장음표시 사용
551쪽
siginari nec describi aut intcorporari possunt. idem seriua - 20 tur, cum a Sententia prouolcatio interponitur. l15. Pro his bonis, quae fiscus iniquietat, manUS Oppo nere nemo quidem pr0hib etur py' tutiuS tamen procurator i adi- sol. 2. v tur, ut is iniuriam i Submoueat, Si quam committunt, qui ζ0l- . bona perSequuntur. l16. ' Cum fisci aduocati pro Se i contra flScum agunt. 5solet i santum, ne tempore medi pro βSco i postulent, a magistratibuS, qu0s aditerint, y decerni. sed in i ' aliorum praeterquam filiorum i uel parentum suoruin causa i liberto - 10 rumue' adesse prohibent tur, et Si adsuerm , insalmia plectuntur. sane i h0c principali beneflcio i impetrare non prohi- 15
17. Fisci aduocati, i quibus ad tempuS 0sFcium t mandatum est, quia Salaritum non accipiunt, i contra fiscum adesse 20n0n promi bentur.
18. Capite 'lelgis censoriae 3' caueitur, ut 'tumi tantum, cum quid i praestatur, cuius rei omisi Sa pro sessio intra com- col. b. misi sis statutum quinquennium locum l flsco dat, earum rerum i nomine, quae per fraudem l 'e censu ablatae sunt auel professi l0ni subtractae, qualdruplum fisco depentilatur,
alius duplum. lfiat. δ') Vid. praefat. Post haec universam sententi iam regii tui, Paul. 5, 12. S. 6. et codicis υρStigia Secutu8, in quo Sic scri plum luisse putor tutius tm ycurator i adit' ut is iniuriam I sub
moueat, si quam Z l istunt et b pSequunt . t y Ad sententiam haec restitui, quibu8dam a Lachm. monStratis, Sic scriptum fuisse iarbitriatus: cu cum flsci adu0cati P se mcum agunt, solet i l ne temp. medio P sisco i pulent a mast. quos adiserint. Cf. L. 9. S. l. D. de poenis 48, 19 . ') Scriptum fuisse posui: alior. et postea Phibellur. Boeck. secundum Lachm. dedite nulla pro aliorum) et posteae iubentur: qua ratione dubito, an unquam IClus locutus sit. ' Exciderii et pupillorum suorum. Cf. L. 10 pr. D. de postul. 3, 1 . Ceterum de hac et seq. S. vid. praefat. Domitiani, ut opinor, quem Plin. Pan. 40. Spectare ηidetur. i) C. dubie: n; fuerit t. vel tφ. Lachm. non. η) In Cod. fuerit: sistatui. β) Scriptum fuisse puta: e csu. 3) Lonoe aliter locuhil edidit Boe h. Lachmannum Secutus, qui, licet quae
dam certissima tranSponeret ei a. Sine einemplo actio interpreta
552쪽
1o 19. 3β Α debitore fisci in Dauidem datas libertates rei trahi placuit. sane ipsum i ita emere, ut manumittat, i aut fidei- 15 commissam libertatem praestet, non est i prohibitum. 20. β Ab eo, qui l reus criminis ' publichy positulatus aduersam sententiam i meruit, tempore reatus t quocunque 20 molito alienata a fisco cum i quadruplis fructibus t reuocantur. 21. Fideiussorem eius, qui cum i dispensatore contra-
retur, tamen SenSum, qui ferri pOSSet, aSSecutus non est. De rectae lectionis sensu adi lib. meum ' Census u. Steuerve . d. Miseret.' 1847. p. 194. De quinquennio V. L. 2. C. de vectig. 0, 61 .L. un. Th. C. de quinq. praeScr. 4, 15). 3δ) Cf. L. 45. 3. D. de i. mo. 49, 14). L. 11. S. I. L. 16. S. 3. D. qui et a gum. 40, 9). L. 10. D. de manum. 40, 1 et in praefat. dicta. β)Cf. L. 20. D. de accus. 48, 2). L. 8. 1. 2. f. de manum. 40, 1). L. 15 pr. D. qui et a quib. 40, 9 . y) Ratione habita L. 20. cit. supplevi, litteram p ublich ob sequentem litteram p
553쪽
Ex libris Regula I um.1. i Modestinus regularum libro IX. sub titulo do bonis libertorum et de testamentis: Cum tu testamento dies et
consules adiecti non sunt, non nocet, quominus ualeat testamentum.
Ex libris Disserentiarum. 2. δ' Inter eum, qui in insulam relegatur, et eum, qui
quod relegatum b0na sequuntur, nisi fuerint sententia adempta, deportatum non sequuntur, nisi palam ei fuerint concessa: ita fit, ut relegato mentionem bonorum in sententia non haberi prosit, deportato noceat. item distant et in loci qualitate, qu0d cum relegato quidem humanius transigitur, deportatis uero hae solent insulae assignari, quae Sunt asperrimae, quaeque Sunt paulo 'lentius sumpto 3 supplicio comparandae.
i) Primum haec ex ignoto a Petro patre suo accepto codicems. cum Mos. et Hom. legum Collatione Lutet. 1573. p. 54. edidit P. Pithoeus, postremum adiecta notitia litteraria Boeckinoius in ed. Ulp. fragm. 1855. p. 179. ') in ed. Pit h. correxit I. Gothos'. Neque enim III. sed libro IX. Modestinus et de bonis libertorum L. 9. D. de i. patron. 37, 14) et de testamentis eoite videnturque eius operis codiceS etiam miscellos titulos habuisse, quibus diversae res, non ab ipSO tamen, ut puto, Modestino, adscriptae et inscriptae erant. δ) Haec debentur codicibus qui busdam Isidoriani Disserentiarum libri. Ex alio primus Casp. Barthius advers. 39, 14., ex alio Areualus in Isidori ed. Romana P. V. p. 26. edidit. UtriuSque lectionem composuit Lachmannus Zeilschr. f. oesch. RIV. XI. p. 115. POStremum Boeckingius i. c. p. 180. edidit, quem fere Sequimur. Libro I. differentiarum hunc locum tribuendum esse, idem ob L. 22. D. de poenis 48, 19)coniecit. Ad rem V. Isidor. Or0. 5, 27. S. 29. L. 4. L. 14. S. 1.L. 18 pr. D. de inter d. et rel. 48, 22 . Scripsi; minus summo edd. Cf. Plin. N. N. 11, 25, 30. nisi quod grauiore supplicio lenta per triduum morte conflic unt'.
554쪽
Tribus codicibus manuscriptis haec Lex Dei', uti in illis ipsis codicibus, sivo Mos. et Rom. legum Collatio, ut nunc plerumque in Scribitur, ad nos pervenit, Pithoeano s. ROSnico, nune Berotinensi, Vercellen Si, et Vindobonensi: qui
omnes admodum corrupti Sunt, nec inter Se ullus eorum ab
alio pendet; antiquissimus tamen Videtur Berotinensis, ex quo Pithoeus a. 1b 3. primum Collationem edidit; existimatur enim esse Seculi Oetavi vel noni, ceteri seculi undecimi; et illo ut solus integrum continet opus vel certe tit. XVI. nunc ultimum integrum enim ipsum opuS ad nos pervenisse, licet verisimile sit, tamen quis praestabit γ), ita et titulorum, in quos ipse auctor OpuS Suum distribuerat, numero S, quanquum nec ipse integroS, tamen aliquatenus Servavit, qui in ceteris capitum distributioni cessere, quam in omnibus tribus eodd. soli librariorum licentiae deberi, nemo, qui vel unum illorum inspexerit, dubitabit. Auctor Collationis quis sit , ignoratur. Rufinum Aquileiensem preSbyterum fuiSSe, ea maxime de QRUS a SuSpientias Sum . argumenti Sque instruxi Zettselir. f. ge soli. RW. XIII. comm. I.), quod rumor Seculo decimo SeXto percrebuerat, Rprimariis viris susceptus,' Collationem habere in quadam bibliotheca Germaniae nomen Licinii Rufini praefixum'. Certius est, auctorem Christianum fuisse eoque consilio hane risegis Dei' et legum Romanarum comp0Sitionem Seri-Ρsisse, ut, praemissa quod credere par est) praefatione nunc deperdita, qua hoc consilium aperiebat, re ipSR OStenderet, quod iam Tertullianus apolog. 4b. Romanis ethnicis obgesserat: dum tamen', inquit, sciatis, ipsas quoque leges vestras sc. ea), quae videntur ad innocentiam pergere, de divina lego ut antiquiore forma mutunias e SSe': eoque modo ΙCtorum potissimum fastum reprimeret, legem Christianam aut tunquam imperii Romani institutis adversariam damnantium, aut prae Suarum legum praeclaritate despicientium.
555쪽
Vid. maxime tit. VII. init., tit. VI. c. 7. Cum not. ΠΟStr. et tit. XIV. o. 3. S. 6., quae etiam clerici supercilium ne stylum prodere videntUr. Nam hoc eum VoluisSe, quod Dirksenus
opinatus sest Comm. uber d. Collatio in Abhh. d. Bori. Acad. 1846. Jan. 19. p. 27 , ut iudices Rom. impserit in iudicandis
Christianorum Romanorum cauSis tam legem ΜοSRicam quam ius civile Rom. Sequerentur, non modo nihil hRbet, quo Rrguntur, Sed etiam eo redarguitur, quod auctor libolli logos divinas illis parum notas multo sue einetiuS quam Romanas refert: praeterea hoc ut nimis absurdum consilium sinfinitam enim consuSionem peperi SSet, nec tunc quisquam Christianus lege Mosaica ex. gr. in cauSi S hereditariis se teneri aut credobat aut volebat) homini prudenti affingi non oportet. Is igitur consilium suum ut eXSequeretur, Selectas quaSdam quaSi exempli loco materias, eaSque apte ex omnibus fere iuris forensis
partibus petitas titulis divisit, eorumque in unoquoque praemisit velut semen divini iuris praeceptum aliquod legis Mosaicae,
non ex vulgata id VerSione petitum neque omnino anxio ad Verbum verSum, Sed interdum magiS ad sententiam relatum;
subiecit deinde tanquam laetas segetes inde pullulantes auctoritates satis amplas eX libris quinque ICtorum, quitum maxime in iudiciis legebantur, Gaii, Papiniani, Paulli, Ulpiani, Μodostini et ex duobus Codicibus Gregoriano ot Hermogeniano depromptus, Semel etiam Thoodosii Μagni constitutionem R. 390. tit. V. c. 3.), ut ipse Significat, quia
ea mentem divinae legis perfectius Secuta eSSe videretur; nee tamen eam eX Theodosiano Codice desumsit. Raro de suo animadversiunculas intexuit. Et ut sunt, quae doctum
hominem prodant, velut qui etiam libros haud vulgaros illorum I Ctorum adhibuerit et in constitutionibus principum ad subscriptionum fidem. animum adverterit stit. VI. c. 5 fin.), Sunt etiam, quae iuriS eum parum peritum fuiSSe arguant, velut quod rescriptum in tit. X. e. 8. relatum ad depositum pertinere cenSuerit. Quod Vero proximi' appellationem in octavo decalogi praecepto stit. IX. init. ad familiaris maximo testimonii prohibitionem retulisse videtur, non divini iuris inscitiae, sed piae cuidam fraudi tribuere malim; eandem enim redolet, quod maledictiones illas tit. VI. fiti. finxit vid. not. 46.) et legem de divinatione prohibita tit. XV. e. l. ad sui aovi mores flexit. De tempore, quo haec Collatio Seripta fuerit, nolo argumenta re eoquere, quibuS enm paucis ante quarti seculi finem annis compositam esse probasse mihi vido or Zeitschr. I. c.), praeSertim cum quae postea contra disputata Sunt, neque omnia tangant, neque eiusmodi sint, ut retexendas huius telae nocessitatem imponant. Quae Vero praeterea de auctore, tempore et tota ratione huius opusculi scripta sint,
556쪽
ea si quis comperire Velit, adeat Boechingit Pandect. ed. sec. I. S. 19. p. 47. Rudorfit Histor. iur. Rom. S. 103. p. 286. De edenda Collatione post Pithoeum Blumius longo
optime merituS QSt. IS enim est editione, quae Bonnae a.
1833. vulgata, deinde in Corpore iuris anteiust. Bonnensi p. 308. iterata est, praemiSSiS prole gomenis doctrinae plenis sit adiectis indicibus uberrimis primus codiceS mss. VindObonensem et Vercellensem adhuc ignotos in lucem protraxit enotataque eorum lectionis varietate et ceteris criticae artis subsidiis adhibitis multos locos SanaVit. Idem postea etiam do Pithooi codice, qui interea in notitiam redierat, disputavit Zelis ebr. f. ges h. RW. X. comm. IV. Ad huius igitur editionis exemplum quin nostra textus recenSio referenda esset, dubium e SSe non poterat. Quod ita instituimus, ut ubicunque declinandum a Blumio videretur quod sano haud paucis locis factum est), codicum lectioneS et praestantiores
virorum doetorum coniecturas in adnotationibus subiiceremus; eamque in rem etiam Berotinens om codicem denuo diligenter contulimus. Neque tamen OmneS eius variantes lectiones vol a Pithoeo vel a Blumio commentatione laudata praetermissas, quarum haud exigua Vis eSt, enotavimuS, Sed, ut instituti nostri ratio faciebat, eas tantum, quarum aliquiSusus ad nostri textus recenSionem esse Videbatur. Denique
sit Lachmanui emendationibus ZeitSehr. cit. Tom. X. p. 309.)et iis, quae ipsi ante conieceramuS ibid. Tom. XIII. p. 31.)delectu habito usi SumuS.
LEX DEI QUAM DEUS PRAECEPIT AD MOYSEN.
TIT. I. DE SICARIIS ET HOMICIDIS, CASU VEL VOLUNTATE.)Κap. I. Mo Vs es Dei sacerdos haec dicit: λ1. Si quis percusserit hominem serro, et occiderit eum, morte moriatur. 2. Si autem manu lapideue, quo mori pos- Sit, percusserit, et mortuus fuerit, homicida est: morte moriatur. 3. Si autem per inimicitiam impulerit eum, uel inmiserit super eum aliquod uas ex insidiis. et mortuus fuerit, 4. uel per iram percusserit eum manu, et mortuus fuerit,
morte moriatur. Numer. 35, 10. 17. 20. 21.
557쪽
ΜOS. ET ROM. LEGUM COLLAT. 1. 2-5.
Κap. lΙ. Paulus quoque libro quinto sententiarum sub titulo ad legem Corneliam de sicariis etuo ne sicis dicit: -1. Lex Cornelia poenam deportationis infligit ei, qui hominem occiderit, 'eiusue rei causa, surtiue facietidi cum telo suerit, 'quiue 3 uenenum h0minis necandi causa habuerit, uendiderit, parauerit, salsumve testimonium dixerit, qu0 quis periret, mortisue causam praestiterit. 2. Quae omnia facinora in honestiores poena capitis uindicari placuit: humiliores uero aut in crucem tolluntur, aut bestiis' obiiciuntur. βΚap. III. Ulpianus libro Vo. de ossicio pr0- consulis sub titulo de sicariis et uenesicis: 1. Capite primo legis Corneliae de sicariis cauetur, ut is praetor iudexue quaestionis, cui sorte obuenerit quaestio de sicariis eius, quod in urbe Roma pr0pius im) mille passus factum sit, uti quaerat cum iudicibus, qui ei ex lege s0rte obuenerint, de capite eius, qui cum telo ambulauerit hominis necandi, furtiue sagiendi causa, hominemve 0cciderit, cuiusue id dolo malo factum erit et reliqua. Relatis uerbis legis modo ipse loquitur Ulpianus: 2. Haec lex non omnem, qui cum telo ambulauerit, punit: Sed eum tantum, qui hominis necandi, furtiue saciendi causa telum gessse rit,' coercet. Compescit' item eum, qui hominem occidit. 7 nec' adii it, cuius non ditionis hominem, ut et ad seruulia et peregrinum pertinere haec lex uideatur. Κap. IV. Item Paulus libro, quo supra, et titulo dicit: 1. Homicida est, qui aliquo genere teli hominem occidit, mortisue cais Sam praestitit.
Eap. V. Item de casualibus homicidiis Moysest egali ter dici t: ' 1. Si autem subito, non per inimicitias,
δ) Idem excerptum repetitur tit. 8. c. 4. Paul. 5, 23. S. 1.
subiciuntur Cdd. edd. β) c0erci compesci N. coherci compescit
Vi. Om. cum Seg. item . . . Occidit Ve. compeScit omisso coercet)ed. Bl. y) Addunt B.: coercit, Vt.: coerciti, M. I coercere, Bl. ed. coercet. Verbum male repetitum videtur, poStquam com
peScit priori sententiae per errorem applicitum erat. β) adiecit C . edd. ') Numer. 35, 22 25.
558쪽
inmiserit super eum aliquod uas, non 'insidians, ist 2. uel lapidem, quo m0riatur, n0n per d0lum, et ceciderit super eum, et mortuus fuerit; si autem non inimicus eius fuerit, neque quaesierit malefacere ei, 3. iudicabitis inter eum. qui percussit, et pr0Ximum mortui, secundum iudicia haec, 4. et liberabitis percUSSOrem.
Κap. VI. Ulpianus libro et titulo, qui supra relati: 1. Distinctionem casus et uoluntatis in homicidio seruari, 'rescripto Hadrianii confirmatur. Verba rescripti: 2. Et qui hominem occidit, absolui solet, 'scilicet* si non occidendi animo id admisit: et qui non occidit, sed uoluit occidere, pro homicida damnatur. 3. Ε re ' ih itaque δ constituendum est ' ex quirendo) ,3 quo serro percussit Epasr0ditus. Nam si gladium instrinxit, aut telo percussit, quid dubium est, quin occidendi animo percusserit 3 Si claue percussit , aut cucuma, cum sorte rixaretur: serro percussit, sed
non occidendi mente. 4. Ergo hoc exquirite, et si uoluntas occidendi fuit, ut homicidam 'seruum β supplicio 'crucis hiubete adfici. 7Κap. VII. Paulus libro 'sent. quinto, titulo quo supra.' 1. 0ui hominem occidit, aliquando abs0luitur, et qui non occidit, ut homicida damnatur: consilium enim UniuScuiusque, non factum puniendum est. Ideoque 'qui 'cum uellet occidere, ' id i casu aliquo perpetrare n0n p0tuit,
ut homicida punitur: et is, qui casu ' stactu ι teli hominem
imprudenter serierit, absoluitur. 2. *0uodsi in rix' percussus homo perierit, quoniam ictus quoque ipsos contra unumquemque contemplari oportet, ideo humiliores in ludum.
ist) insidiant f., unde fortasse leg. insidianter. i) De quo V. L. 1. S. 3. D. ad leo. Corn. de sic. 48, 8 . y Ed.
Pith. sed C. ., natum ex scit. δ) Vid. L. 1. cit. 3) ex Ci . et ein Pith. o. ed. Bl. 9uod supplevimus, ob similitudinem Sequentium vocum excidisse videtur; cf. 3. 4. δ) Cild seruorum ed. Bl. β) cum iure B. eo iure Vi. eum iure Ve. Omnia haec facta ex prima littera crucis pro stolo habita. cruci ed. ni. 7) B. adfigi Vi. V e. ed. Bl. Vid. Paul. S. N. 5, 21. 3. 4. ') tertius Vi. tertio B. Ve.. initio S . tert. pro Sent. rat in Consuli. c. 6. ') mi Paul. S. R. 5, 23. 3. 3. η' Om. B.
559쪽
aut in metallum damnantur, honestiores dimidia parte bonorum multati relegantur.
Κap. VIII. Item Gregorianus 'libro xiv ad legem Corneliam de sicariis et ueneficis talem constitutionem ponit: 1. 3 Imperator Antoninus Augustus Aurelio Herculano et aliis militibus. Frater uester rectius secerit, si se praesidi prouinciae optulerit: cui si pr0bauerit, non occidendi animo Iustam a se percuSSam eSSe,
remissa homicidii poena, secundum disciplinam militarem sententiam ' seret. β Proposita prid. Kal. Febr. Laeto bis Cons.'Κap. IX. Item Gregorianus eodem titulo et libro talem constitutionem ponit: 1. Imp. Alexander A. Aurelio Flauio et aliis militibus. Si modo pr0 qu0 libellum dedistis, non dolo praestitit mortem, minime perhorrescat: y crimen quippe ita contrahitur, si et uoluntas occidendi intercedat. Ceterum ea, quae ex improuiso ca SH p0ti IS, quam fraude accidunt, sato plerumque, non noxae imputantur. Prop. XIII. I al. Aug. Alexandro Cons. 'Κap. X. Item Gregorianus eodem libro et titulo tale rescriptum ' dedit: 1. Diocletianus et Μαωimianus) domini nostri. Ηaue Agatho Larissime nobis. 90ualitas precum Iulii Antonini clementiam nostram facile commouit: quippe 'quii adseueret, homicidium se non uoluntate, sed casu fortuito secisse, cum calcis ictu mortis Occasio praebita uideatur. Quod si ita est, neque Super hoc ambigi p0- terit , omni eum metu ac suspicione, ' quam ' ex admissae rei discrimine sustinet, secundum id, quod adnotatione nostra comprehensum est, uolumus liberari. Dat. prid. Kal. Decemb. Diocletiano Aug. l . et Maximiano Coss. δΚap. XI. Ulpianus libro . et titulo quo supra 3
ad leo. Corn. de sic. 48, 8 . η' Naenet ad GD. C. p. 43. B. in indice capp. habet: libros pro libr0 X.) quarto. L. 1. C. ad leo. Corn. de sic. 9, 16). β) Pseret B. similiter Ve. m. et Iust C. Sed ita factum, cum antea qui Si probauerit scriptum esset. β) a. 215. y) Cf. L. 1. C. cit. β) a. 222. ') L. 5. C. ad leo. Corn. de sic. 9, 36 . δ') Cf. Naenel. Praef. ad
560쪽
1. Cum quidam per lasciuiam causam mortis praebuisset, comprobatum est factum Taurini Egnatii proconsulis Baeticae a divo Hadriano, quod eum in quinquennium relegasset. 2 Verba consultationis et rescripti ita se habent: 'Inter Claudium, optime imperator, et EuariStum cognoui, quod Claudius Lupi filius in conuiuio, dum sago iactatur, culpa Marii Euaristi ita male acceptus fuerit, ut post diem quintum m0reretur. Atque apparebat, nullam inimicitiam 'cum eo Euaristi β suisse. sed cupiditatis culpam c0ercendum credidi, ut ceteri eiusdem aetatis iuuenes emendarentur. Ideoque Mario Euaristo urbe, Italia 'et prouincia' Baetica in quinquennium interdixi, et decreui, ut impendii 'causa HS .i duo milia patri 'iuvenis' persolueret Euaristus, quod 'manifestata erat eius' paupertas. Velis rescribere.' 3. Verba reseripti: Poenam Marii Euaristi recte, Taurine, m0deratus es ad modum culpae 3' refert enim et in maioribus delictis, consulto aliquid admittatur, an casu. 4. Et sane in omnibus criminibus distinctio haec 'poenaei aut 'iustitiam η prou0care debet, aut temperamentum admittere.
I ap. XII. Modestinus libro disserentiarum sub titulo de scientibus et ignorantibus generaliterl0quitur: 1. N0nnunquam per ign0rantiam delinquentibus iuris civilis uenia tribui solet, si modo rem saeti quis, non iuris ignoret: 'quae scilicet δ consilio delinquentibus praestari n0n solet. Propter quod necessarium est, addita distinctione considerare, utrum sciente an ign0rante aliquo quid gestum prop0 natur. Et reliqua. Κap. XIII. Paulus libro et titulo quo supra. 31. 0ui telum tutandae salutis causa gerit, non uidetur homi-