장음표시 사용
471쪽
fg c o M M g N T. I A C o D. M I L. test intelligi ex cap. 6. lib. y.Victriauit, qui ait sidera borealia, qtiae citra tropictatu sunt Cancri, orientis dextra esse,& illa qtiar vltra Capricia num sunt orientis sinistra. Ergo illa coeli pars il vetustissimis scriptori biis dextra vocatur, quae ab oriente in septentrionem vergit,& altera quae jn meridiem inclinat sinistra. Sic etiam inquit Lucanus rLvotum nobis Arabes venissis in orbem, umbras mirati nemorum non ire siviseras. Item Ouidius: ute dexterior tortum declinet ad anguem, deue sinisterior pressum rota ducat ad aram. Sicut enim nobis vertentibus faciem ad Solem meridianum, & tergum ad polum arcticum eleuatum, ortus adsiliis ram est, de occasus ad dextram, ut supra cap. 8. & cap. sq. meminit: Ita illis, quorum verticem Sol est trinsgressius versus Septentrionem, vertentibus faciem ad Solem meridianum, ortus est ad dextram, occasius ad sinistram. Nec horas dinumerari ibi. Supra, ubi de umbrarum cati sis& differentiis dictum est, etiam facta est menti O, quod ex motir umbriae, augmento & decremento ipsius horas diurnas discernimus, simul etiam dierum longitudinent deprehendimus, deficiente itad umbra in solarijs, certum est quod horas non licet numerare, quae per umbram in solariis indicantur.
Vbi bis anno umbrae, & ubi in contrarium.
A. r in tota Troglodytice umbras bis quadragin
ta quinq; diebiis in anno Eratosthenes in contrarium cadere prodidit.
Hoc caput coniungendtim est cum superiore t expolite enim quomodo in Troglodytica, quae sita est inter tropi-
472쪽
eum Cancri de Aequatorem, umbrae cadant, quae plane habent similem rationem cum Ptolemaide, de qua insuperiore capite dictum est. Atque hoc uniuersaliter verum est de omnibus, qui sub illo paralelo commorantur, & latitudinem habent 16. grad. et s. min. habent autem supra verticem Tauri I i. grad. ergo Sol in illo gradu existens est illis verticalis. Postea vero eunte Sole ad solstitium, habent umbras in meridiem, donec reuertatur ad Leonis medietatem,
quod accidit diebus seres o. hoc est, A s. diebus ante solstitium, & , diebus post solstitium , quibus umbrae cadunt in partes nobis contrarias, hoc est, in meridiem.
Vbi longissimus dies, & ubi breuissimus. SI c fit, ut vario lucis incremento , in Meroe longi simus dies a r. hor*s aequinoctiales, & octo partes tuo dita id unius horae colligat, Alexandriae vero aeq. horas. In Italia quindecim. In Britannia I . ubi aestate lucidae gus moba noctes hauddubid repromittunt id, quod cogitratio credi: solstitij diebus accedente Sole propiuS very tum. ticem mundi, angusto lucis ambitu, subiecta terrae continuos dies habere senis mensibiis, noctes is ediuerso ad brumam r moto.Quod fieri in insula Thyle Pytheas Massiliensis scripsis sex dierum nauigatione in septentrionem illi ritatinita distante: quidam Vero &in Mona, quae distat a Camaloduno Britanniae oppido circiter ducentis milibus, assirmant,
Praecipi ius locus Cosino graphicus est de sorma terrae,itam in illo diti multumin comoratur, & prudenter crilligit
473쪽
serZomnes rationes, quae probant ipsam esse rotulidam. Iii hoc capite explicat illam, quae ab inaequalitate dierum de noctium in diuersis terrae partibus sumta est. Et sic colligit: uia dies in aliis locis sunt longiores, & in aliis breuiores, ergo terra est rotunda . Ratio consequentiae est, quia in te sectio horletontis & aequinoctialis circuli pro diuersitate locorum diuersos ac dissimiles angulos efficit, ergo necessu est causam in ipsa terra existere, quae aliis atque aliis locis propter tumorem diuersos horigontes producit, qui deinde sunt cauta istius dissimilitudinis: ascensioniam enim rationem in diuersis terrae partibus vati ant, unde haec diuersitas inspaciis dierum & noctium accidit. Et quanquam supra capite Io. hunc locum exposuimus, tamen hic etiamqtiaedam moliere voluimus, ut sententia texitis sat planior.
Tumor terrae, quemadmodum petam dictum est, prohibet visum libere in quamcunque coeli partem circuiΓferri, sed certis limitibus ac regionib. illum circumscribit ac moderatur, hoc modo. Vt si aliquis in aliqua planicie steterit, tunc existima i coelum ubiq; terram circulariter contingere,& ibi etiam est terminus visus, unde hic circulus ab officio . horigon se uteri linator visius dicitur, quia partem coeli visam, ab altera quae non videri potest, diuiuit. Et quia est
magnus circulus, per definitionem magni circuli coelum in duas aequales partes diuidit. tantum enim coeli supra terram producit ac ostendit, quantum sub terra tegit ac occultat. Unde etiam Eodiacum & aequinoctialem secat in duas aequales partes, & per consequens, si idem esset ac maneret toti terrae, haec dissimilitudo si acii dierum &rsectium
in aliis atq; aliis terrae partibus non accideret: idem enim maneret angulus intersectionis aequinoerialis & horiEontis, Ergo etiam eadem ratio ascensionum existeret eunde etiam tempus, quod ascensionibus respondet,. non variaretur. ita vero tumor terrae prohibet ubique eandem coeli medietatem contueri, ergo etiam non est unus ac idem hori-2on omnibus locis, sed pro diuersitate locorum variatur.
474쪽
Ergo sequuntur necessario reliqua accidentia, videlicet quod anguli intersectionum variantur, & arcus ascension fidiuersificantur. Praeterea singuli dieriam naturalium paraleli, ultra citradarquatorem a Sole descripti, ad obliquoa& impares angulos a tali horiaonte secantur, unde necesse est sequi effectum, videlicet dissimilitudine dieru artificialist. Quantitas longissimi diei sic cognoscitur. Ex tabulis Longitu obliquarum ascensionum Regio montani ad propositam de diei sol aliquana eleuationem sab trahe primi gradus Caiacri ascensionem obliquam ab ascensione obliqua primi gradus Virgin. & arcus residui gradus diuidatur per ri. & prouenient horae longissimi diei.
Et ut haec disti militudo obseruaretur, homines prudentes ac docti dissecuerunt superficiem terrae ab aequinoctiali versiis alterutrum polorum in septem climata, hoc est, partes seu cliuos, quibus ostenderent quantitatem variationis in omnibus terrae partibus. Est enim clima, spa- , cium terrae inter duos parasitos comprehenium, a cuius quia initio vh ad finem dimidia hora variatio est diei longissi-quot. mae, unde patet, quotum aliquod clima ab aequatore fuerit, tot serrailioris longissima eius loci dies stuperat diem aequinoctialem , ut Romae, quae est in quinto climate sita, dies maxima est horarunt ii. aing enim semihoris superat diem aequinoctialem. De numero vero climatum non satis conuenit. Autor sphaerae secti tui vetustissimorum tra-
475쪽
ditionem, septem ponit. Vetustiores enim ultra septimum clima non iudicauerunt esse commodam habitationem hominibus. Ptolemaeus vero recentior in Geographia, ait terram habitabilem extendi usque ad fg. gradii ni latitudinis , atque hanc sectionem in paralelorum descriptione secutus est.
476쪽
Loc A, per quae trino eunt Paralali. . sorealia. sub Aequino ct illi. Per Mero En. Per Syenen. Per Ptolemaida. Per Alexandinia . Per Rhodum. Per Romam, Per venetis . Peditantes Is rLPer Et sordiam.
Per vittenbergam Per Pomeraniam. Per Hollatiam. Pet Hiberniam, Dammam&Seotiam. Per Liuoniam &Notu egiam Per Sueciam. Per interiora sue cin& Noruegia
477쪽
Clim,eum Praeter istam utilitatem Climatum ac paraleloruin , dein parale- qua iam dictum est , quod videlicet diei incrementa indi- h. i. '. Insuper continent utilitates. Habitantes enim si . . sub eodem paralelo , h. bent eandem latitudinem ab aequinoctiali. Praeterea eandem dierum&nocti siqiuantitatem, eadem augmenta dc decrementa dierum, nisi quod remeetti eiusdem tena poris non eodem modo Sol illis oritii r& occidit: orientalibi is enim sena percitius ,& occidentalibus serius. praeterea habent aeq uales umbras meridianas ,& postremo eandem hyemis ac testatis naturam. De hac re legant studiosi plura in libellis Cosmographicis.
Textus Plinii si accommodetur ad ea quae dicta sunt, est lacilis. Meroe insula ab aequatore discedit 16. gradibus, ergo diem habet longiorem die aequinoctiali una integra
hora. Quod autem Plinius ait i Sic fit ut vario lucis incremento, scilicet dierum artificialium, longissimus dies in Mero E sit D. horarum dc octo partium, intelligendum est de paralelo qui transit per initium huius insula: : in climatum autem mensuratione autor sphserae per medium, alii per finem ducunt, ubi media hora diei variatio est. Reliqua intextu conueniunt cum sectione climatum. Alexandriae enim dies longissimus est horarum ae . Romae vero quindecim. In Britannia lucidae noctes re promittunt, id quod ratio cogit credi, id est, experientia in his locis conuenit cum ratione de circulis coelestibus, videlicet quod in diebus solstitit, accedente Sole propius mundi verticem subiecta terrae, continuos habent fere dies, propter angustum lucis ambitum, quia scilicet lux ambit admodu exiguo descensu sub horiχontem: nam in tali hemisphaerio etiamsi occidat Sol, tamen non longe infra horigontem mergitur, est enim breuissi inus arcus circuli magni transeuntis per polos
mundi & corpus solare a Sole ad horletontem. Est hoc loco sat s
478쪽
eo satis obscura sententia, propter orationis breuitatem. Sed non est dubium, quin haec sit sententia: in locis septentrionalibus esse longissimos dies & breui simas noctes in aestate, quia transitus Solis per inferius hemisiphaerium subinde sit breuior, donec ad extremum prorsus euanescat &fiat nihil , ut in illis locis accidit, in quibus quaedam partes rodiaci perpetuo manent supra hori Eontem eleuatae, illae videlicet, sitiae sursum eleuatae ad ipsum polum inclinantur,& scib ipso polo medietas integra est eleuata supra horigontem : aequinoctialis enim illis est loco horigontis , unde illis senis mensib. continuus dies sine nocte existit, non qtiidem
propter angustum lucis ambitum, sed propter nullum omnino: nulla enim pars in hac medretate Eodiaci in occasum inclinat, ned sub hori Eontem in ergitur, ergo contini tum diem naturalem habent; quamdiu Sol in his signis fuerit, id autem accidit sex mensium spacio. Per reliquam vero medietatem Sole incedente perpetua nox existit et altera enim eclipticae medietas sub horigonte mersa existit, neque evnquam illum superat, quemadmodum patet ex libellis de sphaera.
uod autem illa in Thyle insula accidat, falsum est,& Tityle
quidem Strabo Pytheam huius fabulae autorem reprehendit, cum inquit lib. s. De Thyle obscura est historia, propter eius in ultima loca remotionem , hanc siquidem super omnes fama vulgatas, magis a id magis ad septentrionem expositam locant. Caeterum ea, quae de hac ipsa, de dulcinis illis locis Pytheas scripta reliquit, figmenta esse per celeberrimas regiones nobis ij notissimas, constat. Venim cum de his plurima mentitus sit, & de remotioribus magis mentitum esse apparet. Thyle insula una ex Orchadibus, cuius eleuationem ponit Ptolemaeus 63. grad. sta ab oc- casta inter Hyberi, iam & Scotiam, ab ortu vero Noruegiam respicit, non ea est, quae carmine Virgilii celebratur illam enim existimo eam esse, quae hodie Groniandia vocatur, in qua homines fer8 frumento dc reliquo humano victu
479쪽
is V o M u E N T. I A C o B. M I L. c rentes, degluat, de qui biis inspicienda est tabula Olai Gothi de terrisseptentrionalibus. Mona insula olim Drubduni sedes, nunc Manae siue Maia vocatur, sita inter Anuebam & Hyberniam, cuius latitudo est 3 .grad. o. min. Camalodunum hodie Duncastrum vocatur, ciuitas sita ad Dunij fluminis ripam, e qua Mona distat ducentis milibus scilicet passuum.
Abhoeo. UMbrarum hanc rationem, &quam vocant gno- . . i. i nonicen , inuenit Anaximenes Milesius, Anaxi te. mandris de quo diximus o discipulus, primusq; horologium, quod appellant scio teri con, Lacedaemo ite ostendit.
Cum supra de vasis horoscopis dictum sit,&hle dehorologiis scio tericis dicatur, quaeri potest, quomodo horologiorum ratio ac dissimilitudo rotunditatem terrae probet: Ea enim quae hoc loco dicuntur, tantum pertinent adprobationem rotunditaetis terrae 3 Respondeo: Supra dictuni est, quomodo in vasis horoscopis umbra probet terrae rotunditatem: quia enim umbra gnomonis erecti adaequales angulos horigontis est diuersa Sole existente in eodem loco, sequitur &eleuationem poli dc aequatoria variari, illa autem non ratione cressi, sed terrae tantum accidunt, ergo tumor terrae efficit illam dissimilitudinem. Eadem est ratio de horologiis omni b. sciotericis, hoc est, vel ad inclinationem aequatoris vel eleuatione poli fabrefactis, quae sic Zoeantur, quia per umbram gnomonis seu umbilici Solis horas diei indicari. Si autem terra esset plana, tum horologia eadem conuenirent uniuersae terrae, quia autem non
480쪽
r N L I R. t r. C. P L I N. et conueniunt, ergo terra non est plana. Uocat hoc loco Plinius gnomopiceii hanc partem Astronomiae, quae notat horas, & alia scitu digna, ex umbrarum obseruatione erecto aut infixo stilo, quem Graeci gnomonem vocant.
I Psum diem alij aliter obseruau8re. Babylonii in
ter duos Solis exortus: Athenienses inter duos occasus: Vmbri i meridie in meridieni: vulgus omne a luce ad tenebras. Sacerdotes Romani, & qui diem dissini die ciuilem , item Abgyptiq&Hipparchus il media nocte in mediam. Minora autem interual-Ia esse lucis inter ortus Solis iuxta solstitia, quam aequinoctia, apparet, quia positio signiferi circa m dia sui obliquior est, iuxta solstitium vero rectior.
Hic locus facilis est de obseruatione dici facta d diuersis gentibus,& aliquot exempla de eadem re recitantur a Gellio libros. cap. 2. & Macrob. lib. I. cap. 3. Saturnalium. Hoc tamen monendi sunt studiosi, ut discant quid vocetur dies ab astrologis, quae sint eius partes, & cur inaequalia ipsius spacia existant, cum tamen aequali& vhilarmi r uolutione aequinoctialis circuli circumscribatur. Sciendum Dies dii, itae est, dies dupliciter considerari. Alii mensurantur mo- plice, . tu Solis, quo rapitur a firmamento ab angulo ascendentis seu ortivo ad occasum ,& hi vocantur proprid luces seu dies artificiales , qtita cum Sole incipiunt & Nirsum cum Sole Didio, ii- occidente seu sublato ex oculis nostris deficiunt: de horum ratis pat-
dierum differentiis & inaequalitate dictum est supra capite xD- . Alii dies vocantur naturales seu ciuiles, qui proprid