De priscorum Christianorum synaxibus extra aedes sacras commentarius

201쪽

De Vaseulis ac Reconditoriis, quibus domp

Eucharistiam. conservarum.

ATque haec diximus eo consilio, ut mota

dum exponeremus , quo Christiani primum e praesidentium manu, seu Ecclesiae ministrorum , & congregationum praesidum ut loquitur Tertullianus sa) recipiebant Eucharistiam. Dicendum nunc de conditoriis est, quibus eamdem eXceptam domumque delatam seria vaverunt. Hanc arculis quibusdam ligneis suis, se conclusam aliquot veterum testimonia tradunt. De quadam muliere scribebat Cyprianus: bὶ Cum arcam Juam, in qua Domini Sanctum fuit , manibus indignis tentasset aperire , igne inde Iurgente deterrita est , ne auderet attingere. Hunc locum exagitavit Hospinianus e obstrepens adversus catholicos propterea quod Eucharistiam in arca, si ve theca vel armario con

b) Lib. de lapsis pag. 381. e Lib. de templis cap. I.

202쪽

162 De Chr/lsianorum Cludant, nullo extante de his Christi vel Apo, stolorum praecepto. Nos id facile concedimus , inquiunt Cypriani operum editores. In illa Ec clesiae novitate cum illa inter persecutores suos degeret , & in occulto Chr stiani peragerent divina mysteria, locus non erat tutus & certus ,

in quo concludi posset Eucharistia. Itaque distribuebatur fidelibus a ministris, &unusquisque

partem suam deserebat domum , ut communi nem acciperet. Ac postea cum totus orbis factus fuit Christianus, decens & congruens visum est in loco certo & tuto eam reponere, ut ea statim distribueretur sumere volentibus, non

in occulto, ut in primis Ecclesiae saeculis, sed palam & publice & statim, cum quis cuperet . Hucusque editores sa). Sed alterum hujusce usus exemplum sint acta SS. Indes, & Domnae; ad quorum aedes explorandas qui missi fuerane haud aliud reperere b) quam divinae Crucis

guram , librum sacro anctum, nimirum stolorum Deo gratas actiones , cu us praeclarae opes erant duae storeae in nudo solo stratae genero- forum Beatorum Domnae is Indes supellex ,

203쪽

fictile praeterea thuribulum , Iucerna lignea arcula, in qua reposuerant Iacram oblationem, cu us fiebant participes. In arcula pariten concluserat Eucharistiam S. Eudoxia quae sub Trajano martyr occubuit , ejusque secum partem detulit, antequam a militibus ad Christi confitendam fidem Praesidi sisteretur. Priusquam inquit ejusdem actoriam Scriptor a) traderet ultro se lupis agna Christi , brevi mora impetrata prodeundi accurrit in Iacram aedem, referataque illic arcula , in qua divinum donum reliquiarum fancti Corporis Christi servabatur , inde particulam acceptam sinu recondidit se statim tum mi litibus abiit . Locus profecto insignis , quem illustravit Bossuetus b ut adversus sectarios Eucharistiam antiquitus etiam conservatam & acceptam unica sub specie tueretur. De quodam servo narrat Ioannes Moschus c) quod seria quinta in Coena Domini cum sum tam in Ecelesia Eucharistiam in armario domus heri sui

αὶ Apud Bolland. tom. I. Martii cap. XII. n.qq.

posthum. eiusdem. ο) Cap. 79. Limonar. Haec & alia miracula in dubium vocavit Petrus Allixius. Qua de re vide Eusebium Renaudotium in observat. ad Meletii Pigae, & aliorum opuscula pRg. 2Θ7.

204쪽

164 C stianorum conclusisset, ea visa est in virides spicas commutata. Hunc ad morem fortasse spe lant ea sancti Zenonis verba a omnis peraeque unus panis cum ligno datur ad quae adnotarunt fratres Balle rinii ejusdem operum editores haec insinuare Eucharistiam arcae ligneae inclusam fidelibus fuisse traditam , ut sic eam cautius domum deferrent. Ex hoc autem, addunt , sane commodius intelligitur, quod S. Zeno tract. s. num. 8. de gentili viro cum Christiana scemina conis juncto adfirmat: arrepto , rnquit , forsitan Sacri- scio tuo , tuum pectus obtundet, tuam faciem de-Jormabis; capsulis enim ligneis, in quibus Sacrificium, idest: Eucharistia condebatur, ictus &vis ejusmodi facile congruit, ut & pectus o tundere & faciem deformare possint. Quae interpretatio admodum Beriendio placuit, qui eam ex Calmeto illustrare aggressus est. Nec mirandum Christianos ligneis in arculis conservasse Eucharistiam. Id agebant , quod patiebantur eorumdem sane non multae facultates , neque dubitandum pro rerum statu, & conditione temporum instrumenta ac reconditoria adhibuisse digniori ex materia composita , quemadmodum

ipsis

205쪽

iptiis etiam vigentibus persequiuionibus accidisse novimus, male ferentibus ethnicis vasa argentea, & candelabra aurea in Chris ianorum sacris adhiberi , uti ex recitatis Prudentii carminibus e sit manifestum. Ex his interea aliisque modo dicendis, colligas priscos fideles Eucharistiam iis in recondito iis repositam adoras te, realemque Christi praesentiam in eadem etiam extra usum agnovisse ac proinde singularia esse prorsus nostri temporis Protestantium ingenia , qui doctrinam hanc ceu novissimis temporibus inductam volunt, eamque aequas inter caussas ponunt, que is se ab Ecclesia catholica seiunxerunt ca) . Sed frequens paupertas Christ ianorum in causis a fuit , ut etiam in pixidibus , ac vasculis argillaceis conservarent Eucharistiam . Duo hujusce generis ac materiae Romanis cor meteriis effossa mihi communicavit vir de sa-Cra, ac profana antiquitate optime meritus Io. Baptista Passerius, heic Ferrariae Praetor. Quum enim intellexisset me in rem Eucharisticam primorum temporum inlustrationem incumbere

noluit vir plus juxta ac doctus desiderari eadem in re suam symbolam, sed protinus vasculorurn illo a) vide Hadrianum dc Petrum Fratres de Wa

206쪽

iss De Christianorum illorum ectypa delineavit , & scripto, data ad me humanissima epistola, explicavit , ut quid rei essent facilius intelligerem. In primis , ait Passierius, exhibeo imaginem α Turriculae ad protho si magnitudinem expressam , in qua Fideles priorum faeculorum , apud quos pietas ex- tiberabat , sacrae Eucharisiae particulas tinteolis involutas domi servare Isiebant , ne dum instaret repentina persecutio mors beatissima tanto munimine destitutos eos occuparet. Frequentissimum apud iIus hunc usum fuisse covicio vel ex hoc uno , quod in veterum Christianorum eae- meteriis, in quibus saepe vivi latitabant , is mor tui tumulabantur, similium fragmenta non semeIeollegerim , adhaerentibus sve aliquando divulsis lucernis uda adhuc argilia Turriculae aglutinatis, ut perenni lumine aliquis etiam in privatis aedibus honor Usterio tam venerabili tribueretur icum vero tumulari secus defunctorum cadavera consuevissent, non aliter depositum fuisse in Apulis puto tam venerabile Sacramentum , quam in ipsis turriculis fictilibus minime sumptuosis, quas in

ter caemeteriorum macerias invenimus . Haec prae

sens , aliasque , quas huic similes in eruditorumcimetiare biis observavi , itemque fragmenta ,

quae

207쪽

quae apud me sunt , consant ex argasia albicante desuper encausico opere rubricata calcantho ,

plumbo ex cocto , quo familiarissmo magisterio fictilia universa expoliebant. Hae TurricuM edb-pae sunt atque expressae ex rapis Orma , nam meae millimam fervat Ferrariae CL Antenor Scalabrinus bullus Janctae Ecclesiae Canonicus , pietate

doctrina conspicuus . Intransecus vacuae Iunt , superne vero come oraneo opere clausae pari lamelia in concham sinuata, in qua panniculis inmotatum sacrum Christi corpus deponebatur , Iu cernula inferius rutilante, 'geminis aliquando in lateribus amictis, cuiusmodi ex fragmentis apud me demonstratur. Forma quadrata est , ut quodammodo altaris imaginem redoleat , quod ex quadrato lapide, atque unico constare solebat: quae insitutio significatione non caruit nam aliatare Christi imago est , qui lapis angularis anesi latur. Hulluscemodi unum integerrimum habeo Pisauri ex antiquissmo S. Mariae Magdalena monasterio erutum , in cu us fronte crux ampla

excissa es eum Chrisi benedicentis immagine . Hactenus Passetius. His ergo in turriculis primi Christiani panem Eucharisti cum domi servaverunt. Alias deinde turriculas digniori ex materia conflarunt, ct in Ecclesiis collocaverunt , Pro communione infirmorum Eucharistiam continentes, di Christianorum ad eas convenientium

208쪽

168 De Christianorem adoratione, ut Sebastianum Paulium, MabIllo nium , Martentum, & alios evolventi facile constabit. Ac frequentem quidem vasorum fictilium usum penes antiquos Christianos obtinuisse ex eo colligendum est, quod auro & argento saepe destitutae Ecclesiae fuerint, unde iis

in vasculis sacra reponere necessitate urgente cogebantur, quae paratu faciliora essent, cujusmodi erant fictilia; haec enim Fictilia antiquus primum sibi fecit odisis Tocula de facili composuisse luto. Hinc in agapis post sumtionem Eucharistiae celebrari solitis phialas & amphoras fictiles adhibuerunt , uti haee sunt, quae fuere erutae e cryptis & coemeteriis. Narrat Mabillonius a se Romae in Ecclesia S. Anastasiae vidisse calicem , quo in re sacra usum fuisse S. Hieronymum dicebatur , illumque constare ex terra figulina alba, in similitudinem usualis calicis ad potandum. At dubitat vir summus an unquam sacra fecerit Hieronymus . Sed quum a Paulino

209쪽

Antiocheno, inquit Basia agius a ), cujus partes in Oriente praevalebant, fuerit Hieronymus presbyter ordinatus, non video cur a sacris administrandis semper abstinuerit . Quamquam nequidem apud veteres vascula lignea ac si filia contem tui erant. Qtιid autem, inquiebat Cicero b Numa Pompilius minus ne gratas Diis im mortalibus capedines fictiles urnulas , quam filicatas aliorum pateras arbitramur e Sed de his consule Varronem se Iuvenalem d), Martialem

quidem illis veteres fictilibus usi sunt vasis incultu Deorum ligneorum, lapideorum atque fictilium . Causa igitur eorumdem apud Christianos usus merito in eorum paupertatem, ac iniquitates temporum regerenda est. Adorasse porro domi Eucharistiam priscos Christianos dubitari non potest; quum perspicuis ac certis documentis constet etiam cruces ex ligno, aliave materia compositas , vel in parietibus

a) Praefat. ad Thesaur. monument. Canisi

210쪽

r o De Christianorum Ssnavibus depictas, singulari prosecutos fuisse veneratione

Argumento etiam sunt lumina illa , ac lucernulae turriculis adpositae, ut exposuit praeclare Iaudatus modo Passierius . Nec incongrua Eucharistiae conservatio domi facta illi videbitur , qui expenderit quales antiquitus essent domus Christianorum . Totidem procul dubio Ecclesiae erant; nullusque in iis luxus adparebat , quum

eorum multi summa egestate premerentur . Quod

si erant aliqui, ut profecto fuerunt , qui opum copia florerent & honoribus , curabant diligenter, ut aedium ornamenta virtutibus, demissi nimirum animi, modestiae , candoris & morum integritatis , quibus excellebant , adprime responderent . Hinc mensae, specula, tabulae, lecti , vasa , res denique caeterae , quae ad domus cultum , aut familiae usum pertinent , non fastum

ac superbiam redolebant. a Non patiebanturpit illi Christiani domos suas Ecclesiis aut alta ribus vel opulentiores, vel splendidiores esse. a Μamachius lib. Origin. &c.