장음표시 사용
201쪽
A. Centrum mundi. C. Centrum deferentis Epicyclum. B. Centrum deserentis corpus Solare. In Mercurio vero sunt duae cauta, una propter diuersia Mercuritatem maximarum aequationum argumentorti, quemadmodum iam de Venere dictum est. Altera vero es , quod linea veri loci Solis aliquando inuenitur in medio inter lineam veri loci Planetae & lineam veri Ioci epicycii: unde fit ut aliquando maxima elongatio Mercurii minor sit maxima aequatione argumenti Praeterea quia linea veri loci Solis aliquando praecedit Saliquando sequitur lineam veri loci epicycli, , ideo hic arcus additus vel subtractus maximae
aequationi argumenti, verum arcum elongationis ostendit. Sed haec tractatio in exemplis Harius cernitur. Suppo- Exedipis natur centrum epicy. Mercurii existere in puncto terrae propinquissimo, id quod ferd accidit die is. Februarii praeientis anni 1 fg . quo die verus locus Solis est i I. fig. q. grad. 33. min. I'. secvn. Verus autem Epicycli Mercurii locus 1 r.
si g. o. grad. 2 o. min. go. secvn. Ergo differentia est . graduum,SE. min. Sy. secuta. Ponamus iam centrum Planetae
in tali situ centri epicycli esse prope punctum contactus vespertinae partis epicycli, ut argumentum verum sit 3. sig. et grad. cuius aequatio erit ra. grad. a. min. cum sit in propinquissima accessione ad centrum terrae, additur tota longitudo propior respondens huic argumento; videlicet p. grad. a I. minu . Est itaq3 vera argumenti aequatio 23. grad. 33. min. addenda vero epicycli loco, unde verus locus Planetae constituit II. sig. aq. grad. Ig. min. Eo. secvn. qui locus quia praecedit verum Solis Iocum secundum ordinem signorum, erit haec elongatio maxima vespertitia Mercurii minor aequatione argumenti, unde subtracta distantia inter verum epicycli locum dc verum Solis locum ab aequatione argumenti, relinquitur maxima Planetae elongatio I v. gracto . minu. quae etiam remanet, subtracto vero Solis loco evero Planetae loco.
202쪽
Collocetur idem exemplum ad praecedens schema Metit planius. Verum locum Solis iudicat linea A, E, F, ve-riam locum centri epicy.liti ea A, G, H, differunt ergo haeduae lineae secundum arcum F, G. Siti centrum corporis Planetae in D, & argument tim verum P, D, trium signoro, aequatio argumenti arcus Zodiaci H, M. cuia ripverus epicycli locus praecedat verum locum Solis secundum arcum F, G, sequitur quod aequatio argumenti maxima minor elimaxima elongatione Solis secundum exindem arcum. Ergo elongatio e Sole non est secundum quantitatem semidia. epicy. etiam Planeta existen te in puncto contachus, sed minor ea secundum arcum F, G. Eodem modo potes maior existere linea veri loci Solis sequente lineam veri loci
Planetae, id quod facitim E ex iam dictis intelligi potes .
Ex his patet, primo, quod Plinii sententia non es uni
uersaliter vera, cum dicit: Venerem nunquam longius C.
partibus d Sole discedere, & Mercurium tantum 23. Patet
etiam secundo, quomodo propter unicam tantum causam Veneris elongationes varientur,videlicet propter accestum centri epicy. ad centrum mundi. In Mercurio autem propter ditas causas, propter discessum & accessum centri epicycli ad centrum mundi. Secundo , quia reperiuntur differentiae inter vera Solis de epicycli loca. Et ut haec res clarius intelligatur addamus adhuc unum exemplum de Mercu- Exempla. rior In prae iii anno, die et . Iulii, erit verusa ocus Solis .sig. 3. grad. 3 i. min. so. secvn. Verus Mercurii locus s. sig. o. grad. g. min. Elongatio igitur Mercurii e Sole est et .grad. I a. min. est maxima in hoc situ centri epicycli. Cum enim Mercurius fere sit in puncto contactus vespertinae epicycli partis, habet Planeta elongationem e Sole ratione semidiametri epicy. 23. grad. q. min. s . secvn. & quia linea veri motus Solis sequitur in ordine signorum lineam veri loci epicycli interuallo s. gra. & q. min. qui arcus cum additur maximae aequationi ad habendam elongationem iliole, prodibit vera elongatio. Si rursum Mercurius collocatus
203쪽
catus fit in altera sui epicy.parte, in matutina videlicet, non solum hanc maximam elongationem non attinget, sed duplo minor erit, &c.
Ex his sententia textus aliquo modo intelligi potest
cum inquit: Perueniunt quidem ad has metas longissimae elongationis, sed non in omni reiiolutione, quia ratio canonica , hoc est, regularis, & ad calculum reuocata, fallit :apparet enim eartim absides sic moueri ut nunquam Solem transeant, hoc est, apparet centra horum epicyclor si nunquam procul e Sole discedere, sed tantum exiguo sputo:
quod cum ita sit ianstat tum stellam longissimil e Sole
abesse, cum Planeta est in illo puncto contactus, ubi centruepicycli est inter planetam & Solem. Cum autem in alio puncto contactus Planeta fuerit , ubi linea veri loci Solis est inter centrum epicycli & lineam veri loci Planetae, tum Planeta non est in maxima elongatione a Sole quam habere potest, quare & cogitur Ocyus redire ad couiunetionem cum Sole, siquidein linea veri Ioci Solis etiam ad ipsum Planetam inclinatur, quam cum attigit, cum Sole dicitur
Sic autem inquit Plinius: itad cum in partem ipsam,
hoc est, in lineam eductam per centrum mundi in Solem, si in hanc lineam margines epicyclii alterutro latere inciderint, tunc in illo margine Planeta existens est in sua longissisima distantia. Si vero citra tales margines fuerit in qua-cund alia epicycli parte, tunc totidem partibus, scilicet, quot citra verum locum Solis sunt margines epicyclorum: nam illa, semper viri 3 extremitas summa, hoc est, quando hanc metam attingunt, tunc non possent ulterius a Sole discedere, haec enim est meta extrema discessionis e Sole. TE R T t v s locus huius capitis continet collationem Collaeso dissimilitudinis quae accidit in motu & reliquis aecidentib. inferauiu&passionibus duorum inferiorum Planetarumcum tribus eum sum
superioribus. Ex his, inquit, intelligi potest has stellas infe- riotibus. riores dissimili ac velut conuerso motu il tribus superiorib. N circum-
204쪽
circumuolui: superiores enim celerrime feruntur in occasu vespertino, inferiores vero tardisisimo. Ratio huius dissibinilitudinis est, quia in tali occasti vespertino tres superio res iunguntur Soli & occidunt occasu Heliaco, tunc etiam simidirectae, quia secundum Plinitim in ima parte sui epicycli
existunt, ergo & velociores: inferiores vero duae, in occasu vespertino sunt in augis opposito sitorum epicyc. quare &tardissimae:& quanquam serantur secundum ordinem signorum ratione deferentis, tamen ratione epicycli retrahuntur. Item sequitur secundo: Illae tres superiores e terra altissime absunt cum tardissime mouentur, hae cum
Ocyssime.Addit huius rei causam, cum inquit, quia sicut in illis tribus superioribus propinquitas centri accelerat, Ita in his
extremitas circuli, hoc est, tres superiores allistim8 absuntd centro terrae cum tardissime mouentur, sunt enim in a u-ge horum epicyclorum, ubi quamuis sint directi & per coniequens veloces, tamen etiam tardi vocantur, quia aequali tempore minorem angulum Spra terrae centrum describunt, quam si essent in aliis sui epicycli locis constituti, ergo
etiam minor arcus Eodiaci respondet huic angulo quam ulli alteri: unde recte dicitur de Planetae centro, quod eius propinquitas acceleret : aequali enim tempore maiorem angulum accedendo ad centrum terrae describit. Venus autem&Mercurius Ocyssim8 feruntur cum il terra longissi-in8 absunt: in superiore enim sui epicycli parte in eandem partem qua& deferens mouentur, igitur extremitas circuli , hoc est, superior pars epicycli accelerat, quia fertur secundum signorum ordinem & ratione deferentis & epicycli. Potest ec huius rei alia esse ratio, ut altitudo in tribus superioribus conferatur ratione deferentis, quando est in auge, cum altitudine duorum inferiorum ratione epicycli. Centrum enim epicycli trium superiorum cum est in augetardissim d mouetur, cum accedit propius ad centrum mundi, accelerat motum: aequali enim tempore maius spaciutn
205쪽
clum secundum ordinem signorum conficiunt, duae vero inferiores, ratione epicycli cum altissime absunt celerrimo
IT E M SE Qv IrvR Thurior Illi ab exortu matutino minuunt celeritatem, hae vero augent. Ratio est, quia tres superiores ab exortu matutino versus stationem primam mouentur, ubi minuunt celeritate, hoc est, ascendendo incipiunt fieri retrogradi. Inferiores vero duae augere incipiunt celeritatem motus. Cum enim in tali exortu feruntur per superiorem medietatem sui epicycli, ascendere incipiunt versus stationem secundam, &c.S E c, c 1 T v R v A R T o: Illae retro cursum agunt a statione matutina v scii ad vesipertinain, &c. quia illis statio matutina in illoepicycli latere, ubi in ortum matutinuinciirrunt, his vero ubi in ortum vespertinum,hoc est, dum feruntur per inferiorem partem sui epicycli. S E ca v I TvR Q v I N T o: hacipit autem ab exortu matutino latitudinem scandere, hoc est, Venus ab exortu matutino, hoc est, post coniunctionem transgressa periga um epicycli, etiam ante stationem secundam incipit latitudinem scandere, hoc eius latitudo augetur, quemadmodusupra decimo sexto capite dictu est. Altitudinem vero scandit a statione matutina, hoc est , postquam attigit metam longissimae distantiae, tum ad solem reuertitur, unde insequitur Solem usq; ad occultationem matutinam , in qua Mocyssima& altissima existit, est enim directa, , propter extremitatem circuli celerrime mouetur. De latitudinum
ratione in hoc situ supra dictum est: quia vero in tali disce
su exoritur ortu vespertino, & tendit versus inferiorem partem sui epicycli per profundum aeris, ideo minuitur paulatim cursiti, id est, incipit fieri retrograda, ido accidit ab
exortu vespertino , non enim legendum est matutino. Eadem fere ratione idem accidit Mercurio.S E in v I TvR SEX To: Mercurium utroque modo
scandere, scilicet & latitudine & altitudine ab exortu mathri s tino,
206쪽
tino, qui sequitur coniunctionem clim Sole in perigaeo epicycli. Digredi vero latitudine e vespertino, scilicet, postquam e flammitate Epicyclidescendit, consecutocue Sole, Ut fingamns in exemplo lineam veri motus Epicycli fere coniunctam esse lineae veri motus Solis secundu in longitudinem, ac in tali situ sit statio prima in secunda signifi. a.
sig. 2I. grad. huic tanquam argumento medio respondet aequatio argumenti in to diaco I s. fer8 grad. Porro descendit ab hac statione satis celeri motu, siqtiidem in quatuor mensibus totum epicyclum perambulat,&arcus Eodiaci respondens termino retrogradatiotiis celerius conficitur a PIanetae centro, quem cum mouetur ab auge ad stationem primam eundem arcum conficiendo. Quare di aequali fere
tempore quo descendit, iterum punctum stationis secundae assequitur, id quod in Lun1 vel propter velocitatem motus centri Planetae in epicyclo vel propter epicycli paruitatemeriam animaduerti solet: haec enim a puncto contingentiae
citissime ad opposituria aligis sui epicycli peruenit, a qua
non minus veloci motu subleuatur ad alterum contingentiae punctum. Et quanquam initia & articuli temporum redurationis harum passionum in motibus horum Planetarum animaduerti talent, tamen quia nos secuti Plinium, tradimus tantum generales obseruationes, satis es h tenere
ex hoc loco has generales doctrinas, reliqua ab artificibus
petenda sunt. Venus arcum suum retrogradationis i s. aut pluribus
etiam diebus perambulat, ut supponatur quod statio prima in secunda signi sit. a. sig. g8. graduum, erit destensius ab hoc puncto adaugis oppositum, hoc est, arcus semiretrogradationis Ir. gryd. Motus autem Veneris in Epicy. in die est 3 . min. unde Venus conficit litinc arcum is . diebus&- ydiei parte, ergo etiam pluribus quam is . dieru*acio. Saturnus vero & Iupiter, triplicato digrediuntur ab augis opposito ad stationem secundam, hoc est, s s. gradibus semiarcum retrogradatiotiis perambulant, quem Saturnus
207쪽
turnus metitur 3 . diebus, Iupiter vero Sed Mars subieprosundum aeris statioiae prima ad augis oppositum et 3 quod feril duplum est digr, ioni Veneris. Addit causam, quia quae in vaporem Solis nituntur, hoc est, ascelidunt , etiam aegre descendunt, quia in vaporem Solis merguntur. Non est autem difficild inuenire, quo temporis spadio singuli Planetae conficiant areus suos retrogradationis Scdirectionis. Nam statio prima supra annotata, subtracta ab integro Eo diaco, relinquit stationem secundam, d quasi subtraxeris stationem primam, habebis arcum Retrogradationis: Quo sublato ex integro Zodiaco , remanet-arcus directionis. Vterq; autem arcus, retrogradationis videlicet de directionis, diuisus per motum argumenti eius, dem Planetae in uno die, ostendit tempus retrogradationidi directioni respondens. Porro argumenta singulorum Planetarum in uno die, sequens tabula docet.
v x re T v s Iocus huius capitis est de quibusdam pe-pieuli. i. .. eultatibus obseruationibus in motibuSac apparentiis Pla- obseeuxtionetarum, & primo recitat obseruationem de Marte, quem rie; de qui ait nunquam stationem facere, scilicet sensibilem aut diuturnam, qualis in reliquis superiorcius accidit. Supra in ca pite
208쪽
pite is . dixit Martem stationalem senis mensibus commorari in signis, hic ait, eum nunquam facere stationem. Proinde existimo mendosum esse textum, & addendum esse, ut Iupiter. nunquam ex quadrato, vel simile quiddam. Ita Iupiter fit stationarius, distans e Sole triquetro, hoc est, q. signis, quemadmodum ii. cap. dictum est. An autem aliquando ex hexagono fiat stationarius, etiam nulluna memini exemplum. Praeterea Mars non oritur bis in eodem signo, nisi mrtasse in Cancro &Leonet nam Apogaeum Martis illo tempore fuit in Cancro, in quo tardissime centrum eius Epicycli mouetur, fuit in his signis quando hae obseruationes factae sunt, unde fit ut priusquam convexum Epicycii integrum signum perambulet, Sol facile eum iterum a&quatur at* praetereat
Me es hi'. s Mercurij vero sidus, &c. Quia ut apparitio vespertina fiat, oportet addere distantiae maximae maiore inesse arcum visionis stellae. Sed maxima distantia Mercurii vespertina st Sole in Piscibus habetio. grad. sed in eodem
signo arcus visionis continet etiam Io. grad. & quadrantem: ergo tunc raro conspicietur Mercurius,&non aliter nisi latitudo septentrionalis eum conspicuum reddat.
Creberrimae in Virgine& Libra, sic enim est
legendu, quia maxima distantia Mercurii vespertina a So- Ie in Virgine continet 26. grad. &quadran. a cus autem vim sonis ibidem requirit tantum Io. grad. vi conspiciatur vesperi. Eadem ratio est apparitionis in Libra.
Matutinos in j quarto. Nam imaxima distantia
matutina Mercurii a Sole in Aquario potest excedere a8. grad. ctim ibidem arcus visionis requirat tantum II. grad. ad apparition si matutinam. Sequitur: Rarissimos in Leone, quia maxima distantia matutina Mercurii d Sole habet iis. grad. cum apparitio matutina ibidem sit tantum ae .graduum. Sequitur: Retrogradum in Tauro,&c. hoc prorsus est analogo: nain hoc anno i i s s. in Aprili Mercurius est retrogradus in tauro.(Luo
209쪽
( Lunam vero bis coitum cum Sole in nullo alio signo facere quam in Geminis. Cum enim Solis apo
gaeum sit in Geminis, ergo eius motus in illo est tardissimus, facilὴ igitur Luna relictum Solem in eodem signo iterum assequitur. Vnde etiam patet ratio quare in Sagittario
nonnunquam ne curia Sole quidem coniungatur. Quae autem sit ratio, quare Luna aliquando tertio die Cur Luna . post coitum, aliquando altero, at p etiam aliquando eo- aliis ci Musdem die vetus& noua conspiciatur, facile ex Theoricis li-- hellis intelligi potest. Cum enim sit velox motu, exiguo. sol tempore longius d Sole eIongari potest, at si in hoc casu appareat. fuerit in signo obliqud ascendente, & maxim8 in Ariete, nam illud signum obliquissimo ascendit,& rectissime descendit, moueatur* in latitudine Septentrionali , potest fieti ut eode die vetus & noua Luna conspiciatur, & quanquam luceat exiguo ac perquam tenui lumine, tamen propter altitudinem illud in nostris regionibus conspici potest.
Quando igitur omnes hae causae concurrunt, tunc eodem die conspicitur vetus & nouat quando duae, tum altero dierquando vero una sola , tum tertio primum die videtur: quando vero omnium eoru oppositum accidit, tum quarto die conspicitur.( Non comparere in coelo Saturni sidus & Ma tis cum plurimum diebus centum septuaginta, &c. .
Loquitur hoc Ioco Plinius de Occultationibus stellarum, quando tectae radiis solaribus non amplius conspiciuntur in coelo . Poetae vocant occasum Heliacum. Quia vero hoc spacium occultationis nimis magnum est, necue cum experientia consentit, itaque existimo redundare intextu, centum. Hesiodus ait Pleiades non conspici in coelo go. diebus. Dicendum etiam hoc loco est de quantitate arcus ap- Quantitis paritionis ac occultationis Planetarum, quanta videlicet arcus ap-
requiratur distantia Planetarum i Sole, ut possint con- r spici, item rursum in quanta distantia Solstellis appropin- tioni ,.
210쪽
quans eas radiis suis contegat, ne possint conspici, ex hac enim tractatione sententia Plinii intelligi potest. Notandum tamen est hos arcus variari pro climatum diuersitate, di qui cupiunt praecissionem habere, illos necesse est tabulam apparitionis & occultationis ad singula climata componere: sed quia plane nullam praecisionem in hac tota tractatione spectauit Plinius, & nobis satis erit hos arcus petere ex tabulis Alphon sinis, quae conscriptae sinit ad eleuationem poli I. gra. Hoc autem modo ex his tabulis tetri,pora occultationum inueniuntur. Pouo coniunctionem Solisti Planetae alicuius exsuperioribus esse in Ariete, quod signum obliquissime oritur,&arcum distantiae Solis e Planeta habet maximum, quem arcum descriptum ex tabula seruo. Deinde accipio arcum quem conficit Sol suo celeriori motu, quo superat Planetam interim dum occultatur, & priusquam sub nostriam aspectum veniat. Deinde accipio ex tabula occasus vespertini arcum ascriptum Arieti, quem Sol confecit superando motum Planetae se insequentis il principio occultationis usep ad coniunctionem, hos duos arcus addo. Deinde considero diurnam Solis elongationem e Planeta. Postremo per proportionum regulam sic colligo: Sol uno die conficit superando hunc Planetam tot minuta, quot ergo diebus tot gradus & minuta superius collecta, & quoties ostendet maximum tempus occultationis. Mod si minimum habere volueris, eodem o-do in Libra operabere. In fine capitis ait: Veneris sexagintanouem, qui mi merus es nimis ira agnus, nunquietiim tot diebus occultatiar Venus. Sic numerus Mercurio ascriptus est nimis exiguiis, imo Mercurii stella cum est in longi imis sitiae distantiae meti S, tamen non comparet, quia, ut supra dictum est, arcus visionis aliquoties superat arcum longissimae distantiae, ut in ni& et non conspicitur mane, sicut inv&d non conlpicitur vesperi, sicut supra dictum est, ergo eius occultatio multo longiore tempore durat quam hic annotauit Plinius.