장음표시 사용
191쪽
In stationibus vero primis & altitii dinem stibi
re, &c. hoc est , Planeta existente in prima statione fit deinde retrogradus, & descendit non linea recta, neque in obliquum , sed conficit segmentum circuli, donec in tali centro epicycli situ fiat infimus, quod segmentum est semi-
arcus retrogradationis : cumue hoc segmentum conficit Planeta, apparet velut subeat profundum aeris, unde Plinius dixit eum in hoc loco subire altitudinem. Tertia sententia exponit quosnodo tres superiores ab exortu matutino adiiciant suis motibus, sunt enim directi adhuc: cum ad stationem primam peruenerint, fiunt re trogradi, altitii dinemd subeunt,quia ratione epicycli centro terrae appropinquant, Quomodo autem catita latitudinis & ortus matutini in tribus superioribus sint coniunctae, non facil8 dixerim: est enim obsci ira & perplexa ratio. sed dilucidioris doctrinae causa, ponamus alicuius trium superiorum centrum epicy.in umbilico draconis existere, ipso Planeta ortu matutino oriente, in hoc situ declinatio erit maxima, crito Planeta descendens ab auge sui epicy. Ac subinde maiorein latitudinc in acquirens, donec perdationem primam adaugis oppo. sui epicy. peruenerit. Si igitur Plinius dixit a tribus superioribtis scandi latitudines ab exortu matutino propter istana continuam augmentationem latitudinum ab auge epicy. vel quod idem est, ab ortu matutino, tumes plana& clara sententia,&bona consequentia sequitur ad fit aperiorem tertiam sententiam. Si vero aliud quiddam voluit,
non satis intelligo, quidnam illud sit: non enim satis perspi-ctie institutam Spositionem de diuersitate altitudinum ac
latitu clinum explicauit. Quanquam enim magna sit cognatio horum locorum, tamen singuli proprias causas ac d monstrationes in natura habent, quae confunderenitur, &aliarum rerum ruinam secum traherent,&ipsi quod non
intelligerentiir. Sed haec hactenus.
192쪽
( Cuius rei ratio priuatim, &c.
Dise,.s, Hic locus continet expositionem diuersitatis apparentiai ilai corporum coelestium, laoc est, cur stellae alias cel alias tardius progrediantur, cur nonnulaquam velut coelo affixae stare immobiles conspiciantur, cur aliquando relicto suo naturali cursu in contraria in mundi parte egrediantur: & quanquam haec res magna obscuritate inuoluta esse videtur, tamen omnia ex epicycli ratione facilime intelligi possunt. Hi enim circuli, quia centru terrae non ambiunt, hanc dissi inititudinem apparentiarum clare oculis subiici usat, & quia epicycli ratio veteribus ignota fuit, ideo varie ac obscurissime harum apparentiarum causas aliun de petiuerunt: dixerunt enim Solem illarum causiam existere, ipsum enim suis radiis Planetam ad certum aliquod spacium a se digressum , tanquam ab instituto itinerere uocari, retrox, ab illius radiis retrahi, & rursium deinde dimitti. Hanc sententiam secutus Plinius in hoc loco cum inquit, Percussae in qua diximus parte, de triangulo Solis r dio inhibentur. Haec Plinii ratio multa absurda continet,
sequeretur enim Solis radios non tantum virtute, sed etiam potentia esse tractrices non tam inferiorum ac mixtorum corporum quam simplicium ac maximorum illorum coelestium, qui velut unco ac harpagine eos e solito naturali munere vi distraheret. Praeterea sequeretur, quod illa regularis aequabilitas acvnimrmitas in motibus tam disti milibus nullo modo existere posset. Proinde prudentissime haec epicyclorum ratio ab ingeniosissimis hominibus excogitata est, qua haec dissimilitudo motuum sua cuiusque dimensione seruata non tantum intellectui, verum oculis subiiceretur. Recte itaq; dixit Poeta: lices mimae quibo hae cognossere primum, Inq; domos piperas scandere cura fuit.
Est itaq; sententia Plinii, quando Sol pos coniunctionem discedit ab aliquo trium superiorum, tum Virtute radiorum
193쪽
diorum suortun attrahit et i in d superiore parte coeli per pro adum aeris versiis terram, usq; dum trigono ab illo discesserit, tinacenim fieri Planetam stationarium, quia ilitati habiti idine vis radiorum hoc modo iis cidit ut sistat Planetam. & lioc est quod dicit, Leuantur, hoc est,ssistuntur, vel iii uno loco retinentur, ignea vi, hoc est , virtute radiorum Solarium.
Id non protinus, scilicet haec cursus inutatio non accidit subito. Sequitur: Multo id magis scilicet radius ei
ficit, toto Sole aduerso, hoc est, in oppositione, quando in summas absides, hoc est, in apogaeueccentrici expelluntur, tunc enim minim8, scilicet propter altitudinem, ceria untur.
Ab exortu vespertino,) hoc est, Chronico, qui
fit post oppositionem. S E et v i T v R, alio latere, hoc est, ex hoc loco superiore incipit eum versus inferiorem partem deprimere, donec ad oppositionem peruenerit, ubi Planeta est centro terrae proximus. Deinde rursum vi radiorum eleuatatur, donec Sol iterum peruenerit ad locum distantelia e Planeta trigono, ubi in alia statione rursum virtute radiorum solarium retinetur. Paulatim autem appropinqua late Sole subeunt radii ipsum Planetam,&velut impellunt ad superiorem coeli partem per profundurn aeris usque ad coniumstionem , ubi est Planeta altissimus a terra iuxta tertiam altitudinum rationem,ned conspici potest propter vicinitatem Solis. Vides hic Plinium confundere altitudines ratione deferentis & epicycli: nam eam, quae praecipue deferentis ratione accidit, hic ad tertiam altitudinem, quae fit ratione epicycli, tranSfert.
( Ab exortu vespertino latitudo scanditur, &c.
Haec sententia uniuersaliter non est vera, sicut supra in latitudinum ratione dictum est, sed possinat particulares dispositiones accidere, in quibus vera est, ut ponanauS centrum epicycli alicuius Planetae in puncto maxime ab eclipti. declinante existere, ipso Planeta in Augis oppo. sui epicycli
194쪽
existente, & e Sole per sex signa discedente, tum Sole occidente oritur Planeta Chronice, hoc es , ortu vespertino, cumqr planeta ab aligis epicycli opposito digreditur, ubitaui il deferente quim ab ecliptica erat maximo elongatus, paulatim adversus sectuidam stationem ingreditur, tum decrescit latitudo,& hoc est: quod ipse vocat latitudinem
descendere. Praeterea& motiis nainuitur, est: enim retrogradias, nec ante stationem secundam augetur, tunc enim
iterum secundum signoriim ordinem incipit progredi. Ex hoc loco Etiam discendum est, in otum corporis Planetae in epicyclo variare altitudinem iuxta tertium modum , &hoc est, quod ipse dicit altitudinem descendere superueniente ab altero latere radio, eadem(3 vi planetam rursus ad terras deprimente, qua sustulit eum ex priore triquetro, quasi dicat, planeta existente in auge sui epicy cli iterum incipit descendere, quemadmodum ex alia parte occideistis, ascendit per profundum aEris.(Tantum interest subeant, hoc est, an ab ima parte surstim mittantur, an superueniant, hoc est, e superiore parte deorsum mittantur. S E Q v I T v R, Multo eadem magis in vespertino occasu, hoc est, in occasu Heliaco circa coniunctionem, accidunt scilicet quod stellae superiores deprimuntur. Atq; haec est superiorum stellarum ratio, profecto obscura ac difficilis: Susi referatur adhabitudinem orbium multorum, videlicet epicycli ac deferetitis, erit illustrior ac planior. Nos sumus interpretati
sic et Et ster,&ni fallor etiam Faeo et eop. Possunt autem adhuc
plura in hac tractatione utiliter tradi, sed relinquimus ista iudicio ac curae istorum qui hunc libriana in scholis docent. nobis satis erit viam quandam praeparasse, ac velut manet
duxisse adolescentes ad lectionem huius libri: qui profecto hactenus e paucis non solum non intellectus, veruin ne lectus quidem est.
195쪽
Catholica sideriun erranti tuΓ.
Rimum igiti ir dicatur, cuin sint diuersae stellar, Ae 'i ad h. cur Veneris stella nunquam longius ae 1 v i. parti- tia duorubus, Mercurius vigintitribus a Sole abscedant, saepὰ citra eas ad Solem reciprocent. Conue as habent cides, Cur Virarq; absidas, ut insta Solein sitae: tantum A; cii cu- i. lis earum subter est, quantum superne praedictarur sint ad So& ideo non possunt abesse amplius, quoniam curua tura absidum ibi non habet longitudinem maiorem. illa, egi ea Ergo utraeq; simili ratione modi im statuunt absidum diai tur. suarum margines, ac spacia longitudinis latitudinei evagatione pensant. At enim cur non semper ad quadraginta*X & cu ori ad partes viginti tres perueniunt e Imo Vero. Sed semper ad ratio canonica fullit. Namq; apparet absidas quoq; . bis Tine
earum moueri, quod nunquam transeant Solem. tas perue-Itaq; ctim in partem ipsam eius incidbre margines alterutro latere, itim & stellae ad longissima sua inter-vidia digre ualla perueniro intelliguntur: ctim citra reiθre margines , totidet in partibus & ipsae OcyuS redire crUdUn- veit, citratur, cum sit illa semper viriq; extremitas sum in a. Lia insistant. Hinc & ratio motuum conuersa intelligitur. Sum ei iperiores enim celerrime feruntur in occasti vespertino , hae tardissmὴ : illae st terra altissime absunt cum di iij muc tardissime sino uelitur, hae cum Ocyssim d. Qtita sic ut '. 'cin illis propinquitas centri accelerat, Ita in his extre- interiotu .
mitas circuli. illae ab CROrtu matutino minuere cele
ritatem incipiunt, hae vero augere: illae retro cursum agunt 1 statione matutina usq; ad vespertinam, veneris
196쪽
neris il vespertina usq; ad matutinam. Incipit autem ab exortu matutino latitudinem scandere, altitia dinem vero ac Solem insequi a statione matutina, o cyssima in occasu matutino & altissima. Digredi au-
alii ves er tem latitudine, motumq; minuere ab exortu matutino: retro quidem ire, simulq; altittidine digredi, astatione vespertina . Mercuri j rtirsus stella utroqtie modo scandere ab exortu matutino , digredi vero latitudine a vespertino, consecutoq; SOle ad quindecim partium interuallum, consistit quatriduo prope immobilis. Mox ab altitudine descendit, retroq;gradit tir ab occasu vespertino usq; ad exortum matutinum. Tantumq; haec & Luna, totidem diebus quot subiere, descendunt. Veneris quindecim &,sine urit pluribus subit. Rursus Saturni & Iouis duplicato di-
triplic tue, grediuntur. Martis etiam quadruplicato. Tanta est Iaaturae varietas, sed ratio euidens. Nam quae in vaporem Solis nituntur, etiam descendunt aegre.
Multa promi amplius circa haec possunt secreta naturae legesq;, quibus ipsa seruiat. Exempli gratia.tione. . In Martis sidere, cuius est maxime inobseruabilis cursus, nunquam id stationem facere, Iouis sidere triquetro, raro admodum sexaginta partibus discreto , qui numeras sexangulas mundi essicit formas.
Nec exortiis, nisi in duobus signis tantum, Cancri &Leonis, simul aedere. Mercurij vero sidus in Piscib.
exortus vespertinos raros secere , creberrimos in
Virgine, in Libra matutinos. Item matutinos in Aquario, rarissimos in Leone. Retrogradum in Tauro& geminis non fieri: in Cancro vero citra vigesimam quintam partem. Lunam
197쪽
Lunam bis coitum cum Sole in nullo alio signo facere quim geminis: non coire aliquando, in Sagittario tantum. Nouissimam vero primamq; eadem die vel nocte, nullo alio in signo quilin .ariete comspici, id quoq; paucis mortalium contigit. Et inde fama cernendi Lynceo. Non comparere in coelo Saturni gdus & Martis cum plurimum diebus centum septuaginta et Iouis triginta sex , aut cum minimum, denis detractis didibus: Veneris sexaginta nouem, aut cum minimum,
quinquaginta duobus. Mercurij tredecim, aut cum plurimum, septendecim.
Primum igitur dicatur, cum sint diuerta, &c.
P R i M v s locus huius capitis est explicatio tertiae altitudinium rationis in duobus inferioribus, ac dereliquis quod passionibus & apparentiis, quas duo inferiores ratione epicycliae motus eorum in epicyclo sustinent. Prin- cu, vo
cipio autem exponit causam, cur hi duo non aspiciant So-hus&Meelem, quadrato aut trigono aut aspectu opposito, quemad-no modum superiores tres, sed tantum ad certos ac praeseriptos limites circa Solerii vagentur, ita ut VenuS T. grad. reliqui Pic& Mercurius 13. a Sole tantum discedant elongatione suanetae.
niaxima, & tamen non semper hos limites attingant, sed aliquando titra eos ad Solem reciprocent, hoc est , recudirant. Accidunt autem haec omnia, quod centrum Epicycli proportionabiliter mouetur super centro aequantis ipsi Soli, ita ut aequali tempore aequales angulos singuli super suis centris describant, Sol super centro sui deferentis, inferiores vero super centro sui aequantis, ita ut lineae medii motus horum trium semper sint in eodem Zodiaci loco secundum
198쪽
ned ad oppositionem, ned ad reliquos aspectus digredi ilSole possint. Inuoluuntur autem tantum circa Solem, acadetim reciprocant propter motum ipsorum in Epicyclo,
hoc est, quando exit tint in Auge sitiorum Epicyesorsi, coniuncti sunt cum Sole, a qua discedentes oriuntur ortu vespertino: vesperi enim post Solis occasum conspiciuntur eatq; hoc modo digrediuntur e Sole secundum arcu qitantitatis Epicycli, donec ad primam stationem peruenerin P, ubi iterum ad Solem reciprocant, v*3 ad Augis oppositum suorum Epicycloruna, ubi rursum cum Sole coniunguntur, a qua coniunctione quando mano ante ortum Solis ascendunt supra horiZontem, dicuntur Orientales seu orientes ortu matutino, donec linea veri motus ipsorum ad punctsi Epicycli peruenerit, in quo iterum re ectitur, ac secundum signorum successionem incipit progredi, donec ad Solem peruenerint ac occasu matutino occidant. Ex his patet, quod tantum ratione Epicycli e Sole elongentur. Ergo ipsorum maxima elongatio erit, ut communiter semidia meter epicyclorum, quae variatur secundum eius diuersum situm in eccentrico, Ut aequatio argumenti maxima, hoc est, gradus Zodiaci qui respondent semidiametro epicycli in eccentrici apogaeo sunt in Venere qq. grad. & IT. mimI. In Mercurio IS. grad. de so . minu. Sed in eccentrici longitudine media in Venere sunt 3. grad. sy. min. In Mercurio et r. grad. & a. min. In eccentrici vero petigaeo in Venere sunt gi. grad. 3 r. min. In Mercurio et g. grad. p. min. od autem hic ait Plinius , Veneris stella nunquam longius partibus o. intelligit de maxima elongatione quae fit in perigaeo eccentrici, & videtur esse menda in textu, legendum enim erat q8. Quod vero inqtiit, Conuersas habent utraed absidas, intelligit duos inferiores contrario vel dissimili modo se habere quἀm superiores, nam id quod in tribus superioribus euenit in summitato absidum , hoc in inferioris. duobus in ima parte absidum accidit. nihil enim
aliud per conuersas absidas intelligit quain dissimiliter se
199쪽
habentes circulos eccentricos. Non possi in t autem vItra
praedictos terminos abesse e Sole, quia curuatura absidui nnon habet ibi longitudinem maiorem, hoc est, quia semia diameter epicycli nusquam est maior praedicto termino. Ex his manifes dapparet Plini si eccentricos cum epicyclijs confundere, & id probare in absidibus, quod erat probandum in epicycliis.( Et utraeq; modum, di hoc est, finem seu terminum
statuunt, margines suarum absidum, hoc est, extremitates
suorum epicycliorum ., videlicet quantitatem semidiametri ipsius. Sed spacia tangitudihis pensant evagatione Iatitudinum, hoc est, quanto minus hae inferiores d Sole secundum longitudinem discedunt, tanto magis in latitudinem
euaganitur, quantitate enim semidiametri epicyli tantum a Sole recedunt,& hune recessum vocate tragationem latitudinum. S a xv I et v R altera pars huius primi loci, qui fiat tu, veri quod duo inferiores non semper ad extremas metas suaru & Mereu- absidum, hoc est, ad fines suae maximae elongationis a Sole perueniant. Dictum autem est supra, elongationem PIa- seq an uenetae d Sole nihil aliud esse, quem arcum Zodiaci interce- niaximam pium inter verum locum Solis & Planetae qui dicitur elongari. Maximae autem elongationes Veneris & Mercurii duplici ratione variantur. Primo, propter accessum centri Epicycli ad centrum mundi, unde de maximam aequatione argumenti variari necesse est, quae est arcus Eodiaci inter
lineas veri loci epicycli, & veri loci Planetae: cum x, epicycli Venus, Venetis verus locus semper c si vero Solis loco quasi in eo de Zodiaci puncto reperiatur( quod enim in tota reuolutione non semiminuto disteti, illud nihil in hac tractatione differre iudicamus necesse est ut maximae aequationeS argum Cn-ti maximas etlain Veneris elongationes ostendant: at sic
in Venere est una tantum principalis causa huius variatiotas. Est autem maxima aequatio Veneris centro eius Epicy-N a cli exi
200쪽
t existente in Auge AEq. 8. min. in opposito aute T. I s. min. Accipiamus exemptu praesentis anni 133 T. Merit vicina Augi ad diem xy. Maii, ad que diem verus Solis motus est a. sig. I. grad. 28. min. Verus autem Epicycii locus a. sig. T. grad. 28. min. a. secvn. Aequario argumenti vera est s. grad. sq. min. quae est maxima in hoc loco Veneris elongatio. Subtracto enim vero Solis loco i vero Veneris, qui est 3. sig. ret. gra. 22. min. relinquitur plane idem arcus. Repetamus idem exemplfi indipposito schemate. Verum Solis locum ostendit linea A, G , H. Veneris vero A , D, M. maxima aequatio est arcus H, M. cuius gradus si numerentur praecise, erunt q*.