장음표시 사용
171쪽
dicemus. Mercurius vero stationes suas celerius superat, quam ut obseruatione aliqua deprehendi possint, tum propter epicy. paruitatem, tum etiam propter sui motus celeritatem. Semidiameter enim epicy. Mercurii est graduuillorum, quorum semidiameter deferentis Solis est cio. &circumuoluitur in 3. mensibus, etc. diebus, 13. horis sere.
Haec est luminum occultationumq; ratio.
Epilogus est generalis, in quo excusat obscuritatem huius tractationis, quam inuolutam ait es e multis mirae lis, propter perplexitatem motuum, scilicet directionis, retrogradationis, celeritatis, tarditatis, stationis, &c. Praeterea & hos motus alia accidentia sequuntur, videlicet magnitudinum ac colorum ipsorum variatio,&latitudinum quod ac altitudinum diuersitas, qua eaedem ad septentrionem accedunt abeunti ad austrum, terris , aut coelo propiores repente cernuntur, de quibus omnibus ordine lain
se scripturum esse, acharum obscurissimarum rerum causas, quantum omnino fieri potest, se patefacturum esse profitetiir. Praefatur autem modestissime se quidem veterum vestigia, qui primi harum artium aditum hominibus patefecerunt, secuturum esse, tamen se non desperare quin &hac sua tractatione aliquid lucis. veterum inuentis accessi rum sit: non enim desperandum esse secuIa semper in m elius
proficere, hoc est, usum ac assiduam exercitationem multae obscura in artib. eruere ac patefacere. Nota est sententiat
solus in artifices quiscit Uuerit.
Orditur autem lianc tractationem d causa generali omnium harum accidentium, postea vero accedit ad ace ratiorem explicationem loci de latitudinibus Planetarum. xi πιέ- principio autem istius vagi ac velut incerti ac irregularis motus causam ait esse, quod hae stellae feruntur in propriss circulis, non super uniuersi centro descriptis, sed super ali
ab illo nonnihil discedente. Vnde necesse est hos circusos ire alia parte magis assurgere, in Nia vero inflecti ac ad terrain propius
172쪽
propius accedere. Vocantur autetit hi circuli absides, hoc Absides cst, curuaturae, inaequaliter enim supra terram incuruana qui tur: alias enim accedunt ad illius centrum propius, alias discedunt longius. Vulgo vocantur hi circuli Eccentrici vel deferentes, quorum altera pars coelis proxima vocatur absis altissima, Apogaeon, Aux, longitudo longior: altera autem pars terris proxima vocatur absisima, e dimor, augis oppositum, vel longitudo propiori ColIigitur etiam ex hoc loco, quia terra centrum est coeli ac signiferi, igitur necesse est coelum una cum circulis maioribus descriptis in eius superficie regulariter ac uniformiter circa ipsam reuolui, quemadmodum patet in reuolutione primi mobilis circa terram in et . horis semel. Et quia Planetarum diuersum est centrum discedens ab illo uniuersi centro, sequitur & illos diuerlas habere orbes & motus dissimiles, quoru m tuum species partim in hoc capite, partim in sequentiexplicauit.
aare eadem aliffs altiora, alias inseriora
I Gitur il terrae centro absides altissimae sunt, Sa- Prima ab turno in Scorpione, Ioui in virgine, Marti in Leone, Soli in geminis, Veneri in sagittario, Mercurio in
capricorno, medijs Omnitam partibus. Et econtra Ilo ad terrae centrum humillimae atque proximae. Sic fit, ut tardius mouere videantur cum altissimo ambitu feruntur : non quod accelerent tardentve naturales motus , qui certi ac singuli sunt illis: sed quia deductas ab summa abside Iineas, coartari ad centrum necesse est, scut in rotis radios: idemq; motus alias maior alias minor, centri propinquitate semtitur
173쪽
secun Altera sublimitatum causa, quoniam . suo centro absidas altissimas habent in alijs signis. Saturnus in Librae parte vicesima, Iupiter Cancri quintadeciama, Mars capricorni vicesima octaua, Sol arietis vicesimanona, Venus piscium decim asexta, Mercuriaus virginis decima quinta, Luna tauri quarta.
Tettia. Tertia altitudinum ratio, coeli mensura non circuli intelligitur, subire eas aut descendere per profusidum abris, oculis existimantibus. De litiiv- Huic connexa latitudinum signiferi obliquit dinib. Pribtisq; causa est. Per hunc stellae, quas diximus erran- η - qm tes , in Nee aliud habitatur ita terris, quam
quod illi subiacet. Reliqua st polis squalent. ven
ris tantum stella excedit eum binis partibus. Quae causa intelligitur efiicere, ut quaedam animalia &in desertis mundi nascantur. Luna quoq; per totam latitudinem eius vagatur, sed omnino non eaecedenseti m. Ab his Mercurij stella laxissime, ut tamen d duodenis partibus (tot enim sunt latitudinis non amplius O Aonas pererret, neq; has aequaliter, sed duas medio eius, & supra quatuor, infra duas. Sol
deinde medio fertur inter duas partes flexuoso dr conum meatu inaequalis . Martis stella quatuor medias, Iouis mediam, ecfliger eam duas, Saturni duas ut Sol. Haec erit latitudinum ratio ad austrum descendentium, aut ad aquilonem subeuntium. D; stilis is Hac constare & tertiam illam a terra subeunti si inter alti in coelum, &pariter scandi eam quoq; existimauere plaetiq; falso : qui ut coarguantur, aperienda est sub-h i. tilitas immensa,&omnes eas complexa causas. Con uenit stellas in occasu vespertino proximas esse terrae& latie
174쪽
&latitudine & altitudisne, exortusq: matutinos in initio cuiusq; fieri: stationes in medijs datitudinum , articulis , quae vocant ecliptica. Perinde confessum est motum augeri, quain diu in vicino sint terrae: cum abscedant in altitudinendi , minui . Quae ratio Lunae maxime sublimitatibus approbatur. Aeque snon est dubium, in exortibus matutinis etiam numerum augeri atq; a stationibusprimis tres superiores diminui, usq; au stationes secundas. Quae cum ita sint manifestum erit ab e ortu A ccommomatutino altitudines scandi, quoniam in eo primum is iu abitu incipiant parcius adiici motus et in stationibus tentiatu . vero primis &latitudines subire, quoniam tum primum incipiant detrahi numeri, stellaeq; retroire. Cuius rei ratio priuatim reddenda est. Percussae Ration ex
in qua diximus parte, & triangulo Solis radio inhiahentur rectum agere cursum, & ignea vi leuantur in dinum.
sublime. Hoc non protinus intelligi potest visu nostro, ideoq; existimantur stare, unde & nomen accepit statio. Progreditur deinde eiusdem radij violentia, & retroire cogit vapor repercussas. Multo id magis in vespertino earum exortu, toto Sole aduer-m, cum in summas absidas expelluntur, minimaeq; cernuntur, quoniam altissime absunt, & minimo feruntur motu, tanto minore, cum hoc in aliis simis absidum euenit signis. Ab exortu Vespertino latitudo descenditur, parcius iam se minuente motu, non tamen ante stationes secundas augente, cum & aliatitudo descenditur, superueniente ab asio latere radio , eademq; vi rursus ad terias deprimente, quae sustulerit in coelum ex priore triquetro. Tantum i
175쪽
terest, subeant radij, an superueniant. Multoq; eadem magis in vespertino occasu accidunt. Haec est supellorum stellarum ratio, dissicilior reliquarum,
(Igitur a terrae centro,&c. Supra dixit, Sunt autem hi sui cuid earum alii , quem
mundo, in hoc loco exponit in qua parte Zodiaci singulo-rtim Planetarum sint summae absides, hoc est, loca apogaeorum, cum inquit et Soli in Geminis, Veneri in Sagittario, &c. mediis omnium partibus, hoc est, in media parte sui signi, videlicet in grad. I s. in uno Monendi hoc loco sunt lectores, haec altissima absidum Ioeo fixa puncta non consistere in uno loco fixa aut esse immobilia, eonta ni sed moueri ad motum octauae sphaerae & stellarum fixarum annis videlicet centum uno gradu serg, secundum successionem signorum. Quia vero suxere ab imperio Titi, quibus temporibus vixit Plinius, usque ad praesentem annum, anni I g y a. quibus auges motae sunt 1 . grad. & go. min, ere, sunt ergo hi gradus addendi ad numerum Pli nii: tunc enim eius supputatio cum aetate nostra conueniet. Conueniunt autem haec omnia cum Ptolemaeis, nisi quod Plinius diue, fas absides veneris & S olis ponit, cum tamen constet certa obseruatione horum duorum absides sub eodem signiferi puncto existere. Auges planetarum computatae ad annum Dominia 3 3T. B in sagittario grad. I p. min. Jo. R in Virgine grad. 23. min. p.
Mars in Leone grad. I i. min. IS. Sol & venus in Cancro grad. i. min. 3I. Mercurius in Scorp. grad. o. min. q6.
Quemadmodum autem singuli Planetae in his locis suas habent absides, ita in locis per diametrum oppositis habent
176쪽
bent imas absides, Vbi quilua proximo ad terram acceduiat.
Ex his quae dicta sunt sequitur motum Planetae super centro teriae inaequalem existere, non quod accelerent tardentve naturales motus, qui certi aid aequales sunt singillis in sitis orbibus, sed quod illorum motus collati ad nos qui terram incolimus alias accelerare alias vero tardare animaduert utitur. In omni enim motu ratio sumitur e termino a quo, ad terminum ad quem. Sic Planetae in suis orbibus aequaliac regulari motu circumferuntur, relati vero ad alios orbes ac diuersia centra, fitant irregulares acinaequales, unde& motus dicetur velocior, qui maius spacium conficit seper terrae centro, tardior vero qui mimis. Et ut haec res possit intelligi ab adolescentibus, subiiciam aliquas rationes quae hanc sententiam exponent. Prima, quo longius lineae st centro diicimtur, eo ma- Demon. gis inter se distant, Lineari a terra ad augem perductae sunt stratio in- longiores, quam quae ad augis oppositum ducuntur, ergo si, magis distant spacia linearum in auge quam in oppostro, lis.& per consequens etiam arctis erunt maiores, unde & tempus erit maius: tempus enim maioris arcus superabit tempus minoris in conficiendo suo spacio, ut patet in figura, ubi duobus arcubus Zodiaci paribus, videlicet C G, S F, L, in eccentrico respondent duo impares, videlicet H, D, & E, Κ, quos necesse est stellam impari tempore conficere. Vnde & quando stella est in altissimo absidis ambitu, videtur serri motu tardissimo: maiori enini tempore conficit arcum H, D , quem arcum E, Κ, hic enim minor est, ille
maior,unde& in auge tardiores propter arcum maiorem, in augis opposito velocior, propter arcum minorem.
Secunda, Anguli, quos stellae motu suo ad centrum undi describunt, sunt in seperiore parte minores, in inferiore versus augis oppositum maiores, ergo &insuperiore parte necesse est motum este tardiorem, in inferiore vero velocio
177쪽
rem. Angulus enim F, B, L, maior est angulo C, B, N. nam angulus D, A,M, maior est angulo D, B, M, per I 6 primi: per eandem etiam E,A , Κ, minores E, B, T. Sunt autem D, A, M, & E, A, Κ, aequales per ultimam sexti: d scripti enim sunt super aequales arcus D, M, & E, Κ. ergo
F, B, L, maior erit C, B, N, per communem regulam:
quicquid est maius maiore, est etiam maius minore. Est enim D, A, M, aequalis E, A, Κ, sed D , B, M, est minor D, A, M. ergo erit etiam minor E, B, Κ, per dictam sententiam. Unde patet quod motus stellae super centro terrae inaequalis existit. Aequis enim temporibus, arcus inaequales in hodiaco conficit, ita tamen ut arcus versus augem minores sint, versus augis autem oppositum maiores. Tertia. Plures sunt dies ab aequinoctio verno ad aequinoctium
178쪽
sa octium alitumnale. Ab initio enim Arietis uso ad Libram sunt dies i S T. a Libra autem v 3 ad initium Arietis sunt
dies I S. ergo motus Solis in superiore parte erit tardior. Si enim esset aequalis, tum aequali quod tempore utram medietatem conficeret. Plutarchus meminit huius diuer
Solem , quiqirando est altissimus ad mundi partem Borealem elatus, mouetur motu tardissimo, sertur enim securiore cursu propter obliquitatem.
Haec secunda ratio sublimitatum ornnino ad hunc Iocum nihil pertinet: videtur autem Plinius deceptuS esse co- sunt di gnatione vocabulorsi exaltationis & altitudinis, quae om- uersia.nino re & natura in hac arte diuersa sunt. Vocatur enim eleuari Planeta , quando loco aut circulo reuera attollitur. Exaltari vero tantum vi &potestate, quando videlicet est in eo loco, in quo efficacissim Z vires suas exercet. Astrologi enim singulis Planetis singulas Zodiaci partes assignarunt, in quibus efficaciores quilin in reliquis existerent. Illa vero loca vocarunt altitudines, seu exaltationes. Graeci vocant i das accetae. Legant studiosi de hac re Iulium Firmia cum libro secundo capite tertio, de Pontanum lib. primo de rebus coelestibias.
Alii retulerunt hanc rationem ad et odiaci obliquitatem, in quo Planetae dicuntur ascendere vel descendere, prout sunt in diuersis signis, sed tamen verior acii Iustrior erit sententia si ad epicyclum referatur. Et quanquam Plinius nusquam manifestis verbis epicyclorum mentionem faciat, tamen multa saepe dicit, quae sine epicyclis neci telligi nec demonstrari possunt, qualis plane in hoc Ioco haec
179쪽
haec tertia altitudinum ratio existit, quae nisi ad epicycios reseratur, plane confusa ac abscirda huius loci erit sententia. Referenda itatue haec tertia altituditium ratio est ad epi- cycios in deferentium auge vel illoruin opposito collocatos, idq; Plinius videtur velle cum ita quit: Ccesi mensura
non circuli, scilicet proprii cuiusq; stellat, id est, Planetae ali
quando eleuantur non mensura circuli, videlicet deserentis aut absidis, sed coeli, hoc est, vel virtute radio mitu solario, vel aliqua alia specifica virtute, subire eas, hoc est, ascendere supra absides suas versus coelum, alit descendere, hoc est, demitti infra imam absidem, etiam ad certos terminos, ita ut oculi existiment eos per profundum adris descendere. Vocat autem hic profundum aeris partem alicuius orbis , quae est inter conuexum superioris orbis & concauum inferioris. Ergo ad hanc rationem regulandam ac oculis demonstrandam necesse fuit epicyclorum usum tradere, praesertim cum animaduersum sit Planetam alio quodam motu sursum ac deorsum ferri quam motu deferentium. Item sine epicyclis stationes, directiones, ac retrogradationes milia iusta dimensione demonstrari ac doceri possunt.
SECvNDus locus principalis huius capitis est de
Planetarum latitudinibus,&quanquam Plinius non integram tractationem huius loci instituit, sed tantum obiter quaedam attingit ac velut delibat , quae insigniorem doctrinam continere videntur, tamen studiosi debent operam dare, ut integram cognitionem horum elementorum pe- Latitudo. tant ex Theoricarum libellis ac tabulis. Est autem latitudo distantia stellae ab ecliptica versiis alterutrum polorum,&colligitur in circulo magno transeunte per polos Eclipticae, &verum locum stellae. Declinatio autem est distan-Dβ iud ' tia aequinoctiali. Cum* Sol perpetuo cursu in superficie Eclipticae feratur, sequitur illum prorsus carere latit udine,
180쪽
sed tantum habere declinationem , reliquae autem sex stellae erraticae & declinationem & latitudinem habent. Est apud Cleomedem lib. 1. Mete. cap. q. pulchra sententia de hac re cum inquit: Huius Signiferi satis amplam habentis latitudinem, partes aliae sunt septentrionales, aliae australes, aliae inter has mediae, ideo etiam tribus scribtuitur circulis, quorum medius Solaris nuncupatur, alii altrinsecus, quoru unus septentrionalis, alius australis, per hunc signiferum vagae aliae stellae motu desecto modo ad septentrionem, modo ad austrum accedunt, solus Sol per medium duntaxat mouetur, &c. Quod latc Plinius ait tertiae altitudinum rationi connexam esse latitudinum ac signiferi obli- qtiitatis causiam , intelligit quod Planetae etiam dicantur ascendere vel descendere ratione signiferi. Sol enim ascendit in signis Borealibus, descendit vero in Australibus : eodem modo & reliqui Planetae tum ratione ascensionis tum etiam loci. Planetarenim existentes in signis Borealibus, habent arcum ascensionis maiorem quam in australibus. Praeterea haec mundi pars , quae in septentrionem vergit, altius assurgere iudicatur ratione horiχontis, unde recte dicit Virgilius
Mundes mi ad Scythiam, Riphaeasq; arduus arces Consurgit, premitur L biae det extis in Austros, Hic vertex nobis semper , blimia, oec.
( Nec aliud habitatur in terris, &c.)
Haec sententia non intelligenda est de latitudine Zodiaci, cui satis angustum in terra spacium respondet, sed de
axe de polis eius, stiper quibus reuoluitur. Excurrit autem haec axis utrinque ad polares circulos, ultra quos non satis commoda animalium habitatio existit, propter intemperatum frigus. Potest etiam aliter hic locus exponi, Nulla pars terrae haebitatur quae non Zodiaco subiacet, hoc est, cui non oritur & occidit Zodiacus semel in die naturali, hoc est, in et q. horis: sunt enim aliqua loea quibus dies natura-M lis est