De priscorum Christianorum synaxibus extra aedes sacras commentarius

161쪽

Gnaxibus . Iarsuperficie constituta occupaverunt , quam ut sacros eorum coetus, & defunctorum sepulturam impedirent; ita pari proposito se gessissent, si alterius generis coemeteria , cryptas scilicet, &catacumbas, occupassent. Fuit tamen hac in re Licinii consilium singulare prorsus & callidum , Hic scilicet ut Ecclesias everteret Christianorum, quas Constantini beneficio excitaverant, legem tulit qua jubebat a) , ut folemnes populorum

conventus extra portas in aperta planitie celebrarentur ; asserens tiberum extra portas aerem turbis longe commodiorem esse , quam Oratoria intra Urbem sta ; probabiliori sane ratione Lacaede mones idem statuerant , Plutarcho te

ste b ) . Siquidem Delphici Oraculi admo

nitione extra Urbem sub dio conciones , dccomitia Reipublicae convocabant, ne signa scilicet, vel proscenta Theatrorum ut laquearia fabrefacta eorum, qui convenerant, oculos mentemque avocarent. Quum igitur duplicis generis coemeteria Christianos habuisse compertumst ; alia nimirum in perta planitie constituta , quae Areae dicebantur , alia vero intra tela

162쪽

123 De Christianorum

rae vi aera excavata, Cryptae sis' Cataeumbae ducta, plane vim summam verbis infert Ciam pinius , dc qui eumdem nuperrime secutus est praeclarus vindex multitudinis primorum Christianorum, dum contendit , cum legitur Christianos ad coemeteria convenisse, cuncta de eorum acceiasu ad areas esse intelligenda . Num ad areas acincesserant , qui sub Numeriano Caesare mortui sunt Christiani Atqui prohibent ut id dicamus clarissima Scriptorum verba, quae sonant ingentem multitudinem Christianorum in cryptam introiisse ; jussuque immani dc crudeli Numeriani cryptae foramine seu aditu occluso, terraque supra deiecta, omnes vivos sepultos interiisse . Num Christianos, qui Alexandri tumulo epitaphium posuere, adeo miserabiliter fuisse questos dicemus dc tempora infausta vocasse quod illis ad areas non pateret accessusὶ atqui jure ac merito conquerebantur isti, deflebantque tam porum iniquitatem, quod ne in cavernis quidem salvi essent, & suos quod summa cura semper procurarunt Christiani ob fidem resurrectionis mandare non possent sepulturae. Haec dc alia igitur nulla ratione de areis exponi possunt , &errare eos vehementer ostendunt, qui ingressus Christianorum in cryptas pro aditu ad areas semper explicaverunt, aut ad aediculas juxta Martyrum sepulcra constitutas. Neque ex edictis Im

163쪽

peratorum ab Eusebio ex criptis de ablatione primum, tum de restitutione coemeteriorum, se a arearum, ad easque adeundi concessione confirmari quis dicat Clampinii sententiam. Esto enim non illibenter concedatur de areis in illis haberi sermonem, non propterea est inferendum

haud alio in loco , quam in illis Christianos

egisse conventus. Agitur de areis coemeteriorum in edictis illis, quia Imperatores cognoverant frequentiorem prae caeteris Christianorum ad eas aditum esse . Nec mirum. Nam non ita frequenter Christiani habuerunt cryptas, & coe- meteria vasta subterranea, cujusmodi illa sunt , quae Romae ad hanc usque diem conspiciuntur . Caussam hujusce rei sit postules respondebunt , qui primam illorum coemeteriorum & cryptarum originem investigaverunt , id Romae ideo contigisse , quod primores Romanorum cum immensae molis sedes extruerent , ne camporum superficies devastarentur , e terrae Uisceribus excavari arenam jussisse. Hinc criptae arenariae , quarum non acta Martyrum a)ta

tums

n) In Actis SS. Marci & Marcelliani apud Boll. XX. Jan. in vita S. Sebastiani : sepulti junt

via Appia milliario secundo ab Urbe in loco , qui vocator ad arenas, quia crutae arenarum illic erant , I ex

166쪽

I3o De Christianorum tum, sed Cicero etiam sa) &Suetonius mem nere b . Habuerunt aliis etiam in regionibus Neapoli praecipue, Christiani hujusmodi cryptas& subterranea loca. At quum temporum conditio, & ipsorum paupertas non ferret, ut ubique his similia excavarent , aut jam incoepta continuarent, sepeliebant in areis mortuos suos, in easque conveniebant, cum poterant, ad synaxes & Martyrum exuvias venerandas impetrandamque fidem, quam in certamine glorioso incorruptam conservarent. Sed vero prosequitur Clampinius commoratio in cryptis illis ac coemeteriis concedi nullo modo potest: . Brevem moram in illis vix licet thraere , diebus praecipue servidioribus, quales longior in Urbe aestas habet. Experimento comprobatum fuit homines naturae robustioris moram continuam horae unius vix absque periculo lethalis morbi sub aestate explevisse. Non miratur proinde si & ipse idem aestivo tempore in

ex qtisbus Urbis moenia fruebantar . Vide Severanum de septem Urbis ecclesiis , Ducangit Glossarium V. frenaria , Baronium ad 286. num. 33 R Florentinium exercit. ad III. Kal. Junias Μartyrolcg. pag. III.

167쪽

eryptas illas ingressus repentino, intimoque frigore correptus statim abire coactus sit. Narrat inde pleuritides , & alia genera morborum , quae sepulcrorum curiosi contraxerunt , & adjecta respirandi dissicultate infert impossibile judicandam in coemeteriis urbis cryptisque moram . Variis momentis elidi tota haec disputatio potest, di terrificus primorum , nostrorumque temporum ad cryptas & coemeteria ingressus dissipari. Esto enim concedatur rem modo periculi plenam esse aestivis diebus Romanas perlustrare cryptas , id tamen de reliquis anni partibus adseri non potest . Itaque si non aestate, saltem vere , hyeme, aut autumno poterant Christiani , qui summa agendarum synaXemn cura agebantur, coe-

meteria illa penetrare , acceptam qui Euchaiaristiam proprias ad aedes deferre, uti revera fecisse ostensum est. Deinde nec Ciampinius , nec ii , quibus ejus sententia placet, negare audebunt nunc certum, ac indubitatum judicium ferri non posse de aeris, coelique temperie, qua Romani illis temporibus perfruebantur. Experientia comprobatum est mutari illam saepiusta augeri crassitiem aeris, aliaque in atmosphaera Persaepe contingere, quibus calores, ac frigora quoque aut remittuntur, aut mirum in modum

augentur. Itaque ex iis , quae in hisce rebus hodie contingunt, argumentum firmum sumi non I a po-

168쪽

ira De Christianorum potest ad ea adserenda , quae a decem fere &quinque saeculis contigerunt. Ac revera frigustam immane, quale Ciam pinius narrat, primis temporibus , de quibus solum disputamus, in cryptis illis non exstitisse, persuadere videntur illorum narrationes, quibus frequentissimi primorum Christianorum ad coemeteria concursus describuntur. Prudentium audiamus hac de re ita canentem a)Mane oblatum concurritur: omnis adorat Tubis; eunt, redeunt , foris adusque obitun . Conglobat in cuneum latios simul ac peregrinos Permixtim populos Relligionis amor. Oscula perspicuo figunt impressa metallo Balsama defundunt, fletrbus ora ragant. Jam quum se renovat decursis mensibus annus

Natalem ae diem passo festa refert

Quanta putas sudiis certantibus agmina cogi Quaeve celebrando Vota coire Deo ἐUrbs augusta suos vomit effunditque Quirites Una Patricios ambitione pari. Confundit plebeja phalanx umbonibus aequis Discrimen procerum, praecipitante fide. Nec minus Albanis acies se candida portis Explicat, Θ longis ducitur ordinibus.

169쪽

gae Dant fremitus variarum binP inde diarum Indigena Picens, plebs etrusca venit. Concurrit Samnitis atrox habitator Oi astae Campanus Capuae , jamqae Nolanus adest . Quique sua laetus cum coniiuge , dulcibus On cum Pignoribus , rapidum carpere gestit iter. Vix capiunt patuit populorum gaudia campi Haeret ibi in ma nis densa cohors spatiis . Si infinita haec populorum copia , quae recur rentibus Martyrum natalitiis ad eorumdem coe- meteria dc cryptas vel a longinquis regionibus se conserebat , pleuritides aliaque mala, ac praecipue frigus illud, quo Clampinius correptus est, fuisset experta , quid fuisse ficturam dicemus 3 Num multos annos, ut contigit, sancto illo in

proposito usuque perstitisset Sed & Hieronymus

nulla illorum periculorum mentione facta , ea

dem coemeteria se frequentasse scribit a inqui ens: Dum essem Romae puer θ' liberalibus studiis

t a ) in cap. 4o. Ezechielis.

170쪽

i34 Christianorum sepultorum ita obscura sunt omnia , ut propemodum illud propheticum compleatur: Descendunt

in infernum viventes. Et vero desuper tamen admissum horrorem temperat tenebrarum , ut non

tam fenestram, quam foramen demissi luminis pu tes: rursumque pedetentim acceditur , is caeca nocte circumdatis illud Virgilianum proponitur Horror ubique animos simul ipsa silentia terrent Haec Hieronymus, qui non amore ludendi cum pueris ac sociis per ea loca reptabat , uti ille

pide scriptitavit Basnagius a sed recolendarum

SS. Martyrum eXuviarum caussa obscurissimas illas cryptas ingrediebatur. Sed vero illud Baianagio forte dii plicebat dogma, quod illo ex frequenti veterum Christianorum ad coemeteria concursu colligitur & stabilitur. Illa enim erga Maristyres veneratio, ac desiderium ad eorum sepulcra concedendi, ex eo fidei capite proficiscebatur, qua Sanctorum Communionem credimus & confitemur . Christiani enim ut hoc dogma factis prosequerentur ea in loca ad orationem sacrorumque mysteriorum participationem avide con

- Hist. Eccles lib. 18. cap. 6. num. VIII. S. Pe-rome diis que tors qu il eroiij eune, Π alloit ouer avectes enfans de jon age dans tessepulcres des tapotres m