Joannis Joviani Pontani Liber de meteoris / Cum interpretione Viti Amerbachii

131쪽

METEOR. PONT. 73 plitant, quod secundu Iris imago primae Iridis sit, sutis probabiliter. Ot unquam nihilprohibet uerum esse Philosophi sentcntium, cum in pecuαlo, ut in qua Solis etiam altera imago minor, crobscurior,lit res bene congruat, uideatur . Eadem

prorsus est ratio ridis, quam Luna interdum nora Glbicit Nisi quod rarior sit,Crcolares habeat obtusitores, cum quia nox est,tum quid lumen Lunae est,quam Solis lumen debilius. Quod addit Pontarinus ridem a Luna tantum, quando plena est feri, apud Aristotelim etiam est. EXPOSIT. CAP. XXIIILCur Iris sit arcuata. Aucis admodum uersi is in principios P ius cupitis, eruna tantum ratione Pontavinus dis ridem arcus figuram habere, nec ηnq; um totum in ea circulum ei ci. Reliqua omnia infiicin usq; aut in cognati qhibu da re , aut in alienis prorsus ab Iridis rumtione,cobumit. Dicit enim de fecunda Luna, quae prope uerum Lunatu nonnunt paret, e flex factione uim a nube uicini eui rumida,ici aequabiliter dens in corpus primaestu Me Lunae, non aliter dis corpus Aiaiηθαμω emitrur, qua militudine etiam uti

132쪽

VPOsIT Io, tu Pocta. Arisbtest hoc de Sole tantum scribi σ, uocatitam imaginem Solis παῖίλιον,quod iuxta Solam iut, αλιος enim praece Solesi,παξα iuxta, unde composista est illa dicto Pur autem utrius ratio, de Luna est annotatum hoc in secundo rq P0 Pe hade I alone etiam docet, quae est seu corona quid ocu circulus circumdans solem aut unum, et utrum uel puniceum colorem habens. id quodsi per restactionem uisus d uapore circunutante uni eodem prorsus modo, quo paulo antὸ est diebis Iridon generari. Cum enim corpus lunae aut solis fit album, quando cernitur in utro,puniaceum, ut atrum etiam ire, valde sit densus udo por, paret. Πod autem dicit Pontanus una magis una humatis erc. Joscat ad unam crebrius feri coronam illum,quam adsolem det ideo, quod debiliores nilunae rudi quam solis. Sumptu est haec ratio ex Aristotele, qui dicit densationem acris, id est,uaporem ocu nubem citius asole dispo&vi,quodsi quam luna,calidior. Est hoc quos ad ristotelem,quod hic addidit Pontanus de prognoras is a talibus uaporibus duellis, quod, cum paula timemarcescatu porserenitas ut, di sipetur,uentos oriri. Et addit uir g praedictionis causas: Huius duit caussum esse, quod tantum a fatu sat risu.

perso uaporum, tametsi ad nos nondum descende'

rint.

133쪽

n ETEOR. PONT. 37srint cuius rei indicium si quod ex ea parte uent sMccedat,ubis raecipua dilupatis ficta sit. Idem Pontanis etiam monet Illius uero, quod nonsit adhuc separatum calidum ab humido frigido in uapois re, iis ieri propter imbecit litatem rigidi huisiuidi ad calidum Arobtelis addit tertiuniprognompicum, nihil mutetur de uapore, pluuium Pilia iuri Praeterea subindicat hic etia Poeta,s aliquari; do mul, tum fit Hula,ctiam ipsa re ualieno colorure tingatur, id quod eadem ratione fit, qua circulus coloratur. Nihil enim re iri sue per atrlim cernuatur albam me in atro,sicut ante die bimest Ais haec pars devialone, e prognosticis cognatu egprima parti Sequentia signa tempestitum prorsu snihil cum titulo capitis,aut ualde parum cognationius habent. Vnum enim ex eis est a si liis cadentibus sceptum, eodem modo,quo proximum de vaporiobus Alterum a stigore, quod cum obseruat terrae meatus, prohibet exhalationes feri, ex quibus omisnis tempestas gignitur De hac re supra etia aliquorities di bini est Tertium a nebulis est Significatur enim ex eo loco uentos uenturos esse, ubi lavantur nebula. Dicitur ibi etiam de caussa es ci note nebularum, qui est ol, e quod a uere congregatae in uentos tundem commutentior, quorum im emimici quosdam et rctus similitudine Eridani uin

134쪽

ij describit. Est autem Eridanus fluum Galliae To

garae seu cisalpinae, Graeco nomine ita appellatias, quem Latini Padum uocant cuius longa descriptio 'apud Plinium in tertio libro . Hessunt exsuperavioribus cupitibus cre omnia repetita, nec, ut dixi, proprie ad hunc lacum pertinebunt. Nunc redeo adprimum parten de qua pauca addam. Pontanus dicit arcus figuram habere Iridem, nec unquam in circulum coire, propterea, quod ex opposita parte solis id id est,aut in oriente,quandoso in occidet

te est, aut in occidente, cumsol in oriente uersetur, nonnunquam etiam ad Septentrionem, circa Meria

dianum circulum sole uersante, id quod tantum in Demefert Arisbteles ridit. Η ecratiosumpta est contrario situ, quem habet Iri ad Hesonem, qui est circulus apparens circa solem, linam, antesias clariores strilas. Qilia enim Heso,cum prope circusolem fiat, circularem figuram habet, ut plurimum, confictitancum est Irid , cumprocul a sole e ex contraria parte solis flat, nunquam hausere integrum circulum. Et nasci haec di Dentia videtur ex ratione polorumsu centrorum in sola, cristi figuris adno b uniuge divi antrum enim in utras Rura cum fli tacentro, oculo intueristi recta linea coniungitur cum uero Halosit inter

oculum uidinus er sdissura, utriusq; centrum est

135쪽

n ETEOR. PONT. ετ supra ortioni , atque ideo totus circulus Halotarus uidetur, si nubes hoc non impediat. In Iride cum Rus accidat, renunqum centrum eius supra oriarantem fit,neces is nunquam totum arcum cemi

Oculus enim allicientis est inter corpuis solis craridem conlpici autem arcus dimidius potest, quando soli orizonteueffatur Deinde quanto a si sua prioriscontem est eleuatum, tanto magis insidiarietontem dimidius arcus depressu est, posito eo,

quod supra otii lam,in eadem linea rem esse cenistra Sola rariis cum aspecti nostro. Atq; haec inpi res facile est uidere. Isti uidetur mihielse umoma obrum omnium, quae sunt apud Ar Nelera

subtilistime, sui prolixὶ demonstrata. cirro in gnumfoederis post dilaui a Deo Iridem constatutum e se humano generi, scriptum est in Genesis cupit nono. Atq; ideo uerisimile es Deum iui si imagine multa uoluisse efficere, quae minus inatellectis humanusposset sequi, quam in alijs affectionibus minus casu feri tridem quam utilas alias res miles . Tametsi non nego per nauaramestici cum,tanquamper instrumentum. Hic non possum mihi temperare, quinde tota re paulo

quaedam diligentius explicein, Chostendum uulsis, cur magis Ari Ptelem, quam ullos in hac re proabem. Elprincipio quidem quod Aristotcles itaseno serit,

136쪽

r S EXPOSITIO serit,ut est mea declaratum, haec eius definitis Iri

dis docet ιριρμῆν ΓΛ φασι αλίοτμnατοπίζω θεωρου κατα κυκλου So Quae in peculo cernuntur, per uisus reflexi eiu cernuntur, non luminis eram, qua cernuntur, cum illa magna ex parte ut opacae. Affertus Magnum duas nubes fuit, ex quarum atatera lumen Sosis repercutiatur, in utiemum uero inacida ac imaginem istum,seu usum, Graeci si φαασιν appetant,ssctit,queminidetur Pontanus vidigi sequiri hoc loco, quam alios, cum dicit Haud uti ter leui in nube c. Sed ita nubes excipiciis reuperci socruios uere coloraretur, non essetis α

tum ἔμφασι quam uult esse philosophx in Iride,

bertus ad Aristotelis sententiam, propterea meu

liviscutit de Iride qum iij, quod absurdum uidea

137쪽

n ETEOR 'PONT. ι 'tur disere foetis Solis lumen, aut radios reperacuti in usum propter hascuussu, quod lumen S M Aioqui repercussum coloret corpus, in quod inacidit. Nunc auton in nulla parte aciei nostrae, aut aliarum partium corporis, nec inulto corpore in

propinquo constituto tale quiddam apparet, quod certe fere si rudi refringerentur,sicut sit cum ex squa,nu vitro, ut simili corpore in densium aliud

corpus re citur Onunquam enim inomiihim coraporibus leuibus roc est,nullam asperitur et habenistibus , duplex is est actio respeciti corporis lacidi, ultera ipsius est luminis in quaecunq; corpora uia cina densa crit tu, qu incidit lamen repercusisum, altera uisus ad corpus lucidum, cum obscuroaram corporum una tantumsit usus ad corporis Itisc tamen,ut lamen accedat, quod, ut docent Philosophi, tanquam praesentia quandam,a ut uitam ἐνεργειαν uocant Graeci addat coloribus,re

bus cernen f, est tamen uerisimilius hanc feri in Irid quam illum,quae imbecissa est in nube,πpr pter longinquitat ,σ quia non est per editum*, culum nubes,sed innumera C minutissima, quod etiam facit, ut man districtum umen uideatur, si lcon sum, ut est ictum prius, ut ferat,si uera specula tam para circumponipossent maioribus speculus, at aliquando circamponuntur musta lanis N ge

138쪽

EXPOSITIOg minora eo, quod est in medio positum D ecemitur etiam quodammodo ac perobscure in tota be illa restastio luminis praetor Iridis colores ceterum,quod fidicunt, ita struri tot nubem, cratas de revercusis inultam partem axis, quae est linea trullens a Solis croculam a platentis in centrem arcus,illos tantum,qui refringantur in ea parte bis,ubiest Iris, in oculum peruenire, nihil iamo tam nos impedit. Namsimilia quaedum possunt etiam de re lexione uisus dici,quod uisus de tota ni bessivminae,c muni illa iace tamen, hoc est, ut cerni post re lictatur sic ut tantumissi eius radi, qui in eampartem nubis incidunt, ubi finiatur ruris, rectarrant in solem, reliquis repulsis in aliam partem aeris, nulla tamen res interim uidentibus propterea,quod σῆ)acium sit langunt, oenustum lucidum in aere aut coelo corpus,quale sotest,occurrat Stachmitabunt nonnulli,me nimium uelles pree, sophili Maecent. Vtinam uero male esset Pophi lis. Nihi certe nunquam uitanimus dicere aut

docere cuiusquam odio, quod non aut uerum,aut lierisimile uisum Oet, multo minus hoc dici. Porro

qui putant in nri breIe dentonstrari, quod ipsi deo

mon bant, cur interior pars nubis obscura uidearatu non leuiter decipiuntur Philosophus enim boe

139쪽

M ETEOR. uobi T. etsi plus,quam dimidium arcus appareat Scire autem,rquidsuciat, neptus de nube illustretur, uidetur mith unu de difficiliniis esse, quae de hoc meteoro quaeuripssunt, ne dicam inexplicasile,ns,quod iam diactum est, ampla lamur, aut quod non post uideri sol in centro arcus, cum fere semper insta finitorem circulum fit, ut radius rectus insereperculsu re deat,ut it inspecula isposito ad uisum e corpus, quod uidetur, quodq; in umbitu in tu arcu, non tam sol, qui, Solis lumen sparsum per aer , Cr tum coelum uideatur sicut uide vim in specidis ercosti is integrum Sosis corpus, G praeterea uarigum quod lumen con usum in extremit iliabus eorum. Sed nihil affirmo, tantum diuino, praebeo materium ingeniosioribus haec diligentius inquirendie explicuties. De colorum etiam uitarietate quid me turbet, non frius nullum uerit ope preciam annotare Arisbtesissententia uana est exposita, ubi tamen hoc non est additum, quomodo consentiant, quae tradit ille in tertiobro Meteororum de inaequasi densitate ridi stati

ita nubium Videtur enim extima circumstrentia remotior esse C reliquae duae viciniores,quemada

modum fieri dicit in exteriore Iride, ubi sunt coolores rati positi. Non est quidem in hoc loco id

explicatum a Philosopho, sed re seri potest res

140쪽

D uda laxandrum Vbi dicitur,nubem esse uuarn. In, Immodi autem nubis interiore superficis,quod langius uidetur abesse a centro, nobis est propin

quilis, e contra,remotii est nobis quod uideturi ad centrum propius accedere. Idem 6kndit exemplum,quod est apud Senecam ex Puriano Artemidoro de cauo peculo. Nunquam Arhbteles non rium,quod instituit, diuersiitate interuallorum exponit , quare colores uari sint, subn ex colaruuarietate, interuallorum diuersitatem . Est et idiso obiter indicandum, a nemine,quod sciam, reuersum esse hunc locum διπλu si υ αμ αυρ περ απρὰ Σίμα P πεῖ λουσα. Num j ιπλ non es nominatiuus,scd datium modi, dumensu pro adverbio positus infoeminino genere, scut fit apud Graecos,ut inlisu, του, similibus, nec significatur magnitudo arcuum, sed multitudo

luminis,aut colorum. Hoc autem in ratione colorutiehementer mouet me, quod in eodem arcu semper easdem circumstrentius tenent ijdcm colores, ne mutantur inter se,nisi cu punjcem uidetur lauescre nonnihil, uane cente iam, aret extenuati nube, sed hoc non facit ad disdiatrum, nec lausis color unus de praecipuis, e quanqV intcu lores fiunt, C reixis ores pronabis dei litate, non tamen tres