinas percipere meditarentur Antiquisetus sophia dicebatur: quae nunc philosophia nuncupatur:Et qui hanc profitebantur Sophi.idest sapientes appellari primus P thagoras philosophiam nominauit simi philosophum hoc est sapientiae ludiosum a quo illud philosophiae genus emanauit: quod ita cum scriptores appellantiab eos Pythagoras ut plurimum'mitalia philosophatus sit:cumtonim philosophia ab Anaximandro defluxerit discipulo haletis Ionici. Caeterum cum in dies magis ingenia graecorum efflorescerent: cum studia litterarum magis ac magis excolereptur: apud athenienses illos Catos

at pleg seros domicilium philosophorum constitutum est illic academia Platonis.Lycium Aristotesis: porticus etenonis esse floruerunt:ex ea ciuitate coplures philosophorum sectae tanqua

53쪽

ex quo troiano Innume ipsincipes prodierunt illine academici hoc est Platoniciabathademia schola nuncupatitillinc Stoici a porticu enonis nominati.illinc peripatetici ab ambulatione Aristotelis nomen sortiti presseruntiillinc secta Epicureorum illinc manavit secta cynicorum:quos ita Lybris motibus,caninis ap/pellitauerunt:quorum, inceps d auctor perhibetur Anthisthe/nes xillustrator Diogenes.lnatticorum gymnasiis dogmata philosophorum didicerunt Ar stippus conditor cyrenaecae sectae Archesilaus princeps nouae academiae:phedon a quo heliaca secta profluxit:Euclides a quo marica: Menedemus:quem aucto/rem ereticorum secta concelebrat.& ut semel finiam:nulli sererilse lustres philosophi ext terunt:qui non athenas studiorum causa rosicisterentur. Illic diu litterae habitarunt.illic philosophia ha=uit domicilium: illic ingenuae ac liberales artes diutissime diuersatae sunt:quae sero quidem:sed tamen aliquando ad Romanostrasmigrarunt:qui ut e t omnium utilitatum ac uirtutum rapacissimi cognitis recorum disciplinis incredibili literarum studio flagrare ceperunt: Multi' philosophiam latinis litteris excollere

atq; illustrare conati sunt Sed duo potissimum excellenti ac pene diuino ingenio uiri id eficere potuerunt.M.Varro qui a Terenγfano undecunq; doctissimus nuncupatur.&.M. Tuli Ciceronis extra omnem ingenii aleam collocatus: Qui cum oratoriam disciplinam illustrauis ei:philosophiam quoq; sua industria illustradacxcolledamifuscepit.utri occupatus Romanis profuisset:etiam prodestet ociosus.& cum ubiq; Platonis emulus ac imitator exiγsteret Dialogos in philosophia dc potissimum morali plurimos diuinitus conscripsit:& in primis questionum libros quinq;:quas

a uilla sua thusculana: quae fuerat antea Sylle dictatoris:Thusculanas notauit:quaru lectio cu sit sutura auditoribus utilissima ac saluberima:Cunq; multu eruditidis: multu sententiaru:multu exemplorum in his contineatur:eas publico auditorio institui psitta:

54쪽

mel lacturu opaepretium esse censui si id pluribus mea idustna

cognitum fiereta aptu:quod prius incognitu erati obscurum. Vos ital hortora moneomi Ciceronis libros lectitare ediscere in manibus quotidie habere uelitis:huc spectemus:hoca positu nobis sit ex lu.ille ut Quintilianus ait:aepsecisse sciat:cui Cicero ualde placebit.Ceteru situ cicerois lectio nobis utilitatis est allatura: tu carmia oratii flacci modulata afferet iucunditatis:&queadmodu philosophia salubris e:ita musica delectabilis.Cuius dulcedie cucta uiuetia captus: cuius origo celestis memoratur: ipsius iratione mundu esse compositum pythagorici uulgauerunt. Unde Theologi noue mulas esse dixerui propter octo spheraruCelestium musicos concentus cinam maximam continentiam: quae costat ex omnibus:quam armoniam nominarunt:Celumc ipsum canereashruerunt. Musicam antiquis illis temporibus inueneratione maxima fuisse memoriae proditum emac maximos duces fidibus tibiisq; cecinisse quin etiam apud priscos tam grecos quam Romanos in conuiuiis post cenam lyra circuserabatur:qua

laudes atq; uirtutes uirorum sortium canebantur: quam cum olithemistocles recusasset habitus est indoctior Otra laudatus epaminondas i Cytarietareri cantare ad cordarum sonum esset eruditus Socrates quot iam senio confectus institui lyra non erubuit: dc Plato ciuili uiro quem politicia uocat:musicam credit esse necessaria:Et aristoteles 1 politicis autore Musica stet distiplinas ingenuasaee collocata qua unicia litteris S gymnastica adolescetes priscis pibus discere consueueriat: di si uolumus quit ide Dege/re pocio Musicat adhibeda: habet naturale uoluptate quae ex iucundisssimis est:quam Museus dulcissimam dixit eo mortalibus Musica antiquitus sacrificiis ac seneribus adhibebatur. Musica curas abigit:clementiam suadet:& ad leniendos affectus plurimum ualet: dc ut inquit eleganter apud philostratum Canius tibicen: Musica merentibus adimit merorem hilares efficit hilariores:

55쪽

amatorem calidiorem.religiosu ad eos laudandos paratiorem eadet uariis:moribus accommodata animos auditoru quocunt uult sensim trahit.Pvthagoricis certe moris fuit animos ad lyram excitare uel lenire:neis solum perturbationibus animorum sed e tiam corporis morbis medetur musica modulatio Cum ad febre quot ac uulnera Cautiones quotidie adhibeantur. Quapropter laudandus est Xenocrates:qui organicis modulis lymphaticos i berabat: d Asclepsades:qui tubarum cantu surdi nimis medebac

Theophrastus quoq; ad affecti oes animi moderadas Tibias adhibuisse fertur.Quin etiam traditum est Taletem Cretensem Cythare suauitate morbos ac pestilentiam sugauisse. xcantus tibicinum mederi creduntur ischiacis:& in instrumento ueteri scriptum est:queadmodum davide citarietante Saul refocilabatur a furore dementiae:quo identidem corripiebatur.Quid non netbella mu/sicis modulatioibus acccduntur quid aliud in R.legionibus litui tubae cornua I moliebant Quoru coccius equos milites, piter

acuebat. Preterea cretenses ad cytaram dimicabant Lacedemonii in graecia:in italia Sibaritae ad tibias.Nonne amazones ad calase mos arma tractabant 'non ne halyattes lydorum rex:ut auctor est

Herodotus in exercitu habuit concinnentes fistulatores atl fidicinas Thimotheus quot Musicus eruditorum preconio celebraturiss Alexandrum magnum musici cantus modulatione ad arma corripienda inflammaret ide inflammatum mutatis modulatibus cohiberet. Quid pacis munia non ne apud antiquos musicis cantibus celebrata suere Etenim plures graecorum ciuitates ut Martianus affirmat ad lyram leges decretal pu.recitabant, Quid multa. Musices disciplina non solu homines uerum etiam bruta anu malia demulcet cerui fistularum cantu capiuntur.Delphines musica arte mulcentur. Aues fistulis alliclutur.Architectus quo citra musicem perfectus non erit: quae in primis efficax est ut inquit

Victruvius ad balistarum catapultarum scorpionum tempera/

56쪽

turas:hidraulica quo limachinas efficere nemo poterit sine nau sices ratiocinationibus Cum ergo inter homines reliquat animalia musice lata sit dominatio:eiust dulcedine capiatur Oe quod uiuit:celeberrimi scriptores extiterunt: qui ad lyram carmina componerent: d mythmis musicis numerosis p modulationibus sua cripta contexerent. Quod non solum a graecis atmisq;: uerum etiaab hebreis factitatum.Tanta quippe eli suavitas:tataq; uoluptas musici modulationis. Quid enim psalterio dauitico modulatius Qv d canorum magis. Quod in morem oratii Pindario decurserit. Quid Deuteronomii ix Esaie cantico pulchrius Quid Solomone grauius 'Quid perfectius ob 'quae omnia exametris S petametris uersibus ut eruditi testantur:apud hebreos composita citra salebrosam a redinem progrediuntur.C. eterum cum antigore numeri rusticis d inconditis similes essent: poetica ut auctor e censorinus: ueluti legitima mulica composit o magisc modulata profluxit:quae modulatione metrica asperitudinem levigaret

S cuncta uenustaret.etenim rythmos numero' musicos ac pedes peculiariter complexi fiunt poeta illi qui lyrici cognominant

ab eo quod ad lyram illorum carmina condecenter canebantur: quorum apud priscos tanta fuit copia ac tantus numerus .ut Cicero neget si sibi duplicetur aetas se habiturum tempus:quo lyricos poetas omnes perlegat:quorum apud graecos loge indarus princeps extitit:apud latinos Orat,s:qui auctor est Quintilianus sere solus lyricorum poetarum legi dignus est.naac insurgit aliqua/do di plenus est iucunditatis: ib grauediariis siguris c uerbis Delicissime audax Idem in satyra cribenda tersus d purus:& adnotandos horninum mores precipuus in eo graues crebrael sententi ae. Eruditio uaria di multiplex:elegatia cum nitore tersissima

oratii itaq; poema canorum non minus delectabit' proderit. non minus animoqauribus pabulum suppeditabit:cuius lectio nonininus frugi sera erit si iucunda Ego uero pro uiribus conitar

57쪽

in enarratione Ciceronisac oratii cunctis auditoribus satisfacere: dc nihil earu prorsus omittere:quae ipsorum declarationi sint su

turae accomodatae.Vos ipsi testes eritis locupletissimi quos is rogo dc hortor.ut tam libenter audire uelitis: inos diligenter cacta enodare curabimus.Sed iam non nulla scitu digna de Cicero ne dicemus:paulo post de Oratio flacco dicturi vos ut cepistisque o attente audiatis. Dixi. Philippi Deroaldi oratio habita inenarratione Persiti poetae Satyrici. Ultae res sunt parui corporis Viri clarissa mi:quae rebus magnis proculdubio anteponunturi&multo preciosiores esse iudicantur. hoc in primis gemmae lapillil testantur. Quid enim est minutius carbunculis 'quid breuius adamante quid hiacyntho magis pusillum S nihil tamen his preciosius:nobilius ue reperitur Scribit eloquetiae parens Homerus Tideia paruo suis Ie corpusculo decoratia. In quo tamen anima esisset maxima: dc uires ingetis imae: de decenter in priapeis a poeta scriptu e. Utilior ideus:qui si quid credis Homero:

Ingenio pugna corpore paruus erat. Et a Papinio non minus uere a diserte dictum. Maior in eriguo regnabat corpore uirtus.

Et ratippus acedemonius:q breui statura erat ita laudas a Syl.o. Exiguis uigor admirabile mebris: Viuidus de magnos nisu qui uinceret artus. Enimuero mihi curiosissime circia spectantiac diligentissme pensitanti uidetur res sere omnes uirtute magis imagnitudine estimandas e se ac metiendas:neq; querendum quantus sit quis' sed qualis:nel a procerus: sed qua probus ac eruditus:quis unquam brum laudauit ob id tantummodo' magnus foret ac copiosius qui orationem duxit esse luculentam propterea' uerbosa es et id enormis. 'quis poema ob magnitudinem ubertatem p celebraλ

58쪽

uit unqua nemo mediusfidius uel modice eruditus id asseriait immo contra laudamus libellos qui sunt diserti eruditi doctissime conc nati:eo' haud dubie anteponimus maximis uolumini bus in quibus nulla sit eruditio:minimal secundia huiuscae auteret nobis locupletissimum quotidie testimonium exhibet Persius poeta satyricus:qui quanto minor est:tanto est elegantior quanto minus habet ponderis.tanto plus habet auctoritatis:unde luseculente cecinit epigramaticus poeta Martialis. Sepius in libro memotatur persius uno: Quam leuis in tota marsus amazonide: Et de eodem Quintilianus ait. Multum uerae gloriae quavis uno libro Persius meruit. Et divo Hieronymo Satyricus disertis ἡfimus nuncupatur.nec immerito.nam de sanctitate scribendi de sententiarum grauitate: di uerborum pondere: dc Satyrica urbanitate nulli postponendus esse uidetur:inscctatur uitia:Sontes car, pit:preceptis legentium animos sanctissim .sormat dc imbuit aliquanto siuboscurus esse creditur:propter homimum temporu0 inscitiam dc rerum ignorationem.Sed si quis curiosius poema lu/culentum introspexerit proculdubio cognoscet id esse tersissimuato elegantissimina:quod ut opinor ubi a nobis enarratum suerit:facile omnes iudicabitis uerissima esse quae dicimus:& prose, Et post enarrationem Iuvenalis: nullus nobis scriptor magis idoneus ipso Persio occurrere potuisset.uteri satyricus:uteri in eodem scribendi genere uersatur:uterq uitae mortalium formandae accommodatissimus est. Enarrabimus itaq; diis bene iuuantibus Persium Satyricum poetam:cuius opulculum non minus nobis iucunditatis dabit:ffutilitatis:qui non minus gratus erit uobis audientibus:il nobis enarran ibus. Sed ne morosior sit prologus si poema iam interpretationem ipsam inceptabimus.Vos quaeso dii genter attendite. Dixi.

59쪽

Philippi Berbaldi oratio diei apud tectorem scholastici eo

uentus ineuntem scholasticam presecturam.

Is M Aiores nostii qui rempublicam Bononiensem institu

Saevi animi coporis bonis longe esse anteponenda:Solertissime ac prudentissime sanxerunt: at gymnasia constituerenturiquae essient domicilia doctrinarum:& asyla bonarum litterarum in quibus uiri sapientes aceruditi ingenuas disciplinas profiterentur. Sed quia sine gubernatore nauigium periclitaturiSin auriga quadrigae precipites ruunt:Sine rectore cuncta labascuntati uacillat: Ideo idem illi conditores annuos gymnasiarchas hoc est prese γctos gymnasi litteratori esse uoluerunt:qui ordini scholasticoserum honestissimo reficerenturiqui cuncta ad scholasticos pertianentia auctoritate regerent:prudentia pensitarentidexteritate moderarentur. Mos hic optimus aqua per manus posteroria in hose diernum uis diem propagatus est:nuperrimet omnium suffragiis at 3 consensu designatus suit Rector utrius Icholastici conuetus hoc est tam talorum prouincialiu uir magnificus ac circuγspectitissimus Thomas anglicus: uelut latine loquar Brittannicus qui ct natalibus familiae nobilitate clarissiimus est:ide ortunae bonis opulentus:animi dotibus excellens: Cui genitale solum Anglia est:quam maximam illustrissimamisiae insularum nullus

ignoraticui antiquitus Albion nomen fui quam mox britaniam nuccupaverun qua omnes uicinae insuta britaniae nominatae fuerunt.Angliam uulgo recentiores appellitant. Regio est clara latisenorum grecorum I monumentis:secunda frugibus:copiose pecoribus:reserta auri:argenti:plumbit metallis:ex qua escaria uasa

generosa olim romam missitabanturiqua bascauda: ab eruditis nuncupantunextremorum imperium semper aspernata indigenis contenta principibus ingenia britannorum non fraudulenta sed

60쪽

simplitia plaudauit antiquitas.In re militati restatissimi fuere.n6

uitatu modo peditatu piolentes: sed etiam curribus:quos partim couinos uocitant parrim esseda instructi preliabatur:quo genere pugnae usi sui aduersum Cesarem dictatorem belligerantes. Inde Essedari Couinariiqi ab hystoricis nominati.In studiis litterarum nec haebete net obtusi indicati sunt Cum ex aere temperato ingeniorum acumen egetetur.hic ut opinor exiit illud uolgatissimum. Gallia causidicos docuit lacuudibritanos. dies me deficeret si singilatim minutatimi recensere uellem:qui bus dotibus ac bonis fuerit decorata britania:uel ut a neotricis dicere didicimus: Anglia:quae per toga retro secula multos uiros generosos procreauit.hac uero tempestate hominem nobis desedit suma nobilitate:summa dignitate summa uirtutcidit Thomam:qui hodierno die init magistratum honoratissimu gymnasticae presecture gubernacula moderaturus:ut non solu pro rector e sed etiam pro rectorihus presit scholasticis tam italicis si prouincialibus: N instar boni gubernatoris nauigium dirigat in portum tranquilissimii: ingenui homiuis mores Auita nobilitas:adolescentia modestissima:probitas circuspecta:Virtus excellens pollicentur ac spondent habituros nos talem rectorem:qualem nec probatiore nec meliore nec amabiliore optare possemus. Supestui scholastici omnes ei presto sint ac obtemperent tanquam legitimo Rectori:ut ipsi ab eo tanquam scholastici haberi mereatur Scitum est illud domitii oratoris.Cur ego te inquit habeam ut principem Cum tu me non habeas ut senatorem 'illud corpus bene compactum est in quo capiti membra consentiunt.illa ressu: optime instituta:in qua deteriores melioribus obsequntur ille

scholasticorum conuentus bene moratus beneq; constitutus m/dicatur:in quo scolastici rectorem ueneranturirectori presto sunt

Rectorem anu ducem assectatur.hoc si fiet:ordo cholasticoru