장음표시 사용
381쪽
locauit, quod idonea nomina non habebat, quibus pecunia collocaretur: cuius rei c0ntestatio apud praesidem prouinciae deponenda e St
1. ob subitam ualetudinem, ob necessariam peregrinationem, ob inimicitiam, et 'inanis rei actionem* ' nec δ integra adhuc causa mandati ' negotii ei 3 renuntiari potest. 2. β Si meis nummis mandato tuo aliquid tibi c0mparauero , etsi rem postea aecipere nolis, mandati actio mihi aduersus te competit.' nec etiam' tantum quod impensum est, sed et usuras eius consequi possum. 3. 7 Certo pretio rem iussus distrahere si minoris uendiderit, mandati iudicio pretii summa p0terit integrari. uenditionem enim dissolui non placuit.
1. 3 Sicut lucrum, ita et damnum inter Socios communieatur: nisi quid culpa socii uel fraude euersum sit.
TIT. XVII. EX EMPTO ET VENDITO.
1. Venditor si eius rei, quam uendiderit, dominus non sit, pretio accepto auctoritatis manebit obnoxius: aliter enim non potest obligari. 2. Si res simpliciter traditae euincantur, tanto uenditor emptori condemnandus est, quanto si stipulatione pro euictione cauisset. 3. Bes empta, mancipatione et traditione persecta, si euincatur, auctoritatis uenditor Tu. XV. i) Cf. S. 11. f. de mand. 3, 26 . L. 23-25. D.
mand. 17, 1 . ') CG. 1. 2. 6. 7. SenSus: quia inanem rem acturus esset. inaneS rei actiones ex aliis C. . et L. 24. D. eod. ed. A. Pro et malim aut: nam haec eauga non in per Sona Sed
382쪽
duplo tenus obligatur. 4. 3 Distracto lando si quis de modo mentiatur, in 'duplum β eius, quod mentitus est, officio iudicis aestimatione facta conuenitur. 5. β Redhibitio uitiosi mancipii intra sex menses fieri potest propter latens uitium. 6. 7 Si, ut seruum quis pluris uenderet, de artificio eius uel peculio
mentitus est, actione ex empto conuentus, quanto min0ris
ualuisset, emptori praestare compellitur, nisi paratus sit eum redhibere. 7. ' Ex die emptionisi' et fructus et operae Seruorum et seius pecorum et ancillarum partus ad emptorem pertinent. 8. Uundum alienum mihi uendidisti: postea idem ex causa lucrativa meus factus est: ' si pars pretii numerata sit, y competet mihi aduersus te ad pretium recuperandum actio ex empto. 9. - Post rem traditam nisi emptor pretium
statim exsoluat, Usuras eius praestare cogendus est. 10. Mutus emere et uendere potest: suriosus autem neque emere neque uendere potest. 11. 3 Seruus bona fide comparatus si
ex ueteri uitio sugerit, ' qui uendidis doli conscius β non tantum pretium Serus, sed et 'eorum, ' quae per sugam abstulit,
reddere cogetur. 73ὶ Cf. ibid. p. 174 179. Supra 1, 19. S. 1. - Ed. men. eae C . hic novam habet rubricam de modo, ut sit tit. XVIII. et dehinc mutetur titulorum numerus. β) duplo C . edd. ') CLL. 19 An. L. 55. D. de aedit. ed. 21, 1). 7) Cf. L. 13. S. 4.D. de act. empti 19, 1 . ') Actore hoc desiderante. Cf. L. 11.3. 5. D. eod. L. 43. S. 6. D. de aedil. ed. 21, 1). ') Cf. L. 13. 33. 10. 13. D. M a t. empti 19, 1 . L. 13. 16. C. eod. 4, 10 . ' si pars pretii numerata sit C . omnes Brev. ed.
men. h. l. interponunt; si pretium numeratum sit C. GS. edd. pleraeque, ein correctione, ut puto. Sed totum hoc fugitivum est et
Sequenti So ante competet restituendum, quod fecimus. 3) CLL. 13. S. 15. D. de act. empti 19, 1). L. 9. D. de evici. 21, 2). ) Cf. not. 10. δ) Cf. Fr. Vat. 2. ε) Cf. L. 1. C. de aedit. act. 4, 58). L. 13. S. 1. D. de act. empti 19, 1). q) Scripsi;
nam qui ignorans vendidit, de pretio tantum et ut servum apud emptorem relinquat, conveniri potest. L. 23. S. S. L. 58 pr. D. de aedil. ed. 21, 1). Verba q. udidit ob similitudinem cum v. fugerit aliquando omissa effecisse videntur, ut v. doli c'scius mutata in dominus, quod d. halent post pretium, in locum v. Ser, quo Sed geminatum videbatur, substitueretur. Schult. pro dominus
383쪽
365 12 13 . i' Cum probatio prioris sugae defecerit, serui
responsioni credendum est: in se enim interrogari, non pro domino aut in dominum, uidetur. 13 1M. 'In eo contractu, qui ex bona side descendit, instrumentorum 'obligatio δ' sine causa ' desideratur, i si quo modo 'veritas ' de sile contractus possit ostendi.
L. I. D. de flde instrum. 22, 4
14 15 . Fundus eius esse uidetur, cuius nomine c0mparatus est, n0n a quo pecunia numerata est: si tamen landus comparatori sit traditus.
15. Consuli. 6, 8. 315 16 β Electo reo principali fideiussor uel heres eius
liberatur. non idem in mandatoribus obseruatur. βTIT. XVIII. DE LOCATO ET CONDUCTO.
1. i Homo liber, qui statum suum in potestate habet, et
fionum vul. not. 24. Τ') Paullum mutata extat in L. T. D. deprob. 22, 3). Cf. L. 58. S. 2. D. de aedit. ed. 21, 1). L. 1 pr. L. 20. D. de quae8t. 48, 18), infra 5, 16. S. 5. ') Cf. L. 10. C. de stile instr. 4, 21). δ') Optimi et plerique C . oblatio alii, ed. A. Cf. Gai. 3, 131. i) demonstratur multi et optimi d. ed. men. δὶ uoluntas ex multis Od. ed. men. δ) Cf. L. 1. C. si quis alteri 4, 50). ε) Pleraeque edd. h. l. post S. 11. ponunt. ut Sit S. 12. De re cf. L. 2. C. Si vend. pign. 8, 30 . Creditoris venditione, quae eoequendi pignoris cauSaex pacto si vel fleri videtur, pignoris causa flnitur 2, 13. g. 4)et sola in rem actio, si non iure venditum sit, debitori eiusveheredibus relinquitur: extra quam si contra fldem pacti creditoressisse arguatur ab eo, qui pepigit vel pepississe intelligitur: quod arguere licere cum in confractu pignoris dati inesse videatur, et debitor hoc casu recte pignoratilia agit, et si arsiuit nam personale pactum e80, actionem ad heredem transmittit. Aliter rem expedire sibi videntur Culac. et Schult. tid h. l. h) Cf. Cic. ad Att. 16, 15. L. 45. S. 8. D. 1nand. 17, 1). L. ult. C. de Adeiuss. 8, 41). - L. 13. D. de s iuss. 46, 1). L. 23. C. eod. q) Ad h. fit. spectare etiam videtur L. Rom. Burg. 35. Grra pro quibuScunque rebuS a uenditore accepta ab eo, qui emit, venditionem perfectam esse; pretium tamen poStmodum emptor L. emptore) uenditori impleturus sL. impleturo , si aut inter
ipsos conuenerit aut uirorum bonorum aeStimatione constiterit, Secundum speciem Paulli.'
384쪽
IVLII PAVLLI SENΤ. II. 19. 20.
'peiorem eum et meliorem sacere potest: atque ideo operas suas diurnas nocturnasque locat. 2. 3Fundi deterioris saetiet cultura non exercitati et aedificiorum non resectorum 'culpam β arbitrio iudicis domino a conductore sarciri 'oportet. β
1. i Sponsalia tam inter puberes quam inter impuberes contrahi possunt. 2. Eorum, qui in potestate patris sunt, sine uoluntate eius matrimonia iure non contrahuntur: sed' et contracta non soluuntur: contemplatio enim publicae utilitatis priuatorum commodis praesertur. 3-5. Collat. 6, 3. 33. l. 2. 3. 6. 3 Inter seruos et liberos matrimonium contrahi non potest, contubernium potest. 7. β Neque furiosus neque suri0sa matrimonium contrahere possunt: sed c0ntractum matrimonium furore non tollitur. 8. ' Vir absens uxorem ducere potest; semina absens nubere non potest. 9. 7 Libertum, qui 'ad nuptias' patronae uel uxoris 'siliaeue' patroni assectauerit, pro dignitate personae metalli poena uel operis publici coerceri placuit. L. 38 pr./' 33. 1.2. L. 66 pr. S. I. D. de ritu nupt. 23, 2 .
S. 1. I. de nupt. 1, 10). δ) Geminavi. De sensu adhuc non capto V. L. ult. C. de repud. 5, 17) et infra g. 4. Nespicit constitutionem D. Marci, quae publicae utilitatis ratione stilo am. Sine consensu patris matrimonium solvere vetuit. ε) Cf. L. 3. C. de incest. 5, b). β) Cf. L. 16. ult. D. de ritu nupt. 23, 2).') Cf. L. 7. D. eod. y) Cf. L. 3. C. de nupt. 5, b). L. 62. g. l. D. de ritu nupt. 23, 2). ' plerisq. Ci . ed. men. nuptias ed. A. ') siliaeque C . edd. iq) Pro sponsare leg. Sponsam habere. Pit. XX. Cf. L. 1. C. de concub. 5, 263. L. ult. βn. D. a e divort. 24, 2).
385쪽
habere non potest. - Concubina igitur ab uxore solo dilectu
TIT. XXIA. DE MULIERIBUS, QUAE SE SERVIS ALIENIS IUNXERINT, VEL AD SENATUSCONSULTVΜ CLAVDIANVΜ. x
1. Si mulier ingenua ciuisque Romana uel Latina alieno se Seruo coniunxerit, siquidem inuito et denuntiante domino in eodem contubernio perseuerauerit, efficitur ancilla. 2. - Si seruo pupilli ingenua mulier se coniungat, denuntiatione tutoris efficitur ancilla. 3. Mulier et si ' libertae suae in contubernio alieni serui morari sine tutore auctore permittere non posSit, 3 tamen ei, quae se seruo ' Suo β iunxerit, denuntiando acquirit ancillam. 4. ρ Procurator et filiussamilias et seruus iussu patris aut domini denuntiando laciunt ancillam. 5. Si peculiari seruo filii sumilias libera se mulier coniunxerit, uulla ' disquisitionei paternae uoluntatis iure sollentii decurso
serui secuta contubernium, eius, qui denuntiauit, efficitur ancilla. 7 Liberta Si ign0rante patrono seruo Se alieno coniunxerit, ancilla patroni efficitur ea condicione, ne aliquando ab eo ad ciuitatem Romanam perducatur. Τ' 8. Filii familias Seruo, quem ex castrensi peculio habet, si se ingenua mulier coniunxerit, eius denuntiatione essicitur ancilla. s. Filiasa milias si inuito uel ignorante patre seruo alieno se iunxerit, etiam post denuntiationem statum suum retinet, quia dicto
ηὶ Hic quaedam esse recisa, sequens igitur arguit. De re cf. L. 4. D. de concub. 25, 7). L. 16. S. 1. f. de his, q. ut ind.
PR. XXI . totus debetur CH Pes. i) a. 53. factum. . Tacit. A. 12, 53. δ) Cf. Ulp. 11, 11. Tertuli. ad uxor. 2, 8.L. 2. 5-8. 2 h. C. ad SC. Claud. 4, 11). β) Cf. L. 18. C. de admcin. tui. 5, 37). Supplevi. Excidit, quia utrobique in fine erat sit ) Cf. Ulp. 11, 27. Cuiac. supplebat deferre non posSit quod non est huius loci. δ) Supplevi. ' Cf. Fr. Vat. 334. y) discione G. sex dis isicione, ut puto). discretione ein Cuias. s. edd. ') Malim acquiret' ancilla. De re cf. L. 44. S. 1. D. de aeq. vel amitt. pos8. 41, 2 . ') Non patr0na, V. Ulp. 11, 27. i') Ad Latinitatem igitur poteriat.
386쪽
filiorum peior condicio parentum fieri non potest. 10. ii Filia- familias si iubente patre, inuito domino, serui alieni contubernium secuta sit, ancilla efficitur, quia parentes deteriorem filiorum condicionem sacere possunt. 11. Liberta serui patroni contubernium secuta etiam post denuntiationem in eo statu manebit, quia domum patroni uidetur deserere noluisse. 12. Errore quae se putauit ancillam, atque ideo alieni serui contubernium secuta est, ' si postea liberam se sciens in contubernio eodem perseuerauerit, et scitur ancilla. 13. Si patrona seruo liberti sui se coniunxerit, ' eius δ denuntiationec inuentam ancillam seri non placuit. 14. 3 Mulier ingenua. quae se sciens seruo municipum iunxerit, etiam citra denuntiationem ancilla efficitur: non idem, si nesciat: nescisse autem uidetur, quae comperta condicione c0ntubernio se abstinuit, aut libertum putauit. 15. Libera mulier contubernium eius secuta, qui plures dominos habuit, eius fit ancilla, qui pri0r denuntiauit, nisi sorte ab omnibus factum sit. 16. Si mater seruo filii se iunxerit, non tollit senatusconsultum Claudianum erubescendam matris etiam in re turpi reuerentiam, exemplo ejus, quae se seruo liberti sui coniunxerit. 4 17. Tribus denuntiationibus conuenta etsi ex senatusconsulto facta uideatur ancilla, domino tamen adiudicata citra auctoritatem interpositi
per ' praetorem praesidem ue ' decreti non uidetur: ipse enim debet auferre, qui dare potest libertatem. 18. 7 Filia-
familias mortuo patre si in Serui contubernio perseuerauerit, pro tenore senatusconsulti Claudiani conuenta efficitur ancilla.
1. 3 D0s aut antecedit aut sequitur matrim0nium, et ideo uel ante nuptias uel post nuptias dari p0test: sed ante nuptias
data earum exspectat aduentum.
L. 73 pr. S. I. D. de iure dot. 23. M.
387쪽
2. y Lege Iulia de adulteriis cauetur, ne d0tale praedium maritus inuita uxore alienet.
TIT. XXII. DE PACTIS INTER VIRUM ET UXOREM.1. ructus sundi dotalis constante matrimonio percepti lucro mariti cedunt, etiam pro rata anni eius, quo factum est diuortium. 2. uinibus pactis stipulatio subiici debet, ut ex stipulatu actio nasci p0SSit.
TIT. XXIII. DE DONATIONIBUS INTER VIRUM ET UXOREM.1. Mortis causa d0natio est, quae 'impendentisi metu mortis fit, ut 'ex causa ualetudinis, peregrinationis, nauigationis uel belli. 2. Manumissionis gratia inter uirum et uxorem donatio lavore libertatis recepta est, uel certe, quod nemo ex hac sat locupletior: ideoque seruum manumittendi causa inuicem sibi donare non prohibentur. 3. 3 Inter uirum et u X0rem nec per interpositam personam d0nati0 fieri potest 4. β Inter uirum et uxorem c0ntemplatione donationis imaginaria uenditio contrahi non potest. 5. 'Superstite eo, qui matrimonii tempore donauerat, ante decedente, cui suerat d0- natum, id, quod donatum est, penes donatorem remanet 6. 0uocumque 'tempore 7 contemplati0ne mortis inter uirum et uxorem donatio facta est, morte secuta ConualeSeit. L. 59. D. de don. ini. vir. et uae. 24, I .
δ) Cf. Gai. 2, 63. Tit. XXII. i) f. L. 78. S. 2. D. M i. dol. 23, 3 . L. 7. S. 1. L. 11. D. SOl. mafr. 24, 3 . Sententiam hanc errore in principio huius fit. locatam esse, cum prioris ultima ene deberet, observavit Neimbach. Reperi. Lips. 1843. III. p. 141. ') Cf. 2, 14. S. 1. Pit. XXIII. ij impendente C . edd. Cf. L. 2. D. de mori. c. don. 39, 6) et de re infra 3, 7. S. l. 3. 1. I. de don. 2, 7 . ) est puta pro exc) C . sed C . 5. 9. omittunt) edd. A. men. δ) Cf. L. 7. S. 9. - L. 9. S. 1. D. de Gn. int. vir. 24, 1). L. 126. S. 1. D. de div. Dess. iur. 50, 17). Cf. L. 3.3. 9. D. de don. in s. vir. 24, 1) cum BaSil. L. 5. S. 2. D. eod. q) Cf. L. 5. S. 5. D. eod. ' Eadem sententia sed aliis verbis et respectu habito commorientium exstat L. 8. D. de reb. dub. 34, 5). 7) i. e. sive ut statim sive ut mortis tempore rei dominium transeat. Cf. L. 11. S. 1. D. h. t.
388쪽
TIT. XXIV. DE LIBERIS AGNOSCENDIS .
1. 3 Si serua conceperit et postea manumissa pepererit, liberum parit * 2. Si libera conceperit et ancilla facta pepererit, liberum parit: id enim fauor libertatis exposcit. 3.
rursus lacta ancilla pepererit, liberum parit: media enim tempora libertati prodesse, non nocere etiam possunt. 4. ' Ex ea muliere natus, quae ex causa fideicommissi manumitti debuit, lisi post moram libertati factam nascatur, ingenuus nascitur. 45. Si mulier diuortio facto grauidam se sciat, intra tricesimΠm 1 diem uiro denuntiare debet uel patri eius, ut ad uentrem in- tispiciendum obseruandumque custodes mittant: 'quo omisso 7 3 partum mulieris omnimodo coguntur agnoscere. 6. ' Si praegnantem se 'esse mulier' non denuntiauerit, uel cust0des uentris missos non admiserit, liberum ' esti' patri uel auo
natum n0n alere . ceterum negligentia matris, quominus suus
patri heres sit, obesse non debet. 7. λ Si mulier se ex uiro praegnantem 'neget, permittitur marito uentrem inspicerei set uentri custodes dare. 8. Venter inspicitur per quinque obstetrices, β et quod maxima pars earum denuntiauerit, pr0 is uero habetur. 9. 3 0bstetricem, quae partum alienum attulit,i Ut supp0ni p0ssit, Summo supplicio assici placuit.
24. 30. 34. Alii omisso vel amissum. Sed quibus missis ecu quibusdam Cud. et Interpr. edd., unde Schult. emendabat quibus non missis. Male: nam quo omisso etiam est: insuper habita denunciatione, ut ne e protestarentur mulierem praegnantem ex marito non eSSe, neque custodeS mitterent, itaque demum verum est, quod
Paullus dicit. Cf. L. 1. 33. 1. 3. 4. 11. 12. 15. D. de asin c. 25, 3).') Cf. L. 1. 33. 6. 13. D. eod. ') mulier esse plerique Od. et ed. Naen. Fortasse: esse mulier eis. is esse per erroremed. A. i) Cf. L. 1 pr. D. de Divic. ventre 25, 4). Sic plerique C Id. negat edd. δ) Non in superiori casu, cui tres Statutae sunt, sed si post mortem viri mulier ex eo praestuantem Se dixerit. L. 1. S. 10. D. eod. ε) Cf. L. 1. C. ad i. Corn. n
389쪽
IVLII PAVLLI SENT. II. 2b. 26.
TIT. XXV. QUEMADMODUM FILII SUI IURIS EFFICIUNTUR.
1. i Pater ab hostibus captus desinit habere sili0s in potestate: postliminio uero reuersus tam filios quam omnia sui iuris in potestatem recipit, ac si numquam ab hostibus captus sit 2. ' Singulae mancipationes uel iisdem uel aliis testibus seri possunt, uel eodem die uel intermisso tempore. 3. Emancipatio etiam die seriato fieri potest. 4. 3 Apud magistratus municipales, si habeant legis actionem, emancipari et manumitti potest. 5. β Filius amilias emancipari inuitus
/1. Capite secundo legis Iuliae de adulteriis permittiturpatii, tam ad0ptiuo quam naturali, adulterum cum silia cuiuscumque dignitatis domi suae uel generi sui deprehensum ' sua manu) occidere. 2. Filiussamilias pater si filiam in adulterio deprehenderit, uerbis quidem legis prope est, ut non possit occidere: permitti tamen ' etiam . ei debet, ut occidat. 3.3Rursusque capite quinto legis Iuliae cauetur, ut adulterum deprehensum uiginti horis ' ad testandos β uicinos retinere
liceat. 4. Maritus in adulterio deprehensos non ali0s quam infames et eos, qui corpore quaestum laciunt, seruos etiam ' et libertos tam uxoris et suos quam parentium ac liberorum , ' excepta uxore, quam prohibetur, occidere p0test. 5. Maritum, qui uxorem deprehensam cum adultero occidit, de fals 9, 22 . Philostr. vit. Apollon. 2, 29. L. 2. D. de Carb. ed. 37, 10 . Tit. XXV. i) Cf. Gai. 1, 129. η) Cf. Gai. 1, 132. δ) Die
390쪽
quia h0c impatientia iusti doloris admisit, lenius puniri placuit. 6. Occiso adultero dimittere statim maritus debet uxorem, atque ita tridu0 proximo profiteri, cum quo adultero et in quo l000 uxorem deprehenderit. 7. Inuenta in adulterio uxore maritus ita demum adulterum iratus occidere potest, si eum domi suast deprehendat. 7 8. ' Eum, qui in adulterio deprehensam ux0rem non statim dimiserit, reum leno inii postulari placuit.
910. λ' Duos uno tempore ux0ris adulteros accusari p0SSe Sciendum est: plures uero non posse. 11. i Cum his, quae publice mercibus uel tabernis exercendis procurant, adulterium seri 110n placuit. 12. y 0ui masculum liberum inuitum stuprauerit, capite punitur.
13. Collat. b, 2. S. 2. 14. δ Adulterii conuictas mulieres dimidia parte dotis et
tertia parte bonorum ac relegati0ne in insulam placuit coerceri, adulteris uero uiris pari in insulam relegatione dimidiam bonorum partem auferri: dummodo in diuersas insulas rele-
portati0β est, mulieri placuit remitti, hactenus tamen, 'quatenus' lege Iulia de adulteriis n0n apprehenditur. 16. 7Αny) Collat. 4, 12. S. 6. Inueniam in adulterio ux0rem maritus ita demum occidere potest, si adulterum d0mi suae deprehendat omnes Brev. Cdd. ed. Naen. Visigothi corruptos Paulli libros, quibus utebantur, ad sui iuris rationem conformasse videntur. β)m: Collat. 4, 12. S. 7. ')-10-12. 14-16. sunt ex C. Ves.
') Cf. L. S. D. de accus. 48, 2). L. 16. C. de his qui accuS. 9, 1). L. 6. S. ult. D. ad leo. Iul. de adult. 48, 5). ii Cf. L. 43 pr. D. de ritu nupt. 23, 2). I. Gothos'. ad L. 1. 7 h. C. ad leo. Iul. de adult. 9, 7). η) Etiam extat in Collat. 5, 2. S. l. Cf. Tacit. A. 2, 50. Plin. ep. 6, 31. L. 9. C. ad leg. Iul. de adult. 9, 9). 3) Cf. L. 5. D. de quaest. 48, 18). L. 38. S. 1. D. h. t. s48, 5). - Collat. 6, 3. 3. 3. δ) 0uae latiori sensu etiam dicitur in insidam relegatio s. leois Iuliae de adulteriis Poena Collat. 6, 3. 3. 3. L. 11. S. 1. D. h. t. 48, 5). 9ua ratione vu*arem adulteri paenum, quae non est deportatio, S. 14. dixi parem in instilum relestationem. ') i. e. nisi ipsa adulterium simul commiserit. Cf. L. 38. 3. 4. D. h. t. 48, 53. y) Cf. L. 6 pr. D. eod. L. 21. D. de omlc. praeS. st, 1M. Supra I, 13 S. 6.