장음표시 사용
101쪽
postiliat, & ita primis eius illvinitiatio mirabiliter torsitnia homin si, cum videre iit eam tam varias vicissiti id inus referre, & in recipietido & in amittendo lumine suo. Praeterea fertiar etiana dissimili cirrisii, non enli in eo dein modo a terris semper distat, sed iam immitis, iam vero excelsa existens, di ne id quidem uno modo, sed alias amota cces o, alias contigua montibus, nunc in aquilonem elata, nunc in austros
deiecta, &c. Causa autem huius diuersitatis est s de illuminatione enim post dicemus) quod sphaera Lunae constat ex
102쪽
cliuersis circtilis, qui neque stiper uno centro descripti si intined eodem modo circumferuntur, sicut patet ex Taeotica Lunae, cuius exemplum hic posuimus. Circulus exterior G H I Κ vocatur deferens auges. Interior C D E F vocatur deferens centrum epicycli. Partitis vero vocatur Epicyclus vel deferens corpus lunare. Ex habitudine autem liorum circulorum textus hoc modo exponendus est. Iam vero humilis, scilicet in augis opposito existens, ut in E. Iam vero excelsa, videlicet in auge, ut
in C. ne id quidem uno modo, sed alias amota coelo , scilicet, cum est & in auge deferentis, & in auge epicycli, ut in C. I inea enim ducta ex B, centro terrae in C, es longissima. Alias contigua montibus, scilicet quando est in augis opposito & deferentis re Epicycii, v t in E. Linea enim B, L, estoninium breuissima. Nunc in aquilone olata, scilicet sitiando est in augis opposito & deferentis & Epicycii, ut in E. Linea enim B, L, est omni una breuissima. Nunc in aquilonem elata, scilicet quando est & in signis aquilonaribus, &in maxima latitudinc aquilonari. Idem & de Austrina mundi parte intelligendum est. Addit in fine huius loci illustre
de ingrati tu clisae nostra erga doctores harum a tium, quia certam rationem ostenderunt hominibus motuum corporum coelestium , illa ai scriptis posteris tradiderunt. Nostri vero, inquit, desectantur magis aliis curis de
studiis, videsicet de bestis ac caedibus: studia enim, ut ille
Hoc est, quia Lunae circulus est breuissimus, bretiissimo etiam ambitu circumuoluitur : nam in a . die biis &tertia diei parte peragit eadem spacia, quae Saturni sidus abiissimum so annis. Hoc est, quemadmodum Saturniis integrana reuolutionem in Zodiaco conficit in triginta annis, ita Luna eundem circulum peragrat in ri. diebus. Addit
causam, quia, inquit, est cardini proxima, hoc est, centro G a mundi.
103쪽
mundi. Proponaturaliqua coniunctio Solis &Lunaeisi prin cipio Arietis, Deinde Luna digressa a coniunctione itersi ad principi uin Arietis redit post et . dies : quia vero hoc tempore Sol etiam digressus est suo motu i loco coniunctionis, nam interim dum Luna redit ad principium Arietis, ipse secundum ordinem signorum emensus es spacium
a G. graduum & 36 minutorum, quem arcum donec iterum Luna excurrat de assequatur Solem, fere absumuntur dies duo, fiunt dies v : cum tertia diei parte,-quantum temporis est ab una coniunctione ad aliam. Textus etiam hoc modo legi potest: Deinde assecuta Solem biduo, remoratur in coitu,& cum tardissime a tricesima luce rursus ad
easdem vices exit. Vocat autem eam magistram omnium quae in coelo pernosci potuerunt, iupter velocitatem motus ipsius. Vnde etiam Ptolemaeus per Lunae locum inuestigauit loca stellarum fixarum, & rursum per illa Planetarum vera loca. Unde recte magistra appellari potest eorum quae in coelo cognoscuntur. Ea quae de Anni diuisione sequuntur, in praecedenti capite exposuimus. Plutarchus in vita Demetrii citat Sophoclis versus de varietate mutationis Lunae valde
(Solis fulgore eam ut reliqui,&c. o
Dd illumi- Hic locus est unus ex praecipuis, qui in hac sphaerica tranatione& ctatione inprimis diligenter cognoscendiis est, videlicet de h. schematismis Lunae ad Solem, hoc est, quae cause lumen Lunae tam diuersis vicibus varient. Plinius respondet simpliciter, lumen Solis in ea lucere, quale inrepercussit aquae volitare conspicimus, hoc est, quemadmodum in aqua dc
reliquis diaphanis corporibus, radii solares resplendent,
104쪽
eodem modo in Luna ex reflexione radiorum solarium lumen excitatur. Aggregati enim in hoc corpore sparguntur at diffunduntur veluti in denso medio, cuius tamen materia sic disposita est, ut radios recipiat, no tamen tranc mittat. I unam enim corpus sua natura est opacum, atque alieno tantum non proprio lucet lumine, si enim proprio Iuceret lumine, tu in Eclipsium ratio non constaret, quae ostendit Lunam eclipsari quando radius solaris ipsam contingere nequit, propter aliquod externum obstaculum. Itaque causae diuersae illuminationis Lunae quaerendae sunt, Primo ex habiti idine Lunae ad Solem , hoc est, corporis Lunae meis
opaci ad luminosiim: Deinde vero ex diuersil positione illorum qui ex terra intuentur in Lunam. Si enim Luna eodei utar i modo se haberet ad Solem, & nos eodem modo eam intueremur, eodem quo omodo illuminata conspiceretur.
Quia vero accedit ad Solem, dc rursum discedit ab illo, necesse est has varias vices accidere. Constat autem semper illuminati illam superficiem corporis uanaris, quae Soli obuersa illius radio ex aduerso recipit. Vnde patet quod semper medietas Lunae est illuminata, quae videlicet in Solem prospectat, altera autem, quae illi aduersa est, semper manet obscura. Propterea etiam in coniunctione nullum lumen cernitur: superior enim superficies nobis auersa tantum ast illuminata: neque est tanta vis radii, ut uniuersum corpus lunare transire possit, quemadmodum euidentissime ex eclipsi si causis demonstrari potest. Lunare enim coopus suppositum ex diametro Soli, tanta vi illius radium recipit, at 3 intra sese conclusum retinet, ut nihil luminis ad nos demitti possit: ergo necesse est non totam lunam essedi a phanam alioqui enim tanta vis radior si illam transiret. Est it ad materia lunaris globi i Deo architecto uniuersae creaturae hoc modo disposita, ut tantum dimidia pars globi illuminetur, quae est ad Solem obuersa,&quae radium recipit,reliqua medietas semper manet obscura at d opaca Maeritur iam quaesit causa diuersitatis apparentiarum,
105쪽
Cetuis db & diuersarum figurari mi Luinae, quod videlicet aliquando corniculans se ii falcata, ali iii aiado dimidiata, aliquata do vero plena conspicit tur, cistia tanaeia iam dicit mi sit semper i. a. ditia idium globum iri Solena contier sima illii minari: qtiare crgo non sena per dimidius globiis J nobis conspicit tir
Se in per aute mi tui S medietate de corpore Lunae intuemur,iauerstitium cnim nostrorum oculor tum mimis fit dimetiente corporis Llinaris, it ad tantum nobis semper de Luna in plenilunio videtur, quantum basis pyramidis visualis de illa late dietate abscindit, vel quantum basis pyramidis illuminationis commune habet cuni bali pyramidis visionis pRespondeo: Causam diuersitatis apparentiaris esse radiunxviiiiuum oculi in Lunam incidentem, qui sena per tantam partena illuminati orbis Lunae complectitur , quantam radius incidentiae contingere propter tumorem globi terrae potes . Eius rei exemplum in priore figura proposui, qia amsi quis recte intelligere cupit, ille collocet dimidiatam sphae-rujam ex cera factam supra Lunae orbiculos, Ac eius dimidiam partem, quae in Solem vergit, pingat colore albo, alterana medietatem nigro, quemadmodum hic in figura videt depictos, illo sci collocet sicut in figura collocantur, ita ut alba seu illuminata pars semper versus Solem vertatur. Deinde ducat ex centro oculi B tria fila, quorum duo contingant il lateribus partem illuminatam, tertium vero superiorem partem stringat , quae fila ostendunt quantum conspici possit,& pulcherrinae has vices illuminationis oculis subiicient, quena admodu etiam aliquo modo in plano idem ostendi potest, sicut lineae B F, & B E ostendunt, quantum oculis de parte Lunae illuminata in hoc situ sui circuli conspici possit: item B G, & B H in alio situ,
Qti aeritur, quare linea incidentiae, hoc est, quae de te minat partem illuminatam Lunae visam a parte illuminata Lunae non vita, alias circumscribat lumen Lunae linea incumua & arcuati, ut quando corniculans conspicitur: aliaes vero
106쪽
recta linea, ut quando in quadraturis dichotoma conlpicis tur 3 Respondeo : Lumen in Luna sen i per a circulari linea
terminatur versus Solem inesinantem, propter globi co uexitatem ais propter angulum acutum, quem intersectio axium constituit in illo arcu, qui ad Solem dc ad nos vergit: sed quia siphaera procul conspecta videtur esse plana, &maxime illa parte quae nobis est obuersa, unde haec linea non semper arcuatis a nobis iudicatur, ut quando est in quadraruris vel prope, quando desinit esse Faeli is ni siue falcata, at iam facta est r.μιν. In hac enim habitudine nos hanc lineam arcualem separantem illuminatam parto ab opaca, iudicamus esi lineam rectam, non enim magis ad superiorem quilmad inferiorem partem inclinate aequi- distat enim haec linea ex omni parte lineat perpendiculari, ex centro visus eductae, id quod in aliis habitudinibus sui circuli nusquam accidit, ut quando est falcata seli corniculans, tum haec linea oblique incidit: oculus enim tantu in extrema conspicit globi illuminati, quae ex inferiore loco
illuminata partis nobis obuersa sunt. Praeterea axis illuminationis incidens in centrum Lunae aligulum rectum constituit, unde delinea intersecans recta esse videtur. Idem ad
oculum ostendi potest in sposita figura, si dimidiata sphaerula collocetur ad Luinae orbiculos, quemadmodsi dictum est. & fila educantur ex centro oculi, quae lineas incidentiae determinent. Qtiando vero distantia Lunae a Sole quadrantem excessit, tum Luna tumida & utrinqs gibbosa comparet: angulus enim intersectionis est obtusus, hoc est, prius axis illuminationis orbem Lunae secat, qudm ad eius centrum perueniat. In oppositione vero, cum visus noster est quasi medius inter duo luminaria, tum Luna pleno orbe cernitur, quia medietas illustrata cadem & Soli & visui nostro simul obuersa est, & tota visionis pyramis incidit intotam pyramidem illuminationis, ita ut nulla communis sectio hat. Simili modo postea decrescit. Albategni cap. I. docet inuenire digitos illuminati orbis Lunae, singulis die b. G mensis,
107쪽
niensis,& variationem arcuuin itiminis in instrumento iii hunc usum fabrefacto claro ostendit, ex quo reliqua studiosi petant. Dictum
108쪽
Dictum est de causis visi uersalibus alcue regia laribus illimi inatio itis Lunae, quae crescere dicitur a Sole discedens, propterea qtiod radii solares eam tunc ex inferiore parte, quae ad nostrum coiispectum obuersia est, contingere postastini: atq; laaec incrementa ac decrementa regulariter propter motum vitiusmi urninaris iniuo circulo accidunt. Sed cum propter diuersias causas Iurninaria irregulariter in oveantur super mundi centro in sphaeris proprijs,& etiam propter diuersitatem illorum, qui ex superficie terrae Lunam intuentur, necesse est: ex hac dissimili habitudine maximam illuminationis varietatem existere. Cum enim causa illuminationis Lunae sit, quemadmodum dictum est, radius solaris illam contingens non tamen transiens,&radius visuus in globum Lunae illuminatum incidens, sequitur propter diuersam habitudinem haruna linearum contingentium de incidentitum militipliciter variari lumen, & per consequens
aliquando plus aliquando nilnus de illuminata & visibili parte globi conspici. Vt in quadraturis existens Luna non semper eodem modo conspicitur, sed pro ipsius diuersa
habit fidine aliquando magis aliquando vero minus dimidiata existit. Has autem causas particulares illuminationis
breuiter annotare tantum volo, explicationem accuratioresn requirant adolescentes ex Theoricis. Prima, Eccen- Causae par tricitas Lunae, quae eam & propinquiorem de remotiorem lictitares ad centrum terrae, & per consequens etiam ad centrUm vi-
sus reddit. Secunda, Diuersus situs centri visus in superficie iij. . terrae, ut O rientales & Occidentales, qui amphisicii sunt, eandem partem Lunae & in eodem coeli loco illunainatam diuersimodd contuentur: aliis enim maior aliis minor pars illuminatae Lunae conspicitur. Eadem diuersitas accidit liabitantibus in diuersis climatibus, siue sub eodem siue sub diuersis meridianis constitutis. Tertia, Eccentricitas Solis demotus augis ipsius. Quarta, Diversi motus orbi mi particularium Lunae, ut deferentis centrum Epicycli, deserentis corpus lunare, & deserentis caput & caudam Draconis.
109쪽
Quinta, latitudo Liuiae, & s quae sunt aliae ex his quae diximus, tacite liuelligi ac colligi possunt.
Permutationes autem Lunae, quas Graeci it my , id est, apparitiones seu transitus vocant, his nominibus appellantur. Tettio die e coitu es α uno, ut, id est , corniculans seu falcata, lioc est, in cornua curuata. Vnde & Plinius vocat lunata conchylia, & luna tunicalceu in . Septimo oc at diecst 1 gr. vir , id est, diuidita seu dimidiata. Undecimo & 18. die est silio, ueror, hoc est, sinuata in orbem. Inde id est, plena, ut die I .& is. Postea eodem ordine iterum decrescit, donec ad coitum lati coniunctionem peruenerit, quem & interlvitium, seu notiti unitam, Virgilius & Plinius Silentia Lunae appellant, Graece rugone vocatur
Pontanus has Lunae vicissitudines his versib. describit istuantumcunq; ab Apollinis igne recedit Hoc magis ipsa sitam fundit mortalibus ignem.
Cornibus auratis primum, mox'onte refulget, Iam media, medium coeli dimensa volumen. Atq; hinc obliquos Multus, turgentiaq; ora Octe refert, tandemq; Tago digressa meatu Exarsit Solem contra, plenos coruscam Orbe corum, aluo totum caput explicat auro,
( Sidera vero haud dubie, &c. J
Postremus locus in hoc capite est de Maculis Lunae,
quas Plinius ait clie notas terreni humoris attracti a Luna. Et quanqtiam graues v terum disputationes extent in unisi' sirm de hoc loco, an vi caelicet sidera afficiantur exhalationibus terrenis, a 3 inde etia in naturae & temperamenta ipsarum misceant tir, tarnen quia constat coeltim esse diuersiim quiddam ab elementari natura, non enim vices mutationu quae in elementis existunt, recipit, sequitur etiam
non ali ab elementis: Omne enim quod alitur, a filo simili alitur. Est autem materia coeli, siue sit aer siue aqua, sic
110쪽
perpurgata Se depurata, ut omnino milliim elementare aliment titia desideret. Nihil tanten prohibet, quo minus vapores ex ter caec aquis sublati etiani ad coelestia corpora
erantur. Ait a Iitem illa prostia natura alterent alit mutent,
non satis asturmare ausim, tametsi Ptoletnaeus id affirmare videatur, sicut supra de Saturno dictum est , & de Luna sic
Relinquamus itaqtie iudicium , veluti de re obscura &dubia, doctioribus, dicemus autem de maculis quae in Luna conspiciuntur. Plinius in hac re, ut in plerisque aliis, Epicureorum dogmata secutus, ait stellas ignes esse sa-grantes & ardentes in coelo, qui ignis quia requirit alimentum aut pabulum, pingues exhalationes e terra edueit, ex quibus alitur. Quia autem Lunae ignis est caeteris imbecillior atque languidior, ideo non sena per otiane aliment timattractum absumere potest, sed illud uiplurimum crudum& inconcoctum relinquit, quod deinde macularum notas efficit in Llinari corpore. Haec autem sententia non est firma, seqtieret tirenim aliquando maiores, aliquando vero minores, interdum etiam millas comparere in illa maculas. Item plurimas comparere maculas, quando Exiguo igne arderet, de paucissimas quando plurimo, ut in oppositione: quia vero contrarium accidit, ideo alia ratio macularum quaerenda est. Luna mutuatur lumen suum a Sole, id quod ex illuminationis varietate cernitur: Auia vero Lunae corpus non undiqua aequabile existit, sed alia parte densius, alia vero rarius, ideo lumen in ipsam incidens non eodem modo di landitur: partes enirn rariores ac puriores integrum ac plenum lumen, partes vero densiores obtusius lumen reciapiunt. Maculae itaque nihil aliud simi nisi accidens quod- M. ulaedam corporis lunaris propter lumen transfusum in corpus quid Lunae non aequabiliter transitici dum, nam partes densiores corporis lunaris minus transmittunt lumen, ideoq; ob