Orationes et poemata

81쪽

pta lepronaimus.Nolite edentuli inuidere dentatis:nolito oculatos talpae contemnere.loecus lucem non videt non est uitiumiolis sed oculorum:* uos scripta nostra no itelligitis Mob id iolium culpatis non est scriptoris uitium sed lactor Neqi nos taretinis' consentim scribimus ut ait Iucillius sed eruditis:quorum iudicio contentus quid de me imperitorum rumusculi iactitent noccipendo: 5 ut inquit epigrammaticus Poeta me raris iuuat aurinus placere.me scriptio non triuialis sed erudita delectat: quae neq; p periodos neli logos uerboria ambitus sed uerbis si nilicantibus re propriis cuncta exprimat ac effingat:Haec obiter dicta in aduersiis uituperatores qui obtrectatione alienae scientiae Libi famam aucupantur:Tu uero uir prestantissime cum facultas tibi dabitur paulum respirandi ab occupatioibus quibus iugitercistin is:libellum a philippo tuo concinnatum in manum sum/ to: dc ubi sempseris perlegito: A ubi perleg ris iudicato utrum in publicu prodire mereat an potius quod timeo sit suturus pa/buluminearu. late decus meia domen tibi macipatus su mutuo di

Quod celebrata fuit genialis pompa diebus lige. Per totidem scripta est haec mihi pompa dies. Philippi Beroald Bononiensis nuptiae Bentivolorum.

- Entem Bentivolorum multos iam annos Bononie florentissimam honoratissimamq; suisse adeo notum citres probatione non egeat in qua multi in lignes clari phomines extiteruntiquorum multa egregia merita in rem publica bononiensem quotidie commoraturi sed omnium clarissimus emtatis nostae uir extat Iohanes betiuolus:familite illustrator patrice

splendoriciuium columen domi ori fauorabilis:cunctis Italiae principibus aut amicicia aut affinitate copulatus. in quo deni pomnia sunt quae aut brtuna hominibus aut natura largiuntur is nuptias fili primogeniti Hanibalis celebraturus:ut essent omniunuptiarum Magnificentissime:eas per estiuum tempus utpote co/

82쪽

thodius conficere decreuerat.sed Haercules essensis Ferraria Duxillustrissimus cum filiam Lucretiam Hannibali desponsatam iam nubilem ac uiro maturam esse uideret cuni peregrinationem Seliolosam extra Italiam pararet ut nuptiae maturarentur instabat re Omnem procrastinationem detrimentosam esse asseuerabat.utia obrem Princeps Dentivolus consilium mutat ex consoceri sente

tia nuptialem festiuitatem diebus brumalibus parat quisno pauca dehortarentur:Et in primis festinatio magnis apparatibus semper infensa.uerum multa quae impedita natura sunt consilio expediuntur:& summae uirtuti summari fortunae nihil actu difficile est gitur odicto per preconem pulicitus die nuptiarum qui dies erat futurus ad quintum Cal februarii ea Bennuolus intra bimo stre sipacium factitauinqua princeps alius annuo tempore sacere nequiuisset.Quae omnia speciatim generatimi explicare pro uirili parte conabimur.primum omium sorum quod ante Uentivolorum edes erat per qua angustrum ut laxius fieret proximas domos. possessoribus emit emptas demolitur:id is pactis temporum iniquis exclusus cum silice sternere posset asseribus contabulat.iubet di operimentum laneum per sarcinatores concinari ad

forum contegendum:ut sub eo nuptiales luxus spectatores sal brius ociosius , replarenturiidem domum quae alioquin pubcherrima esto cum laudatissimis totius taliae domibus certat magnifice exornat parietes omnes intrinsecus inducto rectorio no/uo levigantur:columnae quae inperistylo striatae sunt marmoreis

similimae efficium senestrae mutuli superliminaria I hostiori tota inaurantur:Quae imperfecta sunt absoluutur:Squalentia recontinantur: ubio pictor ubiq; materiarius ubi parchitectus conspi/ciuntur.seruet per totas Bentivolorum aedes apparatus nuptialis conclauia omnia alii cubicula tapetibus stragulat ueste conster/nuntur.ornatur xlectus genialis in thalamo sponsi magnificen/tissime Dii boni qualis ille is praeclarus apparatus quo exornv

83쪽

tum est cubieulum pHncipi seranenll destinatum:Hic cohopea aurea lodices Regales conchiliata peristromata uisentium oculos pascebant gratissimo spectaculo.ipsum uero Triclininm in quo fieri debebat nuptiale conuiuiu reliqua antecellit ornamenta hic toti parietes belluatis parapetasmatibus uestiuntur.supra peripe rasmata coronamenta miro artificio concinata disponuntur:in abus Insignia Italicorum principum summo cum decore inclusa uisebantur. In eodem cenaculo tabulatum fit paulum active tapeti/bus stratis opertum:ubi Principes proceres tillustriores una cum sponti discumberent.erigitur doabacus in quo uasa auread argetea uarii generis preciosissima exponutur:hic potoria gemmata:

hic lances ex argento quinquagenarie:hic escaria ex auro cum emblematis faberrime celata.hic quicquid vasculariorum ae celato/rum probatissimorum arte perseetum est esse diceres:adeo ut me toris manu cuncta fabrefacta uiderentur.huic abaco appositi γrant custodes duo ad hominum effigiem sorinati: ter aua alγter falcato ense propinquantibus minitanantur:hunt mache ro/sorum illum corynephorum non indocte nuncnpaueris fulgore huius abaci reliquus perstringebatur ornatus:que Ornamenti causa magis lusus effecerant:namque in alia domus parte alter erat Abacus concinnatus in quo conuiualia uase innumera erat collocata: quorum usus erat surus ad coepulones accipiendos. Dum haec intra edes strenue properantur sorinsecus non minora estiγtiuntur.nam a domo principis Bentivoli ad portam us galeria

qua uocat: illac uentura erat sponsa:multiplici otnamentorum genere cuncta codecorantur:Domus senio collabentes efficiunγtur: parietes ad libellam reformatur. columnae lapideae ad perpendiculum exiguntur:Ciues ipsi per eum uicum certatim ornamenta parare Sub dio sub porticibus per intercolamnia coronas ex herbis uirentibus consertas suspendere:uestibula edium myrto lauγω hedenuo vestire . Multa topiarii operis egregia coronamen/

84쪽

ta conficere:m quibus insignia Behsuoloruis inclusa cum uenu state visebantur.diceres hostiatim celebrari nuptiale festiuitatem. Deniq; in hac ciuitatis regione non brumalis rigor sed uerna temperies uideri:hic buxus hic iunipus uirescere hic multiiuga species herbescentis uiriditatis. Totia iter florulentu ad uiridarii consiti speciem gratiam uiroris recentissimi presse serebalmi no solum

peregrini sed etiam nostrates admirarentur contemplantes tanta alieno tepore copiam uiridiorum.Preterea dentiuolus machina

tores optimos de topiarios artifices probatis limos acciri iubet: qui solertia quadam genuina miroq; artificio prediti noui gene/ris ornamenta excogitarunt:ex quibus unus nomine zephiranus:

qui nominus facetus est scurra qua artifex ingeniosus: si repor ta ligneas astabre confecit:qua picturate Sciructibus herbis 3 uiridantibus decorate exornabat uiam nuptialem interuallis prope paribus inter se distantes ad imagine portaria urbicarum nisi qd cataractas non habebant: sed illa quae edibus bentiuolis erat pxima reliquas decore uincebat:in qua simulachru herculis udeone congredientis visebatur asipectu truci formidandi.visebatur de e regione altera herculis effigies repullescentia hydae capita in putantis.Ceterum cum nihil in omni uita pulchrius sit ordine sisene quo nec militarem disciplinam imperatores ualent explicare: nec gubernatores regere nauigia:Bentivolus ut omnia sint dispositis ima procuratinam homines idoneos delegit:inter quos dis partita sint officia nuptialia ne quid tumultuos iturbatiois oriatur. hunc lectisterniatorem esse iubet:illum obsonatorem: huc presectum popinarum:illum bellariorum, alius promus alius condus designaturiest qui procurator peni costituatur:est qui cella uina/rii preficiaturiita unusquisi curando quod suum est aliena non turbat.in primis iuuenes numero sex .xx ex nobilioribus ditioribus p nostrae ciuitatis deliguntur: qui sint Architriclini si γ

ue archiposias dicere malis quos uulgus sies calcos appellat. Vte

85쪽

dum est enim popularibus uerbis ad rem popularem declaranda

ex his singuli senos ministros efigere iubetur:quoium opa nauaec strenua in couiuiis nuptialibus utantune hoc architriclinoruordine nullus fuit qui non impendia prope regalia feceriti im mensas pecuniarum summas profuderitidum sequis' suo' ministros nuptialibus uestimentis exornat.designantur xsex alii architriclini maiores qui dicuntur omnes sere ex ordine senatorio: preterea adolescentuli octo luculeti summot genere nati uocatur:quibus iniunctum est:ut sposam introeutem a porta domum iis deducant iustar stipatorum:quos prisci latrones nucuparui. Et quoniam aduenarum ad nuptias celebrandas uenturorum inumera multitudo expectabaturi ordinat Bentivolus ut oc honorificentissime Commodisssime .accipiantur. n domibus ciuium

o natioribus hospitia magnificentissime paratur: pro diuersorii amplitudine alii plures alii pauciores assignantur. Iam cuncta apparatus nuptialis diligentissime comparauerat. Iam appetebat condictus dies festiuitatis:Cum sponsus ad coniugale sedus cum sponsa ineundum serrariam proficiscitur comitatu ppe regio decoratus.ducenti serme euntem Psequuntur inter quos supra viginti haud dubie nobilissimi dc ipsius sponsi frater minor naturtho notarius nos quot discipulum officii causa sumuspsequuti:ocs magnificentissime accipimur a principe serrariensi sibi' biduum

commoramur donec celebrenturix ritu faedera nuptialia: anulo pronubo digitum spons spost oppigneret:amboq; sacerdoti a paranymphis offeratur quibus rite pactis domuicione capes simus aliquot exprimioribus cum prothonotario relictis ad sposam prosequendam Cum genero socer aulici' interiores nauem tonscendunt nocte 3 intempesta appellunt ad pretorium Benti=uolnm quod uocant:quod magnificentissimum pulcherrimum in agro bononiensi princeps Bentivolus extruxit:distatq; ab ut/be millibus passuum decem.Postridie eius diei bononiam ingreὰ

86쪽

dienti Herculi hestensi obvam it Bentitiolus comitante maxima caterua Virorum splendidissimorum non solum nostratium sedc externorum:qui iam couenerant:ad osticiu nuptiale.illuxit de/.mum dies nuptiis destinatus:qui imbribus sedus omnes re potissim im Bentivolum dolore cosecit secum reputantem:ctos reruapparatus illami nuptialem pompam esset imber ille perturbaturus Omnes deprecabud deum omnipotentisssimum orare ut tanti per pluuia cohibere donec itroitus sposae urbem popaticus perageretur verum inexorabile est satum dc inuideli fortunae Repugnare non licuit nolenti ut ex omni parte beatas nuptias uideremus, tissima uoluptate permulceremur.Iam aderat hora si

dicta qua obuiam cuncti prodire coeperunt sponsae uenieti ex pretorio bentiuolo:ubi noctem unam commorata sestinabuda perseuenerat ad uillam suburbanam:ibu substiterat obuios aduentantes operiens.Omnis aetas sexus ordo uiam galeriam agminatim

compleuerant studio uisendi exoptatissimam sponsam sponsaeo

apparatum.Vix locus quis latus de longus capax erat tantae multitudinis cateruatim confluentis.ciuitas omnis peregrini omnes mira densitate cuncta stipaverant.multi columnis implexi non pau/c e fenestris siem conspicui plerit sub dio inter imbres prospectabant:tanta est mortalibus insita cupiditas nouitatis.Gliscente in horas pluuia nullam v pausam faciente Bentivolus hanc sibi curam sumit ut cuncti ordine d sine tumultu popabiliter incedat Longum esset referre sigillatim quo ordine principes oratoresis principum incesserint summatim exponam illustriora ac splendidiora. Pi incipes italici partim ipsi uenerant:partim uicarios miserant ad nuptias illustradas:qui omnes suis quisl ordininus collocati ingrediebantur. inter eundem injectione digni potissimunere equestres lanceani. Principis mantuani:qui turcharum habitu ingredientes ritu militari lanceas manu reciprocabant:tales macedonum hastatos suisse crediderim quos sarissophoros appelli

87쪽

tabant hos uulgus corrupto paulia uocabulo stradioticos appel

lat cum stratioticos graecalca dictione nuncupare debuis et hos subsequebantur hi potoxotae.qui sui ex equis sagitarii induti prasinos amictas: Ar chitriclini architiclinoriaque peditequi ordine in cesserunt.Vidimus hac popa nymphas ritu amazonio obequitantes:quae sublimata in equo non sedebant sed stabant. Vidimus

Gigantem staturosam obambulatem:quam ars emula naturae Omillimam uere effigiavit Vidimus gratatorem in longuriis passius grandisssimos diuaticantem. Audiuimus sonitum tintinabulorum crepitum Popul tormetoru bellicoria:qbus cuncta personabat. Preterea ibat ordo tibicinu tubicinuo po pulosus adeo ut clam re tubaru ac stridore lituoru celia reboaret.aurest,audietiu obsurdescerent.Post longum pompa ordinem mcedit nouissimo loco Nova nupta sedens in equo candidissimo atq; pulcherrimo qui ephippiis aureis praesulges phalerisque peiosis ornatus tolluti gradieba quales prisci tollutarios Asturcones mannosl uocitarui. hunc gradarium equusponsae adduxerant octo illi adolescentuli qui munia obibant stipatorum:qui uestes breuiores induti assi to textili consectas per hymbre lutumq; sponsam 5stipabant:ex quibus aliquot uniones gemmast in calciamentis gestare cospeximus.Cantata sunt carmina sponsa traseunte partim latino partim uernaculo sermone composita in singulis illis septem portis:quas temporarias ex ligno frondibust,uirentibus alaephirano scurra fabricatas supra docuimus:que singulae sub tutela uirtutum singularum erant consecratae:ex quibus quattuor philosophicas tres theologicas appellant.Constat inter omnes spectatores nihil fieri potui se splendidius hac pompa nuptiali:nisi pluuia continens ac iugis obstitisset:quae effecit ut nemo uestes preciosa osteraret ut omnes cederent penulati pileas'. mata est hoc inuidia telum quo nuptias disturbare namidius de leno hymber diem ct posterum ex magna parte cidauinqua res impedimeto fuit quo

88쪽

nimus sponsa ex tonstituto edem divi Petronii pompabiliter adi

ret:quem Bononieses deum tutelare uenerantur.Ceterumno semper habet fortuna longas manus Linterdum aduersa ratione sit peranturinam princeps Bentivolus ut semper est praesenti si imo consilio uiam inuenit:qua intra priuatos parietes ostentaret princip4bus etatist proceribus magnificentiam apparatus nuptialisCogregatis i coenaculo omnibus illustrioribus ex thalamo geniali sponsa progreditur uentura incetum principum augustissimilantecedentibus ministris archititanorum numero centum iri.qui omnes sericati formosum exhibuere spectaculum alii purpureo: alii hiacyntino:alii prasiuo colore monstrabiles quorum erant calciamenta consimilia utpote consuta ad insignia benivolorum: Sed longe formosissimum spectaculia prebuere ipsi architriclinitogas ex argeto textili talares induti exceptis duobus.qui erat equestri dignitate decorati aurea uestimenta gestabant:hii, in nouissimo loco utpote honoratiores agmen cludebant. in singuloserum manibus scipiones erant picturati peculiaria ipsius architicliuiatus insignia.Ex his coplures torquati sunt co ecti torquibus aureis in summo pectore sulgentibus oes stupere:oes admiratitantu rerum fulgorem:tatas impensas quibus regia uectigalia uix sufficere possent.idem omnibus ornatus :idem uestimenti genus oes principatu digni uideri:oes incessis maiestate quadam prae se ser Et profecto cultus magnificus addit hominibus auctoritate.Subsequebatur reliqui se maiores architriclini uusas auratas manu serentes.quorum tres in uestimentis aureis praefulgebant: duo concinati:Sextus in argentea ueste splendescens.Deinde incedit sponsa incessu matronali mundo nuptiali decenter ornata qua es sere nostrae ciuitatis primariae matronae comitabatur nosolum formositate conspicuae seda testimentis radiantibus monilibus gemmosis condecoratae: Lmedis fidius cultus formam maximopere uenustatabi princeps serrariensis natam osculabuo

89쪽

dus ampla stitur:ibi ex tu in istianorum exlebratim diuina mP

steria: iscopusq; urbinas a pontifice maximo destinatus.Diploγma pontificale palam recitat:Quo nouis maritis conubiu fortu/natum auctoritate qua pollet in terris amplisi ima denunciat Iam dies ut inquit Plautus ad umbilicum erat dimidiatus mortuus iaprandendi tempus instabat repente oes se accingereri siua quihi munia diligenter obire.Lectisternatores mensas apponere:oes ex ordine accubare principes una cusponsa in tribunali celsiores eminere Optabat Princeps Bentivolus d esse dodici conuiuator absesolutissiimus:cupiebati istud nuptiale conuiuiu si fieri posset esse posteris exemptu:ital cum sciret in rebus omnibus domini plurimu pollere praesentia: ct frontem occipitio ut ueteri adagio testatum est es e priorem:instituit no solum interesse sed etiam preesse pompae conuiuali Singulis mens binos architriclinos assignat eos, bifariam diuidit:ut alteris dapes integras inserentibus alte his efferant iam semesas:alteris scandentibus descendat alteri:uicissimo laborent requiescant.Ex hoc ordine effect uest ut praeter luxum atque opulentiam es et ordinatissimu compositissimul couiuium.Bentivolus ipse discursare:satagere rebus Oibus presto esse:ipse iubere oes iusta obedienter exequi.adeo reuerentia rebus obeundis efficax est:Dantur manibus aquae odoratissima ex aq/minariis argenteis:quae gutturnia alio nbie guttio dicuntur:inseγruntur ex saccaro nucleis 3 pigneis concinata cibaria:inseruntur de

panes dulciatii simul ivinum generoris iniviquod prisci passium

ut opinor neoterici maluaticum appellant:cui tam autoritas inest ut singulae ex eo potiones tantumodo dentur. In caesaris dictatoseri, ulo quatuor uini genera opposita constat: idq; pro lautissimo celebratur:at in hoc innumera exhibita suerunt dulce:austerum:tenue firmum.Alius conuiua meracas potiones hauriebat alius dilutas.hunc suauia illia subaustera delectant:pocillatores pre

sto sunt ut Cratissent epulonibus prout singuloru stomachus res

90쪽

gustus exposHLPrimis ferculis duobus aut ad summu tribus exe

pta est fames esurientium.Reliqua magnificentie causa sunt illata in quibus hoc seruatia est ut altilia in singulis sere missibus mensae principu uiuentia importarenturiuidimus porcellos grunientes.capreolos per triclinita cursitantes:histrices aculeos subrigentes:uidimus pastillos quos uocant aviculas coquinatoria disciplina in coumio emittentes:quae per cenatione uolitantes effugium queritabant. Vidimus inferri pauones flamiuomos plumis uersicolori bus uestitos oculo' gemmatis caudae rotantes illati sunt phasani cu pennis:cuniculi:lepusculi dicit pellibus:quae ola oblectameto suere pransoribus illata sunt de Iecudae me a bellaria:ex saccaro poma nucestiis generis tanta arte consectae ut a ueris fructibus non internoscerentur. Quid testuacea scitissimi saporis:quid mellitissimas ex saccaro placentas Quid luceta precios O assaturas

quid codituras exoticas enumerem Quid tragemata cena ex more cludentia quae sermone uernaculo consectiones nuncupatur Missi semulorum circiter triginta suerunt.Conuiuae ferme centeni

quinquageni discubuerunt Structores adhibiti scientissimi obsonioru scindedorum in frusta non enormia.Quis tantus ingenio: quis tanta facundia reditus ut uerbis idoneis posset multiiugia minuatim explicare conuiuiu. Legimus in heliogabali mutulis exsehibita fuisse supra.xx. fercula ingentium epularum Legimus Antonii. cleopatre cenas suis e lauti rimas: quas imitabiles ipsi nominabant. Legimus luxuriosissimas uitelli patinas Veri imperatoris conuiuium preciosissimum:luxum Luculi nepotalem: aliorum dapes:pontificum caenas Legimus Millas apud priscos fuisse epulares cenas quas luculenti scriptores modo adiiciales modo dubias

modo pollucibiles appellant: Quae omnia epulum istud bentivolorum nuptiale aut equat aut antecedit:in quo omnia in argento puro edulia illata suerunt:quod protractum est ab hora diei.xx.

in horam noctis tertiam: de is de die epulari cepissent noctu eleλ