Joannis Joviani Pontani Liber de meteoris / Cum interpretione Viti Amerbachii

111쪽

4M ETEOR PONT. in . Nisi quis insit uersionem urbium,inlinduaetiones, quM nonnunquam facianti motus, aut milia pro str es habere. Et unt haec an propiniquior quidam et rctus, ista autem remoti sedi re inter accidentia debent numerari. Ilaec est uid e ratio, quas citime in omnium rerum cognitio inem qualemcunq; perueniri solet, quae alia, quae in nusti addunt,gignit, inferecipit. Poreb quae tam sunt de accidentibus, e conbequentibus er cognati pleris per quaes nes: οτι, Πα ηιοτι explicant Ged inepte meo iudicio. Sed addamus de

causis quos breuiter Caus uesticisn1 rer rim eis calor Soli Id remotu erozmina, s. Ο- su uapor in terra conclusius, materialem avri

.sum faciunt quidam uaporem, sed non recla id te,

rri puto. Est enim teremotus accidens nonsubstan- tis,nec habet materiam proprie. Rectius caussa se

itficiem propinqua sunt uapores, malis caulse est ipse agitatio. Adiuuantia caussam lictricem,

l hoc est, ut tinum Graeco exponam. in cis ista qsa, Frigus, Venti Pontanus addit etiam aDiem Crinestruem, C alia temporis omnia diserminina, quatenus fuciunt ad terrae concussio αinem. Po Funt eius rationi saddiplura, necessabis urdum eundem rem accommodare ad diuersavi Furam genera, modo fui hoc ratione diuera

112쪽

Em P O DI TI Osa . De finali dissium es antea . species meis motus sunt uariae, er fiunt pro multitudine, Crpaucitate uaporum, item pro diuersitate, erit qualitatum. Alius enim es vibrans cri Ipante aedifi/σciorum crepitu, ut Plinius loquitur Altis ulter inis alburgens, e residens: Alius contrario ictu colliden te inter se tanquam arietantia, uis his

species.seu modos tuti imos esse Plinius scribit,peuriculosiores sunt, quando fluctum more quaedam uoalutatio fit, aut cum in unam partem totus semotus impellit. Vide Plin. . lib. cap. r. sici ree: Seneca docet,cuponit tria genera terraemotus, o umos tu exso fidonio,tertium ipsie addens . Primum uocat succusion , cumsursum c deorsum mouetur terra: Secundum cum nutat nauigismore,uocat inaclinationem: Tertium tremorem,quis per uibrationem, ut cum basti concutitur, aut gladius, est agitatiosum aequaliter in latera hoc est, non plus in alterum terra mota,quam in ulterum Aristit les in opuscido de Mundo ad Alexandrum, septem Decies terraemotuumfacit Primo ἐπικλίντας, cum terra mouetur in obliquum per ungulas cautos, C hoc est, quod Seneca dixit nauigismore nuatare: Secundosa feruente qua sάταρ cum fur sum, G deorsum ad rem angulos terra gitatur.

Seneca Mocat succussionem, sicut primum speciem

113쪽

inclinationem. Tertios χασι ιατίας, quae sunt, curn recedit terra, per contractionλ Quodsi it raptione, In κῖαι uocantur motus, C est quarta pocles Q in tu cum tantum propellitur terra, ουςαι Sexta,cum repercutiture propesssitur, παλμαατιαι uibratione huncipeciem, tremore Seneca nominat. Quando uero mugitus quidam aeditur uni μυκητιαι dicuntur. Qi ae stultima recies cooyiata terraemotus uni I atq; ut soni,qui edunαtur nonnunquam subici rusine concussione. I is accidit, quando uapores non sunt sutis multi, ut straram aut eleuare,ali tremefacere queant. Vnum pugnaris,aut cotruriam,ut ei est in alijs etiam rebus, habet terraemotus quietem sincessationem nactu.

Porro definitio supra in secunda quae honesum, est causulis,hoc est,propria. Siquidem uaporess ci, aut ipsi uenti sunt caussa sciens, quemadmota dum pauIo ante indicatum est, C definitic nes a buccidentibus acceptae, non magis sunt diselliones, quam accidentia sunt resis P. Et ponuntur isti omnia loco distisentiae qua terra mouetur, acta a vaporibus siccis inclusis in terram, CT a caIorare solis usucti ci impulsis separant enim hunc motum reliquis omnibus ilhusnodi motibus G

nus est pulyto,uel fectio Posset tu quos filio

ri Terro omeli motus, quo terra concutitur

114쪽

CN. perinde ac si haberet nomen teremotus nomamn simplex,non composivum. Est enim composio tum ex genere C hpecie parte cuiusmodi suntnmnia ere,quae apud Grammaticos dicuntur comapo situ nomina, uel ex integris, vel ex corruptis, ut Tribunus militum, Pater patriae, Populus Roma

num armiger C similia. Est c hic Terraemotum definitum, motus dein legenus, reliquidi Prentiae Iocum tenent, nec potest haberi alia huius motu suppellatio pecialis, quini ita genere circumscrimptu,quaesecum etiam ipsa bona partem definitionis .irin estgenus. Haec de quaestionibussu sciunt. Iam dicam etiam breui ime de diginositione cupitis, explicabo simul, si quid uidebitur obscurius. In principio cupitis utitur Poeta quadam transitione,

deinde repetit nonnusta de origine, numero ex halutionu, lenatura terrae,quae emittit exse aquam

. in se recipit. Vbi simul indicauit caussam est cruent propinquam caussam terraemotus, quae sunt exhesuliones Tertio, caussae scientis remotioris maninit,quae est Sol. Postra incipit de causis actu, uantibus terraemotum dicere, cenim redis appe, butari modi Geu caussae obstructionis terrae. Tam

vies alia etiampo sunt esse elasgeneras, ni situs terrae, Cr natura, item tempora,tum anni, tum diei,

115쪽

n ETEOR. PONT. as τι sustinia unt. Qua ratione autem hoc uisupra

i De in omnibus ordine tractat Pontant s. Fri, Vini quod nimio calare, aut strigore prohibeatur xui suaporum,unde terraemotu ut, quem paulo rapio'::i bi, poetice describit,addita militudiis te ab interclusis uentis inhumatio emre Numit tiunt etiam corpus totum, quando ui tundem erumpunt. Loquitur autem ibi Pontai de sinis ritu ris teles generatim hoc dicit de omnia agitationibM talibus nostrorum corporum, quales sint tremoropulsus, motu quis red uita tam pene urina, propter acrem modum, vi intrauit in urinis locum subito. Sunt autent

'' ' L. Cr praetcr nostrum uoluntatem. iii dum puto feri etiam in horroribus βω

r,tion tantum diffisi humoribus corruptis, iosis, uerumetiam inflatis, tenacibus, crudu, er entis . Certe haec uidetur esse Aristotelis senteno via. Minde repetit illum lacum paulo pluribus uer 'bus adiecto exempla cuiusdam Terraemotus in

sp 'φή, in , regione est etiam positu Ne

illi Existimo autem eum designare Terraemo: aliquem ui tempori , non eum, quisu in eolam Italiae parte sub Nerone, icut o kndit Seneana C Dion Graecus author . Quanquam Dion

Titi, non onis tempore istum fulse dicit, cumri a meu

116쪽

xue ENPOSITIO tamen eundini uideatur prorsus describere. - . . ivi etiam fit mentio apud Suetonium in Titium. i .peratoris uita sed hoc explicare doctiorum est. l. De terraemotu, quonadmodusi lucor ex hoc loco, L. fu is in campania, quod lageris,nihilscio Referaui rem quidem hunc locum perlibenter ad illum Tersi , raemotum, qui Senecae, Neronis tempore uit,

uerum. Et mihi, quod dicit,utem esse periclituo tum, quem nullum tam ego possum interigere,

quam ipsum Fontanum Simmitas contenti huc interpretatione,donec inuentus erit melior morat do haec non est Germana, quod non ausim tumen UM . firmare Tertio docet de cauerno is terris,quae et i i am faciunt ad cohibitionem uentorum si habeant inare uicinum, quod illubens in cavernas prohibet . uapores exitu Osarto additur aliud σι-αιτίου genu s de terrae densitute,quae idem efficit. Huic loco

sub cit uos quosdam csti lusca exemplis. Quinto

monet etiam de anni tempore Fiunt autem mugis in uere, Cr Autumno terraemotum, quam in aeshate, iuuit 'eme, propter eundem caussam, quaesupra est de uentis redditu Deinde uarios est Petus terraemo. tus enumerat,de quibus uide Plinium ii. 1. Et osten idit durationem eius longissimum per exemplum .

Durare autem nonnunquam terraemotum duos an inose Aristoteles, erilinius testantur, c addunt

117쪽

iloniam, quos etiam Dicaearchi dichi uill ili, nius, atrabo scribunt. Ideo autem sicis appella, Leuciuitas, quod ii ij me quondam regeretur, est apud est. Pompeium. Ad hunc locum vnn ea 'ruetuit conclusionem, signa terraemotus prognomni cubui uocant medici Verum ea sunt Asbrologica potius , quum huica, ut mali a pectus, Iouis, er Martis insignis terrenis, quae unim raper . Quanquam autem hi potius ad caussam efficien ste remotiorem pertinent, tamen nihilominus iis lana etiam esse possunt. Sicut Arstiteles appellat

icamus. De alijssignis. p sicis,ut est subito inutumescens fluctus sine fiatu, caligo Solis, magnum

frigus,tranquililitas, tenuis nubes in longum porrectit, item turbata aquae fontes in puteis, uide Plinium ib., cap. 8. 7 Arisb. ιλ α μελωροαλογικ. Post signa alium quandum circumstantium temporis trami, C indicat noctu frequentius teris

rum quati quam interdiu. Cuius rei caussa est,quod nostes pleruns fuit tranquilliores diebrus, idq; fit

118쪽

EXPOSITIO extra tendit, e , ut plurimum sequitur principi motum, ut Aristitelis loquitur, id est,quo primum ceperit erri, eo reliquae adhaeretiles partes sequvnratur,nisii cum diuersii uenti simulctra uisi es quoudo. Num simultum pol luentussure, G molieriterara. Quanquam utrumq; minus uehementer, quam cum totum coclum est tranqui u. Vnde etiam est,quod in meridie plerunsfunis quando interadiusui. Tum enim traquillisimus est aer,propter aeu,quo sol maxime calfacit circa illud tempus cataior autem Solis intus pellit uapores, quod hic etiam Pontanus docet, e sumptum est hoc ex Aristoteli. Deinde exemplo quodam proba terraemotus a Mentis, seu exhalationibu eri. Num mare agitatur quando uentos continet, C mugis curuum littusopparet, quam quando est quietum mare, quo astu adit ad quandam militudinem,qua ostendit Aristoriteles, nubem tenuem in longitudinem extensam per coelum serenum instar sin signum esse si turi craraemotus, idq; uti declarant sequentes quinq; Merasculi. Ouorum principium est Hoc igitur e sanie

Crc. Etestsententia. Ventus in maris solum, seu

fundum seu in ipsum mare inclusus facit fucius iueo. Igitur terrum etiam uentiinclusit concutiunt. Et sicut littus obliquum sit turbato muri et agit utriri bis uero, cum tranquinam est, ita in uere tranα

119쪽

n ETEOR. PONT. etsi qui orem nubes,tenuis, C longa cernitur nonα

nunquam in coelo rate terraemotum. Quod Ponta.

de littore in hoc loco dicit: Valabius inte exit in Arobtest de fluctibus pari propemodum ratione. Sed Aristiteles non uidetur defluctib&s dicere,cum disit fuγρηνες αλῶς, φυσκολιαὶ It : πβάκ-ἐυθῶοαJed despuma,C alijs excrementis, quae mure ad littus ei cit Alioqui enim, is militudo non cohaeret, nec, ut ibi sequitur,quod mare circa terram, hoc fucit uentus circa aeris caligianem. Postrem quatuor vesiculi caussam adiuuanis

remi, uel accidens quoddam continent, contrarionent nonnunquam uentum in terra detentum esse

ficere terraemotum . Quare autem uenties iciunt hunc motum, item quod sub Ecclipses lunae, Cr ureo tempore terraemotus sunt, Cr quare inundatio, ne nonnunquamsuciunt,alias simili tum exstanis,tum ex Aristotele petendabunt. Tota enim res, ut es horribilis, ita maxime uaria sic, ut ueteres

Romani, quod Gellis annotauit, terraemotu nunα

120쪽

De Mephite An sancti in Hirpinis.

Eientis tum communibus, tum poei libuis,m praeterea de js uentis ex uaporibus , qui terram quatiunt, insuperioribum aliquot pitibus est dili utatum, hic breuiter ad cit Pontionus aliquid etiam de nox se pesviris uaporibus, qui ex certis quibusdam specubus exhalant. Ester hic lacus tanquam concuso quaedam huius materiri de uentis, aut exhalationibuό permanentibus, id est, quae efficiunt Meteoron, aut per accidens aliquod, aut ut caussa efficiens, seu inistrument dolis,non ut materialis cut efficiunt dictiones relis quas accensus C humidus Non enim mutatur sub'sllantia uaporibus in uento siue piretper terrum, siue intus terram moueat siue exhaletur ex aliqua spelunca, cuistin pluui grandine, k is cadenatiuus fontibus e fluminibus, C rigenus alijs,ubi aut in aquam transit uapor,aut in igne. Porro priαmum C principaliter in hoc cupite tra latur de Nephite irpinorum secundo etiam docetur de quibusdam alijs locis eiusdem naturae, quisunt in Harpis oppido uult inuicino Apulis, et campaniae Mephitis autem uidetur esse generale nomen,