장음표시 사용
181쪽
lis est unius, duorum , trium, aut etiam pluri tirn mensium, inqi lib. negat Plinius esse cominodam habitatione na, qtila Zodiaco non subiacent, hoc est, non oritur & occidit determinato i natura tempore. Haec loca descripsit Virgilius, cum inquit: Iacet extra sidera tellas,ixtra anni Solisq; aetas, ybi coeli er istas, rem humeris torquet stellis ardentibus aptim. Hoc est, Ati gustus proferet Imperitim Romantum ad loca extra viani Solis sita, hoc es , qt tibiis Sol non oritur nec occidit una integra retiolutione prinii mobilis, etiam extra anni viam, hoc est, ubi in anno non Q ut 3 6 s. dies, ut in reliquis locis. Reliqua a polis. hoc est , quae sunt ultra polum signiferius is ad polos mundi. ( Squalent, scilicet propter nimium frigus de nimiam copiam crassarum de frigidarum exhalationum.
(Veneris tantum stella excedit, dec.
velitii, Supra dictum est 1 odia cum habere latitudinem vir in uel Mirudi ab Ecliptica G. graduum. Iam exponit quomodo stellae erraticae eam conficiant, & orditur e Venere, cuius maxima est latitudo. Excedere enim Eodiacum binis partibus, hoc est, ultra uniuersiam latitudinem Eodiaci adhuc duo b. gradibus versus latera mundi excurrit. Repetantur exempla
ex Ephemeride Anni 1 sgi. in quo e so . die Marti j v sp ad
eiusdem ro. diem, Venus habet latitudinem extra Eodi acu. Item anno iis et . in Ocitobri. Item anno is o. in Octobri, de anno rum . in Martio. satio modo autem latitudines sint quaerendae, petant studiosi ex libellis Theoricarum ac tabularum. Summa autem hirius loci, ex sententia Ptolemaei ac alior si qui latitudincs per uestigarunt, haec est , Deferens epicyclum Veneris, mouetur in latitudinem decli nando videlicet ab Ecliptica, ita tamen ut medietas, in qtiae picyclus est temper versus Aquilonem, reliqua aut Em vermius austru in vergat, hic motus fit super propriis polis, qui hodie sunt in secundo gradu Arietis& Librae, de vocat Ar
182쪽
Deuiatio, quae niaxima est Io. minutorum, in principus videlicet cancri &capricorni. Sic autem regulatur haec deuiatio, ut qualido celitru epic. est in nodis, sit nulla, hoc est, viri brae stiperficies, videlicet signiferi ac eccentrici sunt sint ut . Athali clatituditiem habet Venus ratione deferentis, qtii tantum spach ab ecliptica deuiat. Habet praeterea alias latitudines ratione epicycli, quartim altera vocatur il
clinatio seu declinatio, & fit quando epicyclus il superficie
plana deferentis super axe transeunte per Iongitudines epicycli medias inclinat, ac Planetam ratione huius inclinationis vel in Austrum vel in Aquilonem ab Ecliptica deducit. Est autem nulla inclinatio cum centrum Epicy. in augeaequantis fueritvel in eius opposito, maxima autem in nodis, qui ab aequantis auge so. gradibus distant, nempe tum auxepicycli uno gradu sc tribus minutis, oppositum autem augis v. gradibus ac ra. mimitis iu differente distat. Planeta ergo in his locis existens tot partium latitudinem habere dicitur, & haec est principalis quae sensu & experientia percipi potest, quando etiam deuiatio deferentis est maxima, epicycli declinatio est milia,& econtra. Tertia latitudo
etiam epicycli ratione accidit,& vocatur reflexio, qua pars orientalis, vel occidentalis epicycli latinc ad Austrum nunc ad Aquilonem reflectitur, super axe transeunte per epicycli augem veram, eiusq; oppositum, & est maxima reflexio dirorum graduum & go. minutorum: & est obseruandum quod simul atque maxima deferentis deuiatio contingit, maxima etiam reflexio existit, sed tunc inclinatio milia , dccum maxima est inclinatio, milia contingit reflexio, nulla deuiatio. Quando vero extra praedicta loca constituitur
epicyclus, tum latitudo Planetae colligenda est partim edeferente, partim ab inclinatione, partim i J repexione epicycli. Haec ex elementis Theori carti descripsi, ut aliquomodo saltem latitudinis differentiam intelligerent studiosi, uberiorem tractationeni ex ipsis tabulis ac instrumentis
183쪽
Venerein proxime sequitur L v N A , quae fere pervias versam Eo diaci latitudinem vagatur: utrinque etaim habet
terminos quibus consistit distantes ab ecliptica quinq; gradibus. Eius ita ue maxima latitudo in utranq; m undi partem est quin p gradusi. Habet autem Luna latitudinem tantum ratione defferentis: epicyclus enim Lunaen linquam e plana deferentis superficie egreditur, sicut patet ex Theoricis. M E R o v R II latitudo sequitur, quae est paululii in
I ati redi perplexior, quemadmodum & reliqui huius stellaei notus. rei Mer- Ait autem Plinius eum in latitia dinem octonas Zodiaci partes pererrare, non tamen illas aequaliter, duas enim in medio eius, & supra quatuor, & infra duas. Quanquam autem laaec satis commodo e Plinio sinat transscripta, tamen non dextro applicata. Marti eni in magis quem Mercurio congruunt, hoc ita vult hoc loco dicere, quod totalis Latitudo Mercurii sit octo partium, hoc est, si latitudines quas excurrit utrind in Boream & in Austru ab ecliptica coniungantur, hunc gradu si nil merum efficient, idq; ipse exponit, cuin ait: duas medio eius, supra quatuor, & infra duas e vel si textus legatur , sed quatuor medio eius, & supra duas, &insta duas, erit planior& verior sententia, eius medium lila non est intelligendu pro ecliptica, sicut reuera ecliptica est signiferi medium, sed de ambitu circulorum sphaerae totalis Mercurii, & praesertim aequantis, est intelligendum, ita ut aux aequantis sit supra, oppositum eius infra nodi medium. Videamus iam Theoricam latitudinum Mercurii ,& pate-hit Plinii sententiam veram esse si commod8 interpretetur. Triplices sunt latitudinum disterentiat in Mercurio sicut in
Venere, una ratione deferentis, quam non credo animaduersiam esse d Plinio , est enim tantum g s. min. & semper est meridionalis, reliquae duae sunt ratione epicycli, quartam prior vocatur declinatio, & fit super axe per longitudines
medias transeunte. Altera vocatur reflexio super axe per
augem epicycli veram ac eius oppositum transmissa laas latitudines omnes coniungit Plinius in hoc loco, cuius haec est sen-
184쪽
es sententia. Quando centrum epicycii est in auge aequantis, nulla est inclinatio epicycli, discedente autem ab hoc Ioco incipit aux vera epi . inclinari in meridiem ac eius oppositu in in aquilonem, crescit sensim haec inclinatio ac
efficitur continuo maior, donec peruenerit ad prinitim nodum, ubi m axima huius odi inclinationis latitudo contingit: nam aux epicycli vera declinat ab ecti. ad meridiem i. grad. & 6. min. oppositum autem augis gra. & s. min. Ergo verum est quod dicit Plinius, In medio eius, hoc est, in nodis esse latitudinem Mercurii . graduum. In illis enim Iocis nulla est deuiatio nec reflexio. Qui autem fiat quod una pars epicycli in hoc situ magis inclinet in hanc qud minalteram partem, legant studiosi Ptolemaeum lib. Ig. cap.
magnae compositionis,&libr. I p. epitomatis. Supra autem sunt duo gradus latitudinis, hoc est, in auge aequantis, sic etiam infra sunt duo gradus, hoc est, in opposito augis aequantis: in tali enim situ centri Epicycli latitudo ratione deuiationis & reflexionis est maxima ab ecliptica, videlicet duobus gradibus. Ex his patet Plinium non tantum loqui de una sola latitudine, sed omnes tres coniunxit, vertim ita obscurdac ambiguo, ut magis diuinandum quem aliud quicquam faciendum fuerit.
SOL deinde medio fertur inter duas partes,&c. Hoc est, Sol fertur in medio Zodiaco semper in plana superficie eclipticae existens, quae propter hunc motum Solis via & orbita Solis vocatur, &tamen est inaequalis propter flexuosum meatum draconum, hoc est, propter obliquitatem Eodiaci, qua vi inque ab aequinoctiali ad latera mundi declinat. Vocat autem hanc in contrarias partes declinationem, meatum flexuosum draconum , similitudine quadam draconum, quorum venter laxior ac amplior est cauda ac capite, sicut in sphaera Lunae vocatur draco intersectio deferentis cum superficie plana Eclipticae. Ex his sequitur, Solem nullam habere latitudinem: semper enim
185쪽
sertur in medio Eo diaco, i quo omnes latitudities in circulo magno per polos Eclipticae descripto colliguntur. Habet autem Sol declinationem, quae colligitur ab aequinoctiali circulo in circulo magno per polos muta di descripto. Vetum haec ratio latitudinu ac dcclinationum copiose traditur in spla aericis libellis, ex quibus plura petant studiosi.
aes ista. M A R T IS stella sequitur, quae habet latitudinem quar iliada. tuor mediarum partium, hoc est, Mars habet latitudinc inquatuor partium , quas medias vocat, quia haec latitudo
accidit in meditullio umbilici, hoc modo. Quando centruepicycli fuerit in auge sui deferentis, hoc est, in gradu Iis. Leonis, quae aux fero est in meditullio umbilici septentrionalis, tum eius maxima latitudo deprehensa est esse s graduum & ro mimitorum, Planeta videlicet existente in opposito augis Epicycli,&cum fuerit in auge Epicycli ibidem centro epicycli existente , habet tantum latitudinem Io. minutorum. In augis vero opposito & in umbilico meridiano, hoc est, in r6. gradu Aquarii centro epicycli existente,& cum Planeta in opposito Augis epicycli fuerit, habet latitudinem maximam p. grad. & 3 o. min. Cum autem ibidem in auge epicycli fuerit, habet tantum latitudinem 6. minutorum. Hanc diuersitatem efficiunt eccentricitas &epicycli ad terram vicinitas, quemadmodum apud Ptolemaeum demonstratur. Ex his patet, quod Mars etiam Eo diacum egreditur, sed rarissime. Eius rei petant studiosi exemplum ex Ephemeride anni is ast . ubi in mense Iulio habuit latitudinem p. graduum fere per go. integros dies. Iusti t. Io v I S stella mediam partena & duas integras habet in latitudine. Habet autem Iupiter latitudinem ex deferentis flexione,& lineae Augis verse inclinatione hoc modo: Cum centrum epicycli periten erit ad umbilicum Borealem nodorum, habet latitudinem maximam duorum graduum & octo minutorum, idqstum quando Planeta est in opposito augis epicycli. Si autem fuerit in auge epicycli, erit maxima latitudo tantum unius gradus, & sex minutorum. Eadem
186쪽
aptiuo tu diaci. Coeatur haec illecti tis, deuratio, ensi uir e p . Irad. Nulla, cum centrum v lcycli est iii interstilioue capitis vel caudae , hoc Ioue To, grad. est, cum disiterit ab au-Jge defertati in l Saturno si. grad. halitudo felle en di pantia ab Ecliptica, qua miratur tu circulo magno transeuhte per polo, est diaci di locum stella erum. Accidit autem I. Tribies Aphrioribus gemim, licet ratisne de velivationi Marteia auge dementis. Sistam citra augem desertatu, boc Maxima, eum centrum emi, grad. contrasuccep. sis Ino . Diu e fuerit iu doue ultra augem deferentu o. d. secundamnetess. signorum. Augis di oppo. Epic . asuo destas per axe ira et hie per longi. Epi . medias, di in
I it ab auge Nulla est, dum centram Z pogio sit D r. Epicycli fuerit in iste se. I maxima latrum p x. I e capituνeleas a liud. septarum. t cyo. Boreali, l
Planeta infraudiui Peragio sit. , g.
maxima lati- ae legio iis mediorum
per axe transeunte per augent Epi cli O eius oppositum, di vocatur reflexio i Maxima, cum, dentrum D,l M.Augse op- tet', pars sui a meli
Ita. An ei uni ratione, sili et deesinatione tisi desere'. cum te utrum si est Lume tua erutra intersectione fuerit. i. d plano et diaci. Nam hae talia perpeti,d se vita duo- lbavpuuctis, qua quotidie Sper centro axe mundi progrediun- tur contra piguorum ordi h simiam ii securum d. voca iturq; caput l . Maxima, stati et grad. s. cum textrum Di Iesima erutro termino fuerit, ct
edi cauda dracdinis. i. distiter ab alterutra intersiectione gradibiis so.
Nulla, cum is intersectio vibus a iiivo liso radiacifuerit. Declinatio en distantia stella ab equinoctiali. Na-lmeratur autem in circulo magno irrim eunte perpolas aequinoctialis Overum locum stellae. Haec Sosico uvem latitudinem, tum ab Eclipti a nusquam disita Maxima, cum ab asteriura latersectio vesto gradibus dsiterit , hoc en, cuius ierit in phialasio Iliasib re stat, nullam bet. Enq; vidiscedit ab aequiuo fiati secundum ipti a declinati nem grad. et minutus
187쪽
Eadem est latitudo meridionalis in umbilico opposito. S A et v n. N r stella habet duas et Centro enim Epicy- saturnus.cli existente in umbilico, existunt latitudines maximae, pra sertim quando ipsa stella Planetae in inferiori parte Epicycli fuerit, ibi enim latitudo Saturni septentrionalis est trium graduuin, totidem etiam Meridionalis. Si autem stella ibidem fuerit in Auge Epicy. maxima latitudo septen. est a. graduum&australis totidem. Quod autem ait eam habere latitudinem duaru in partium sicut Sol, mendosum est, ac non dubito quin hoc mendum librarioru in victolii uectum stit: ipse enim paulo ante dixit Sole carere latitudine.
Proclus eodem modo Planetarum latitudines enumerat, cum inquit: Solus Sol per medium signiferum inuehitur, nunquam magis in septentrionem austrumhe vergens Venus plus caeteris Planetis utrod versus secedere perhibetur: Post Venerem Luna viro versus ad partes quinquerMercurius ad partes quatuor: Mars & Iupiter ad duas &dimidiam: Saturnus ad partem unam, &c. Sed ut hanc de latitudinibiis Planetarum doctrinam facilius animo cosnplecti studiosi possint, inspiciant tabulam hoc adiecto signo notatam, quae uniuersam de latitudinibus drictrinam breuiter complectitur. in
Sequitur alius locus qui continet explicationem& altitudinis ac latitudinis loci, in quo etiam exponit proprias differentias utriuM r ait enim quosdam non intelligentes hanc tractationem coni finxisse latitudines cum altitudinibus, & simul utran fieri dixerunt, quos tamen magno errore deceptos esse se ostensurum esse pollicetur Plinius. Et quanquam natura inter se differunt altitudines de latitudines : tamen si quis rectil considerare velit, deprehendet maximam esse cognationem illarum inter sese. Supra de Marte dictum est , illum in opposito augis verse epicycli habere latitudinem T. graduum, de in auge tantum aliquot minu-M torum.
188쪽
torum. Haec diuersiitas milia alia ratione accidit , nisi propter altitudinum diuersitatem , quod in hoc situ vicinior terrae est, quem in illo: ideo etiam arcus latitudinum efficitur maior. de proseetosi Plinius hunc locum explicandumstiscepisset, praeclarc fecisset,& magnum lumeia his studiis attulisset: ium c autem aliud illi consilium fuit . quod utintelligatur, ordine sententiam verborum textus explicabimus. Sed si studiosi illam alteram traeiationem requirinat, petant eam ex Ptolemaeo lib. I p. magnae compositionis.( Conuenit stellas in occasu vespertino proximas esse terrae & latitudine & altitudine , &c.
Haec sententia si de Venere ac Mercurio intelligatur, vera est: hi enim Planetae Soli in occasu vespertino, hoc est, heliaco, quando sunt in perigeo sui epicycli, de per cosequens terrae proximi, etiam latitudinem in hoc situ habent in aximam ratione deuiationis & reflexionis, quemadmodum supra in latitudinibus dictum est. Sequitur: Exortusd matutinos in initio cuiusque fieri, hoc est, ubicunque centriim Epicycli fuerit, ortus matutinus harum duarum stellarum in punctis feril secundae stationis accidit, ubi iterum incipiunt dirigi. Vocathscinitium, principium directionis.
s Statione in medijs latitudinum articulis.
Existimo rectius legi, in mediis altitudinum articulis, hoc est, punctis stationum, cum sunt in loco maximae inclinationis, cum neque supra ne infra maior latitudo accidere potest. vocantur etiam puncta ecliptica, hoc est, ostendentia desectum seu finem maximarum altitudinum.
Perinde confessum est motum augeri quamditi
in vicinio sint terrae.) Haec sententia simpliciter potest intelligi de omnibus Planetis Epicyclum habentibus: quoeniin viciniores fuerint centro, ad quod eius motus resertur, co breuiori tempore circa ipsum maiorem angulum describunt. Proinde accedente Planeta quacunq; ratione adcesitrum eius motusqugetur: cum bipsorum motus ad centriam
189쪽
centrum terrae referantur, sequitur in terra has dissimilitudines existere ac observari. Quando ergo accedunt ad centritin terrae, prima alit tertia altitii dinum ratione, vel utraque simul, necesse est eos maiorein angulum supra centrum terrae describere. Id quod commodissim8 singulis mensib. iii Lunae cursu per instrumenta vel numeros animaduerti potest. Vt exempli gratia, centrum Lunae sit in auge sui deferentis, distans ab auge epicy.vno signo communi, erit aequatio argumenti, hoc est, iactum Eodiaci contentum
inter augem veram & lineam veri motus a. grad. II. min.
as. secvn. Sit rursum Luna in eode situ Epicycli, sed dis et ab opposito augis epicycli aequali arcu, hoc est, uno signo
communi,&erit aequatio argu . g. g. 3'. min. 3s se. Ex his
patet differentia orta ex accessione & discessione Lunae ad centrum terrae. Patet idem etiam ex Eclipsibus: Lunae enim diameter in apogaeo sui Epicycli habet as .min. in auues oppo. sis. Sic Sol in auge deferentis 3I. min. in augiS oppo.3q.
( Aequ8 non est dubium in exortib. matutinis.
hoc est, quando tres superiores exoriuntur post coniunctionem cum Sole. Tunc augent numerum, quia tres superiores post coniunctionem cum Sole ipso ab illis discedente oriuntur ortu matutino discedentes ab auge Epicycli, &feruntur secundum ordinem signo rhus adpinicium stationis primae, ubi linea veri motus refleea itur,& contra signorum ordinem incipit ire. Vnde numerus minuitur usi ad punistum stationis secundae, ubi rursus Planeta dirigitur
ac augetur numero . Venus autem de Mercurius non ab exisortibus matutinis, hoc est, post discessum ab augis opposito augentur, sed adhuc sunt retrogradiusque ad punctum stationis secundae, a quo diriguntur xscue ad alteram stationem per augem. Aldhactenus verborum Plinii sententiam bona fide retulimus. quid autem per illa velit concludere, iam sequitur.
( Quae cu ita sint, &c. IHaec est consequentia ex praemM s missis
190쪽
missis illata: Cumq; haec quae hae enus divi stilat, sint vera, sequitur primo ex pesma sententia sellas ab exortu matutino latitudines scandere,&c. Posito enim centro epicycli,ut supra, distante ab aliquo nodorum so .gradibus, tumost reflexio maxima, Planetad existente in opposito augis sui epicycli, incipit oriri ortu matutino, atque accedere ad dextrain partem sui epicy. dc subinde latitudinem maiorem accipere, donec peruenerit ad stationem secundam, id best quod hie dicit latitudines scandi. Poth secundam stationem latitudo paulatim minuitur, usque ad augem ubi nulla est, atque in hoc molli ab augis opposito per stationem secundam versus augem constat motum augeri paulatim,
hoc est quod ipse dicit, motus adiich &c. sani etsi adhuc
corpus Planetae eat contra signorsi successionem, si id retrogradum, tamen subinde arcus diurnus descriptus contra ordinem st Planetae centro in epicyclo minuitur, donec
omnino nihil fiat, videlicet in punAo stationis secundae, idque fit propter continuam eleuationem centri planetae sursum per profundum aeris, sicut ex secunda sententia manifestum est, id ex tabulis facili in Hanimaduerti potest: diseserentia enins, hoc est,spaciti in respondens uni gradui in epicy. ab opposito augis epicy. subinde versus stationem secundam minuitur, donec omnino fiat nihil, ubi linea veri motus Planetae iterum incipit secundum signorum ordinem procedere. de quemadmo dei in inferiori parte singulis diebus motui secundum ordinem signorum aliquid adiectum est, propter eleuationem planetae in epicyclo, & per consequens diminutionem differentiae addendae: ita rurstim hic
motus augetur propter motum lineae veri motus secundum
successionem, licet ei aliquid detrahatur propter maiorem eleuatione centri Planetae supra terram, & per consequens augmentatione differentiae subtrahendae. Recte itas dixit Plinius: Quonia in eo primum abitu incipias at parcius adiici motus, hoc est, ab exortu matutino parcius aliquid adiici mi stiis motibus, quemadmodo iam ordine exposuim'. In sta-