장음표시 사용
31쪽
i nihilo sesicluS operamponunti primum enim priue um virorum sceleribus, & temere factis narrantem blauiiri necesse est: tum vero de re publica ita disputandum v nusquam veritas moderatorum errata prodat si suco v Itium aflcrimus veritati ,aut eorum supercilio gesterriti, qui urbibu praesunt, in procerum malefici is com niuemus, Vopiscus merito iras itur noo iri a pronvicte, ln-cte a stirmat neminem eorum, qui scripserant, non aliquoi vendacio fidem corrupisse; facit vera dicitis fidem, ad Liuium, Splustium Taςitum ,. Proguin lauiusce criminis insimulat: quin etiam propositis corundem loc mendacia indicat. Mihi autem facilior scribendae la istoriae ratio. ne prorsus eiusmodi negotium eripit; neque enim Principum arca 'is interesse, nQn Ilagistratuum impui peccantium con silia damnare si aut popu- Iares turbas, S imperia fortunae vicibus iobnoxia referre iuuat. Quamam propagandi imperil libido regum animos incendat ad martem: quis foedera percutiat, aut violet, quaerere nostri consilij non est. Nusquam hic Macedones , vel Persae: non Spartacus, aut Sylla ι siligula pacata sunt , S.,incruenta. Igitur, quae Ialiorum ingenijScrucem figunt, cum sunt praetermittenda, facilein viam sternunt adscribeodum. Illud sane, quod ij, qui annalium monumenta persequuntur, proponunt animis, d esse in hac librorum luxuria haud potest; habebun nimviri principes, ouod imitentur: certe in amplissima Insubrtim Bibliotneca musarum amorem discent quam ornauit studiosa magnificentialiterarum. Caeterum noua scribendi supellex alliciet fortasse magis animos, praesertim cum antiquitatis rudera effodienda non sint, quae altius ubdita alienant legentes, ipsius vetustatis fastidio, ne annales, ct commentarios iam diu cum carie pugnantes de scribentis fide interrogem. Opus enim seculis omnibus
32쪽
hus admirandum nostra aetate contigit, quod urbis fa- ι . . mam,&scientiarum opes auxit; tam breuiautem tem poris spatio in eam magnitudinem creuit, ut iam terris
omnibus sit miraculo. Huius vero historiae prouisaoani Rhi in ACardinalis Federicus Borromaeus Bibliothecae conditor mandauerat Fortunato Raulio Ambrosiani Collegii Alumno: verum is, fatis incoepto obluctantibus, auth ris, & posterorum desideria est stus ratus. Iosephus Ripa- montius.&Franciscus Rivola, dum aeta Federici in annales suos retulere, pluribus Bibliothecae Ambrosianae originem, paucis incrementa descripserunt . Iacobus Philippus Opicellus libellum de Bibliotheca Ambrosiana vulgavit: sed ipsa tantum primordia, ecquae initijs sunt
proxima, recensuit. Nos candide originem, & statum Bibliothecae scribendo prosequemur. criptorum, & t hularum fide. ac testimonio: ne monumenta patria, ut plerique solent, ciuibus consecrare, exteris amplificare
rexerat Gaspar Vicecom es Mediolanensis EccIesis
Antistes cum Clemens VIII Ponti ex Maximus Ambrosianae rei Cardinalem ridericum Borro-marum praefecit. Recusauerat quidem excelso animo hin κή..L--a..norem allum Federicus: verum Philippi Nerij viri Sanctis-- Gib.,.smi, qui ardinalis conscientiam moderabatur, hort ' 'V tione permotus ab ea sententia decessit. Depinxerat nimbrum cogitatione Episcopales curas, quae bene gerendi munneris oscia consequuntur: tum vero recens in Omnium oculis fratris patruelis vivendi, regendique disciplina, ipsa etiam aetas,.ut ei videbatur, immatura scum annum trigesimum, &,alterum ageret) ab honoris maiestate Borromaeum submouebant. Vicit tamen pudorem ratio,& Pontificis Summi imperium: atque ab ipso Cle-ρ - -- A a mente '' '
33쪽
Riu ia si mente inauguratus Ambrosianum honorem capesIittit.
' Inito Pontilicatu maxima quaeque animo complectica: pit; ad haec literatus ipse exosculari literas, earumque - ausa sese in solitudinem frequentius abdere. Hanc siquidem amabat unice : eratque iucundissimum, cum se ab urbanis negotijs vindicaret oca sola incolere ad scri-- bendum, meditandumve. Incessit inde animum ponendae eremi cupiditas ue quamobrem scriptis ad Pontificem Maximum literis potestatem illius excitandς exora G. M. Ared. uit, eamque Camaldulensium legibus formare statuit. Architectus fuerat instituti Romualdus Rauennas, cum a. in Apennini verticem euadens, ad annosas, procerasque, abietes meditabundus substitisset in campo, qui ab herili nomine Malduli diceretur: isque Maldulus in agendis feris obuius forte faetias Diuo, campum illi dono dedit, seseque Romualdi sectatoribus adiunxit. Hic eremus condita, atque ex gemina voce una coaluit, Camalduli appellata. Accenderat fortasse Cardinalis animum aemulatio; Camaldulensem enim eremum Sanctissimus Caro αὐ .dinalis Carolus Borromaeus adamarat impensius, atque ρ ρ ' eo seccssu delectatus cauestibus addixerat animum : &, Cardinalis Gabriel Palleoltus, qui D. Carolo usus fuerat amicissimo, Camalduli hospitalitios lares Bononiensis Ecclesiae Archiepiscopis excitarat, si illuc otij, pietati sue causa vellent diuertere. Sedem certe eremo Fodericus ibi statuerat, ubi ornatae postmodu Diui Caroli aediculis
rupes Aronensem montem arce ipsa validius muniunt. ι...is Attributus etiam a conditore census est; copiam fecerat Clemens Octavus, ut ex opulentissimis reditibu, Colle-- xij Borromaeorum s hoc enim nomena conditore Car
impositum sedi, quae substructi regio sumptu Ticini
est) sex millia aureorum num um adimerentuΓ, eaque erigendae eremo cederent. Igitur missitatis literis erem
34쪽
colae Pontificis voluntati seruiebant. Arsenius cinnobita e,i promiserat Cardinali, Bre ut Paulus Praesectus totius ορο ι-- dinis Mediolanum Camaldulensis familiae antesignanos duceret duos. Angelum videlicet & Aegidium, quorum auspicio inciperet institutum. Rursum idem Paulus Ca-maldulensium Antistes Fauentialiteras miserat aci Caris .m μυ- .dinalem de Anselo Mediolanensis eremi conditore ; s. mulque selicite cauerat, ut omnia ad leges Benedi tinorum dirigerenturi ad haec rogauerat, ut med ijs in
lucis, qui totam eremum tegerent, cellulam sacram excitandam curaret, ac ex tabulatis ad coenobitas recipiendos cubicula, ne degerent sub dio: illudque esset contra imbres. dc Iouis frigidi inclementiam munimentum,dΟ- i , nec ingens postea substruetio iustae eremi, & coenobii speciem faceret. Hic operis ardor sensim elanguit: nec inconstantiae vitium , sed molis alterius cogitatio immutauit propositum ue etenim magistra grauissimae cogitationis dies est: nec pudet coninia damnare, cum ratio consilium emendat. Reputauerat animo Federicus er mum solam, eremique Gisciplinam : abditam illam intra siluas vivendi seueritatemvrDanis moribus minus profuturam intellexerat: esse praestantius, quod Ecclesiae iret usui, & seculi iam non sua vitia serentis audaciae, atq, haeres luis in morem grassanti obviam eundum; reuocata mystarum vitam ad numinis cultum patruelem CarΟ-lum : facturum se utique operae pretium, si eandem famistimoniam seruet, immo ex equo veluti Troiano mili-tra euocet , qui haertam exarment; id impetrari posse, si literas sacrorum hominum decus tueatur, & Regiam aliquam sapientiae extruat in urbe: hoc musarum, & literatorum contubernio Religionem.& bonarum artium studia adiutum iri plurimum. Quae diu agitata mente Cardinalis, placuere postmodum: sicque mutata voluntaS. atque
35쪽
atque a solitudine abducta ad literas . Hanc Federici voluntatem probauit Pontifex Maximus, de cuius sententia
Annis 16oi,3t dicemuSopportune. Inde Borromarus meditari Biblio
thecam, Collegiumque; atque hoc uno consilio Principis animus struebat, excitaturus fortasse veterem famam urbis, cum, Mona Archiepiscopo, Bibliotheca publica chues ad scientiarum otia inuitaret. Porro frustra est Be-ia diuis . A yerlinchus, qui Diuum Carolum parentem operis. Fede.
humanr imu ricum amplificatorem fuisse tradit ue nam aream hanc Bi-clio Mea, hliothecae insederant, cum moraretur in terris Carolus, aedes ciuium multae, ac gymnasia Taberniana: tum vero, set j. - tabulae omnes, & superi lites aedificationis testes peregri-m p ---3 no scriptori refragantur. Igitur exquisiti codices sacri profanique, barbarae, latinaeque linguae, autographa, membranae , ex papyro, & philyra , nam descripti codicta minime vulgares sunt, nec in plebe vilescentium libro rum praestolantur emptorem. Etiam cum Romae mo. - 'raretur Federicus, instruxerat Bibliothecam , maximamque librorum vim collegerat undique, animo sutura proinuidente. Eius rei argumento literae sunt Roberti Bellarmini viri doctissimi admonentis Borromatum de Francisco Pilaro homine Gallo ι namque id Cardinalis quaesi, uerat a Bellarmino,& cognouerat plura Conciliorum
α--z volumina apud illum Lutetiae Parisiorum seruari , eaque descripta, & vetustati erepta ι immo & tabulas legimus
tanti apparatus indices. Ante om nes Octauius Boldonus Ambrosianae Bibliothecae scrinia ditauit ue eius quasi anathema exterorum haec inuisentium oculis subijcimus duplex literarum autographum, quas ImperatorTurcarum Baiagetes ad summospontifices Innocentium Octauum,& Alexandrum Sextum exarauit; character epistolarum nitidus satis,&humanior, quam ut a tyranno proficisci potuisse videatur. Nomina plurima , & commentitiar
36쪽
magnillidinis tituli frontem literarum limplent: salus dicitur, tum ossicia, & studia humauitatis istolas commendant, de claudunt: Elementares autem notae graecis formulis firguntur. Per eas vero literas Baiaeetes do- λήν no miserat Innocentio lanceam, qua unus militum transb Tuerberaujt Seruatoris peetus: ut eomun e desiniret Pon- π' i' ' 'itificis animum cum Zigimus frater, ipsius Baiaetetis Romam abductus suisset in vincula VPostquam autem satis instruxerat totam molem Cardinalis . confiij sui ratio- - , nem Pontifici Maximo probat: immutatam videlicet mentem docet,neque se iam eretnicolas, sed literatos homines in spem seruandae Religionis quaerere. Sedit ea cumra Clementi VIII., literςque ad Bonomarum missae, haec Anno iεο4 8. summa : commendare se consilium Federici de conden-' .da Mediolani Bibliotheca . ea nolle rata, dc firma esse,
quibus Camaldulensis eremi institutionem probasset aac proinde addicere se huic operi sex millia aureorum
mimum Olim attributa eremo, & mandare se, ut eamdem , imminuto reditu Ticinensis Collegij Borromaeorum, in molem Ambrosianam erogarentur. Haec Pontiscis munificentia; & animus stimulauit Federicum ardentius: atque palam profiteri sua studia, &jcommunidicare cum eXteras coepit; & quamquam domesticam Bi, bliothecam summis opibus apparasset, ingentia tamen cogitati, neque ipsa fortasse Ambrosiana moles satisfecit. Habiti in consilium literatissimi viri: scripta: ad unum-q uemque laterae , di ab omnibus responnim perhuma ariter . Quaerebantur potissim sim graecorum , latinorumque codices descripti a librarijs, antiqui, semesique, eo ditior supellex, quo vetustior, illa vero conquisitio
apud Calabros, Venetos. Germanosque fiebas ope AntΟ- εω ID. ., .dni j Aquinatis Episcopi Sarnensium; Iacobi Barot ij, dc et Marci Velseri . Pari studio contendit Franciscus, Ciuis δ' h
37쪽
Mediolanensis, Franciscanar Cucullatorum iamiliae vir,
cum Placentiae moraretur, namque Ferrariae rem transegerat ita, ut Biblia hebraicis literis exscripta magno etiam Rimptu redimerentur, quae olim Clementis Octaui oculis ad spectaculum, miraculumque suerant oblata, cum illuc ad urbis imperium capessendum se contulisset. Alius item Bibliorum codex septingentis ante annis exaratus proponebatur venalis: dc Dominicus Hierosolymitanus. Ex tis Vis 3-- nultu in Italia tota eiusmodi codicem esse assirmabat, nisii. apud Ducem Vrbinatem , porro haec Biblia esse Mantu apud Hebraeum quendam salis redemptorem: pretium plusquam tercentum aureorum num um fore. In hoc certamine ossiciorum eminuit munificentia singularis
Pauli Garexij, is enim cum Dominicano Ordini in Prouincia Insubrum praeesset, dono dedit Cardinali paginas duas autographas Diui Thomae Aquinatis contra ethnicos, decerptas ex codice, quem Bergomatum Reli- io exportatu Neapoli anno MCDIU. intulit in Aedem Dominicanorum. Has autem paginas Augustinus Calaminus sacer Quaestor Mediolani iussus a Garexio traditi , , I dit Borromaeo . Tantam Federici curam interpellauit ' Clementis Octaui Pontificis Maximi funus : itaque ad ' comitia profectus creandi Summi Pontificis causa, Ro. mae paulo opinione omnium Iongius substitit. Nam Leo Vndecimus hunc Pontificem it Ia comitia renuntiauerant) cum vix summum totius Ecclesiae honorem iniuisisti, rursus ad interregnum cotinuatis prope funeribus res Romana redijt; eoque sublato Pontificatum Maximum obtinuit Paulus V. maximo Ambrosianae Bibliothecae hono , atque compendio. Reditum in patriam est, nili loque segnius res curata . Augustae Taurinorum Ioannes ziz α; Franciscus Rantius consilium Federici indicauerat Allo- imi ian. brogum Duci: cuius ut adhuc animo Caroli Borromaei
38쪽
sanctimonia obuersabatur, ita in Cardinalem Caroli patruelem studia sua omnia facile conferebat. Commendauit magnificentissimis verbis illius propositum: mandatumque. ut Federico aliquot antiquae epigraphes mitterentur. Ex eadem urbe Metamorphoses Ouidianae vetustissimis exscriptae notis, alijque codices magni nominis. & sumptus Mediolanum transmissi. Eodem tempore Iustus Lipsius,scriptor eruditissimus, Bibliothecς er gendae consilium probauit: eamque structuram maiori r is, amemolumento futuram dixit, quam in nas domos 'fast giata Pario stice palatia . Comparandi autem libros curam gnavi homines in se receperant, ad quos literas dederat Cardinalis, nimirum Bartholomaeus Georgius Mantuae, Iacobus Barotius Veneths, de quibus antea scripsimus. Et quidem a Barotio acceperat Cardinalis lemmata orationum Diui Ioannis Chrylostomi quae amtiquissimis voluminibus continebantur; ex quo Itidem Barotio intellexerat libros graece scriptos Byzantio dela tos Venetias fuisse,sumptuosos nimium, ideoque chariores Cardinali, cuius magnificentiam sumptus magnitudo vehementius incitaret. Regio Lepidi Camillus Bo-RU- sitis tertio Cal. sextiles exemplaria permulta deserenda Borromaeo curauit. Erant vero autographa Caroli Si gonij scriptoris clarissimi, archetypum Annibalis Cari, quo Italica lingua rhetoricas Aristotelis institutiones donauerat: ad la aec latini commentarij in Porphyrium membrana descripti. Duo pariter hoc tempore Episco- pi Ambrosianae Bibliothecae commodis seruiebant: Marcus Cornelius Patavinorum Praesul de quaerendis hebraeorum labris erat maxime solicitus: Raphael Zacynthi, &Cephalentae Episcopus per epistolam secura ' cnM 'turum promiterat, ut libri omnes exquirerentur, quot,
quot insulae illae seruarent: donoque dederat codicem '' -
39쪽
Iui de Illustrihus Ecclesiae Scriptoribus , in de hue codice
Federico, in quo graecis literis exaratae fuerant orationes Leonis Imperatoris nondum typis vulgatae. Haec exterorum hominum munificencia: par ciuium . Coenobitae Cistercienses aerarium sanctius Bibliothecae ijs opibus auxere, quales ne Vaticanis quidem scrinijs continentur. Cum enim librum philyra contextum tot urbis casibus eripuisset sortuna, ac veluti Cumanae vatis codices in Ambrosiano Coenobio condidisset, Monachi tradidere Borromaeo, maiori nescias munificentiae, an muneris pretio. Vtrumque profecto magnum; nam abhinc annos mille & trecentos exaratus codex antiquit tem Iudaicam a Flauio Iosepho traditam latino sermone narrat, descripsit autem singula in cortice Rustinus Aqui- .leiensis, Diui Hieronymi aequalis . Literae eminent adhuc toto opere, nec alicubi blattam senserunt ue quod autem maxime mirere, magnificentissima Mediolanen
sium Bibliotheca unicum librum suis in forulis seruat. Porro illud autographum delatum ad Insubres suisse ab Attila, postquam euertit Aquileiam , conijcit Puricellus:
neque eam coniecturam sutilem arbitramur; nitethberargenteis umbilicis, ac praefert titulum tantae munificentiae testem. Eadem apparandae Bibliothecae cura, pro
cedentibus annis, sequuta est Federicum: nec Principem cogitatio eiusmodi dimisit, nisi cum rebus humanis est exemptus; his vero stud ijs ferebatur Cardinalis etiam ad extremas superi maris oras. Corcyrae totius officinas diligenter interrogauit Vincentius Archiepiscopus quam quam & alio loco conquisiitio Corcyrea fastis Ambrosianis addet plurimum in sed temporum magis, quam pelagi lcmpestatibus plura volumina perierant. Acturum se
tamen peri iteras idem Antistes memorabat cum coenΟ-bitis Epiri: ut, cum ibi primum desaeuijsset pestis, libri
compararcucur' seque eande operam is insula Lacynthi
40쪽
pIῖLIOTH. A M BROS. LIB. I. II adhibuisse sed ne libellum quidem expiscatum. Apud
Corcyreos cum spes omnis decolla sset, affulsit alibi. Bu- Pr hiemi Ioannes Stephanus Ferrerius Vercellarum Episco
uocabat in Italiam, antequam iter ingrederetur, obtule- z. r. rat ultro suam operam Cardinali, librosque se omnes, quos vellet, delaturum spoponderat. Ipsi etiam cucubia tar familiae homines Franciscant, qui Genuae moraban- ε,tκ tur, licet rerum omnium egentissimi, has opes librorum prodigebant: & Bobiense Coenobium Benedictini ordi- κν, s. 'nis librorum spem fecerat, quos deinde munifice oblatos ata' 'Τ accepimus. Adeo nemo se in ossiciorum certamine vinci patitur, si paulo humanior sit. In hunc fere modum 1ensim supellex libraria ditescebat, auctarium nobilius
paulo post acceptura. Ingenti enim incremento rebus Aa auctis, decus aliud desiderari videbatur,& ornamentum ad tuendas potius literas, ouam haec praesidia literarum . Hactenus multos esse intellexerat condator BOrromarus, qui thecas libris refercirent, nullos nisi Deus praesentiope respiceret musas) fore, qui libros scriberent ad im. pleiadas thecas: hanc copiam variorum codicum etiam a priuatis hominibus iactari, proponi prctio, & blattis in- . terdum esse ludibrio, quibuscum in seliciter versentur: maius aliquid excogitandum, quod magnitudine sua OmneS, minime vinceret Federacum: secum iam inde rationem iniuisse quemadmodum debacchantem haereticorum audaciam cohiberet: eadem homines literarum negligentes posse conciliars musis; tot malis praesentisI, mum fore amuletum, si virorum sapientum coetus cogeret : fieri utique bono publico, cum ingenuis artibuS mystar excoluntur; scientiarum autem Gisciplinis excultos Bibliothecae Ambrosianae emancipandos,ubi necscribe-tium, nec scribendi exempla desiderentur: Seminarien-B a sem