장음표시 사용
121쪽
inter illos nomine CYGV A COACIN, qui erat Uux, et praesectus
omnium ipsorum, et eius consilio omnia ad bellum pertinentia regebantur, et epome sibi benignum exhibui ut 1 pem conciperet, et metum deporeret , et ipse mihi nunclauit. Uominum nullo pacto velle coram comparere, et prius velle ibi mori, et se quidem id moleste ferre, caeterum ego facerem quicquid mihi videretur. Quunt animum eius cognouissem, dixi ad suos reuerteretur, ipsemina cum illis parerent se, volebam enim secum pugnam inire et eos ad unum interficere. Et quum in his conuentionibus consumpsissemus vltra quinq; horas, incolae ciuitatis omnes stabant super demortuorum cadauera in aliqui in aquis. Aliqui vero natantes, Z aliqui
submergebantur eo in lacu, ubi conueniebant canoae, qui erat latus, tantae erant O
rum aerumnae ut nullum sit iuditium ad cogitandum sui sciens quo pacto eas pati potuerint, dc maxima mulierum Minfantum multitudo ad nos confluebat, Ac, quis Primo accederet maxime properabat, alter alterum in aquas prohcebat, ex inter demortuorum cadauera submergebatur, & ut visum est ex aqua salsia, quam potabar, ex fame, Zc laetore tanta eos aggressa est pestilentia, ut ultra quinquaginta milia hominum perierint. Quorum cadauera, ne nos reliqui egestatem eorum cognosteremus, aquis committebant, ne bergantini eos offenderent, nec extra eos proriciebant, ne nos reliqui in ciuitate videremus,& eo pacto inlicis illis in quibus illi moram trahebant, inueniebamus cumulos cadauerum, ita ut nullus alibi pedes locare posset. Et quum incolae ciuitatis confluebant ordinom dederam, ut in omnibus vicis essent Hispani, ne amici nostri eos miseros, qui ad nos confugiebant interficerentuerant line numero, ex etiam significaui Uucibus Indose nobis amico', ut nullo pacto paterentur ad nos confugientes interfici. Et non potuit tantum resisti aut obuiari, quin eo die non fuerit interfecti di sacrificati ultra quindecim milia hominum, ecintra hoc tempus omnes primates ciuitatis,& reliqui bello apti erant arctati in quihusdam subdialibus pauimentis, domibus,c aquis, ubi non poterant dissimulare, que minus optime certum illo interitum prospiceremus,& debilitatem Quum iam tardam esse horam animaduerterem,hec deditionem facere vellent, in eos magna illa tormenta aptari iussi, ut tentarem an deditionem facerent. Maius enim damnum
passi fulsent, si permisissemus Indos amicos nostros eos aggredi, quam ex tormetis quae aliquid damni eis intulerunt. Et quum hoc etiam parum prodesset, pixidem emitti iussi,cuius emissione ilico nostri occuparunt angulum illum, qui eis superat, Simmissa lant aquis illi, qui in eo continebantur.Reliqui, qui superfuere, absq; puggna deditione fecere, bergantini simul ingressi sunt lacum illum,in aggressi illas canoasn homines bello apti qui eis vehebantur,pugham inire non audebant. Et omnipotenti placuit, iraefectus quidam ex nostris Garci Holguin nomine insecutus est canoam, qua sibi videbatur homines alicuius existimationis vehi, ZY quum in Prora essent locati duo aut tres milites balistis utentes spicula in existere in canois iacere parabant.Illi eisdem annuerunt ea vehi canoa dominum ciuitatis, δέ propterea in eos sagittas non emitterent. Et ipsi ilico illuc aduolarunt, ceperunti dictum dominum, eum Guautimucin, 8 dominum ciuitatis acuba, quam plures ali- ri secum vehebantur. Et ilico iam dictus praefectus Garci Holguin, mihi illu, una cum atris primatibus captiuum adduxit ad illud subdiale pauimentu, ubi eram, quod Derebat lacui domini ciuitatis. Qui postquam consederat, cum nullo usus fuissem in eum rigore, proximior mihi factus suo idiomate retulit, se iam omnianus tenebatur exhibuita, ut se suosi tueretur, donec pueniret ad eum statu Licere nunc mihi in poste de illo ad libitum disponere. Et apposuit manum pugioni cuidam meo. Rogauisci,ut illum transfigere me interficerem. Ego aut eu bono animo esse iussi. Et eo capto omnis cessauit oppugnatio. Cui Deo optimo Maximo placuit finem imponere die Martis infestiuitate sancti Hyppoliti lii Augusti, M. D . XXI.
ita quod ab eo die quo ciuitas obsidione cincta est, c px est, XXX. 22
122쪽
FERDI NANDI CORTES IIcti anni usi ad exougnationem intercesserint septuaginta quinq; dies. Quibus Maiestas est resper iciet labores, pericula, et infortunia, quae sivi vatalli subiere,in cibus quantum eorum personas ostenderunt, ex gestis ipsi, dignosci potest. Si omnibus illis septuaginta quinq; diebus, qb'obsidio continuata est,nullus suit sine pugna cum hostibus, aut magna, aut aliquali,& in die captiuitatis dicti Guauti- mucin, expugnationis ciuitatis Temixtitan, post coaceruata spolia, O praedam, qua habere potuimus, reuersi fuimus in castra gras agetes deo de misericordia quanos prosecutus fuerat,ac de ta optata victoria, qua nos potiri pientissime, miserat. FUimus ibi in castris tribus, aut quatuor diebus, ordine adhibendo plurimis rebus, quae conducebant,& deinde deuenimus ad ciuitate Cuiocan, ubi hactenus moram traxi incumbendo,Vt modum 8 regimen adhibeam, pacatast reddam has
Ollecto auro, evalη rebus,consilio Maiestatis Vestrae ossicialium illud fundi
curauimus, quod susum ascendit ad centu, di viginti milia Castellano cuius consignata fuit quinta portio Maiestat. Vestra thesaurario absq; quit portione aliarum rerum, quae Maiestati Vestrae pertinebant seruituti scriptorum, aliaφwrerum, ut diffusius apparebit in relatione omnium, quae Maiestati estrae spectaue rint, quae erit subscripta nostris nominibus Aurum vero, quod superfuit partitum ruit inter me, di Misipanos,pro ut consuetudo, ueruitium,ec qualitas cuiusq; postulabat, et vltra praesibatu au', inueta sunt quaedaemblemata aurea, ex melioribus data est quinta portio dicto Maiestatis Vestrae thesaurario. IN praeda, qua potiti fuimus in ciuitate, habuimus parmas quasda aureas,et pi nas, et alia ex plumis fabrefactita mirabilia, ut scriptis demonstrari non possint, nec eorum excelletia compraehedi potest, ni videantur, et quu essent talia, partiri debere non est visum, sed illa Maiestati Uestrae donari debere. Qua propter commilitones es conuenire iussi, et eos rogaui , ut laeto animo paterentur, ut ea Maiestati
Vestrae trasmitteretur, et portione eam, quae eisdem et mihi obueniebat, Maiestat Vestrae condonarem', et ipsi laeto aio annuere, et eo pacto dictu donum Maiestati Vestrae transmittimus per procuratores, quos concilium huius Novae Hispaniae
Q Uum ciuitas Temixtitan primas obtineret partes in his prouincns, magnilesset nois, visum est, cuida potenti domino maxim prouinciae note Mech can quae septuaginta leucis aberata ciuitate Te mixtitan innotuisse qualiter eadestruxeramus, sololaequaueramus. Et animo voluens domini j illius amplitudinem, et munimen dictae ciuitatis, existimavit,in postqua tanta urbs nobis obsistere non evaluerat,nihil nobis obstare post it, at metu adductus, legatos quosdam ad me destinauit, et eius nomine mihi adhibitis interpretibus nunciarunt, eorum Dominum percepisse nos magni domini esse vasallos, et si laeto animo ferrem, ipsi, et sui quo que cuperent esse MAIESTATIS Uestrae vasalli, et maxima nobiscum iungi consuetudine. Et ipse responsum dedi, id veritate fulciri. Nos esse vas allos cuiuida magni Dominiqui erat Maiestas vestra, et omnes, qui esse recus arent, illis bellum inferre constitueramus, et quod dominus illorum, et ips1 optime fecerant. Et cum pauco tempore ad me cognitio maris Australis indici delata esset, ab eis informationem cepi, si per eorum prouinciam illuc proficisci possem, et ipsi responsum dedere, iri posse. Quos rogaui, ut Maiestati estrae informatione transmittere possem, circa dictum mare, ut per suam prouinciam illuc adducerent duos Hispanos, quos illis consignarem Et ips1 retulere se laeto animo ita facere velle. Ut tamen possent
peruenire ad mare, cogebantur transire per prouinciam cuiusdam magni donnini, quo cum ipsi bella geredant, et propterea tunc temporis ad mare prCficisci non poterant. Victi legati e Mechuacan apud me moram traxe
reler tres, aut quatuor dies, et coram eis equites aliqua leuia praelia inire iussi, ut in sua
123쪽
NARRATIO TERTIA in sua prouincia ista recenserent.Et quum eis fuissem emblemata imparti quaeda, expedivi eos una cum Hispanis, ut prosicisceretur ad dicti prouincia Mechuaean ante posito capite demonstraui potentissime Domine, non diu ante cogniti-Wonem aliquam habuera de ali mariAustrali Indico, di cognoscebam, quod aberat duobus, aut trib'locis ad duodecim tredecim,& quatuordecim dietas ab hoc loco. Et magno tenebar desiderio, quum scirem seruitium immensium Maiestat Vesrae ex eo prouenturum, maxime quum omnes aliquam habentes scientiam, aut aliquam experientiam in nauigationibus indorum, certo crediderint,q, si forte in his locis detegeretur mare Australe Indicum, detegeretur plurimae insulae dites auro, di gemmis, emblematibus, aromatibus, di detegerentur multa secreta, ex admira tione digna, di hoc affirmant pariformiter omnes periti,d experimen tu habentes in Cosmographia. Et eo dessiderio, Nut ex hoc Maiestas Vestra a me haberet hoc singulare, cu memorabile seruitis, destinaui quatuor Hispanos, duos ad quasda prouincias, reliquos ad duas alias, cucum eis insormationem, qua itinera tenere deberent,& quum dedissem homines nobis amicos, qui eos conducerent,& cu illis proficisceretur, discessere, Meis inluxi ne sisterent donec ad ipsum mare peruenirent, 8 si illud detegerent, caperent possessionem illius realem, CY etiam corporale Maiestatis Vestra nomine. Et quidam ex eis profecti sunt per spatium centum 8c triginta leuca pilures bonas prouincias absq; impedimeto,&profecti sunt ad mare cepere possessionem ex in signu constituere cruces aliquas in illius littore S inde ad aliquot dies reuersi inscii responsione dictae detectionis 8 inihi sigillatim de ornibus informationem dedere, aliquos ex accolis dicti maris adduxere. Similiter attulere inditia auri ex multis aurifodiniis, quae inuenere in illis prouinths,per quas transsuere, quae cum aliis indith in presenti artu Maiestati Vestrae transmitto. Reliqui vero aliquantulum diutius morati sunt, quoniam ipsi emesi sunt iter centa di quinquaginta leucarum ab alio latere, donec peruenerint ad dictum mare; ex similiter cepere dicti maris possessionem, S attulere latissimam informatione illius littoris, S aliqui ex accolis cum illis aduenere dc eos, aliosi hilari vultu excepi, repost datam ipsis informationem magnae potentiae Maiestatis Vestrae ad patrios lares tati reuersi sunt. 4 Lia relatione potentisiime clomine Maiestati estrae significaui, qualiter eo tempore, quo indi me profligarunt,4 prima vice me a ciuitate emixtitani eiecerant, defecerant a Uestra Maiest omnes prouinciae dieta ciuitati subiectae, de nobis bella intulerant, et duce hac relatione Maiestas Vestra poterit inspici iubere- qualiter coegimus ad illius regale seruitium maiorem partem prouincia quae defecerant, qm quaeda prouinciae stadiacent mari Australi Indico, per decem, qndecim di triginta leucas, post defectionem ciuitatis Temixtitan defecerant,cceoMincolae proditorie interfecerant vltra centum Hispanos,ac ego donec modum imposuissem huic bello, non habueram vires ad transmittendum copias contra eos, ecexpeditis illis Hispanis, qui fuerant reuersia detegendo mari Australi Indico, constitui mittereCondisaluum de Sandouat maiorem executorem comitantibus triginta equitibus 8c ducentis peditibus, doliadis nobis amicis, S cum aliquibus exprimathus ciuitatis emixtitan, ad illas prouincias Tata 'etelco, Tuxtebeque, ua-tuxto, 8 Aulicaba Uato illi ordine, quem obtinere deberent in hac expeditione, coepit dirigere sie ad eam executioni demandandam
Eo tempore locumtenens, quem dimiseram in ciuitate Finium Securitatis, quae
est inprouincia Tepeaca, venit ad hanc civitatem Cuioacan . Atos me admo-Duit, qualiter incolae dictae prouinciae, ex aliarum eidem vicina M. V. vasalli dana patiebatur ab incolis prouincie cuiusda Guaxacaque note, et propterea illis bellum infereban
124쪽
FERDINANDI CORTES II inserebant, quoniam nostra iuncti erant amicitia, &η, ultra huic rei remedium Impone dum, erat optimum tutam reddere prouinciam Guaxacaque, quoniam ea ibatur ad Mare Australe Indicum,& si eam pacatam redderemus, esset res admodum prosicua, tam pro iam dicia, quam pro in plurimis causis, de quibus post haec reseram Maiestati Vestrae. Et dictus locum tenens mihi retulit, se optimam habere informationem sigillatim de omni ea prouincia, paucis illam militibus subigere possemus. Ille enim dum ipse in castris essem contra ciuitatem Temixtitan,eo profectus fuerat, quoniam incolae prouinciae Tepeaca institerat ut illis bellum inferret, quum tamen ipse non adduxisset ultra viginti, aut triginta Hispanos, illum redire coegerant, quamuis non eo spacio quo ipse deside rasthi, 8 ego audita eius relatione, eide equites impartitus sum duodecim, cupedites Hispanos octuaginta, dic dictus maior
executor una cum locutenente discessere comitantibus suis commilitonibus ab hac ciuitate Cuioacantricesima Octobris , Anno Millesimo quingentesimo vigesimo Primo.Et quum peruenissent ad prouinciam Tepeaca, militessio recensuerunt, ecquilibet discessit ad sibi commissam prouinciam , 8 maior executor inde ad viginti dies ad me literas dedit se peruenisse ad prouinciam Guatusco,&quamuis multum timeret aliquam oppressionem ab hostibus accipi posse, quum gens esset bello agilis
et maximas haberent vires, omnipotenti tamen placuit, ut eum pacifice exceperint et quamuis ad alias non peruenisset prouincias, certe arbitrabatur omnes incolass-lagi deditionem facturas Maiestati vestrae,ac post dies quindecim ab eo recepi literas, quibus mihi significauit, illum ulierius profectum, & omes eas prouincias iam esse pacatas. Et illi videbatur, ut inde plus fructus caperetur, in ea coloniam locandam, ut multo ante consulueramus , admonuitq; ut prospicerem quid in hoc esset tyeum agendum. Rescripsi,gratias agendo ei de labore in ea expeditione per eum suscepto ad a. U. commodum, et illi significaui sententiam suam esse optimam circa coloniam deducendam, et mandaui ut aedificaret ciuitatem ad Hispanorum ha bitationem inprouincia Taxtebeque,et nomen sibi imponeret Medelin, et destinaui nomina iudicum et regentiunt,et aliorum officialium. Quibus omnibus iniunxi, ut optime prospicerent ea quae commoda essent, et conducerent seruitio Maiestatis est ne, et ci, incolae bene haberentur.
Locum tenens ciuitatis finium Securitatis, cum suis comilitonibus dissicessit ad
rouinciam Guaxaca comitante magna copia hominum circumuicinorum nobis amicorum. Et qnamuis incolis dicta prouinciae sibi obsistere coepissent cv bis. aut quater cum eis strenue, cacriter pugnam niuissent, tandem se pacifice dedidere absq; aliquo illorum incommodo, di de omnibus sigillatim ad me scripsit, v mihi significauit prouinciam esse optimam, S aurifodinis refertam, ad me destinauit optima auri indicia, quae una cum alths Maiestati estrae transmitto,ac ipse remansit in ea prouincia expectans quid sibi vellem iniungere Q Uum ordinem posuissem ad has duas prouincias deballandas, & quum cognoscerem optimum eorum euentum, 'uum prospicerem me iam tres colIocasse Hispanorum colonias,&maior pars illorum mecum degebat in ciuitate Cuioacan et quum consuluissemus quo in loco aliam locaremus coloniam circa lacus, quum ea magis indigeremus ad tutelam, loquietem omnium harum prouinciarum 8 similiter cernentes ciuitatem emixtitan, quae erat res tam celebris,c quam hactenus magnifeceramus, aede qua meminimus, visum est nobis in ea coloniam ponere, solo enim tota erat aequata. Et ego fundos partitus sum illis,' eam inhabitare constituebant, di nominati sunt iudices, S regentes Maiestatis Vestrae nomine, ut in eius regnis fieri consueuit,ac dum domus construuntur, constituimus moram trahere in hac ciuitate uioacan, ubi impraesentiarum sumus a quatuor, aut quiniumensibus, in quibus dicta ciuitas Temixtita reficitur, , est ciuitas pulcherrima, recredat Maiestas estra,' indies fiet nobilior, es amplior, adeo ut quemadmCdum transactis
125쪽
NARRATIO TERTIA tremam temporibus fuit primas,2 dominatrix omnium harum prouinclarum in
futurum quoque fore speramus,&λ--e, multum incolis praeualentes.' adeo, ut nullo pacto ab eis hedi possint. Di terim, ut dixi,Uommus prouinciae Tatutepeque quae haeret mari Australi In
Adico, per quam duo illi Hispani profecti int ad illud detestendum,destinauit ad me quosdam e suis proceribus, S per eosdem se obtulit in Maiestatis Uestre vasal
tum d destinauit munera aliqua, videlicet emblemata quaeda, 8 frusta auri, Maliae plumis quae omnia consignata fuere Maiestatis Vestrae thesaurario, 8 eao pratias egi dictis nunctis de omnibus, quae nomine Domini mihi exposuerant, ceu viam illi afferenda sum impertitus, & ipsi reuersi sunt multum hetia
in Ir 'xempore aduenere duo illi Hispani, qui profecti fuerat ad prouincia am Mechuacan, per quam nunch, quos Dominus illius ad me destinauerat, mihi retulerant, eua ab ea parte iri posse ad mare Australe Indicum. Sed eundum erat per prouinciam cuiusdam eorum hostis. Et cum Hispanis aduenit frater dicti dominis mechuacan cum ath primatibns, ex familiaribus, qui ascendebat ad mille viros quos excepi, benignum aspectuni eisdem exhibedo,ac domni dictae prouinciar
alcucin nomine Maiestatem Uestram donarunt, quodam munere parmarum ex argento, quae sicenderunt ad multas selibras, S rerum aliarum, quae omnia consignata sunt Maiestatis Vestra thesaurari, Et ut moduli nostrum prospicerent, di Domino suo nunciare, forecensere possent, in platea quadam conuenire iussi omnes equites. coram eis concurrerunt,ic praelia leuia intuere dc pedites suo or-oine, o milites aliqui pixides emisere, Sc tormentis turrim quandam impetendam curaus, qui admiratione maxima capti fuere circa ea, quae in dicta turri acta sunt ec etiam quum equos currentes videre,& eos adducendos timmissi, vi proficisce 'rentur visum destructionem ciuitatis emixtitan, quam ubi conspexere,eiust vi
res' munimina, quum sit in aquis coiistituta, maiori affecti sunt admiratione, Npost quatuor aut quin dies post multa exhibita adeo dominum asserenda munera' pro ipsismet, quae ipsi magni faciunt, in patriam laeti discessere. ANte hac retuli Maiestat Uestra de flumine Panuco, quod est in littore infra
ciuitatem Uera Crucis per quinquaginta aut sexaginta leuca spacium, ad quod naues Francisci de Gara bis vel ter profecti fuerant. Etiam acceperant maxi muni damnum ab accolis illius ob sinistrum modum, quem adhibuerant,rffecti, qs illuc destinauerat, in rebus agendis cum dictis Indis. Et ipse cernens,q, in omni mari Septentrionali Indico est maximus portuum defectus Bonullus est similis portui illius fluminis, etiam, quoniam Incolis illius prius venerant ad me, 8 obtulerant se in Vasallos UEST. MAE MAlESTATIS et nunc bella intulerant,et infe . runt vas allis Vestra Maiestatis di nobis amicis, constitui illuc praesectum alique destinare cum aliquibus militibus,c pacatas reddere omnes illas prouincias,& si esset tellus habitanda, ibi in ripa fluminis coloniam constituere. Omnes enim circum uicinos pacatos tutost redderem,ac quum essemus paucidosepati in tres aut quatuor portione , propterea aliqua stuberat contradietio, ne ulterius milites ab hoc loco extraherem, partim ut opem ferrem amicis nostris, partim quoniam post expugnationem ciuitatis Temixtitan, naues aduenerant,& adduxerant quosdam equites, paratos esse iussi viginti quinq; equites, cx pedites centum d quinquaginta, & praefectum cum illis, ut irent ad dictum flumen .Et quum hunc praesectum expedirem, venerunt iterae a ciuitate Uerae Crucis, ad portum illius aduenisse navim, qua vehebatur Christophorus de Tapia inuisior fundationum insulae Hispanae, a quo seqnti die iteras accepi, quibus significauit aduentum suum ad has pies eam ob causam fuisse, ut earum regimen Maiestatis Vestrae nomine obtinere hac ad id habebat suas Regales commissiones, quarum copiam nullibi facere volebat, donec nos coram colloqueremur,&eo instanti voluisset ad me esse profectus, quum tamen haberet equos
126쪽
equos mari afflictos,itineri se non commisserat, S me rogabat, ut ordine: ponerem, quomodo conuenire possemus, aut ille huc veniendo,aut ego illuc proficiscendo ad maris littora. Et quum literas eius accepi, ilico responsum dedi asserens me admodum aduentu suo laetari, quod nullus aduenisse poterat Maiestatis estrae mandato ad regime istarumprouinciarum, quo plus gauderem: partim ob cognitionem,
Quae internos intercesserat,partim Obeducationem, vicinitatem, quam habueramus inter nos in insiuia Hispana. Et quoniam pacatio istarum prouinciarum non erat firma, di solida, ut decebat, Squalibet nouitateansam praeberemus incolis prouinciarum ad studendum defectioni , quum frater Petrus Malgeret ab Uria commissarius Cruciatae interfuisset omnibus laboribus nostris, optime noscebat, quo in statu reshic versarentur , illius aduentus Maiestati estra plurimum fuit proficuus, di nobis atqs illius doctrina, consilium plurimum promere . Illum obnixius rogaui, ut laborem asciperet evdictum Tapia allocutum proficisceretur, Ninspiceret prouisiones Maiestatis Vestrae t ex postquam ille melius quam aliquis cognoscebat, quae facerent ad eius regale seruitium,ac ad bonum omnium istarum prouinciarum, quod ipse constitueret cum dicto Tapia ea, quae conuenirent, postquam cognoscebaime in nullo deuiaturum ab eis: Min hoc eum rogaui praesente Maiest.Vestrae thesaurario, c ipsemet idem iniunxit. Et sic disicessit profecturus ad ciuitatem Verae Crucis, Vbi dictus Tapia morabatur. Et ut in dicta ciuitate, Mubicunq; dictus esset Tapia, omnia sibi exhiberentur commodem exciperetur, expediuidictum patrem una cum duobus, aut tribus meis commilitonibus . Et quum illi discessere, praestolabar eorum responsum, Zointerim aptaui me discessu componendo aliqua, quae faciebant adseruitium Uestrae Maiestatis, diad pacationem, claetemque omnium istarum prouinciarum.
I Nde ad decem, aut duodecim dies, Iustitia, 8 regimen Ciuitiatis Verae Cruci mihi scripserunt, dictumTapiam exhibuiss e prouisiones Maiestatis Vestrae, repubernatorum suorum suo Regali nomine, es ipsi paruerant omni, qua decebat,obseruantia, H quo ad executionem, resiponsum dederant, quod cum maior regiminis portio apud me hic esset, oc interfuerant oppugnationi ciuitatis, ipsi eos certiores redderent, ac omnes facerent, Nadimplerent illud, quod plus conducere videbatur Melestatis Vestrae seruitio, bono prouinciarum,ac quod ex dicta responsione, dictus Tapi aliquam conceperit displicentiam, et etiam tentaverat quedam sca-dalosa. Et quamuis illud multum displiceret, illis respondi rogando,&monendo, cii prius prospicientes Regale Maiestatis Vestrae seruitium laborarent obsequi dicto Tapiae, es occasionem non praeberent, quod aliqua oriretur dissensio, quoniam ac cingebam me itineri, ut illum conuenirem, Joadimplerem Maiestatis vestrae mandata, 8 id facerem, quod concerneret Maiestatis Vestrae semitium. Et quum vellem iam discedere, Miter illius praefecti ad flumen Panuco abiecissem, quum si ipsa
discederem necessarium esset optimum ibi relinquere praesidium , procuratores consilh istius Novae maris oceani Hispaniae monuerunt me maximis protestationibu , quod hinc non recederem. Quoniam a breui tempore prouinciae emistitan. 85Mexico redditae fuerant pacatae,mea absentia seditionem facere possent. Unde eueniret maximum damnum Maiestati Uestrae, Zoinquietaretur prouincia. Et indicta monitione aliae plures cauis,8 rationes continebantur,quibias demonstrabat
me imprssentiarum non debere discedere ab hac ciuitate, di dixere, quod ipsi cum autoritate consith proficiscerentur ad ciuitate erae Crucis ubi erat dictus Tapia, 8 inspicerent prouisiones Maiestatis Vestrae, ex mandata, vid agerent, quod Regali Maiestati Vestrae conducere viderent. Et quoniam nobis visium est ita oportere dc dicti procuratores discedebant, eisdem literas dedi ad dictum Tapiam significando et ea, quae acta erant, Zoipse committebam vices meas Condis aluo deSandouat maiori executori, Uidaco de Sotio, et Uidaco de Valdenebro, qui erant, in ciui
127쪽
tate Uerae Crucis,ut meo nomine iustinui cum Senatu illius, vina cum promiribus aliorum Senatuum viderent, exequerenturi id, quod conduceret tis vestrae seruitio, ex bono prouinciarum. Illi enim erant, Κ sunt tales, ut ita facturi Et quum peruenissent eo ubi dictus Tapia erat, qui iam iter ingressus 8 pater frater Petrus secum proficissicebatur, monuerunt illum, ut reuertere is, simul reuersi sunt ad ciuitatem Cenipoal cxibi dictus Christophorus exhibuit mari data, ex prouisiones Vestra Maiestatis, quibus omnes obedientiam ea reuereri. tia, qua Maiestati Vestrae parere debent, exhibuere: ad ea tamen executioni deni an
danda Maiestati Vestre supplicabant , quoniam id M aiestatis Vestrae seruitio conducere maxime arbitrabantur rationibus,& causis in supplicatione contentis, qua conscripsere, ut latius ea gesta sunt, 8 procuratores, qui veniunt ex noua Hispania afferunt subscriptam manu notarn publici. Post multas monitiones hinc inde factas interdictum Tapiam cprocuratores, iam dictus apta navim silam ascendit, quia ita facere monitus fuit, quoniam propter eius aduentum, S mansionem in his prouinciis, S quia publicatum erat pna gubernatore, S capitaneum harum prouinaciarum aduentalia,seditionem faciebant, incolare exico S Temixtitan composuerant cum istis prouinch deficere,ic proditionem machinari, a qua euadere fuisset dissicilius, quam a prima. Quae fuerat huiusmodi, quod aliqui ex incolis e Mexico ordinem dederant cum incolis earum prouinciarum, ad quas subigendas destinauerammaiorem executorem, ut ad me proficiscerentur maxima celeritate, o significarent per littora vagari decem Scocto naues magnis cophs,ac terra non capere, et quia gens amica essta non posmet, si vellem ipi se accingerent, et mecum eo prolicissicerentur, mihi opem laturi, ec vindem illis adhiberem nauium firmas papiro pictas ad me detulere. Et quum hoc secreto mihi nunciassent ilico eorum anti nuagnoui,&fraudem subesse, ex circumuentionem, ut me ab hac prouincia abducerent, quia cum aliqui exprimatibus audiuitant me discessurum, Nise nunc inprouincia continerem, alium ordinem adinvenerant. Omnia secum dissimulaui, cpostea aliquos carceri mancipaui, qui haec machinati fuerant. Ita ut aduentus dicti apte, ec quod non habebat notitiam patriae ac incolarum, maximam suscitauerit seditionem, o sua hic mansio maximo fuisset incommodo, ni deus remedium appos isset, ex plus commodi contulisset Uestra Maiestati, manere in insula Hispana ac Praetermittere suum huc aduentum, cuprius Maiesitatem Vestram consulere, S eidem significare, quo in statue menties harum prouinciarum, postquam haec omnia Nouerat ex nauibus, quas ad dictam insulam Hispanam transimiseram ad subsidium euocandum,ac luce clarius cognoscebat, iam remedium appositum scandalo, quod euenerat aduentu clasJs Pamphilide aruae Σ, per ea potissimum, quae per consilium, ec regimen Maiestatis Vestrae constituta fuerant, eo maxime, quia ab Admirante,iudicibus, Y officialibus Maiestatis vestrae, qui resident in dicta insula Hispana, multoties praelibatus Tapia monitus fuerat ne daret operam transfretandi ad has prouincias, nisi prius Maiestas Vestra certa fieret omnium, quae in illis euentia
sent, Scob id aduentum eius ibicenis quibusdam inhibuere, qui modis quibiis da,
quos secum tenuit potius considerans suum perticulare interesse, quam id. quod seruitio Maiestatis Vestrae conduceret, tantum effecit, ut inhibitionem iam dictam sui Σduentus reuocauerint. Maiestati Vestrae omnia retuli, quando dictus Tapia ab his oris discessit, ea procuratores,ec ego non fecimus. Ipse enim idoneus nostra-raliteraru exhibitor non videbatur,cketiam ut maiestas est racognoscat, et credat, qd in non recipiendo dictum Tapiam Maiestas Vestra commodum maximum consecuta est, ut latius quando, c quoties necesse erit, demonstrabitur.
Apite quodam anteriori Maiestati Uestre significaui, qualiter praefectus ille,
quem destinaueram ad subigendam prouinciam Guaxaca, eam pacatam obtinebit ibique praestolabatur quid illi effem mandaturus , Et quoniam eo indigebam, L is quum
128쪽
FERDINANDI CORTES II quum effet locumtenens, 5c iudex in ciuitate finium Securitatis,illi literis Inlanxi, ut oetuaginta illos pedites, di decem equites, quos secum habebat, Petro de Alua- rado consignaret, quem destinabam ad deuincenda prouinciam Tatute peque,qus distat per quadraginta leucas a prouincia Guaxaca, prope mare Australe Indicum, 8 bellum inferebant, di damna intolerabilia his, qui se .bdiderant Vestrae Maiestati, 8 incolis prouinciae Tetutepeque, quoniam nobis promiserat, nos per eorum prouinciam proficisci ad detegendum mare Australe Indicum. Et dictus Petrus de Aluarado discessit ab hac ciuitate ultima die Ianuarri, instantis Anni,5 comitantibus militibus, quos hincabduxit, Zoillis, quos recepit inprouincia Gumaca, in unu
conuenere quadraginta equites, o ducenti pedites. Jnter quos erant quadraginta pixidibus,&balistis utentes, o duo erat illis parua campestria tormenta,ec inde ad dies viginti literas accepi a dicto Petro de Aluarado, qualiter erat in itinere addictam prouinciam Tatutepeque, o me certiorem faciebat, se captiuos habuissequosdam exploratores, dictae prouinciae incolas te quum ab eis informationem cepisset, illi retulerant, Dominum Tatu tepeque, una cum illiVOph eum in campis praestolari, Zoibat ea sententia ut omnia eidem possibilia efficeret, ut pacatam redderet eam prouinciam, Cad hoc ultra Hispanos secum adducebat plures,ac belligeros homines Et cum maximo desiderio huius negoch euentum expediarem,die quarta Marth praesentis Anni literas accepi a dicto Petro de Aluarado, quibus mihi significabat se prouinciam ingressum χος, tres aut quatuor coloniae eidem obsistere
ausae fuerant, in obsistendo tamen non permanserant,et ingressus fuerat ciuitatem Tatu tepeque, ec secundum ea quae apparuerant, fuerat optime receptus,&dominus issius voluerat, ut hospitaretur in quibusdam suis magnis domibus, quae cooperiar erant palea, Z quum esset sita loco non admodum condecenti pro equitibus,era habitare noluerat . Sed descendebat ad aliam ciuitatis partem quae erat planior, 8 etiam ideo id fecerat, quia ad aures eius deuenerat,illos constituisse ipsum, Nuniuersos socios eius velle eo pacto interficere , ως, cu Hispani essent in illis domibus quae erant amplissimae, eisdem igne lancere, S omnes comburere. Et cum deus illi hoc negotium detexisset, dissimulauerat, ex secum in planiorem locum adduxerat illius prouinciae dominum, di filium suum quos tenuerat, eos habebat in potestate sua tanqua captiuos id ipsi concesserant eidem ultra viginti quinq; milia Castella-noν,8c arbitrabantur ut relatione illius subdito audiuerant, illum maximum obtinere thesaurum, diri omnis illa prouincia erat ita pacifica, ut nihil supra,& habebat
suas nundinas et commertia, ut prius facere consueuerantiet illam prouinciam afferebat esse ditissimam aurifodinis, et quod eo praesente inditia extraxerant, quae mihi transmisit,et quod per dies tres aut quatuor progressus fuerant ad mare,et illius possessionem Maiestatis Vestrae nomine acceperat, et in illius praesentia extraxerant gemmarum inditiam, quod similiter mihi transmisit, quod una cum indith a risodinarum Maiestati Vestra destino. Uum deus omnipotens negotium hoc optime dirigeret, et adimplebatur desiderium, quo ardeo ad Maiestati Vestrae inseruiendu in hoc Australi Mari
Indico detegendo,cum res sit tanti momenti, diligentissime prouidi, in uno exa cis tribus, ubi mare detexi, duae mediocres construuntur carauellae 8 duo bergantinis Carauellae erunt ad detegendum, cubergantini ad legenda littora, ec ad hoc destinaui duce quodam homine diligenti quadraginta Hispanos, inter quos siunt magistri, et fabri lignarh litto', et tabestas magistri, et fabri ferrarri, et holes mari versari soliti, et parari iussi in ciuitate Uerae Crucis pro clauis, velis, et als js facientibus ad dicta duo nauigia. Properabim', quantum nobis fuerit possibile, Viperficiantur, aequor committantur. Quod perfectum opus credat Maiestas vestra erit maior res, ex qua maius commodum Maiest. Vestrae redundabit, quam ex
129쪽
re aliqua, 'reuenerit, postquam Indorum Ioca reperta sunt. CVm essem in ciuitate Thelaico antequam ab ea exirem, ut obsidione Ingere
ciuitatem Temixtitan, componendo, udirigendo ea, quae erant opportuna adsectam obsidionem, curam non adhibes ad illa qnae per quosdam machinabatur, ad me profectus est unus, qui huic intererat proditioni,& me certiorem reddidit, amicos aliquos Usadam VelaΣqueet, commilitones meos mihi parasse proditionem, ut me interimerent, S ia inter se elegerant praesectum, praetorem, S alios officiales, Nomnino prouiderem de remedio, postquam videbat quod ustra scandalum inde successurum mpersonam meam, certum erat nullum Hispanum posse euadere, quum ememus alter alteri contrarii,& quod propterea non solum hostes paratos inueniremus, sed etiam illi, quos nobis amicos arbitrabamur, laboraturos, ut nostes ad unuinterficerent. Quamprimum tam magnam proditionem detectam conspexi, Pratias Ueo Opt. Max egi, quoniam in eo omne versabatur reinedium, di ilico capiedum curaui ex illis unum, quier at autor, qui sua sponte fassus est quod ipse constituerat, Compotueratque cum multis, quos in sua confessione nominauit, ut me intersieerent aut caperent,in occuparent regimen prouinciarum pro Uidaco VelaΣqueet,ac veritas erat, illum constituisse creare praefectum,&iudicem maiorem, S ipse esse de-hebat maior executor, me aut interficere, aut capere debebant, et in hoc conuenerant multi, quos descripserat in copia quadam , quae inuenta est in eius habitatione, quamuis lacerata, cum aliquibus ex dictis, quos ipse nominauit, cum quibus praedicta raelarat. Et non solum haec acta fuerat, et consulta in ciuitate et restico, sed illa
iam incoeperant, et tractarant, dum incumberemus bello prouinciae epeaca. Et audita illius confessione, qui nominabatur Antonius de villasanna, qui oriundus erate Zamora, et quum eam ratam habuisset, iudex quidam et ego illum morte dignum udicauimus,et ita executum est in illius personam. Et quavis in hoc comperierim plures conscios, dissimulaui secum amicabiliter agendo, a cu casus mihi pertineret quavis aptius dici possiet Uestra Maiestati nolui contra eos rigorose procedere,
qdissimulatio non multum profuit, quoniam postea aliqui factionis dicti Didaci Velaaqueet quaesiuere aduersus me pluries insidiari, et secreto multos mouere tumultus, et scadala, ut plus mihi cauendu fuerit ab illis, qua a nostris hostibus. Deus tameomnipotens ita direxerit omnia, quod absi aliqua in eos animaduersione, omnis est inter nos tranquillitas, et requies,et se inposterum aliquid audiero, in eos animaduertam, prout dic tabit iustitia.
Post expugnationem ciuitatis Temixtitan, dum morarer is ciuitates Ioacari, ab humanis excessit Don Ferdinandus dominus ciuitatis Thesaico, cuius m xem omnes moleste tulimus,cum effet fidelis Maiestatis vestrae vasellus et Christianis amicissimus Et consilio, consensuque dominorum, et primatum illius ciuitatis, et prouincia Maiestatis Uestrae nomine Regimen concessum fuit fratri suo minori, qbaptisma suscepit. et illuDonMarolum nominauimus, et ut hactenus videri pω est, se tu vestigia Dis sui, et admodum delectatur nostro habitu, et consuetudine
ALia Relatione Maiestati vestrae significaui, quailiter prope prouinciamTascaltecal, et Guaxacingo erat mons rotundus, et excelsus, a quo ferme semper ex bat tu meus globus, qui recto tramite sagittae velocitate in auras ascendebat,et quoniam nobis asserebant, remeam esse periculo plenam, et eos qui scandebant morLiuis Hispanos quosdam ascendere, ut conspicerent, quomodo esset mons in cacumine. Et eo tempore quo ascenderunt, ille fumeus globus exivit tanto cum strepitu, quGd nec potuerint, nec ausi fuerint peruenire ad cacumen montisvnde exit ille rumus, et erat pactum duoru basilistae iactuu ab uno ore ad aliud. Est enim mons larus in circuitu per tres, aut quatuor leucas, habet talem profunditatem,ut infima illiu Spartem prospicere nequiuerint et ibi inuenere frusta sulphuris, qfumus expellit.
Et dum semel ibi essent, andiuere sumi ascendentis strepitum, et ipsi descensium
130쪽
FERDINANDI CORTES II accelerarunt, antequam tamen peruenissent ad medium montis rotatim aduentabat plurima saxa, ε propterea conspexere se in maxio constitutos periculo,& Indi claro illud facinori ascripsere, illuc proficisci quo illi ascenderunt. AI hs litetis Maiestati instra significaui incolas harum prouinciarum esse maioris capacitatis, Z ingeni freliquis incolis aliarum insularum, fi videbatur nobis tantae intelligentiae,& rationis, quantum mediocriter uni sussicit. Et propterea tunc mihi non videbatur, ut Hispanis inseruire cogerentur, quemadmodum incolae aliarum insularum.Et etiam hoc cessante, acquisitores Ic coloniae locatae in his partibus se sustinere,& alere non possent,ic nec tunc indos astringeramus, NHispanis aliquod adhiberetur remedium Mihi videbatur Maiestate Vestra committere, ut ex redditib.qhic Maiestati est rarptinent,siubleuarentur pro victo, Nexpensis factis,' in hoc committeret prouideri illud, quod plus conducere videretur seruitio suo, ut de omnib' latius Maiestati Vestrae ignificaui Et poste a visis,&consideratis maximis continuise Maiestatis Uestrae expenus, quod potius omnibus modis augere debebamus illius redditus, quam causam praebere, ut minue rentur, inspecto etiam longo tempore, quo bello incubuimus, es necessitate, debitis V, qbus astringebamur,& dilatione, quae intercedebat, donec Maiestas Vestra aliquid posset constituere, di etiam maxima importunatione Maiestatis Vestrae officialium, di omnium Hispanorum,sui quasi coactus dominos, incolas harum prouinciarum deponere ad manus Hilapanorum,considerando seruitia dc acta quae ipsi Maiestati Vestrae exhibuere in his partibus, ut interim dum Maiestas e stra aliud iubeat, vel hoc idem comtirmet, dicti domini, 8 incolae Hispanis inserviant, ct cuilibet Hispano, cui fuerit concessus exhibeat ea, quibus indigebit ad sui substentationem. Et hic modus fuit initus multorum consilio, qui optime norunt, deintelligunt mores istarum prouinciarum. Non potest haberi modus melior , c qui plus conueniat, tam ad sustentationem Hispanorum, quam ad cCnseruationem Indorum, es ut bene secum agatur, pro ut latius Maiestati Vestrae exponent procuratores, qui venient ex haciNoua Hispania. Pro rebus, Ypagis Maiestatis Vestrae, consignatae sunt prouincis, d urbes meliores, o aptiores. Supplico Maiestati Vestrae in hoc prouidendum committat id quod plus conducere videbitur Maiestatis Vestrae seruitio tholice domine deus omnipotens vitam, regalem personam, cu potentiniamum statum Uestrae Celareae Maiestatis conseruet, augeatc cum incremento maiorum Regnorum,d Uominiorum,ut regale cor suum desiderat e Ex ciuia late uisacan, istius suae Nouae maris oceani Hispaniae, die quintadecima Mars. Anno Domini. Millesimo quingentesimo vigesimo secundo. Potentissime Domine Vestrae Caesareae Maiestatis ira millimus seruus4 vastallus, qui Maiestatis Vestrae regales pedes di manus deosculatur, Ferdinandus Ortesms.