장음표시 사용
261쪽
citates inustatae, pestiteraequalitates in aere,quas sequuntur frugum cot ruptio, & animantium interitus. Nam fumi illi post incendium disseipati ventos augent. Et cum sint siccire venenati, siccitates afferunt & aere inficiunt. Cornemorantur exempla e multis scriptorib. Seneca ait, post Cometam qui fuit Paterculo de Vopisco Consuli biis, secutas esse ubivmaximas & continuas tempestates. In Achaia vero & Macedonia urbes quasdam terrae motibus collapsas esse. Tradidit & Callisthenes Cometam apparuisse, antequam Achaiae urbes Helice&Bura tempestatibus meris sunt in mare, quod accidit biennio ante Leuctricam pugnam. Quare &Cometa ille&secutae tempestates, &collapsae urbes prodigia fueriint denunciantia Lacedemoniis exitium, & mutationem toti Graeciae. Primo anno semestissimi belli intestini Graecorum quod Peloponnesiacum vocant, post Cometen ingens lapis in insulam Aegospotamos violentia ventorum delatus est, apud quam insulam anno vicesimo sexto post Athenienses magna pugna victi, mox obsessa ciuitate libertatem N imperium amiserunt. Is Cometes arsit dies quin p&septuaginta,ut scribit Plutarchus in Lysandro. Anaxagoras dicitur praedixisse lapidem casurum esse de coelo post illud incendium, sed Aristotelas ait, lapidem ventorum impetu alicubi auulsum decidisse. Addit Aristo. exemplum sui temporis, post Cometen layemem secutam esse sis ccam stantibus assidue Aquilonibus.Vidimus& ipsi post cometas extitisse inusitatas & noxias siccitates. Hactenus de physicis effectibus Cometarum dixi, de tempestatibus & aEris victis. Haec non significat tantum,sed efficit. Alia quaestio est multo difficilior, an clades populo- sni eodi
rum, mutationes Imperiorum,& Regum interitus porten- gia.dant, breuiter, an euentus in hominum negociis significent, Magna quaestio semper fuit apud Philosophos, sint ne prodigia, hoc est, sint ne in natura, euentuum futtirorum significationes, praeter physicas illas, quales simi tempestatum significationes, quarum ratio non est obscura. Ita & Llica-
262쪽
nus in libro secundo dubitat an sint prodigia, an denuncibentur fututi euentus per insolitarum et seae, aut monstra insignia, aut te motus, aut eclipses. Sic enim ait:
folliciis visum mortalibM addere curam, Noscant venturas ut dira per omnia clades e Siue parens retrum, clim primum informia regna Materiamq; rudem flamma cedente recepit, Finxit in aeternam causas qua cuncta cohercet, Se quoq; lege tenens, Oscula iussa serentem, Fatorum immoto diuisit limite modum. Sive nihilpositum est, sedDrs incerta vagatur, Fertq; rejertq; vices, di habent mortalia casum.
Sed hoc ioeo non instituam hae de re longiorem disputationem. Assentior enim doctissimis hominibus,qui significationes futurorum eventuum esse aliquas tum in astris, tum in meteoris quibusdam iudicant, quas quidem eo defendo libentius, quia testantur mundum ab aliqua mente conditum esse,®i. Ned enim aut in astris essent futurorum eventuum significationes, aut nouae formae in aere, in terra excitarentur,nisi mens aliqua infinita antea prospiciens omnia, ordinasset hoc modo coelestes motus, &gubernaret inferiorem naturam ita,ut signa existerent. Et respondent exempla, quae mouent homines, ut ad hunc finem iudicent excitari prodigia, ut moneant homines de rebus futuris. Semper enim atrocia prodigia secutae sunt ingentes clades , etsi non in genere de omnibus prodigissdisputo, de meteoris iam loquor, & terraemotu, aut similibus. Quid quod sacra literae testantur eclipses minari tristes aliquos casus Sed ad Cometen venio, huic non tantum tribuunt significationes physicas, quarum aliqua ex parte causa est, sed etiam aliorum eventuum. Ac Hali inquit, se aliquandiu Cometis non tribuisse significationes huius generis, donec exemplis victus postea aliter senserit.
Astrologi erudite signisicationem & caulas ad eas stellas
263쪽
reserunt, quarum vi excitatur Cometa,& in genere monent Cometas naturae Martiae & Mercurialis esse. Quare neces deseditiones praecipud portendunt. Sed aspici debent stellae,
quae excitJrunt, aut motu suo trahunt materiam. Inde faciendum est iiidicium. Nam Cometa cum sit effectus illarum stellarum, significat uni reliquos stellarum effectus. Fortassis etiam ut stellae,ita Cometa aeris tempera metitum corrumpit, illa venenata & dira qualitate, quae ab infausto stellarum positu in Cometae materiam defluxit: ut in eclipsi,
in qua simul mars, Mercurius & Luna iuncti sunt, horribilis est luminis commixtio & pestilentissima. Probo & illud, quod considerari iubent sub quo Zodiaco inflammetur. Sed nolo persequi singula praecepta, illud generale asscribam, quod est apud Pto. in a. Quadrip. ubi Cometas etiam eonsiderari iubet,& conferri cum aliis significationibus. A ddit autem in genere Cometas imitari naturam Martis &Mercurii, id eod significare bella, aestus, & tumultus cuiuia
Hanc sententiam Pontanus expressit in meteoris cum ait: Tu vero quod decernit Mait ortius ignis, Infoelix coeli sidus, quod non cius ArcaF, Die Artim inprimis statues signare Cometen. Hoc iudicium Ptolemaei comprobant innumerabilia exempla, quae ex historiis sumi possunt, ubi apparet magnos motus a Cometis de nunciatos esse. Virgil. debellis ciuilib. ait: Nec diritaties arsere Cometa. Et Lucanus libro primo: Ignota obscurae videruntsedera noctes, Ardentemq; polum flammis, coeloq; Polantes Obliquas per inane faces, crinemq; timendi
Sideris,eterris mutantem regna Cometen.
P ontanus recitat exempla suae aetatis, nos recitabimus Cometas recentioreS,
264쪽
Anno Is o o. Mense Aprili, conspectus es: Cometeg, quem Alescripsit vir doctissimus Vernerus Noribergensis, postea eo anno capta e Baia Eeto urbs Methone, victa deinde ingens classis Christianorum missa aduersus Turcas. Exarsit bellum ciuile inter Baiaχetum patrem & eius filium Selimum. In Italia vero anno quo fulsit, captus est iu Callis Ludovicus Sphortia dux Mediolanensist atque late uentus proxinii fuerunt Cometae, quare eos praecipue significatos arbitror. In Germania aliquanto post ortum est bellum
Anno i s o 6. Mense Augusto fulsit Cometa, quem secuta est mors Philippi regis Hispaniae , deinde secutum est
Venetum bellum , ut supra dixi. Longo deinde interuallo non sunt conq)ecti Cometae. Sed nuper adeo tres vidimus, quorum primus fulsit anno Is gr. mense Augusto, vagatus per Leonem, Virginem & Libram. Secundus anno 1332. qui in fine Septembris conspici coepit,& durauit totos tres menses, ut supra dixi. Tertius anno 1s 33. mense Iulio. Et si
alitem res multae memorabiles secutae sunt, tamen praecipui euentus adhuc impendent, aut certe catastrophe. Post hos cometas Turci magna expeditione suscepta, bellum Cermaniae intulerunt, sed parte copiarum Turcicarum in extremis finibus Germaniae caesa, Turci fugientes reduxerunt reliquos exercitus. In Dania asperrimum bellum gestum est,&ingens mutatio in Regno facta. Facta est &mutatio in Anglia,&orti horribiles tumultus, qui multis praestantissimis viris necem attulerim t. In Germania ortus est tumultus Anab aptisticus, & magno negocio urbs Monasteriensis in Vuestualis expugnata, & deleti sunt Anab aptistat. In Italia Francisco Duce Mediolanensi sine liberis extincto,
rex Gallorii in coepit repetere Mediolanum e Caesare Carolo. Deinde Gallus mouit bellum aduersus ducem Sabaudiae, eum*ducatu expulit. Caesar ut defenderet Sabaudiensem, bellum mouit aduersus Gallum. Turci eodem tempore bellum parantes, duxerunt exercitum ad Dyrrachin,
265쪽
ut traiicerent in Italiam. Sed cum intelligerent totam Italiam clim Caesare Carolo consentientem, in armis esse, metu retenti, reduxerunt exercitus iii Thraciam. Haec viden tur initia esse iii gentium bellorum, & discordiae Germanicae vix videntur habiturae placidam Catastrophen. Itaque nondum iudico euentus denunciatos il Cometis praeterii se: monuit nos Deus, ut pietate & moderatione consiliorum mitigemus impendentes poenas. Hoc animo prodigia considerare nos oportuit, ut & Dei iram emendatione morum & precibus flecteremus, & moderatis consiliis conaremur publica mala sanare. Non enitn probandae sunt illae Stoicae opiniones, quae mutari aut mitigari fata, hoc est, impendentia bona aut mala negant. Cum igitur omnium aetatum obseruatione compertum sit, Cometas minari tristes euentus, rectZ in causa finali haec significatio recensetur. Et scitd veterem Graecum versiculia apud Suidam intitauit Ioachimus Camerarius:
Nam Seneca rigi cuid adulatur Neroni, qui Cometam tunc fulgentem ait polliceri magnam stelicitatem orbi terrarum propter Neronis imperium. Ille vero & saeuiciam, quam postea Nero exercuit, & Neronis tragicum exitum, & Iudaicae gentis interitum portendit. Extant& apud Aratum significationes, sed physicae, videlicet siccitates de sterilitates. Versus Arati sunt:
Fertilis Agricoia votis contingat xt amm, Nunquam crιmttim videatur in aeresidin. Un ynus geminise micent pseresse Cometae.
Namq; parit multos tempestu sicca Cometas.
266쪽
M. Lia segetes tombit siccior ater. qua prorumpunt natura legibus vltr. Spiramenta soli si influs defuit humor, arida per coelumsurgentia, desuper atrae Ignes cunt stiminis, mundiq; impul a catore Excutiunt stello. O crebro crine rubescunt.
Pitysicum est& illud Virgilii ita io. Aeneidos: Non secue ac liquida si quando nocte Cometa
Sanguinei iugubre rubent, aut Siris ardor Ille uim morbosq; ferens mortalibus aegris Nascitur, O laeuo contristat liumine coelum. Haec de natura & significationibus Cometarum eo collegi, qitia hae physicae disputationes magnopere conducunt adolescentibus, eosq; ad admirationem naturae inuitant,& quorulidam effectuum causas monstrant. Fortassis & exemplum prodest, viam enim ostendit quaerendi&eruendi causas naturales. Eo etiam libentius in hac disputatione commoratiis stim, ut adolescentes sciant Cometas non frustra apparere, sed ut res magnas denuncient, ut admoniti mitigare eas studeanaus. Barbaries quaedam est, huiusmodi signa, quae&physicas aliquas causas habent,&bono-nim ac prudentu iudicias comprobata sunt, temer8 aspe nari. Quae quidem ita sunt consideranda, non ut eximant animis pietatem, sed ut rectam de piam de Deo sententiam ha nobis confirment, ut diuinitus ordinata esse quaedam signa iudicemus, quae nos admoneant, ut a Deo opem imploremus.
Nunc ordine exponam textum: si dem, scilicet Graeci, pogonias vocant,&c. Vibrantur, hoc est, celeriter mouetitur. significatu Ocystimo, hoc est, celerrimo eventu. Haec fuit, scilicet acontias, de qua quinto consulatu, fuit annus urbis 8a 8.&annus Christi 8.& fuit tertius annus ante mortem I espasiani patris. In mucronem fastigiatas, hoc
267쪽
hoc est, in cuspidem acuminatas: argenteo crine, hoc est, nitente fulgore. fiunt & hirti, hoc est, horrentes, & comavndid cincti. mutata in hastam, hoc est, facta est acontias. Longissimum octoginta, addendum hic est centum octoginta, ut sit sipacitim sex mensium. Iosephus scribit integro asino stetisse Coinetam supra Hierosolymam figura gladii, paulo ante excidium urbis.
OMNES FERME sv B IPSO SEPTENTRION E, scilicet haerent vel mouentur. Quanquam Aristoteles diuersum tradat, cum inquit, gitiuetoὰ κδ r, ori id G c aegeto τί πω biTo o Iioc tamen verum
est, quod uiplurimum in plaga coeli septentrionali consistunt cometae, quia istic plurimum est aurae pigrae, & sinat
loca plena exhalationum, propter radiorum solarium imbecillitatem. Praeterea quo propius versus septentrionem accedunt, eo mouentur tardius, ibi enim coeli circumagitatio tardior, sicut circa medium coeli velocior existit. Locus quem citat hic ex Arist. extat in capite de Cometis cum in
S T v s Q v E SIGNI g ICAR I non tantum significari sed etiam effici, ut supra dictum est. In Austrino polo hoc est, regione vel plaga meridiana, sed citra ullum iubar, hoc est, appendicem, sit mi quidem illic minores, sed non sunt prorsus nullae. Sequentem textum sic construe, Cometa sitie stella typhon, cui nomen dedit rex eius aeui, qtiae fuit specie ignea ac intorta instar spirae, seu circuli, illa stella comperta est dira, hoc est, exitiosa populis Aethiopum &Aegypti. De hac stella propter vetustatem nihil certi conis stat, sed consentaneum est incidisse in tempus exitus populi Israelitici ex Aegypto, nam sine dubio signa &prodigia praecesserunt hanc ingentem calamitatem, quae florentissi- intim regnum Aegypti oppressit & fere penitus extinxit.lsate alitem stella nominata est d rege Typhone, cuius me-
268쪽
Feria e rau larem di: Hub, dec. ubi claro inquit , heroicum se. culum tunc desiisse, nam Typhon sertur auxilio Gygantum oppressisse reges Aegyptios viros sanctos & iustos, sibii confirmasse tyrannidem. Haec d Graecis scriptoribus, ut a Diodoro & Herodoto recensentur: si autem cum sacris literis conferantur , deprehendemus haec circa tempora exitus ex Aegypto accidisse. S E Qv I TvR IN TEXTu : sparguntur aliquando Serrantibus stellis caeterisq; crines. haec ex Aristotele descripta sunt, qui facit duo genera cometarum, crinitarum& barbatartim, & ait veteres censitisse comas tantum fieri per refractionem radiorum solarium in exhalatione non inflammata. Eodem modo ait hoc loco Plinius crines spargi circa errantes stellas & caeteras, hoc est, fixas, videlicet per refractioiaem, quando videlicet ipsarum radius incidit in exhalationes partium subtilium, sicuti quando circa Solem & Lunam generantur Halones. S a et v I T v R : sed Cometes nunquam in occasura parte coeli est. etiam haec sententia ex Aristotele est descripta, sed Amanuensis negligentia deprauata, sic inquit Arist.
nostra tempestate visi sunt, sine occasu super horiχontem evanuerunt, paulatim ita emarcescentes atque absumti, ut nec unius stellae corpus nec plurium reliquerint. hinc apparet quem incommode Aristotelem in hoc Ioco sit interpretatus. Aristoteles enim loquitur de occasu Heliaco quo occidunt 8c occultantur reliquae stellae tam planetae quam fixae, & ita non amplius cernuntur, sed Cometae ab que tali occasu evanescunt paulatim, ut prorsus nihil amplius conspiciatur. D AvTEM AIT, Iion leuiter psatum, intelligit Cometas non abire sine magnis calamitatibus. istius rei
aliquot exempla subiicit. Primum de ciuili motu Octauio
269쪽
Consule, qui fuit Consul anno urbis 6 6 Orta autem primum est discordia inter ambos consulas Gn. Octauium dc L Cornelium Cinnam, ubi ab Octauio potentiore pulsus urbe Cinna, qui deinde C. Mario extili se coniunxit, & ambo quatuor exercitibus urbem Romam sunt ingressi, plurimos eosd nobilissimos ciues trucidariint, inter hos Consulem Octauium, M. Antonium, Gn. & L. Caesares, & alios summoS viros, quorum necem deplorat Cicero in praefatione tertii de Oratore.& Virgilius de hoc ipso tempore inquit, Nec diri toties arsere Cometae. Alterum exemplum est de Cometa, qui comparuit ante bellum ciuile Caesaris &Pompeii, cultis meminit Lucan. lib. I. cum inquit: Ignota obscurae viderunt sidera noctes, Ardentemq; polum flammis, coeloq; volantes Obliquo per inane faces, crinemq; timendi Sideris, di teria mutantem regna Cometen. Tertium exemplum est de sua aetate circa veneficium, hoc est, quando ante mortem Claudii interfecti veneno Cometa comparuit. Quartum de Cometa, qui imperante Nerone aseidue fulsit, hoc est, integris sex mensibus, de quo sic scribit Suetonius: Nec minore saeuicia foris&in exteros grassatus est. stella Crinita, quae summis potestatib.exitium
portendere vulgo putatur, per continuas noctes oriri coeperat, anxitus ea re, ut ex Babilo Astrologo didicit, solere
reges talia ostenta caede aliqua illustri expiare, atd i semet in capita procerum depellere, nobilissimo cuique exitium destinauit, &c. S g Q v I T v R, Reserre arbitrantur in quas partes, hoc est, in quam regionem mundi ferantur, aut cuius stellae vires accipiat, hoc est, e qua stella erratica excitetur. quas similitudines, hoc est, figuras, sic enim paulo post exponit de specie tibiaru . In quib. locis emicet, hoc est, iuxta quod signum, aut apud quas stellas fixas conspiciatur Cometa. v Ag sequuntur sunt particulares obseruationes, quas existimo carere ratione physica. In verendis partib.
270쪽
signorum, hoc est, in mediis signis, portendit mores impudentes & flagiciosas libidines. Ingeniis) hoc est, literatis& erraditis. & eruditioni hoc est, studiis artium S philosophiae. Si triquetram figuram hoc est, si aspectu trino aut
quadrato aliquam insigniorem ex fixis stellis aspexerit. Venena fundere hoc est, Veneficia portendit. Cometes in uno loco colitur scilicet sicut pestis & febris adauertendam significationem suturarum cladum. Incipiente eo scilicet imperare anno urbis y 1 o. Id oriebatur circa undecimam horam, hoc est, una hora ante occasum Solis oriebatur supra horiχontem, post occasum Solis fuit conspicuum. Simulachro capitis hoc est, statuae Caesaris. Salu
tare id terris fuit Quam fuerit salutare terris sidus illud, aestimari potest ex mutata forma Reipublicae, & ex quisii bellis ciuilibus, quae sunt secuta apparitionem Cometae illius. Primum fuit Mutinense contra Antonium. Secundum Philippense contra Cassium & Brutum. Tertium Perusinu, contra L. Antonium fratrem triumuiri. Quartum Siculiam aduersus Sex. Pompeium Gn. filium. Quintum Actiacum contra M. Antonium triumuirum& Cleopatram reginam Aegypti. S E in v I TvR IN TEx Tu, Sunt qui haec
sidera perpetua est e, suos ambitu, hoc est, proprio motu moveri, sed non nisi d Sole cerni, hoc est, digressa longius e Sole sicut stella Mercurii. In hac sententia fuit Seneca&pleri veterum. Alii scilicet Periliatetici, ut Aristoteles. nasci humore fortuito, hoc est, ex vapore, sicut supra copiose exposuimuS.
Hipparchus desideribus, per exempla historica, saces, i lampades, trabes, bolides, & chasma coeli.
I Dem Hipparchus nunquam satis lati dariis, Ut quo nenio magis approbauerit cognationem cum homine si-