장음표시 사용
241쪽
1DEM DABIS J IDΕΜ PRO ΜΙΤΤΙS 3 1DΕΜ FACIES 3 117. Sponsores qitidem et sidepromissores et side iussores saepe solemus accipere, dum curamus, ut diligentius nobis cautum sit: adstipulatorem uero sere tunc solum adhibemus, cum ita stipulamur, ut aliquid post mortem nostram detur, ' quod) stipulando quia) nihil agimus, adhibetur 'Τ adstipulator, ut is post mortem nostram agat: qui si quid merit consecutus, s de Ib9
restituerido eo mandati iudicio heredi ' ex bona fide tenetur. β-118. Sponsoris uero et fidepromissoris similis condicio
est , fideiussoris ualde dissimilis. 119. Nam illi quidem
nullis obligationibus accedere possunt nisi uerborum,' quamuis interdum ipse, qui promiserit, non fuerit obligatus, uelut si mulier '' aut pupillus sine tutoris auctoritate aut quilibet post mortem suam dari promiserit: at illud quaeritur, si
seruuS aut peregrinuS Spoponderit, an pro eo sponsor aut sidepromissor obligetur. fideiussor uero omnibus ostigationibus, id est, siue re siue uerbis siue litteris siue consensu contractae stierint obligationes, adici potest. ' ac iρ' ne illud . quidem interest, utrum ciuilis an naturalis obligatio sit, cui adiciatur: adeo quidem, ut pro Seruo quoque obligetur, Sive extraneus sit, qui a Seruo fideiussorem accipiat, siue dominus
uidebimus de his, an item quo nomine possint proprio etc. Alii: uidebimus autem de his vel de his autem uidebimus. Ceterum hos commune adpromi Oris nomen comprehendebat. 'Τ) Ex mea G. Gaius' p. 66. quod cum) stip. nihil ag. adhibetur ' ed. Bg. Antea edebatur quom Stip. n. agitur. 3dhibetur autem. quod ita St. n. 3. 3. 3. G. POeSchmanu. Stud. ad Gai. II. p. 9. ') mor Sehed. Bl.
disse videtur et obligantur' vel et obligantur suorum obligatione verborum'. '') In C. fuerit nil. Cf. 2, 83. 3, 171. femina' ex mea G. priori ed. M. i'') ad C. a t edd. 4, 137. Epit. 2, 9. S. 2. Greg. C. fit. de sponsoribus et fideiusso
46, 1), ubi Tribonianus pro fuerbis obligato' obligam', pro spoponderit' 'η iusserit' scripsisse videtur, coli. L. 6. f. deverb. obl. 45, 1). L. 70. g. 4. D. h. t. 46, 1). 90st m0rtem S. J
242쪽
in id, quod sibi debeatur. 120. Praeterea sponsoris et sile-pr0missoris heres non tenetur, nisi si de peregrino si depromissore quaeramus, et alio iure ciuitas eius utatur: fideius-s0ris autem etiam heres tenetur. 121. Item sponsor et side-pr0 missor sper) legem Furiam biennio liberantur, et quotquot
erunt numero eo temp0re, quo pecunia peti potest . in tot partes deducitur inter eos obligatio, et singuli uiriles partes 'dare iubentur: isti fideiussores uero perpetuo tenentur, etl60. quotquot erunt numero, singuli in solidum i obligantur: - β itaque liberum est creditori, a quo uelit, Solidum petere: Sed eae epistula diui Hadriani compellitur creditor a singulis, qui modo soluend0 sint, partes petere. eo igitur distat haecepistula a lege Furia, quod Si quis ex sp0nsoribus aut side- promiss0ribus soluendo non sit, 'non ideo pluS a ceterorum quoque peti possit. Cum autem lex Furtiab tantum in Italia locum habeat, conSequens est, ut in prouinciiS sponsores qu0que et sidepr0 missores proinde ac fideiussores in 'per- . potvi teneantur et singuli in solidum obligentur, nisi ex epistula diui Hadriani hi quoque adiuuari uideantur. 122. Praeterea inter sponsores et fidepromissores lex Apuleia quandam societatem introduxit: nam si quis horum plus sua portione soluerit, de eo, quod amplius dederit, aduersus ceteroS actionem habet 'ex ea lege, quae scilicet 3 ante legem Furium lata est, quo tempore in solidum obligabantur: unde quaeritur, an post legem Furiam adhuc legis Apuleiae beneficium supersit; et utique extra Italiam superest; nam leae quidem Furia tantum in Italia ualet, Apuleia uero etiam
isti) Restitui Gaius' p. 87. sin) uiriles p. vocabuntur ej. POeSchm. II. p. 15. ') Restitui ib. p. 89. Multa intrudit meschm. p. 17.') perpetuo Sched. ed. M. ε) lex autem Apuleia' edd. f. S. 100. Si Seruus etc. J V. 93. Pers. 5, 7S. g. I 20. Cf. 4, 113. Epit. 2, 9. S. 2. Paul. 2, 17. S. 16. S. 2. f. h. t. 3, 20). g. l2 l. per legem Fur. J circa initium seculi quinti, ut videtur, latam. Cf. 4, 22. L. 29. S. 6. D. mand. 17, 1). L. 25. D. de Stip. Serv. 45, 3 . L. 4. D. de div. temp. 44, 3). L. 4. S. 4. D. rempup. 46, si). paries dareJ V. L. 5. g. l. L. 34. 33. 1. 10. L. 37. D. de solui 46, 3). lideiuss. ueroJ cf. S. 4. I. h. t. 3, 20). g. l22. lex ApuleiaJ fortasse a. u. 36l. - f. L. 39. D. de filei.
243쪽
in ceteris 'praeter 2 taliam regionibus. Alia uero est sideiussorum condicio: nam ad hos λβ lex Apuleia non pertinhi: itaque si creditor ab uno totum consecutus suerit, huius solius detrimentum erit, scilicet si is, pro quo fideiussit, soluendo
non sit: sed ut eae t supra dictis appare . is, a quo creditor 161.t0 tum petit, poterit ex epistula diui Hadriani desiderare, ut pro parte in se detur actio. 123. Praeterea lege 'Pompeia heautum est, ut is, qui Spon Sores aut sidepromissores accipiat, praedicat palam et declaret, et de qua re satis accipiat, et quot sponsores aut si depromiss0res in eam obligationem accepturus sit: et nisi praedixerit, permittitur sponsoribus et si depromissoribus intra diem XXX. praeiudicium po Stulare, quo quaeratur, an ex ea lege praedictum sit: et si iudicatum suerit, praedictum lada noni esse, liberantur. qua lege fideiussorum mentio nulla sit: sed in usu est, etiam si fideiussores accipiamus, praedicere. 124. Sed beneficium legis Corneliae omnibus commune est: qua lege idem pro eodem apud eundem eodem anno uetatur in ampliorem summam obligari creditae pecuniae quam in XX milia: et quamuis sponsor uel si depromissor ' uel fideiussor ' in amplam pecuniam, uelut si sestertium C milium nummum Se obligauerit, ' tamen duntaxat o damnatur: 'pecuniam autem creditam dicimus 110n Soltim eam, quam credendi causa damus, sed omnem, quam tunc, cum contrahitur obligatio, certum est debitum iri, id est, squae sine ulla condicione deducitur in obligationem: itaque et ea pecunia, quam
in diem certum dari stipulamur, eodem numero HSt, quia certum est, eam debitum iri, licet post tempus petatur. appella-3'βὶ Partim ex Lachm. partim ex Goes h. s. restitui. β) Restitui Gaius' p. 90. Alii aliter. 7, nam C. non edd. ') Addidi Gaius' p. 91. ') Restitui M. 46, 1). . . 123. lege PompeiaJ ut videtur, a. u. 666. Cf. Schol. in Cic. orat. in Clod. et Cur. p. 333 Oreli. g. 124. legis Corn. J
forta e eiuSdem a. u. 666. Cf. Fest. v. Unciaria. De re L. 49.
244쪽
tione autem pecuniae omnes res in ea lege significantur:
162. itaque ' et xi' si uinum uel frumentum, aut si laudum i uel
hominem stipulemur, haec lex obseruanda est. 125. Ex quibusdam tamen causis permittit ea lex in infinitum satis accipere, ueluti si dotis nomine, uel eius, quod ex testamento tibi debeatur, aut iussu iudicis satis accipiatur. et adhuc ' lege uicesima hereditatium 3 cauetur, ut ad eas satisdati0nes, quae ex ea lege proponuntur, , lex Cornelia non pertineat. 126. Inoo iure quoque iuris' par condicio eSt Omnium. Sponsorum,sdepromissorum, fideiussorum, qu0d ita obligari non possunt. ut plus debeant, quam debet is, pro quo obligantur: at ex diuerso ut minus debeant, obligari possunt, sicut in adstipulatoris persona diximus: nam ut astipulatoris, ita et horum obligatio accessio est principalis obligationis, nec plus inaccessione esse potest quam in principali re. 127. In eo quoque par omnium cauSa est, quod Si qui pro reo soluerit, eius reciperandi causa habet cum eo mandati iudicium: et hoc amplius Sponsores ex lege Publilia propriam habent acti0nem in duplum, quae appellatur depensi. 128. Litteris obligatio sit ueluti nominibus transcripticiis. st aulem nomen transcripticium duplici modo, uel a re in pers0nam uel a persona in personam. 129. I re in personam tran scriptio sit, ueluti si id, quod tu ex emptionis causa aut conductionis aut societatis mihi debeas. 'inde expensum tibi tuler0. 130. A pers0na in personam transcriptio
163. sit, ueluti si id, quod inihi Titius debet. libi 'inde exlpeui q) Addidi m. p. 93. i) Non dubito, quin ipse solus in his Inst
tutionibus scripserite lege Iul. de uices. her. χ) Mialta in eo quoquo iure. in male oeminando addunt C. et edd. Cf. 33. 132. 133. 90. Simile non est in I. 135. δ) id C. edd. Vid. Gaius' p. 93.
Indo' sionisi ut, quod in expensilatione causam, vel prVSOurem, unde descendit ac transfertur debitum, commemorari oportet.
245쪽
227 sum tulero, id est si Titius 'te pro) soli 3 delegauerit mihi.
131. Alia causa est eorum n0minum, quae arcaria uocantur:
in his enim rei, non litterarum obligatio consistit, quippe non aliter ualent, quam si numerata sit pecunia: numeratio autem pecuniae 'reth sacit obligationem: qua de causa recte 'dicemus , β arearia nomina nullam sacere obligationem, sed obligationis factae testimonium praebere. 132. Unde ' non proprie 7 dicitur, arcariis nominibus etiam peregrino S obligari, quia non ipso nomine, sed numeratione pecuniae obligantur: quod genus obligationis iuris gentium est. 133. Transcripticiis uero nominibus an obligentur peregrini, merit , quaeritur, quia quodammodo iuris ciuilis est talis obligatio: quod Neruae placuit. Sabino autem et Cassio uisum est, si a re in personam fiat nomen transcripticium, etiam peregrinos 0bligari: si uer0 a persona in personam, non obligari. 134. Praeterea
litterarum obligatio fieri uidetur chirograsis et syngra sis, id est, si quis debere se aut daturum se scribat; ita 'scilicet, si eo nomine stipulatio non fiat: quod genus obligati0nis
pr0prium peregrinorum e St. 135. Consensu sunt 0bligationes in emptionibus et uenditionibus, locationibus c0nducti0nibus, societatibus, mandatis. 136. Ideo autem istis modis consensu dicimus obligationes contrahi, quia neque uerborum i neque scripturae ulla pro- 164. prietas desideratur, sed susscit, eos, qui negotium gerunt, consensisse: unde inter absentes quoque talia negotia contrahuntur, ueluti per epistulam aut per internuntium, cum ali 0 quin uerborum obligatio inter absentes seri non possit.
ii ) Scripsi Gaius' p. 93. te se C. te edd. δ) rein C. re modo 'ed. M. frei non litterarum' ed. Gneiff. Sed Codicis nota n a margine huc aberrasse mi hi vide luin, cum v. 8. ante proprie, ubi deSideratur, eincidisSel. 9uare suo loco eam restitui. β) dicimus G. M. 7ὶ proprie C. edd. Vid. not. 115. et Gaius' p. 94.
improprie non dicit Gaius, sed n0n pr0prie 4, 18. ') scilicet ut . 131. Cf. seli. 14, 2. g. 132. Cf. Ascon. in Cornel. p. 57. ed. Bait. g. 133. Cf. Liv. 35,7. g. 134. Cf. Schol. in Verr 2, 1. 33. 60. 91. p. 175. 184. ed. Bait. Ammian. 18, 5. S. 2. G. E. Heimbach Lehre v. Creditum' p. 509 seq. gg. 135-137. L. 2. D. de ob l. et act. 44, T). J'it. I. de cons. obl. 3, 22 . - 15 φ
246쪽
137. Item in his contractibus alter alteri obligatur de eo, quod alterum alteri ex bono et aequo praestare op0rtet, cum alioquin in uerborum obligationibus alius stipuletur, alius promittat, et in nominibus alius expensum serendo obliget. alius obligetur. 138. λλ' Sed absenti expensum serri potest, etsi uerbis obligatio cum absente contrahi non possit. 139. Emptio et uenditio contrahitur, cum de pretio conuenerit, quamuis nondum pretium numeratum Sit, ac ne arra
quidem data fuerit: nam quod arrae nomine datur, argumentum est emptionis et uenditionis contractae. 140. Pretium autem certum esse debet: alioquin si ita inter eos conuenerit, ut quanti Titius rem aestimauerit, tanti sit empta, Labeo negauit, ullam uim hoc neg0tium habere: quam Sententiam
Cassius probat: sal)y ' 0filius et eam emptionem putat et uenditionem: cuius opinionem Proculus secutus est. 141. Item pretium in numerata pecunia c0nlsistere debet: nam in ceteris rebus an pretium esse p0ssit, ueluti homo aut toga aut laudus alterius rei spretium eSSe possit , ualde quaeritur: nostri praecept0res putant, etiam in alia re posse c0nsistere pretium: unde illud est, quod uulgo putant, per permutationem rerum emptionem et uenditionem contrahi, eamque speciem emptionis et uenditionis uetustissimam esse; argumentoque utuntur Graeco poeta Homero, qui aliqua parte sic ait:
ἄλλοι μεν χαλκῶ. αλλοι δ' Οἴθωνι σιδήρω, αλλοι δε ρινοις, αλλοι δ' αυτῆσι βοεσσιν, αλλοι δ' ανδραπόδεσσιν,)' et reliqua. i diuersae sch0lae auctores dissentiunt aliudque C. scilicet et ed. M. ii') Aperte similitia sunt verba huius I.
ponenda ante X. 137.: ubi cram excidissent et ad mamoinem suppleta essent, librarius ea h. l. ea de cauSa posuisse videtur, quod spatium ibi vacuum in Cod. , unde describebat, invenit. Nam et ipSe lineam unam Semis vacuam post h. g. reliquit. i q) Geminando supplevi. i) Edd. praeter principem haec verba Gaio S. 139. pr. f. de empl. 3, 23). Cf. Epit. 2, 9. g. l . g. 140. Cf. S. 1. I. ib. β. 141. S. 2. I. U. Cf. Plin. X. H.
33, l. 3. Serv. ad Viroil. Georg. 3, 306. L. 1. 3. 1. D. de conti'.
247쪽
esse existimant permutationem rerum, aliud emptionem et uenditionem: alioquin non posse rem expediri permutatis rebus, quae uideatur re S uenisse, et quae pretii nomine data esse, sed rursus utramque uideri et uenisse et utramque pretii nomine datam esse, absurdum uideri. sed ait Caelius
Sabinus, si rem ' tibi uenalem habenti, i y ueluti laudum, ' accesserim, et pretii nomine hominem larte dederim, sundum quidem uideri uenisse, hominem autem pretii nomine datum
142. Locatio autem et conductio ' et emptio et uenditio βsimilibus regulis constituuntur: nisi enim merces certa statuta sit, non uidetur locati0 et conductio contrahi. 143. Unde si alieno arbitrio merces permissa sit, uelut quanti Titius aestimauerit, j quaeritur, an locatio et c0nductio contrahatur: 166. 'qua de' causa si fulloni polienda curandaue, sarcinatori sarcienda uestimenta dederim, nulla statim mercede constituta, postea tantum daturus, quanti inter nos conuenerit, quaeritur, an locatio et conductio contrahatur. 144. Vel si rem tibi utendam dederim et inuicem aliam rem utendam acceperim, quaeritur, an locatio et conductio contrahatur. 145. Adeo autem emptio et uenditio et locatio et conductiosamiliaritatem aliquam inter se habere uidentur, ut in quibuS-dam causis quaeri soleat, utrum emptio et uenditio contrahatur, an locatio et conductio: ueluti sι qua res in perpetuum
locata sit, quod euenit in praediis municipum, quae ea lege locantur, ut quamdiu 'inde 7 uectigal praestetur, neque ipsi
familiaria ut a mbrario profecta omittunt. iδη) Sio C. Titio uenalem habente edd. δ) Scripsi Gaius' p. 94. acceperim C. edd. ) Sequitur linea vacua, in qua 'aec fere sententia periisse videtur: Proxima emptioni et venditioni est locatio conductio'. . L. 2 pr. D. loc. 19, 2). δ) Haec nunc ut similia periisse
statuere malui, quam quod Gaius' p. 95. suaseram, constituitur
248쪽
conductori neque heredi eius praedium auferatur: sed magis placuit locationem conductionemque esse. 146. Item si gladiatores ea lege tibi tradiderim, ut in singulos, qui integri exierint, pro sudore denarii XX mihi darentur, in eos uero singulos, qui 0ccisi aut debilitati suerint, denarii mile, quaeritur , utrum emptio et uenditio an locatio et conductio contrahatur: et magis placuit, eorum, qui integri exierint, locationem et c0nductionem c0ntractam uideri, at eorum, qui occisi aut debilitati sunt, emptionem et uenditionem esse:
idque ex accidentibus 'apparere, 'δ' tamquam sub condicione l67. sacta cuiusque uenditione an locatione: iam enim non dubitatur, quin sub condicione res ueniri aut locari possint. 147. Item quaeritur, si cum aurifice mihi conuenerit, ut is ex auro suo certi p0nderis certaeque sormae anulos mihi saceret, et acceperit uerbi gratia denarios CC, utrum emptio et uenditio an l0catio et conductio contrahatur: Cassius ait, materiae quidem emptionem uenditionem contrahi, Operarum autem locationem et c0nductionem: sed plerisque placuit, empti0nem et uenditionem contrahi: atqui si meum aurum ei dedero,
mencede pr0 opera constituta, c0nuenit, l0cationem c0nductionem contrahi.
148. S0cietatem c0ire solemus aut totorum bonorum aut unius alicuius negotii, ueluti mancipiorum emendorum aut uendendorum. 149. Magna autem quaestio fuit, an ita coirip0ssit 80cietas, ut quis maiorem partem lueretur, minorem
damni praestet: quod duintus Mucius etiam ' contra naturam societatis esse censuit: sed Servius Sulpicius, cuius)' praeualuit sententia, adeo ita coiri posse s0cietatem existimauit, ut dixerit, illo quoque modo coiri posse, ut quis nihil omnino damni praestet, sed lucri partem capiat, si modo 0pera eius
. 4, 28. i/'ὶ apparet C. edd. Cf. 2, 218. Male istitur libra rius scripsit semel re, bis t. 'ὶ Addendum videtur etiam', ut appareat, quae cauSa omittendi haec librario fuerit.
249쪽
tam pretiosa uideatur, ut aequum sit, eum cum hac paetione in societatem admitti: nam et ita posse 'eolrii δ' societatem c0nstat, Ut unus pecuniam conserat, alter non conserat, i et l68. tamen lucrum inter eos conmune sit: Saepe enim opera alicuius pro pecunia ualet. 150. Et illud certum est, si de partibus lucri et damni nihil inter eos e0nuenerit, tamen aequis ex partibus commodum ' et i incommodum inter eos eommune esse: Sed si in altero partes expressae fuerint, uelut in lucro, in altero uero omiSSae, in e0 qu0que, qu0domissum est, Similes partes erunt. 151. Manet autem 's0cietas eousque, donec in eodem sensu perseuerant: at cum aliquis renuntiauerit societati, fossietas s0luitur: sed plane siquis in hoc renuncia uerit societati, ut obueniens aliquod lucrum solus habeat, ueluti si mihi totorum bonorum socius, cum ab aliquo heres esset relictus, in hoc renuntiauerit societati, ut hereditatem solus lucri saeiat, cogetur hoc lucrum communicare: si quid uero aliud lucri socerit, quod non captauerit, ad ipsum solum pertinet: mihi uero, quidquid omnino post renuntiatam societatem adquiritur, s0li conceditur. 152 Solvitur adhuc societas etiam morte socii, quia qui societatem contrahit, certum personam sibi eligit. 153. 'Igitur et capitis diminuti0ne solui s0cietatem ' constat , - quia ciuili ratione capitis diminutio morti 'paene par esse dicitur: sed si adhuc consentiant in societatem, noua uidetur incipere societas. 154. Item si cuius ex sociis bona publice aut priuatim uenierint, soluitur s0cietas: sed hoc quoque casu lsocietas 'denuo contrahi p0test, quia β consensu contrahitur 169.
nudo, iurisque gentium ' est, consentire uero β omnes homines naturali ratione p0SSunt. 3δ') coire C. Bo. ed. i) ut C. ed. M. δ) Scripsi Gaius 'p. 96. Dicitur C. edd. δ) Suppleηi ibidem. ε) Naec proximeiad C. Scripturam accedere nidentur. Alii aliter. Cf. L. 59 βn D. de condit. et dem. 35, 1). β) De mea G.i re8titui.
2, 9. S. 17. L. 4. S. 1. L. 63. S. 10. L. 58. S. 2. L. 65. S. 11.
250쪽
155. Mandatum consistit, Sive no Stra gratia mandemus,
siue aliena, 'id est, Sive ut mea δ' negotia geras, siue ut alterius 'mandem tibi, erit mandati y obligatio, et inuicem alter alteri tenebimur, ' ideo quod tam me tibi impensas quam te 'mihi bonam fidem praestare oportet ' 156. Nam si tua
gratia tibi mandem, superuacuum est mandatum: quod enim tu tua gratia facturus sis, id ex tua sententia, non ex meo mandatu sacere uideberis; et aque si otiosam pecuniam domite hasere mihi dixeris, et ego te hortatus fuerim, ut eam sene rares, quamuis eam ei mutuam dederis, a quo Seruarc non potueris, non tamen habebis mecum mandati actionem: item et si hortatus sim, ut rem aliquam emeres, quamuis non expedierit tibi eam emisse, non tamen mandati tibi tenebor. et adeo haec ita sunt, ut quaeratur, an mandati teneatur,
qui mandauit tibi, ut Pitio pecuniam fenerares. 'Sed uerior est Sabini sententia, si non generaliter ut pecuniam fenerareS, mandatum Sit, sed faenerare Titio iuSSus Sis, esse mandati actionem existimanus, i ' quia uon aliter Titio credidisses, quam si tibi mandatum esset. 157. Illud ' co=istat, si faciendum quid λε' mandetur, quod contra bonos mores j est, non contrahi obligationem, uelut si tibi mandem, ut Titio sui tum aut iniuriam facias. 158. Item si quid post mortem meam suciendum ' mihi i mandetur, inutile mandatum est, quia generaliter placuit, ab heredis pers0na 0bligationem incipere non posse. 159. Sed recte quoque consummatum
mandatum si, dum adhuc integra res Sit, reuocatum fuerit,
i β) Ex Goes h. ej. scripsi. 7) Item ex Goesch. V., qui tamen pro 'in lati' volebat inter nos'. ') Restitui Gaius' p. 96. ') mihi bona fide praestare oportere C. edd. ideoque iudicium erit in id quod paret te mihi bona fide praestare oportere ex M. Cj. ed. Gneist. Cf. S. 117. i q) Restitui Gaius' p. 97. i) Supplevim. p. 9S. magistro creditormn nomine vendente. Cf. supra S. M. g. ibb. . Epit. 2, 9. 3. 18. pr. I. de mand. 3, 26 . L. 2 pr. L. 10 pr. L. 46. 33. 4. 6. D. mand. 17,. 1). L. 5 pr. D. de obl. et act. 4 , 7 . g. lb6. Cf. pr. S. 6. I. de mund. 3. 20 . L. 2 pr. S. 6. L. 6. g. b. L. 32. D. mund. l7, 1). g. i57. Cf. S. I. I. M. Epit. 2, 9. S. 18.β. Ib8. Cf. supra g. 100. - L. 12. S. 17. L. 13. D. mand. 17, 1).