장음표시 사용
341쪽
Reliquaqtiae seqvinatur intextulant plana. Circumeunt enim venti orbem ita, ut seia alter alterius flatum excipiat: & nunquam vel admodum raro aduersi venti simul spirante alter enim alterius vim deprimit, & fortior debiliori semper reluctat tir, unde ut plurimum contrarii Stemporibus contrarii etiam venti spirant. De Halcyonias lege Plinium infra lib. 1o. cap. 3 . Gellium lib. 3. cap. Io. Plinius ait, foditurae Halcyonum mare sterni, hoc est, securum &tranquillium reddi, ut Halcyones possint excludere pullos. QA A R T v s locus huius capitis es , de qualitatibus in aliis- ventorum, quem fer8 de verbo descripsit ex meteoris Aristotelis. Mirari autem aliquis posset, cum ventus nihil aliud
sit hi si mota exhalatio in aere, unde tam diuersias qualitat si alterationes recipiat. Exhalatio enim semper est calida &sicca, venti autem alii sunt humidi alii frigidi, dec. Respondeo, illas qualitates ventis accidentaliter inesse, prout enim loca calida aut frigida, arida aut sicca, foetida aut amoena perflant, ita illorum qualitatibus afficiuntur, illasd tanquam proprias recipiunt. Praeclard hunc Iocum exponit Ptolemaeus lib. r. cap. g. quadri. cuius verba asscripsi, propter insignem doctrinam quam continent.
342쪽
Hunc Ptolemaei locum interpretatus est Pontanus illustri interpretatione, quae digna est ut adolescentibus proponatur, it ad illius verba etiam volui asseribere: Ipsi autem venti cum d quatuor spirent cardinibus, ipsoru quod cardinum qualitates accipiunt. Etenim partem eam mundi quae ad ortum est, cum Solem, qui caloris est autor, singulis ad nos diebus afferat, calida in quidem, & quia Sol inde assiduus venit, siccam quod esse par est. Aduersam vero huic aduerso modo humidam at frigentem, quod Solem ipsem terris auferat, e cuius abitu frigus necesse est sequi, cuius rei nox ipsa inditio est. Atq; ut e calore diurno sis ccitas, sic nocturno i frigore humiditas sequatur Oportet. Subsolanus igitur, qui ab oriente flat cardine, siquid si flatus ipse, ut Aristo t. placet, quaeda aeris est impulsio, redundan
risue asipirationis commotio, perinde erit asse eius ut dies, ipse ut regio e qua fertur. Huic contrarius Fauom us, quod noctis naturam, quod occasus qualitatem sequitur, erit contrario modo ass ctus. Vt enim aduentus Solis ac praesentia calore in , sic recessus a id absentia frigus parit: atque ut illius increscentis comes est siccitas, sic huitis humiditas est socia. Atque ut duo hi aduersi cardines sunt, sic dies &nox, calor & frigus, sic aridum & humectum, contrarii e fectus, contrariaed qualitates ab eis manant. Vt aute cardines hi mundum ab ortu atq3 occasu aequis diuidunt partibus, ducti per ipsos circulos, sic qui summum at i in ulncoeli verticem duo cardines a dextra atqtie sinistra illoriam secant, paribus quoque partiuntur interuallis, quorum alter, id est , septentrionalis cardo ab utroq; cardine surgentis atq; cadentis Solis singulas tantum qualitates sibi conuenientes assumit. Nam si ab eo Sol abest cardine, frigescere admodum illum necesse est : nimii autem frigoris siccitas comes est. Ergo ab orientis Solis cardine siccitatem, ab occiduo
343쪽
ci duo frigiditatem mutuabitur. Vt enim humiditatem ab hoc capiat, fieri non potest, cum siccum atq humidum simul coire natura minim8 patiatur. Quocirca de venti, qtii ab hoc flant cardine, aridi at 3 frigentes sunt. Ad oppositum velo huic cardinem, id est, meridiei plagam, cum Sol sit ei maxime familiaris, ob hasic ipsam Solis familiaritatem plaga vehementius concalescit, unde spirantes inde flatus il finitimo cardine alcidi i Solis vicinia calorem accipiunt. Qtiam ob rem non temere Aristoteles affirmat, Subsolanum libenter transire in Notum, hoc est, in meridianuflatum, ob ipsam qualitatis calidae similitudinem. Cum autem parte ab altera haec ipsa plaga meridionalis declinet in occasum, ab ipso quod oecasu mutuatur humiditate, unde flatus ipsi illinc calidi, hinc humidi sint oportet. Quamobrem ut venti septentrionales frigidi sentato aridi, sic exaduerso meridionales calidi ais humentes sint necesse est. Horum socii ut ad hune quium ad illum cardinem magis declinent, sic ex hac quem ex illa qualitate plus minusue
mutuantur.Tanta autem ventorum ais aeris mutatio cum
aliunde fiat, necesse est ut ad Planetas ato ad coeli referatur
(Saluberrimus autem omnium Aquilo.
Iam dictum est de qualitatibus ventorum, & ibidem etiam die vinest Aquilonem esse frigidum N siccum , unde
facile omnes superfluitates corporis absumit: frigus enim condensat, ac cogit corporum substantias, ideo etiam om- .nes operationes&naturales & animales intenduntur. Aerenim nos ambiens frigidus constringendo cutem, naturalem calorem repellit ,& in profundo corporis concludit, qui deinde augetur, & ad omnes naturales actiones iusurgit sortior. Nota est sententia Hippo. Ventres hyeme re vere natura se int calidiores,&c. Noxius autem Auster, quia
ventus est calidus & humidus, quae constitutio facili me piit redines in corporibus inducit,& multis superfluitatibus
344쪽
corpora replet, undedi sensuum debilitates & capitis grauitates inducunt. Notus es Aphorismus: Austrinae constitutiones di soluunt corpora & humectant, auditum obtulidunt, capita aggravant, & vertigines facit mi. Et lib. g. Ait sterile apho. II. Quod autem subiungit Plinitis et Et magis siccus,e' cur ma, hoc est, auster siccus magis noxius est, quem humidus: hu-g h noli enim est frigidior. Hunc locum praeclard exponit Hippo. lib. a. de ratione victus cum inqiiit: Auster de similis natiirae locis spirat, quibus aquilo spirat, videlicet de alistrino polo, multad niue, glacie& gelii vexat loca qtiae polis vicina existulit. Cum vero per Solis itinera & per naeridianam plagam transit, rarescit de siccatus Sole, unde istuc calidus & siccus necessario peruenit, & proxima loca calefacit& desiccat necessario unde qua terra isticaeduntur siccescunt, clanculum d homines istic desiccat Cum enim neque de mari nec fluminibus vllum humorem capere possit,
de animalib. dc de terra natis omnem humorem exugit,&c.S E Q v I T v ii intextu: Et in totum omnes a septentrione & Occidente sicciores, quem Meridie & Oriente. alii sielegunt, d septentrione& oriente, qudm k meridie & occi dente, atq; haec lectio videtur esse verior. Ex lioc loco intelligi potest, cur austrum siccum magis noxium esse dicat, quia propter raritatem desiccat animal tu corpora. Quyd Cur ani autem animalia ipso spirante minus esuriant, causa es , quod calor horum flatuum aperit poros cutis, per quos
e internus calor exhalat dc resoluitur, unde & deterior con- esuria ut . coctio necessario sequitur, & per consequens animalia minus esuriunt.
Hic locus exponitur il Strabone libro g. cum inquit r
&c. Caulam puto esse, quia montes Pyrenei Hispanis sunt ad ortum, & inde spirant Etesiue, sicut Asiue minori Taurus,
345쪽
& ex his montib. in ateria horum ventorum gignitur. Vnde ferunturiit eam partem quae patet & quae ventis es peruia.
( Permutant & duo naturam cum situ.
Venti pro locorurn diuersitate, diuersa accidentia reci- ven i Ioiapiunt: cum eiaim humidiora loca transeunt, si tint humi- eis mutavediores, &econtra. Mess ahala in libro de scientia motus orbis inquiti Ventus est naturatus secundum modu quem ita uenit de accidentibus, pernuitatus ab accidente ad acci dens, & ex calore ad frigus,& ex siccitate ad humiditatem,& econtra, & ipse in natura sua est calidus & humidus, &c. Hi duo aute praecipue permutant naturam sitiam cum situ: orti enim ambo ex locis frigidis, perflantes postea loca calida alterantur secundum locoru situm. Unde Auster Africae est serenus, quia non si transit per mare, Aquilo vero nubilus , quia transiuit mare, &inde multum humoris secum attraxit. Aristo. ait in Byχantio Boream clarum 3; salubrε
esse, in Thessalia vero turbidum & pluuiosum: illic enim persat montes, hic arenas & loca calida, Ergo sicut venti montib. auertuntur a quibusdam locis&ciuitatibus, ita etiam spiraculis aut cauernis, quae sunt in montibus , ipsoru qualitates alterantur, ita ut vel frigidiores vel calidiores, leniores vel impetuosiores spirent. Sic enim inquit Aristo. est odieti-
lib. s. Natur. quaest.ventorum di imilem naturam, item varios effectus describit, cum inquit, Deus disposuit ventos, primum ut aera non sinerent pigrescere, sed assidua vexatione utilem redderent vitalem p tracturis, deinde ut imbres terris subministrarent, iidem p nimios compescerent: nam modo adducunt nubes, modo deducunt, ut per totum orbem plituite diuidi possent. In Italiam Auster impellit, Aquilo in Africam reiicit. Etesiae non patiuntur apud nos nubes consistere, iidem totam Indiam & Aethiopiani continuis per id tempus aquis irrigant, &c.
346쪽
Hoc est, venti in orbem spirant, ut semper cadentem sequatur proximus&ipsius collateralis, id semper ex laeuo latere in dextrum, hoc est, ab ortu versus occasum, hac enim ratione motum Solis respiciunt. Sicut Aristoteles inquit, cietus mih .i, iat et , r. Sic inquit Messaliata. Radix motus ipsorum est Sol, nam cum ipse agit in eum, calefacit ipsum&facit ipsiim ebullire, quare crescit& augmentatur& currit , sicut currunt aquae a a ciuitatem: si ergo est actio Solis in eum fortis, currit cum fortitudine, &c. De ratione eorum. Quartus Hoc est, qui venti flaturi sint per totuni mensem , iudi- .lidi i eatur ex iis qui spirant quarto die postidiovilunium, illivt- plurimum integro mense spirant: quartus enim dies indicativus mensis est, eodem etiam modo de die quarto virgilius loquitur cum inquit et Sin ortu in quarto snamq; is certissimus autor Pura nec obtusis per caelum cornibus ibit, Totus di ille dies O qui nascentur ab illo Exactum ad mensem pluuia ventisq; carebunt, Oc. γ olitis iisdem ventis in contrarias partes nauigari, hi sciunt, redibui, qui fuerunt in mali, fit autem hoc prolatis pedibus, hoc est, conuerso fune, quo velum tenditur & ipsitis situs mutatur, hic enim lanis quo tenditur velum, Graece . r, Latindpes vocatur. Notus est versiculus Virgilii in quinto Aenei. Una omnesfecere pedem,Sc. uod ait , Austro maiores fluctus aedi, quia ex inferno spiret mari, hoc est, Tyrrheno seu mediterraneo , Aquilonem vero a summo , scilicet mari supero, verum est Italiae Cur Au, respectu, sed non perinde aliorum locorum. Noctu autem fler 'Ostu Auster vehementior, quia huius venti exhalatio tam calida
I a ' est, ut noctis frigore non sic deprimi possit, quin proprio
qu,min- calore sublata valentior insurgat. Interdiu autem calore
texet; - . Solis rarefit, dic aliquando absumitur, unde interdiu non Potest
347쪽
potest tanta vi spirare quanta noctu. Coiitrari si in Aquilone accidit, qui interdiu est vehementior calore excitatus. Venti ab ortu flantes uberiorem habent materiam, quam occidentales, quia materia frigiditate noctis collecta Sole exoriente calefit ac eleuatur, &c. Septentriones impari fere desinunt numero , scilicet dierum, ut quinto, septimo,&c. hoc etiam est descriptum ex Arist otele,& est obseruatio quaedam sine aliqua ratione. Quod autem ait, Mares existimantur impari numero , intelligi potest ex Macrobio, lib. I. cap. 6. ubi inquit: Hoc
enim fere persectum est, quod ex horum numerorum Permmixtione generatur, nam impar num*rusmas,& par scemina vocatur. Item Arithmetici imparem patris, & parem matris appellatione venerantur.
Sol&auget& comprimit, Hoc est, Solis exorientis radius est languidior, ideo niateriam flatus distatuere non potest, sed meridianus Sol, quia habet efficacem radium, ideo sedat& compescit flatus. Eudoxus tradidit ea
dem tempestatum vices exacto quadriennio redire, id ue fit Quadrien- propter diem intercalarem, qui adiicitur hoc anno, ut im. pleat integrum dierum numerum, quos Sol suo Inotu de- , tecum. scripsit. Plinius infra lib. 18. cap. et s. Indicandum est&il-states. Iud, tempestates ipsas ardores suos habere quadrinis annis,& easdem non magna differentia reuerti ratione Solis. Octonis vero augeri easde centesima reuoluete se Luna, &c. Est italue huius loci sententia, Sol oriens cum aliqua fixa stella, ut arcturo, hoedis, vel simili, ciet tempestates certas, quae ad easdem vices redeunt quadriennio exacto: nam anno proximo exacto, hoc est, post 3 6 s. dies, Sol cum praedicta fixa stella non rursus oritur, sed sex horis postea,
secundo anno I 2. horis, tertio I g. quarto anno exacto et q.
horis, hoc est, die integro, qui additus ad praedictos scis,
integrum dierum numerum complet. Vnde non tantum
348쪽
ortibus& occasibus cuin Sole pendent, tunc ad easdemvsces redeuut, hoe est, cum oriente Sole reuertuntur. Principium itaqi Lustri est annus intercalaris completis quatuor integris annis, sicut apud Graecos Olympias, iscue annus incipit ortu caniculae, scilicet cum Sole, nam tunc Athenienses auspicabantur annum.
derepentinis flatibus , qui exhalante terra ut dictum est ) coorti, rursusq; deiecti, interim obducta nubium cute multiformes existunt. Fragor. Vagi quippe& ruentes torrentium modo, ut aliquib. placere ostendimus, tonitrua & fulgura cedimi. Procella Maiore vero illati pondere incursuq;, si late lic- cam ruperint nubem, procellam gignunt, quae vocatur a Graecis ecnephiaS. Vor est Sin vero depresso sinu aristius rotati essi egerint, ... fulmine, vorticem faciunt, qui typhon vocatur, id est, vibratus ecnephias. Defert hic secum aliquid, abruptum d nube gelida conuoluens versansq; , & ruinam suam illo pondere aggravans, &locum ex Ioco mutans rapida Vertigine: praecipua nauigantium pestis, non antennaS modo, vertim ipsa nauigia contorta frangens, tenui remedio aceti in aduenientem effusi, cui frigidissima est natura. Idem illisu ipso repercussus, correpta secum in coelum refert, sorbetq; in excelsum.
r. s. 5. Quod si maiore depreta nubis eruperit specu,
prestet. sed minus Ialoquim procella, nec sine fragore, turbinem vocant, proxima quaeq; prosternente. Idem
349쪽
ardentior accensusq; , dum iurit, prester vocatur, amburens contacta pariter & proterens.
In hoc capite pectiliarena tractationem instituit de fla-Repoeni initibus repentinis, hoc est, de iis qui subito magno fragore oriuntur,&saeuas tempestates praecedunt & comitantur. Varias autem mutationes seu formas sustinent, quia obducti nubium cute, hoc est, inclusi in nubibus multiformes existunt, hoc est, diuersis modis emergiunt & oriuntur. Causa formalis horum ventorum est nubes, cui sunt intio-ltui, sicut etiam inquit Messali ala: Nubes vero quando currimi in coelo, eleuant aerem dc flant venti peream inuolutionem,&c. Primi sunt vagi&ruentes torrentium modo,& voeantur Fragores. Alii sunt impetuosiores, & vocantur phago te .
phias quasi subito & magna vi ex nubibus erumpens, & est ventus qui maximas tempestates praecedit. Describitur &ab Aristotele in libello de mundo, unde Plinius pleraque in hoc loco descripsit cum inquit:. psoe vir Pips Oi,
Item Aristoteles 3. Meteo. statim in principio: Eανθ' si e .p
&c. Fiunt autem hi venti quando multum sicci spiritus in nube eleuatum fuerit. Fumus autem hoc modo nubi inclusus luctatur sursum euadere, sed nubes eum deprimit. Inferea dum sic luctatur vario agitatur. Atq; hic sumus si subtilior fuerit, elidit ex rupta nube fulmen, si vero densor fuerit, non quidem arcte eliditur, sed late siccam rumpit nubem, hoc est, lato & amplo hiatu erumpit, unde fit iunctis, hoc est, procella, tumultuosius alcue acer ventus, qui propter materiam crassiorem obscurat aErem , qui non fusus, ut inquit Seneca, nec per apertium venit, sed laborat, &
350쪽
Typhon. Quando vero depresto sinu arctius rotati effregerint, hoc est, arctiore exitu rotati eruperint extra nubem, vocati trucem, ,e fumando: vehementi enim impiilsione incenditur instar ardentis rotae in gyrum agitatae eis arbores&nauigia comprehendens frangit. Plinius vocat eum vorticem. Differt e procella, quod hic humilius & angustius rotatur , ille latius vagatur, &occurrentia contorta, hoc est, circumacta, frangit. Typhonis causam exponit Aristoteles, cuius haec sunt verba: Cum autem flatus, qui in nube erat excretus. alteri incurrendo repercutitur, perinde ut
cum ex lato in angustum adigitur ventus in portis viis p. Nam repulsa prima corporis ad hunc modum suentis parte, propterea quod illa nequaquam cedant, aut ob loci angustias, aut quod in frontem aliquis alius offlet spiritus, in istiusmodi locis flatus circulum vertiginemq; fieri saepenu- inero accidit. Siquident aliud ne ulterius procedat arcet, aliud a tergo impellit, quare cogitur in latus, qua nimiruparte non prohibetur, sese vertere, atque ita semper quod proximum continuum , est, quous. vuus euadat, hoc autem circulus est, &c. Quod vero ait, tenui remedio aceti in aduenientem effusi, intelligit acetum propter tenuitatem& frigiditatem huiusmodi incendia restinguere, & impetum frangere. Tuibo. Turbo vocatur, quando maiore hiatu nubis erumpit cum fragore maximo, prosternens ac conterens quicquid
obstiterit. Albertus ait eum non ab aliqua plaga mundi spirare, sed de nube deuolui. Fit autem, quando duo venti oppositi ex oppositis nubibus egressi concurrunt, magno impetu conuoluuntur, ac velut luctantur inter se de victoria. Hunc turbinem descripsit Virgilius: AH es rupto ceu quondam turbine venti