장음표시 사용
211쪽
s ortu vespertino 3T. t ortu matutino qs. In Perigaeo
Occa. vespertino ortu matu . T.
Ex hac tabella potest aestimari quaesit sententia Plinii, quae non procul il veritate discedit, praesertim si latitudines, quae hoc loco non considerantur, adiicerentur. Verreni satis sit haec annotasse.
Quae ratio colores eorum mutet.
Olores ratio altitudinum temperate squidem earum similitudinem trahunt, in quaru aera Venere tar usdem subeundo, tingitq; appropinquantes viralibet alieni meatus circulus. Frigidior in pallorem, ardentior in ruborem, ventosiis in horrorem. Sol atq; cdmissurae absidum, extremaeq; orbitae atram in obscuritatem. SuuS
212쪽
,lli palli- Suus quidem cuiq: color est, Saturno candidus,'eia, hi clarus, Marti igneus, Lucifero candens, Vem proprii xe ri refulgens, Mercurio radians, Lunae blandus, Solimcuti oritur ardens. postea radians: his causis connexo visu & earum quae coelo continentur. Namq;modo multitudo conferta inest circa dimidios orbes Lunae, placida nocte leniter illustrante eas: modo raritas, ut fugisse miremur plenilunio abscondente, aut cum Solis, suprasie dictarum radi j visus perstrinxere nostros. Et ipsa autem Luna ingruentium Solis radiorum haud dubi8 differentias sentit, hebetante caetera instexos mundi convexitate eos, praeterquivbi recti angulorum competunt ictus. Itaq; in quadrato Solis diuidua est, in triquetro semiambitur o be , impletur autem in aduerta: rursusq; minuens, easdem effgies paribus aedit interuallis, simili ratione qua supra Solem tria sidera.
Hoc totum caput magis est physicum quem astrologia cum : quaerit enim causas diuersitatis polorum in stellis: aliae enim clarae, aliae pallidae, aliae subrutilae, ipsumis coelum est coloris caerulei. An eoelum Agitanda autem hoc loco est quaestio, num coelum sit sit eolora- coloratum, quae facile diiudicari poterit, si causiae generationis coloriun intelligantur. Est autem color, ut inquit
mula quaedam fulgori, d singulis corporibus emanans, partes habens visui ad sentiendum accommodatas. Velut alii dicunt, Color est lumen debile in extremo diaphani existens. Coloris autem natura diuersa est il natura luminis, quanquam originem & formam color a lumine habe
213쪽
at, tamen specie degenerat in speciem long8 inferiorem lumine. Coelumitacue est coloratum, non per se, sed tantum fecundum apparentiam: cum enim propter nimiam distantiani visus deficiat, tunc aer ubi terminatur visus occurrit opacior, clii cuin miscetur, lumen refert colorem caerules. ruleus enim color fit quando opacum rarum & diaphanum remissolumine illustratur, sed talis color in aere non est secundum existentiam, sed tantu secundum apparentii. Si autem aliquis hoc modo colligeret: Nihil potest videri nisi sit coloratum, color enim proprium obiectum via sus est, Coelum autevidetur, ergo necesse est esse coloratu. Respondendum est, differunt coloratum & lucidum: sumen enim etiam videtur, tametsi non sit coloratum. Eodem modo& coelum videtur magis ut lumen vel luminosum, quem coloratum. Dissimiliter autem illud lumen affcitur. propterea quod fulgores ac splendores per aerem sese di
fundentes non uno modo habenisese, tum pro naturam poris , ex quo lumen exilit, tum etiam pro natura a Eris ipsius, aeriaeq3 regionis, perquam timen diffutiditur. Coelum itad non est coloratum, sed luminosum: Caeruleus autem color incurrit in oculos, non quidem ut reuera aut secundum existentiam, sed tantum apparenter e species enim luminis iam in opaco deficientis resertur & in caeruleo exprimitur. Quare autem stellarum corpora diuersis colorib. con- Quare selibiciantur, hic quaeritur, Saturnus enim est pallidus, Iupiter' OB p 'clarus, Mars igneus, Venus lucida, Mercurius varius, Luna ii alba Respondendum est, lumen seu splendorem stellarum lotibus. augeri&minuiprout paruo vel longo d Sole absunt interuallo, siue quia Sol infundit eis suum lumen, siue quia eoru proprium lumen hebetatur splendore Solis. Cur autem Sol cum sit lucidissimus conspiciatur flauus, respondeo id fieria vaporibus quos lumen penetrat. Sic mane magis purpureus conspicitur, quia vapores sunt & humidiores & cras.siores, in meridie vero exiliores & puriores, unde lumen
214쪽
existat splendidius. Praeterea tres superiores quo longius e
Sole recedunt, tanto terris existimi propiores, ratio ite motus in Epicyclo, ut cyin Leone est in Apogaeo Eccen.&ante ec post conuinctionem minimus cernitur, adeo ut vix
agnosci possit. Tunc enim distat a terra et o 3 h partibus talibus, qualium semidiameterest cio. Inaetvero & circa opposi. Solis apparet longe maximus, quia terris est vicinior. Eodena modo etiam de reliquis Planctis iudicandum est.
( Colores ratio altitudimini temperat, &c.
Id est, luces le sulgores, quasi dicat, inde fit quod stollae non semper iisdem coloribus conspiciuntur, quia non semper in eadem distantia ad terram manent: aliquando enim ascendunt altius in absides suas,&rursum postea descendunt: haec autem inaequalis distantia eorum colores
mutat. Quod autem ait: Si et v IDEM EARYM SIMILI TvDINEM TRAHvNT, in quarum aera venere subeundo, scilicet suo motu, tingiti, id est, colorat, appropinquantes viralibet, id est, supra & infra , alieni meatus circulus, id est, vicini astri regio, siue tractus, siue plaga. Quod autem ait, frigidior in pallorem, ardentior in ruborem, commiscet, ut plerund solet, qualitates & virtutes stellarum. Sicut enim in coelo nulla est generatio, sic nullae stellarum corporibus huiusmodi qualitates aut accidunt aut insunt, nulla inest illis ex alia in aliam qualitatem transitio. Proinde improprie dictum est, frigidam stellam viciniorem in pallorem conuertere. Ista enim fiunt in aere, &per aerem virtute radii seu luminis manantis ex corpore sellae. Saturni enim stella actu non minus calida est quam Iouis aut alterius, sed ciet frigus in aere & mixtis corporib. potentia tantum & virtute luminis siti: lumen enim coeleste gignit in aere primas qualitates, videlicet calorem, frigus, humorem & siccitatem. Quia autem ex primis qualitatibus omnium secundarum temperamenta oriuntur, constat qua ratione hae virtutes mouendorum corporum ipsis astris attribuantur. (Sol
215쪽
Hunc locum intelligo de Luna, quasi dicat, puncta intersectionum circuli deferentis Lunam iaciunt dissimilitudinem colorum in Luna et quando enim Luna opponitur Soli in nodis, tunc obscuratur, sicut in eclipsium ratione diximus et quando vero extra istas absidum commissuras Soli opponitur, tunc minus in atram obscuritatem vertitur, laoc est, parum vel prorsus nihil obscuratur. Extremas orbitas vocat summitates tam deferentis quem epi delii, hoc est, apogaea.( His causis connexo visu, &c. ) Haec est constructio, his causis scilicet adduntur aliae cauta, quando videlicet videntur connexo visu, cum iis causis quae continentur coelo, id est, cum lumine seu radio efficaci: haec enim estrumnaex iis causis quae coeso continentur. Vocat visum con- visu eonnexum, quando radii simul collecti, ac non distracti seu dis nexui sipati emittuntur. Dispersum vero, quando radii visiui propter medium indispositum distrahuntur. Est stad sententia spetaei. Plinii: stellae clariores at* etiam plures conspiciuntur visu connexo quam disperso. Inde fit, quod interdiu aliquando ex altis puteis stellae conspiciantur. Radius enim altitudine putei cogitur ut rectus & collectus incurratin coelum. Noctu etiam plures stestae cernuntur dimidiata Luna lucente, quem plena existente: lumen enim copiosum & multum perstringit, hebetat & dissipat radium visivum. Quidam sic ponunt, connexo visu, q. d. sicut errantes il Sole obscurantur, ita quo p fixarum species ab iisdem causis pendet, siue connexa his causis: modo enim videntur consertae, modo rarae. Visus saepe usurpatur pro syecie, ut infra in cap. de Cometis, spirae modo intorta, visu quod toruo, id est, specie.
Namq; modo, 3 lioc est, aliqtiando magna copiastellarum conspicitur circa dimidios orbes, hoc est, circa
216쪽
Id est, quemadmodum Luna suo lumine reliquas obscurat stellas, ita ipsa victissint radiorum Solis differentias sentit, hoc est, non eode modo a Sole illuminatur. Prout enim ad ipsum accedit vel discedit, ita diuersas illuminationum vices sustinet, quemadmodum supra satis dictum est.( Hebetante caetera inflexos, &c. Id est, Radii qui incidunt inflexi in Lunam sunt hebetiores ac minus efficaces: non possunt enim illustrare totam Lunam propter coeli convexitatem , sicut illi qui recti in eam incidunt. Vocat autem rectum radium, qui in Lunam oppositam ex diametro incidit: ille enim implet eam lumine, ac undiqua is plenam efficit, id quod ipse exponit in sequentibus, cum ait, Itaq; in quadrato Solis diuidua est, in triquetro semiambitur, hoc est, imperfecte ambitur,&c. Quod in fine ait, simili ratione qua supra Solem tria sidera, scilicet eadem habent interualla aspectuum, quae habent tres inferiores, ita ut hic locus de aspectibus ad Solem, non de lumine intelligatur, constat enim tres superiores nota has disserentias luminis recipere, &c.
Solis motus & dierum inaequalitatis ratio
S OI uulsi ipse quatuordifferentias habet, biS sequa
ta nocte diei, vere & autumno, & in centrum incidens terrae octatiis in partibus Arietis ac Librae: bis. permutatis jachs, in auctum diei, bruma octaua in parte Capricorni: noctis vero, solstitio totidem in partibus Cancri. Inaequalitatis causa obliquitas est signiferi, cum pars aequa mundi super subterq; terras omni b. fiat momentis. Sed quae recta in exortu suo
217쪽
consurgunt signa , longiore tractu tenent lucem et quae vero obliqua, o cyore transeunt spatio.
In hoc capite summam complexus est Plinitus omnium quae solent tradi de causis inaequalitatis dierum & noctium,& ut eo melius positi intelligi, repetemus ex libellis de sphaera hanc rem aliquanto copiosius. Sphaera diuiditur in rectam de obliquam. Recta vocatur quae habet utruncti poetsphteare lumin horironte, in qua aequinoctialis circulus cum hori-cta. xonte rectos angulos constituit. Obliqua, quae habet alte-sphtra obrum eleuatum, alterum sub hortionte depressum. In recta liqua. autem sellari a dies semper sunt aequales noctibus, in oblia qua vero inaeqitales. Causa autem istius diuersitatis est inaequalis signorum ascensio, quae hoc modo est colligenda . Motus primi coeli est uniformis di regularis, semper enim inaequali tempore regulariter alcue uniformiter circumuoluitur, ergo hic motus est regulata mensura temporis. Aequinoctialis autem circulus, quia consistit ad rectos cum axe mundi angulos, eodem etiam modo regulariter & uniformiter in quavis sphaerae habitudine oritur ald occidit, ergo etiam 3c hic circulus erit mensura temporis. Tempus rem ueenim nihil aliud est quim mensura motus aequalis & regula- quid hris. Et per consequens, omnes reliqui circuli respectu aequinoctialis, obliqud locati, inaequaliter oriunttur atque occidunt. Zodiacus aute, quia est obliquus circulus, poli enim
eius e polis mundi pari distantia discedunt, ideo etiam inaequaliter oritur& occidit, hoc est, inaequali tempore inaequales ipsius arcus ascendunt at*descendunt. Quia vero Sol , qui producit mundo diem&noctem, perpetuo cursu sub hoc circulo fertur, ideo dies aut produ. aut min. prout parum aut multum aequino. circuli, cum ascensioni b. diurnis signorum Eodiaciastendite dictum enim est aequinoctialem circulum mensurare tempus et singulis enim horis in
218쪽
quacuno die regulariter de hoc circulo I s. gra. ascendunt. De reus, Ergo qui volunt causam inaequalitatis dierum ac noctium id qMli, cognoscere illi dent operam ut discant, quantum aequino- 'etialis circulus cum singulis partibus etodiaci ascendat, ex quibus tacite arcus diurniis colligi potest, qui si diuidatur per Is,horae& horarum paries exacte prodibunt. Exempli gratia, Volo scire quantus sit arcus diurnus Sole ingrediente ita principium Cancri in nostro horiχonte, supra que in eleuatur polus sa. gradibus, colligo primum quot gradus aequinoctialis circuli cum Cancro ascendant inhabitudine
nostrae sphaerae,& inuenio 3T. grad.& si . min. Item cum Leone a. grad. & sq. min. cum Virgine q3. minutum nullum. cum Libra s. & nullum min. cum Scorpione qa. deis. min. cum Sagittario 33. & si . min. Summam iam horum arcuum in unum colligo singulis enim diebus totius anni in quocunque horigonte semper sex signa de et odia cooriuntur siue dies sint breues siue longi & habeo arcum diurnum aequinoctialis circuli a T. graduum, dc 38. minutorum, quem si diuisero per I s. quoties ostendet horas diurnas, di sun t I 6. horae, minuta so. quantitas videlicet diei maximae in nostra eleuatione , quem numerum si a dis horis subtraxero, relinquetur quantitas noctis breuissimae. Eodem modo faciendum est cum omnibus reliquis arcub
Eodiaci thoe enim constat singulis diebus sex signa de 1odiaco oriri: quaero iam ascensiones horum sex signorum, de habeo arcum diurnum. Constat autem, quod si agulis diebus artificialibus in omni habitudine sphaerae tantum sex signa de Zodiaco ascendant, quia in omni hemisphaerio abscinditur Zodiacus ab horthonte in duas aequales partes: nam quandocund duo maiores circuli se secant, interseetio fit in duas aequales partes. Habent enim se ad sphaera, ut diametri ad circulsi: omnes autem diametri in circulo sese per aequalia secant, at* etiam ipsem circuluna per defini. circuli& diametrii ergo etiam omnes maiores circuli sese secantes tam se quem sphaeram in duas aequales partes secant. Cum
219쪽
Cumd rodiacus in duas aequales partes secetur ab horiaonte, necesse est semper sex signa supra horigontem&sex infra existere :& quia Sol in eodem signo& gradu quo oritur etiam occidit, neceta est tantum sex signorum arcum diur-ns ii, siue sit longa siue breuis dies, existere. Eadem est ra- elo de nocte siue longa siue breui. Sed hoc loco praecipue interrogari solet: Quare igitur
de aequilioctiali non eodem modo oriuntur sex signa, cum sit eadem ratio intersectionis aequinoctialis & horigontis tutervenim est maior circulus p Respondeo, etiam de aequinoctiali circulo perpetuo existunt sex sigila in utrocue hemisphaerior inde tamen non sequitur, quod necesse sit perpetuo oriri & occidere sex signa sicut de Zodiacor arcus enim aequinoctialis circuli no pariter oriuntur nec occidunt cum arcubus Zodiaci. Alter enim est circlitus rectus, descriptus super polis nitrudi, stiper quibus fiunt reuolutiones diurnae ac noAurnae, qui eundem angulum perpetuo cum horiEonte fixo describiti alter est obliquus, descriptus super propriis polis, qui subinde in suis ascensionibus & descensionibus angulos cum horiχonte obliquo variat. Ergo nullo modo pares ascentanes horum duorum circulorum existere possunt: interim tamen haec dissimilitudo non impedit, quo minus utercue ab hori honte in duas aequales partes secetur, imo hoc necessario sequitur ratione intersectionis magnorum in sphaera circulorum, ex qua intersectione hoc tantiim sequitur, quod utriusv circuli una medietas semper est supra horiχontem, & altera infra, Illud aute non sequitur , quod hae medietates simul oriantur aut occidant, sunt enim haec inter se dissimilia, simul oriri & simul intersecari. Quaeret aliquis, quare ergo tantum de Zodiaco in omni die naturali siue longa siue breui, sex signa oriuntur, & non de aequinoctiali, cum eadem sit ratio intersectionis, quemadmodum iam dictum est 3 Respondeo, haec regularitas in Zodiaco fit ratione Solis. Sol enim mundo producit diem, cum b horiEon intersecet Zodiacum in partes aequales, ne-
220쪽
cesse est quod semper transeat per gradum Solis mand ascendentem, dc per gradum illi oppositum, cum laic oppositus gradus reuolutione coeli venit ad orientalem intersectionem horiZontis, necesse est gradum in quo Sol est, existere in occidentali intersectione, per definitionem intersectionis duorium magnorum in sphaera circulor h. Sic etiam in aequinoctiali circulo semper oppositus gradus gradui orienti, occidit illo ascendente, & rursum illo descendente oritur . sed hic ortus & occasus mundo non affert diem&noctem, propter Solem , qui non mouetur in hoc circulo. Vnde bene potest accidere, quod gradus simul orientes in his duobus circulis non simul occidant, & econtra, &c. inare di Quaeret iterum aliquis, qui igitur fit quod in sphaera re- , DR se imper aequantur noctibus, cum tamen etiam istic sitit ae sui. Zodiacus oblique ascendat Respondeo: Hanc habere 1olat. diacum cum horinonte recto habitudinem, ut semper signis interdiu ascendentibus respondens aequatoris arcus aequetur, hoc est, tantuni singulis diebus oriatur de atquinoctiali, quantum de Zodiaco. Praeterea in sphaera recta quilibet gradus Zodiaci maiorem in hortionis amplitudinem non admittit, quam sit declinatio ipsius: ergo etiani nec maius tempus consumit in ortu qtam ita occasu, de
(Et in centrum incidens terrae.
critatuor Id est, quatuor notabiles disserentias anni Sol efiicit, aruit par duo videlicet aequinoctia, & duo solstitia. Accidunt autem hae disterentiae, quando Sol in centrum terrae incidens, hoc est, quando Sol describit maximum circulum situm in medio duorum polorum & secantem sphaeram rectam in duas
parteS aequaleS : quando enim extra aequatorem Sol molli
primi mobilis describit paralelos, tum illi omnes sunt minores maximis circulis, ita ue non dicuntur incidere in centrum terrae, nec sphaeram in duas partes aequales secare. Id autem ait accidere in octauis partibus Arietis & Li